Για τον Ιησού, τα θαύματα δεν είναι απλώς ένδειξη θεϊκής δύναμης. Είναι η έναρξη της Βασιλείας του Θεού στον κόσμο. Εκτελεί θαύματα για να καταστρέψει το κακό και να φέρει το βασίλειό του στην γη, ώστε να μπορούμε να σωθούμε. Από αυτή την άποψη, οι εξορκισμοί του Ιησού, οι θεραπείες και οι αναστάσεις νεκρών, είναι μοναδικές στην ιστορία των θρησκειών.

Η ίδρυση αυτού του Βασιλείου δεν έχει μόνο ως σκοπό την είσοδό μας σε αυτό, αλλά το πέρασμα στη σωτηρία και την αιώνια ζωή. Έτσι η ιστορικότητα των θαυμάτων έχει τεράστια σημασία. Ο Ιησούς διαφοροποιείται από όλους τους άλλους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης κάνοντας τα θαύματά του μέσω της δικής του δύναμης και εξουσίας, που σημαίνει ότι κατέχει αυτή την ίδια τη θεϊκή εξουσία και ισχύ. Αυτή η κατοχή της θείας εξουσίας όχι μόνο του επιτρέπει να ξεκινήσει το βασίλειο Του, αλλά επικυρώνει επίσης την αξίωσή του να είναι ο μονάκριβος αγαπημένος Υιός Του Ουράνιου Πατέρα.

Ο σκοπός των θαυμάτων

Υπάρχουν σημαντικά στοιχεία για την ιστορικότητα των θαυμάτων του Ιησού. Αυτά πηγάζουν από Χριστιανικές, από μη χριστιανικές πηγές, από αιρετικές και από εχθρικές· (δεν αμφισβητήθηκε το γεγονός ότι έκανε θαύματα, αλλά τα απέδωσαν στον διάβολο. Για παράδειγμα: Ματθαίος 10:25, 12:24, 27).

Ο N. T. Wright σημειώνει σχετικά:

"Πρέπει να είμαστε σαφείς ότι οι σύγχρονοι του Ιησού, και αυτοί που έγιναν οπαδοί του αλλά και εκείνοι που ήταν αποφασισμένοι να μην γίνουν, σίγουρα θεωρούσαν ότι διέθετε αξιόλογες δυνάμεις. Η εκκλησία δεν εφηύρε ότι ο Ιησούς ήταν σε ένωση με τον Βεελζεβούλ, αλλά ισχυρισμοί σαν αυτόν, δεν είναι αναγκαίο να ειπωθούν, εκτός αν χρειάζονται ως εξήγηση για κάποια αξιοσημείωτα πρωτοφανή φαινόμενα" (5 Wright 1996, p. 187.)

Η σημασία αυτών των κατηγοριών προς το πρόσωπο του Ιησού δεν πρέπει να υποτιμηθεί γιατί δεν μπορεί να φανταστεί κανείς ότι ο Ματθαίος (ή οι άλλοι Ευαγγελιστές για το θέμα αυτό) θα τολμούσε να αναφέρει ότι ο Ιησούς ήταν ενωμένος με τον διάβολο ή έκανε θαύματα με τη δύναμη του διαβόλου.

Επιπλέον, τα θαύματα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος κάθε στρώματος της Καινής Διαθήκης. Αυτά αναφέρονται στα πρωτοχριστιανικά κηρύγματα, όπως στα γραπτά του Παύλου και στην επιστολή του Ιωάννη, και είναι φανερά σε όλη την παράδοση που συνθέτει τις αφηγήσεις του Ευαγγελίου. Οποιοσδήποτε οφείλει να πιστέψει στις αναφορές των θαυμάτων από τους Ευαγγελιστές. Φαίνεται παράλογο να υποψιαστεί κανείς ότι ο Ιησούς δεν έκανε σπουδαία και αξιοθαύμαστα έργα. Το δώρο του Θεού κατά την Πεντηκοστή, κάνει τα θαύματα σχεδόν συνηθισμένα στην πρωτοχριστιανική αποστολική Εκκλησία - τόσο πολύ ώστε να συζητούνται ανοιχτά από τον Παύλο, τις Πράξεις και τα Ευαγγέλια χωρίς δισταγμό. Αν και ο Ιησούς έκανε θαύματα με τη δική του εξουσία, οι μαθητές του, έκαναν μέσω του ονόματός Του. Οι αντίπαλοι της Εκκλησίας δεν αμφισβητούν αυτό το γεγονός και ήταν συνεπώς αναγκασμένοι να βρουν άλλους λόγους για να επιτεθούν στους απόστολους και στην πρώιμη Εκκλησία.

