Η ενότητα της Εκκλησίας, "εν τη Θεία Ευχαριστία και τω Επισκόπω"

κατά τους 3 πρώτους αιώνες

Του σεβ. Μητροπολίτη Περγάμου

Ιωάννου Ζηζιούλα

Καθηγητή Πανεπιστημίου

Περιεχόμενα

Το έργο του σεβ. Ιωάννη, έχει γραφεί στην καθαρεύουσα. Δημοσιεύεται και μεταφράζεται στη Δημοτική από την ΟΟΔΕ, με την ευγενική άδεια και τις ευλογίες του σεβ. Ιωάννη.

Διατριβή για διδακτορία που υποβλήθηκε στη θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών*.

2η Έκδοση

Εκδόσεις Γρηγόρη

Αθήνα 1990

Το παρόν βιβλίο, ο σεβ. Ιωάννης το έχει αφιερώσει στην ιερή μνήμη του πατέρα του.

*«Η έγκριση διδακτορικής διατριβής από τη Θεολογική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών δεν υποδηλώνει αποδοχή των γνωμών του συγγραφέα». (Νόμος 5343/1932, άρθρο 202, παράγραφος 2).

Με μεγάλη χαρά φιλοξενούμε στην ιστοσελίδα μας αυτό το σημαντικό έργο. Θεωρούμε τιμή μας την παρουσίαση αυτή, αναγνωρίζοντας το σημαντικότατο έργο τού σεβασμιωτάτου μητροπολίτου Περγάμου, στην Εκκλησιολογία και όχι μόνο σε αυτή.

Το έργο αυτό, υπήρξε για κάποια από τα μέλη της ΟΟΔΕ, η καθοριστική αιτία που μας οδήγησε στην Ορθόδοξη πίστη από τον Προτεσταντισμό. Είναι λοιπόν υποχρέωσή μας, εφόσον μας δίνεται η ευκαιρία και η άδεια, να εργασθούμε γι' αυτό που βοήθησε πρώτους εμάς.

Υπήρξαν φράσεις στις οποίες προτιμήσαμε να διατηρήσουμε την αρχαϊζουσα μορφή τους, όχι μόνο επειδή χρησιμοποιούνται και σήμερα απαράλλακτες, αλλά επίσης επειδή στη δημοτική δεν είναι δυνατόν να μεταδοθεί το εύρος των νοημάτων που περιέχουν. Έτσι τις αφήσαμε ως έχουν, ως ορολογία ειδικών εννοιών. Πιστεύουμε ότι επειδή η γλώσσα είναι κάτι «ζωντανό» και «μεταβαλλόμενο» κατά τις ανάγκες της κάθε εποχής, δεν είναι δυνατόν να περικλείσουμε τα νοήματα στους περιορισμούς ενός μόνο γλωσσικού ιδιώματος, όπως είναι η δημοτική. Και πράγματι, στην καθημερινή μας ζωή, χρησιμοποιούμε ομοίως, όχι μόνο τη δημοτική, αλλά και λέξεις αρχαιοτέρων τύπων της Ελληνικής γλώσσας. Πιστεύουμε λοιπόν, ότι η χρήση αρχαιοτέρων λέξεων στη μετάφραση αυτή, όχι μόνο δεν είναι λάθος, αλλά αντίθετα, δίνει στο κείμενο μεγαλύτερη φυσικότητα και ζωντάνια, όπως ακριβώς ζωντανή και αδέσμευτη είναι η γλώσσα κάθε εποχής.

Ένα πρόβλημα που θα συναντήσετε στην εργασία μας αυτή, είναι η δυσκολία μας να αποτυπώσουμε με ακρίβεια τους ξενόγλωσσους χαρακτήρες. Συγκεκριμένα, στο κείμενο και ιδίως στις παραπομπές, υπάρχουν πλήθος φράσεων από τη Γερμανική, τη Γαλλική και άλλες γλώσσες, τις οποίες οι μεταφραστές δεν γνωρίζουμε. Και το χειρότερο, δεν έχουμε τον τρόπο να αποδώσουμε σωστά τους ειδικούς χαρακτήρες των γλωσσών αυτών. Ως αποτέλεσμα, απλώς τις αποδώσαμε με Λατινικούς χαρακτήρες του γνωστού σ' εμάς Αγγλικού αλφαβήτου, που γνωρίζουμε να το χειρισθούμε στο πληκτρολόγιό μας. Και αφήνουμε την ακρίβεια απόδοσης των  ξένων χαρακτήρων αυτών, σε κάποιους σχετικότερους από εμάς σε πιθανή μελλοντική διόρθωση.

