Η θεολογική σημασία των θαυμάτων του Κυρίου

Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

Από την επίγεια ζωή του Κυρίου, εντύπωση προξενούν, και παράλληλα μεγάλη συμβολικότητα προσφέρουν, τα θαύματα: Της Κανά, των δαιμονιζόμενων, των παραλυτικών, της εγέρσεως των νεκρών, των πέντε άρτων, του περιπάτου επί της θαλάσσης, των λεπρών, της ξηρανθείσης συκής. Τα θαύματα άλλωστε, ΩΣ ΣΗΜΕΙΑ της Θεοφανείας και παντοδυναμίας Του, πραγματοποίησε ο Χριστός ΠΑΝΤΟΤΕ ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ, ΔΗΜΟΣΙΩΣ, ΚΑΙ ΕΝΩΠΙΟΝ ΟΛΩΝ. Όταν αργότερα οι απόστολοι, εν διωγμώ μάλιστα, κήρυτταν την θεότητα του Ιησού, ζούσαν ακόμη αρκετοί ΜΑΡΤΥΡΕΣ των θαυμασίων που ο Χριστός είχε τελέσει μπροστά στα μάτια τους. Παρακάτω θα αναφερθούμε περιληπτικά σε ορισμένα από αυτά και θα εξετάσουμε τη βαθύτερη θεολογική σημασία τους.

Η μετατροπή του νερού σε έξοχο κρασί ΣΤΟΝ ΓΑΜΟ ΤΗΣ ΚΑΝΑ είναι η αρχή των σημείων του Ιησού στην επίγεια ζωή Του. Το θαύμα αυτό είναι το δώρο του Χριστού στους νεονύμφους. Όπως το κρασί οφείλεται στο μούστο που βράζει, έτσι και ο Χριστός είναι ο αληθινός μούστος της ζωής και η πραγματική μαγιά του κόσμου. Η ρίζα του θεϊκού αναβρασμού, που βαθμηδόν μετασκευάζει τα πάντα σε σώμα και αίμα Του. Ο Χριστός, αφού μετέτρεψε θαυματουργικά το νερό σε κρασί, στη συνέχεια με το σταυρικό του θάνατο μετέτρεψε το κρασί -την ζωή του την ίδια χωρίς την οποία δεν μπορεί να ζήσει ο κόσμος- σε αίμα, υπέρ της λύτρωσης πάντων. Γι’ αυτό και ο γάμος της Κανά προετοιμάζει την μνήμη των χριστιανών στο να οδηγηθεί στη ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ, την μεταβολή και ανάμνηση συνάμα του ψωμιού και του κρασιού, βασικών συστατικών της ζωής, σε σώμα και αίμα Του. Εκτός αυτού, η παρουσία του Χριστού στον γάμο σημαίνει ότι μόνο αν το κάθε ζευγάρι ενωθεί με τον Ένα και μοναδικά ανεκτίμητο νυμφίο της Εκκλησίας, τότε μόνο η ένωση αυτή θα οδηγήσει τις νέες οικογένειες στον αγιασμό και την σωτηρία, που είναι και ο σκοπός του γάμου.

ΟΙ ΣΑΤΑΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ είναι πράγματι οι επιμέρους νίκες του σατανά επί της ανθρωπότητας. Ο διάβολος πολεμά τα πλάσματα του Θεού με νύχια και με δόντια. Με την Δευτέρα Παρουσία Του ο Χριστός θα καταστρέψει παντελώς το έργο του διαβόλου. Οι θεραπείες των δαιμονισμένων μάς δείχνουν ότι πλησιάζει το τέλος της κυριαρχίας του σατανά και η προσωρινή εξουσία που έχει επί της γης. Το μυστικό όμως της πλήρους θεραπείας είναι η προσευχή, η νηστεία, η ταπείνωση και η χριστιανική άσκηση. Είναι τα δυνατότερα όπλα εναντίον των δαιμονίων, μια εκκλησιαστική στάση ζωής που τρέμει ο σατανάς.   