Ίσως το πιο ενδιαφέρον, είναι ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται τα θαύματα αυτά. Δεν είναι παρόμοια με τις αναφορές διαφόρων θαυμάτων στα Ελληνιστικά κείμενα ή στην Παλαιά Διαθήκη και όπως σημειώθηκε παραπάνω, δεν απεικονίζονται ως άμεσες εκδηλώσεις της θείας δύναμης του Ιησού, αλλά μάλλον, ως η έναρξη της Βασιλείας του Θεού και καταστροφή του Σατανά. Ο Raymond Brown περιγράφει πέντε μοναδικά χαρακτηριστικά, που αφορούν τις αναφορές στα θαύματα του Ιησού και στα τέσσερα Ευαγγέλια (Brown 1994 Introduction to New Testament Christology, pp. 60-70):

1) Ο Ιησούς κάνει θαύματα με δική Του εξουσία.

2) Τα θαύματα του Ιησού έχουν σκοπό όχι να αναδείξουν τη δόξα Του και την δύναμή Του, αλλά να πραγματοποιήσουν τον ερχομό της βασιλεία του Θεού και την εξόντωση του κακού.

3) Ο Ιησούς δεν είναι ένας θαυματοποιός ή μάγος με την παγανιστική και με την εβραϊκή έννοια.

4) Ο Ιησούς συνδυάζει τη διδασκαλία Του με τα θαύματά Του.

5) Η πίστη / ελευθερία του αποδέκτη του θαύματος, είναι αναπόσπαστο κομμάτι ώστε να επιτευχθεί το θαύμα.

1) Ο Ιησούς κάνει θαύματα με δική Του εξουσία.

Ο Ιησούς εξορκίζει, θεραπεύει και ανασταίνει νεκρούς με τη δική του εξουσία και με τον δικό Του λόγο. Οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης δεν έκαναν κάτι τέτοιο, αλλά πίστευαν ότι ήταν μόνο διαμεσολαβητές της δύναμης του Θεού, και γι' αυτό έπρεπε να ζητήσουν από τον Θεό να τους βοηθήσει και να θαυματουργήσει μέσω αυτών. Πράγματι, οι μεγαλύτεροι προφήτες-θαυματουργοί της Παλαιάς Διαθήκης - ο Ηλίας και ο Ελισαίος- δεν θα τολμούσαν να κάνουν θαύματα με δική τους εξουσία, αλλά ισχυρίζονται ότι η δύναμη του Θεού κατοικούσε σε αυτούς. Όπως σημειώνει ο Brown:

"δεδομένου ότι ο Ιησούς έκανε θαύματα με δική Του δύναμη, αυτό μας λέει περισσότερα γι' αυτόν, από ότι αν ήταν ένας προφήτης όπως ο Ηλίας ή ο Ελισαίος [...] Οι γραμμές οριοθέτησης μεταξύ Ιησού και Θεού... είναι πολύ αόριστες. Η βασιλεία έρχεται διαμέσου του Ιησού. Η δύναμη να θεραπεύει ανήκει τόσο στον Θεό όσο και στον Ιησού" (Ibid. p. 65)

2) Τα θαύματα του Ιησού έχουν σκοπό όχι να δείξουν τη δόξα Του, αλλά να πραγματοποιήσουν την έλευση της βασιλείας του Θεού και την εξόντωση του κακού.

Όπως σημειώθηκε παραπάνω, τα θαύματα του Ιησού πραγματοποιούν και φέρνουν την βασιλεία του Θεού. Τα έπραξε εξουδετερώνοντας τη δύναμη του Σατανά στον κόσμο.

Αυτή η ερμηνεία δεν είναι μόνο αναπόσπαστο μέρος σχεδόν κάθε θαυματουργικής ιστορίας στα Ευαγγέλια, αλλά είναι και ρητά αναφερόμενο στα κηρύγματα της πρώιμης Εκκλησίας:

"Γνωρίζετε τον Ιησούν, τον εκ της Ναζαρέτ, πως έχρισεν αυτόν ο Θεός με Πνεύμα Άγιον και του έδωσε την θείαν δύναμιν και ο οποίος επέρασε περιοχάς και χώρας ευεργετών και θεραπεύων, όλους όσοι εβασανίζοντο και ετυραννούντο από τον διάβολον· έκανε δε τα αναρίθμητα και μεγάλα αυτά θαύματα, διότι ο Θεός ήτο μαζί του."

