Η θρησκεία ως ιδεολογικό σύστημα

Όταν λέμε ότι "η Ορθοδοξία δεν είναι θρησκεία με τη συνήθη έννοια του όρου", υπονοούμε σαφώς ότι ο όρος: "θρησκεία", έχει περισσότερες από μία έννοιες.

Όταν σήμερα μιλάμε για θρησκεία, εννοούμε ένα (συνήθως) οργανωμένο δογματικό κοσμο-θεωρητικό σύστημα. Δηλαδή μιλάμε για μια ομάδα ανθρώπων, που έχουν μια συγκεκριμένη ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ την οποία προωθούν. Και αυτό ακριβώς είναι, που αρνούμαστε για την Ορθοδοξία. Γιατί η Ορθοδοξία ΔΕΝ είναι ένα ιδεολογικό σύστημα. Δεν είναι φιλοσοφία, δεν είναι θεωρητικό κατασκεύασμα. Είναι ΠΡΑΚΤΙΚΗ ψυχοθεραπευτική μέθοδος. Επίσης, η Ορθοδοξία ΔΕΝ είναι ανθρωποποίητο κατασκεύασμα, ή οργάνωση ανθρώπων. Είναι Θεανθρώπινο καθίδρυμα, και Σώμα Χριστού.

Η θρησκεία με την έννοια του: "θρησκεύειν"

Όμως ΔΕΝ είναι αυτή η μοναδική έννοια της λέξεως θρησκεία. Τουλάχιστον όχι στην Αγία Γραφή, όπου η λέξη: "θρησκεία" αναφέρεται στους αληθινούς πιστούς. Εκεί η λέξη, δεν έχει την έννοια του φιλοσοφικού ή ιδεολογικού συστήματος. Έχει την έννοια των τρόπων με τους οποίους κάποιος βιώνει την πίστη του.

"Θρησκεία" στην Καινή Διαθήκη σημαίνει: «το σύνολο των ενεργειών πίστεως ενός ανθρώπου», και όχι «την ομάδα» που είναι ή δεν είναι αληθινή, ή που συγκρίνεται δήθεν με άλλες «ομάδες» ανθρώπων. Ας δούμε ένα παράδειγμα από την Αγία Γραφή:

«Ει τις δοκεί θρήσκος είναι εν υμίν μη χαλιναγωγών γλώσσαν αυτού, αλλ' απατών καρδίαν αυτού, τούτου μάταιος η θρησκεία. Θρησκεία καθαρά και αμίαντος παρά τω Θεω και πατρί αύτη εστίν, επισκέπτεσθαι ορφανούς και χήρας εν τη θλίψει αυτών, άσπιλον εαυτόν τηρείν από του κόσμου» (Ιάκωβος 1/α: 26, 27).

Είναι σαφές για κάθε λογικό άνθρωπο, ότι εδώ ο Ιάκωβος μιλάει για ΠΡΟΣΩΠΑ που θρησκεύουν και όχι για θρησκεία με την έννοια της ομάδας. Αυτό ξεκαθαρίζεται από το εδάφιο 26, που δείχνει ότι μιλάει για πρόσωπα «εν υμίν», δηλαδή ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ. Μιλάει για «τις» και για «αυτού», και για «τούτου».

Παρόμοια είναι και ΟΛΑ τα άλλα εδάφια της Κ.Δ. που χρησιμοποιούν τη λέξη: "θρησκεία". Ας δούμε άλλο ένα:

"κατά την ακριβεστάτην αίρεσιν της ημετέρας θρησκείας έζησα Φαρισαίος" (Πράξεις 26/κς: 5). Εδώ ο απόστολος Παύλος, με τη λέξη: "έζησα", ξεκαθαρίζει ότι μιλάει για τρόπο ζωής, για το "θρησκεύειν" των Φαρισαίων, και όχι για αυτή καθεαυτή την ομάδα των Φαρισαίων.

Ομοίως και το εδάφιο Κολοσσαείς 2/β: 18, μιλάει για "θρησκεία των αγγέλων", και σύμφωνα με το συμφραζόμενο, εννοεί τον τρόπο λατρείας των αγγέλων που ήταν συνηθισμένος εκείνη την εποχή, και όχι κάποια ειδική ομάδα που λάτρευε αγγέλους. Γιατί ο συμφραζόμενο μιλάει για "θρησκευτικές ενέργειες", και όχι για ιδεολογικές ομάδες.

Πολύ καθαρά φαίνεται αυτό και στο Κολοσσαείς 2/β: 22, όπου μιλάει για "εθελοθρησκεία". Δηλαδή για "τον τρόπο λατρείας που αρέσει στη θέληση του καθενός, και όχι του Θεού".

Επειδή λοιπόν οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί ΘΡΗΣΚΕΥΟΥΝ, χρησιμοποιούμε συχνά την έννοια: "θρησκεία" με την έννοια αυτή, και όχι με την έννοια του "ιδεολογικού συστήματος", με την οποία σήμερα χρησιμοποιούμε συνήθως τη λέξη: "θρησκεία".

Συνέπειες της Αγιογραφικής έννοιας

Αν λάβουμε υπ' όψιν την Αγιογραφική έννοια της λέξεως "θρησκεία", αντιλαμβανόμαστε κάτι πολύ σημαντικό, το οποίο αδυνατούν να αντιληφθούν διάφορες "θρησκείες" (με την ιδεολογική έννοια του όρου). Αυτές μεταφέρουν τη σημερινή έννοια της λέξης στην εποχή της Κ.Δ., και νομίζουν ότι η Αγία Γραφή μιλάει για "ιδεολογικά συστήματα". Μιλούν για: "αληθινή θρησκεία", και παρουσιάζουν μάλιστα και Αγιογραφικά εδάφια, για να δείξουν τα "χαρακτηριστικά" που δήθεν έχει η αληθινή θρησκεία, για να καταλήξουν, ότι η θρησκεία που έχει αυτά τα χαρακτηριστικά, είναι η αληθινή, άρα με βάση τη βιτρίνα που δείχνουν, εμφανίζονται ως "αληθινή θρησκεία".

Όπως είδαμε όμως, η Αγία Γραφή, ΔΕΝ ΚΑΝΕΙ ΛΟΓΟ ΓΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ, αλλά ΤΡΟΠΟ ΕΚΦΡΑΣΗΣ της πίστεως ΤΟΥ ΚΑΘΕΝΟΣ πιστού. Όταν για παράδειγμα μιλάει η Αγία Γραφή για "καρπούς του δένδρου", το δένδρο ΔΕΝ είναι η θρησκεία, αλλά ο πιστός. Όταν μιλάει για "θρησκεία καθαρή και αμόλυντη", δεν μιλάει για "ιδεολογικό σύστημα", αλλά για "καθαρό και αμόλυντο τρόπο έκφρασης της θρησκευτικότητας" ενός ανθρώπου.

Έχοντας υπ' όψιν αυτά, όχι μόνο κατανοούμε σωστά την Αγία Γραφή, όχι μόνο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε σωστά τις κακοδοξίες ενός αιρετικού "θρησκομανούς", αλλά μπορούμε επίσης να κατανοήσουμε την ανωτερότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ως "καθαρής και αμόλυντης θρησκευτικότητας", και όχι ως "ιδεολογικό σύστημα". Γιατί από ιδεολογικά συστήματα, μπούχτισε ο κόσμος. Αυτό που χρειαζόμαστε, είναι η "πρακτική ψυχοθεραπεία".

Γ. Κ.