ΟΙ ΠΑΡΑΛΥΤΙΚΟΙ. Θεραπεύοντάς τους ο Ιησούς είναι σαν να μας λέει ότι ο ανθρώπινος πόνος, μόνο μέσω Εκείνου όχι απλά θεραπεύεται, αλλά και υπομένεται και εξαγιάζεται. Ανώτερο και από την θεραπεία του πόνου και της αρρώστιας -που χορηγεί ο παντοδύναμος Κύριος δια του αγίου Ευχελαίου, των προσευχών της Εκκλησίας και των αγίων λειψάνων- είναι το θυσιαστικό ανασήκωμα και η εκούσια μεταφορά του σταυρού του πόνου, σωματικού και ψυχικού, μέχρι τα γεμάτα πληγές πόδια του ίδιου του Ιησού. Εκείνος γεύτηκε και γνωρίζει πλέον τι σημαίνει πόνος, περισσότερο από όλους μας. Και όταν το μαρτύριό μας συναντά το δικό Του μαρτύριο, τότε Ο ΠΟΝΟΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΛΥΤΡΩΤΙΚΗ ΠΥΛΗ και πέρασμα αγιαστικό, σε μια ζωή κοινωνίας και συνάντησης με τον χορηγό της υγείας και ζωής.

Ο Χριστός ΚΑΤΑΡΓΕΙ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ. Ο Ιησούς είναι η ίδια η ζωή. Είναι η ΖΩΗ που μοιράζει απλόχερα την ζωή. Η ανάσταση είναι τρόπος ζωής του πνευματικού βασιλείου Του. Και η δική Του ανάσταση αποτελεί την εγγύηση για την δική μας ανάσταση. ΟΙ ΝΕΚΡΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ που πραγματοποίησε ο Θεάνθρωπος ήταν η απαρχή της νίκης κατά του θανάτου. Η Εκκλησία αντιτίθεται σε ό,τι αρνείται την ζωή: Στην αυτοκτονία, τις εκτρώσεις, τον πόλεμο κ.λπ. Και εξασκεί την φιλανθρωπία, συμβάλλει στην επικράτηση της ειρήνης, την οικοδόμηση του πολιτισμού, στην ελάττωση της πείνας, των άθλιων συνθηκών διαβίωσης. Γιατί αυτή η ζωή μάς ενδιαφέρει όσο και η άλλη. Οι χριστιανοί δεν είναι ούτε αρνητές της ύλης και των σωμάτων τους, ούτε απαισιόδοξοι κριτές της ιστορίας. Αλλά αγωνίζονται για την μεταμόρφωση της ιστορίας σε βασιλεία του Υιού του Θεού, αρχίζοντας από την επικράτηση του θελήματος του Θεού εντός ημών.

Ο ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΕΝΤΕ ΑΡΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΨΑΡΙΩΝ, μας επισημαίνει και διδάσκει τις παντοδύναμες ενέργειες του λόγου του Θεού πάνω σε όλη την πλάση. Όπου ο Θεός ευλογεί, εκεί ως φυσικός τρόπος ζωής υπεισέρχεται το θαύμα. Εκεί οι στείρες γυναίκες τεκνοποιούν. Εκεί τα ελάχιστα ψάρια και άρτοι αρκούν για να θρέψουν χιλιάδες ανθρώπους. Εκεί προκύπτει ο κόσμος εκ του μηδενός. Εκεί η Παρθένος συλλαμβάνει εκ Πνεύματος Αγίου. Εκεί νικάται της φύσεως η τάξις. Εκεί οι νεκροί εγείρονται. Το μυστικό λοιπόν της χαράς, της δημιουργίας, του αγιασμού και της θέωσης είναι η ευλογία του Θεού. Και αυτή η ευλογία στην εδώ ζωή έχει την μορφή αρραβώνα. Η ανείπωτη ομορφιά του γάμου θα αποκαλυφθεί στην αστείρευτη αιωνιότητα.       