Όπως σημειώνει ο Brown, "Ο Ιησούς επιτελεί κάτι που κανείς δεν έχει κάνει ποτέ πριν, από την στιγμή που ο Αδάμ αμάρτησε και έδωσε την κυριαρχία στον Σατανά σε αυτόν τον κόσμο." (Ibid. p. 66).Εφόσον ο Ιησούς ολοκληρώνει κάτι εντελώς μοναδικό, οι συγγραφείς του Ευαγγελίου είναι ξεχωριστοί στις αναφορές τους.

3) Ο Ιησούς δεν είναι ένας θαυματοποιός ή μάγος ούτε με την παγανιστική ούτε με την εβραϊκή έννοια.

Ο Bultmann ισχυρίζεται ότι τα θαύματα του Ιησού είχαν σκοπό να ανταγωνιστούν τους ειδωλολάτρες θαυματοποιούς. (Ibid. p. 64, n. 82) Ο Brown απαντά στο Bultmann κάνοντας δύο ενστάσεις. Πρώτον, αν και πιστεύεται ότι υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός θαυματοποιών κατά την εποχή του Ιησού, υπάρχουν λίγες ενδείξεις για αυτό (Ibid. p. 63).Και Δεύτερον, μεταξύ αυτών των θαυματοποιών, κανένας δεν μοιάζει με τον Ιησού ούτε στο στυλ ούτε στο σκοπό Του. Όσον αφορά του ειδωλολάτρες θαυματοποιούς, ο Brown σημειώνει:

"Ο πιο δημοφιλής ειδωλολάτρης που προσφέρεται ως "ανταγωνιστής" του Ιησού είναι ο Απολλώνιος Τυανεύς (1ος αιώνα μ.Χ.) για τη δραστηριότητα του οποίου είμαστε σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένοι από μια γραπτή μαρτυρία, 200 χρόνια αργότερα από την υποτιθέμενη ζωή του, από τον Φιλόστρατο, μια μαρτυρία που σοβαροί μελετητές θεωρούν σε μεγάλο βαθμό πλασματική. Τα θαύματα που αποδίδονται σε αυτόν, μερικά από τα οποία ήταν επηρεασμένα από την ζωή του Ιησού, έχουν σκοπό να προκαλέσουν την έκπληξη και τον θαυμασμό - σε αντίθεση με την παρουσίαση του Ευαγγελίου περί των θαυμάτων του Ιησού" (Ibid. p. 63) (Περί Απολλώνιου Τυανέως, περισσότερα εδώ http://www.oodegr.com/neopaganismos/filosofoi/tyaneas2.htm)

Οι συγγραφείς του Ευαγγελίου όχι μόνο αποφεύγουν την απεικόνιση του Ιησού ως εργάτη "εκπληκτικών έργων", αλλά και ο ίδιος ο Ιησούς απεικονίζεται να αποφεύγει έναν τέτοιο τίτλο. Πράγματι, όταν ο Ηρώδης, οι Φαρισαίοι, ο διάβολος, ή ο ληστής ζητάνε από τον Ιησού να κάνει ένα θαύμα για κανέναν άλλο λόγο, παρά να αναδείξει τη δύναμή Του, ο Ιησούς αρνείται.

Ο John P. Meier (σε συνεργασία με τον David E. Aune) προσθέτει σε αυτό το συμπέρασμα, ότι ο Ιησούς δεν ήταν σε καμία περίπτωση μάγος. Ούτε κατηγορήθηκε για μαγεία από τους αντιπάλους του. Η Καινή Διαθήκη γνώριζε την σημασία της μαγείας (Πράξεις 13: 6,8), και οι εβραϊκές αρχές γνώριζαν σχετικά με την μαγεία, αλλά όπως σημειώνει ο Meier, αυτός ο όρος δεν χρησιμοποιείται ποτέ για να περιγράψει τη δραστηριότητα του Ιησού, ούτε από τους μαθητές Του, ούτε από τις εβραϊκές αρχές, ούτε από την πρώιμη Εκκλησία, ούτε από τους πιο σκληρούς κριτικούς Του (Meier 1994, A Marginal Jew (Vol. 2) p. 551. See also Aune 1980, pp. 1523-1524, notes 67, 68, and 69.)