Ζητάμε τις προσευχές σας, ώστε να γίνει εφικτή η ολοκλήρωση αυτής της μετάφρασης και δημοσίευσης, προς βοήθεια πολλών ανθρώπων, κυρίως Προτεσταντών.

ΠΡΟΛΟΓΟΙ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ενότητα της Εκκλησίας «εν τη Θεία Ευχαριστία και τω Επισκόπω» ως θεμελιώδες ιστορικό πρόβλημα. Μεθοδολογικές αρχές και περιεχόμενο του θέματος.

Μέρος 1ο: Τα προβλήματα της Δυτικής θεώρησης της ενότητας της Εκκλησίας

Μέρος 2ο: Χριστολογική θεώρηση της ενότητας της Εκκλησίας

Μέρος 3ο: Η προσέγγιση του προβλήματος

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Η ΣΧΕΣΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΣΤΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΕΓΟΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

Η Θεία Ευχαριστία και «η Εκκλησία του Θεού»

1. Η σύνδεση της Ευχαριστίας με την αρχική εμφάνιση του όρου «εκκλησία»

2. Η σύνδεση της Ευχαριστίας με την αρχική συνείδηση περί ενότητας της Εκκλησίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄

Ο «Προεστώς» της Ευχαριστίας ως ο «Επίσκοπος» της «Εκκλησίας του Θεού»

1. Η ταύτιση της ευχαριστιακής ενότητας με την κανονική ενότητα της Εκκλησίας

2. Η ανάδειξη του «Προεστώτος» της Ευχαριστίας σε «Επίσκοπο» της Εκκλησίας

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ

Η ΕΝΟΤΗΤΑ «ΕΝ ΤΗ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΤΩ ΕΠΙΣΚΟΠΩ» ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ «ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄:

Μία Ευχαριστία – ένας Επίσκοπος σε κάθε Εκκλησία

1. Η μία «υπό τον Επίσκοπον» Ευχαριστία και η «κατ’ οίκον Εκκλησία»

2. Η μία «υπό τον Επίσκοπον» Ευχαριστία και οι Χριστιανοί της υπαίθρου

Τα παρακάτω είναι υπό κατασκευήν

3.      Η εφαρμογή της αρχής περί μιας Ευχαριστίας και ενός Επισκόπου σε όλες τις γεωγραφικές περιοχές. Κάποια προβλήματα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Ευσεβίου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄: Η Θεία Ευχαριστία, ο Επίσκοπος και η ενότητα της «Καθολικής Εκκλησίας». Οι επιπτώσεις της ενότητας «εν τη Ευχαριστία και τω Επισκόπω» στη διαμόρφωση της Καθολικής Εκκλησίας

1.      Η Ευχαριστία, ο Επίσκοπος και η καθολικότητα της τοπικής Εκκλησίας

2.      Η Ευχαριστία, ο Επίσκοπος και η θέση της «Καθολικής Εκκλησίας» απέναντι στις αιρέσεις και τα σχίσματα

3.      Η Ευχαριστία, ο Επίσκοπος και η ενότητα της «κατά την οικουμένην Καθολικής Εκκλησίας»

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ «ΤΗΣ ΥΠΟ ΤΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΟΥΣΗΣ» ΜΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ ΣΕ ΠΟΛΛΕΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΕΣ ΣΥΝΑΞΕΙΣ ΥΠΟ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥΣ. Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄: Η δημιουργία της ενορίας.

1.      Το πρόβλημα της δημιουργίας της ενορίας, όπως εμφανίζεται από τη συγκριτική μελέτη των πηγών.

2.      Η ιστορική προπαρασκευή και η πρώτη εμφάνιση της ενορίας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄: Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ «ΕΝ ΜΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ, ΤΗ ΥΠΟ ΤΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΟΥΣA».

1.      Η σχέση της ενορίας με την επισκοπική ευχαριστιακή ενότητα κατά τη μεταβατική περίοδο της πρώτης εμφάνισης των ενοριών.

2.      Η σχέση της ενοριακής με την επισκοπική ευχαριστιακή ενότητα, μετά την εμπέδωση του θεσμού των ενοριών.

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