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΠΕΡΙΠΑΤΩΝ ΕΠΙ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ. Η κυριαρχία του Θεού επί της κτίσεως. Ο Χριστός με την υποταγή των στοιχείων της φύσεως στην εξουσία Του, δείχνει το ακατάβλητο της δυνάμεώς Του και την μεταμόρφωση των αγίων σε πολίτες της βασιλείας Του. Μιας βασιλείας που σέβεται και υποτάσσει την φύση στους σκοπούς της Δημιουργίας. Ο Χριστός ηρέμησε φουρτουνιασμένες θάλασσες και κατεύθυνε τα ψάρια στα δίχτυα των μαθητών Του. Όπως και πιστοί χριστιανοί στην ζωή τους, με την δύναμη Εκείνου, μετακινήθηκαν θαυματουργικά, επιβλήθηκαν επί της φύσεως, παρέμειναν ανεπηρέαστοι από δηλητήρια και έχιδνες, σώθηκαν από ναυάγια, ετέλεσαν ασυνήθιστα σημεία με την Χάρη Του.      

    Αλλά και ΣΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΛΕΠΡΟΥ, η θέληση του Θεού συναντά το ναι της ελευθερίας του ανθρώπου. Αν ο άνθρωπος αρνηθεί τον Τριαδικό Θεό στην ζωή του, εκεί ο Θεός δεν παραβιάζει κλειστές πόρτες και αποσύρεται, θα λέγαμε εκουσίως ‘νικημένος’. Στην προκειμένη περίπτωση ο λεπρός είναι που ζητά με πάθος την θεραπεία του από τον μόνον δυνάμενον σώσαι. Η θεραπεία μας επομένως εξαρτάται από εμάς τους ίδιους. Αλλά και στις περιπτώσεις που ο Θεός φαίνεται να κωφεύει, έχει και πάλι τον λόγο Του. Θέλει να παιδαγωγήσει τον άνθρωπο στην ταπείνωση, την αυτοσυναίσθηση της αδυναμίας του, την αναξιότητά του μπροστά στο μεγαλείο του Θεού. Διότι ο Χριστός είναι παντοδύναμος και δεν υπάρχει ανίατη γι’ αυτόν και τους αγίους Του αρρώστια. Εκείνος έθεσε τους νόμους επί της πλάσεως, και Εκείνος όποτε θέλει τους ρυθμίζει επί το συμφέρον του ανθρώπου. Με τις Δυνάμεις, τα Θαύματα, τα Σημεία που επιδεικνύει, φανερώνει ο Χριστός ότι είναι εύσπλαχνος, μοναδικός ιατρός, και τέλειος Θεός.

Μέσα στα θαύματα του Χριστού συγκαταλέγεται και εκείνο ΤΗΣ ΞΗΡΑΝΘΕΙΣΗΣ ΣΥΚΗΣ. Ο Ιησούς καταράστηκε μια συκιά και το δέντρο μέσα σε ελάχιστες ώρες ξεράθηκε. Το θαύμα πρέπει να δούμε όχι συναισθηματικά και φυσιοκρατικά, αλλά διαχρονικά και πανανθρώπινα. Η πράξη αυτή του Χριστού μπορούμε να δούμε ότι έχει τρεις κύριες παραμέτρους και μας διδάσκει ότι: α) Αν και βαδίζει προς το ζωοποιό Του πάθος ο Κύριος, θέλει να δείξει ότι δεν είναι αδύναμος, αλλά παντοδύναμος Θεός και ότι οικειοθελώς θυσιάζεται, β) Κάθε οργανισμός που αποκόπτεται από την πηγή της ζωής, που είναι ο Υιός και Λόγος του Θεού, ξεραίνεται και στην φωτιά πετιέται και αφανίζεται. «Εγώ είμαι ο δρόμος και η αλήθεια και η ζωή», μας λέγει ο ίδιος. «Εγώ είμαι το αμπέλι και εσείς τα κλήματα», διδάσκει. Αν κοπεί η κληματόβεργα και τα ολόδροσα σταφύλια από το αμπέλι, και χάσει τους χυμούς της ζωής, θα εξελιχθεί σε κούτσουρο και άχρηστο υλικό, και γ) «Χωρίς εμένα δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε», μας νουθετεί. «Κανείς μαθητής δεν μπορεί να γίνει ανώτερος από τον Κύριό του», μας επισημαίνει. Ο κόσμος λοιπόν δεν μπορεί ουσιαστικά να αλλάξει προς το καλύτερο, ΑΝ ΔΕΝ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΘΕΙ ΑΠΟ ΤΗ ΧΑΡΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ. Ο αγιασμός βέβαια δεν είναι ηθική πράξη με επιδερμικό περιεχόμενο, αλλά οντολογική αλλοίωση, που εκ βάθρων καρδίας μεταλλάσσει τον άνθρωπο προσωπικά και σύνολη την ανθρωπότητα γεωγραφικά (βλ. επισκόπου Αχελώου Ευθυμίου, «ΕΚΕΙΝΟΣ, Ο Ιησούς Χριστός», εκδ. Γρηγόρη, 4η έκδοση, Αθήνα 2002, σελ. 154-171).                 