Επιπλέον, αν ο Ιησούς έπρεπε να κατηγορηθεί για μαγεία, θα είχε υποτιμηθεί πολύ στην συνείδηση της εβραϊκής κουλτούρας της εποχής Του ακόμη και μετά το θάνατό Του. Ωστόσο, οι αναφορές της Καινής Διαθήκης έρχονται σε αντίθεση με αυτή την ερμηνεία, επισημαίνοντας συνεχώς ότι τα θαύματα του Ιησού γίνονται δεκτά με έκπληξη και έπαινο από τους ανθρώπους που είναι μάρτυρες (ενώ αν έκανε μαγικά, η αντίδραση του λαού θα ήταν αρνητική).

Τέλος, ο Meier σημειώνει:

"Ένας ανήθικος ή άνομος μάγος, ανεξάρτητος από την εσχατολογική διδασκαλία και ηθική του Ισραήλ, δεν είναι ο ιστορικός Ιησούς που αναδύεται από τις αξιόπιστες παραδόσεις" (Ibid. p. 451)

Όπως θα δούμε, το αντίθετο συμβαίνει.

4) Ο Ιησούς συνδυάζει την διδασκαλία Του με τα θαύματα.

Σε αντίθεση με τους ειδωλολάτρες και τους εβραίους θαυματοποιούς της εποχής, ο Ιησούς ενσωμάτωσε στη διδασκαλία Του στις θαυματουργές πράξεις του. Δεν θεράπευσε απλώς τον άρρωστο. Συμπεριέλαβε διδασκαλίες για την πίστη, την συγχώρεση των αμαρτιών, τη βασιλεία του Θεού, την σωτηρία για τους Εθνικούς και ακόμη και τη Θεία Ευχαριστία. Οι Εβραίοι θαυματοποιοί, εν αντιθέσει, δεν απεικονίστηκαν με αυτόν τον τρόπο. Όπως σημειώνει και ο Brown:

"...O συνδυασμός [του θαύματος και της διδασκαλίας] είναι μοναδικός. Οι δύο πιο συχνά αναφερόμενοι εβραίοι θαυματοποιοί είναι ο Χόνι (Ονιάς) ο βροχοποιός του 1ου αιώνα π.Χ., και o Γαλιλαίος Χανίνας του 1ου αιώνα μ.Χ. Σχεδόν όλα όσα είναι γνωστά για αυτούς τους άνδρες προέρχονται από πολύ αργότερες ραβινικές λογοτεχνικές αναφορές και εκείνη την εποχή οι θρυλικές και θεολογικές εξελίξεις είχαν μεγεθύνει τα γεγονότα.... Σχεδόν σίγουρα στην παλαιότερη παράδοση αυτοί δεν ήταν ραβίνοι διδάσκαλοι..." (Brown 1994 Introduction to New Testament Christology, p. 63).

5) Ο Ιησούς δεν είναι μόνο ένας ραββίνος δάσκαλος, αλλά και ένας ο οποίος ενσωματώνει τη διδασκαλία Του με πράξεις.

Έτσι, προτεραιότητα των θαυμάτων του Ιησού είναι να νικήσει τον Σατανά και ταυτόχρονα να φέρει τη βασιλεία του Θεού. Κατόπιν, να διδάξει την πίστη την αγάπη και την συγχώρεση. Και τέλος, να εκδηλώσει την κατοχή της θεϊκής δύναμης Του η οποία δείχνει τη Θεϊκή εξουσία και προέλευσή Του

Σε αντίθεση με τoυς ειδωλολάτρες και τους Εβραίους θαυματοποιούς και μάγους της εποχής, ο Ιησούς χρησιμοποιούσε τα θαύματα τόσο για να διδάξει όσο και να ζητήσει την εμπιστοσύνη των ανθρώπων. Οι συχνά επαναλαμβανόμενες αναφορές: "Πήγαινε τώρα, η πίστη σου σε έσωσε" ή "Πιστεύεις ότι μπορώ να το κάνω αυτό;" έχει σκοπό να οδηγήσει τον αποδέκτη του θαύματος πιο πέρα από μια φυσική θεραπεία. Έχει σκοπό να τον οδηγήσει στην πίστη και τελικά στην σωτηρία.

Παρατηρήστε ότι αυτό το κάλεσμα για πίστη έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερη χρήση της ελευθερίας του παραλήπτη. Ο Ιησούς θέλει οι αποδέκτες των θαυμάτων Του, να εισέλθουν ελεύθερα σε μια ζωή σωτηρίας. Οι θαυματοποιοί της εποχής του Ιησού δεν έχουν αυτή την πρόθεση.

Συμπερασματικά

Αυτές οι πέντε μοναδικές πτυχές των θαυμάτων του Ιησού αποκαλύπτουν ότι οι συγγραφείς του Ευαγγελίου δεν "ανταγωνίζονται" άλλους θαυματοποιούς, ούτε προσπαθούν να "επιδείξουν" την εκπληκτική δύναμη του Ιησού. Αντίθετα, προσπαθούσαν να μεταδώσουν τις προθέσεις και τα έργα του Ιησού με έναν αξιοσημείωτα συγκρατημένο και ταπεινό τρόπο.

Υπάρχει πάντα ένας πειρασμός όταν μιλάμε για "επίδειξη δύναμης": Να τονίσουμε την εξουσία και την ισχύ του Ιησού, αντί της έλευσης της Βασιλείας Του, και της σπουδαιότητας του θαυματοποιού αντί αυτού του επιτελείται το θαύμα. Οι συγγραφείς του Ευαγγελίου δεν υπέκυψαν όμως σε αυτόν τον πειρασμό, αλλά μάλλον περιορίστηκαν σε ορισμένες δράσεις του Ιησού, που ήταν γνωστές και επιβεβαιωμένες, παρουσιάζοντάς τες με υποτονικό ύφος. Δεν αισθάνθηκαν την ανάγκη να αναφέρουν πολλές αναστάσεις, να προσθέσουν ή να συμπληρώνουν τα συνήθη χαρακτηριστικά των θαυμάτων του Ιησού, ή να υπερβάλλουν στις αφηγήσεις τους όπως έκαναν αργότερα Γνωστικοί συγγραφείς.

Την μοναδικότητα των θαυμάτων του Ιησού υποστηρίζει και η πλειοψηφία των κριτικών και ερευνητών της Γραφής, όπως για παράδειγμα οι εξής:

"Ως εκ τούτου, το συμπέρασμά μου: Ο Ιησούς ήταν θεραπευτής και εξορκιστής. Πράγματι, οι μαρτυρίες για τα θαύματά του, ξεπερνούν οποιαδήποτε άλλη μορφή της εβραϊκής παράδοσης. Κατά πάσα πιθανότητα, υπήρξε ο πιο αξιόλογος θεραπευτής στην ανθρώπινη ιστορία" -Marcus Borg (‘The Mighty Deeds of Jesus.’)

"Ο Ιησούς συνδυάζει τη διδασκαλία με τα θαύματά Του, τα οποία θαύματα σχετίζονται στενά με τη διδασκαλία Του και αυτός ο συνδυασμός είναι μοναδικός" -Christopher Price (‘The Miracles of Jesus: A Historical Inquiry.’)

"Αυτό αφήνει τον Ιησού ως τον μοναδικό της εποχής Του, στην εβραϊκή λογοτεχνία, που απεικονίζεται να εκτελεί μεγάλο αριθμό θεραπειών και εξορκισμών". -Eric Eve (‘The Jewish Context of Jesus’ Miracles’

"Πουθενά αλλού δεν υπάρχουν τόσα πολλά θαύματα που αναφέρθηκαν για ένα μόνο άτομο, όπως συμβαίνει στα Ευαγγέλια του Ιησού.... Η μοναδικότητα των θαυμάτων του ιστορικού Ιησού έγκειται στο γεγονός ότι οι θεραπείες και οι εξορκισμοί που γίνονται έχουν εσχατολογική σημασία... Πουθενά αλλού δεν βρίσκουμε έναν χαρισματικό θαυματοποιό, του οποίου οι θαυματουργές πράξεις σηματοδοτούν το τέλος ενός παλιού κόσμο και την αρχή ενός νέου." -Gerd Theissen & Annette Merz (Quoted in ‘Miracles: The Credibility of the New Testament Accounts.’)

Στα προσεχή άρθρα αυτής της σειράς, με την βοήθεια των κριτηρίων που έχουν ορίσει οι μελετητές και κριτικοί της Γραφής θα ελέγξουμε την ιστορικότητα των θαυμάτων του Ιησού.