ΜΑΣ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΣΗΜΕΡΑ;

α) Τα ‘σημεία’ και θαύματα γινόντουσαν παλαιότερα για να οδηγηθούν στην σωτηρία οι εθνικοί, μέσω των σωματικών τους κυρίως αισθήσεων, αφού οι πνευματικές τους αισθήσεις είχαν ατονήσει (η πίστη, η εμπιστοσύνη στον λόγο του Θεού, η ελπίδα στον ένα Θεό κ.α.). Οι Δυνάμεις εκ Θεού εξάλλου συνόδευαν, σχεδόν πάντα, το κήρυγμα και την διάδοση του Ευαγγελίου. Δεν είχαν αυτόνομη λειτουργία.

β) Ο Θεάνθρωπος μακάρισε τους «μη ιδόντες και πιστεύσαντες» (Ιω. 20,29). Το μέγιστο δηλαδή θαύμα είναι Η ΑΥΤΟΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, η αυτοπαράδοση στο θέλημά Του.

γ) Οι άνθρωποι που έχουν υποδουλωθεί στο κοσμικό φρόνημα και σαρκικό πνεύμα, ενοχλούνται ακούγοντας για θαύματα, διότι αντιπαθούν το Πνεύμα του Θεού και νοιώθουν ενοχές. Οι σύγχρονοι μάλιστα ορθολογιστές και σκεπτικιστές προσπαθούν να υποβιβάσουν τα θαύματα σε φυσικά φαινόμενα και δυνάμεις, ή τα αρνούνται εντελώς, ή τα εκλαμβάνουν σαν μαγικά τρυκ.

δ) Όσοι επιζητούν τα θαύματα βρίσκονται σε δρόμο πλάνης, αφού είναι πολύ εύκολο να οδηγηθούν στην φιλαυτία και ματαιοδοξία, στην μείωση του πνευματικού αγώνα για κάθαρση και φωτισμό, στην ψυχική νέκρωση και τον θάνατο.

Επομένως, ΣΤΟΥΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΙΣΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ, παρά μόνο πρέπει να παρακαλάμε να μας δίνει ο Θεός υπομονή στις θλίψεις, αρετές για να αντέξουμε τις δυσκολίες της ζωής, κουράγιο και δύναμη εξ ύψους για να αντιμετωπίσουμε τις καθημερινές δοκιμασίες, άγια ζωή, ταπείνωση, αγάπη και ανδρεία στους πειρασμούς (βλ. αγίου Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ, «Θαύματα και Σημεία», εκδ. Ι.Μ. Νικοπόλεως, έκδ. Δ’, Πρέβεζα 1994, σελ. 40 κ.ε./ Ι. Μητροπόλεως Σύρου, «Η έννοια των θαυμάτων και των λειψάνων των αγίων στην Ορθόδοξη Εκκλησία», Μιχαήλ Χούλη, εκδ. Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, Οκτ. 2006).