Ας δούμε αρχικά, τι λέει ο μεγάλος Θεολόγος, π. Ι. Ρωμανίδης για το θέμα αυτό, ώστε μετά να δούμε πως μπορούμε να το προσεγγίσουμε με επιστημονικούς όρους:

(…) Οι Πατέρες κάνουν μία διάκριση μεταξύ αιώνων και χρόνου, αν και δεν ήξεραν μοντέρνα Φυσική. Στην Φυσική δεν έχομε πια τον χρόνο που είχαμε στο παρελθόν. Ο χρόνος του παρελθόντος εμετράτο από την σχετική κίνηση της γης ως προς τον ήλιο και την σελήνη. Τώρα όμως οι αντιλήψεις περί χρόνου έχουν αλλάξει πάρα πολύ.

Εκείνο που έχει για μας σημασία, είναι ότι οι Πατέρες διακρίνουν σαφώς μεταξύ αιώνων και χρόνου. Οπότε, όταν ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο, λένε οι Πατέρες, πρώτα δημιούργησε τους αιώνες, μετά τους αγγέλους, και μετά τον κόσμο αυτόν, καθώς και τον χρόνο. Δηλαδή οι Πατέρες ήξεραν ότι ο χρόνος είναι μία διάστασις ορισμένου μέρους του κτιστού σύμπαντος. Διότι το πρώτο κτίσμα που κτίσθηκε είναι οι αιώνες και όχι ο χρόνος. Ο χρόνος δημιουργείται αργότερα από τον Θεό ^[*].

Οπότε η κύρια διαφοροποίηση μεταξύ των αιώνων και χρόνου είναι ότι στον χρόνο έχουμε αλληλοδιαδοχή στα γεγονότα, ενώ στους αιώνες δεν έχομε αναγκαστικά αλληλοδιαδοχή των γεγονότων, αλλά μία συνύπαρξη γεγονότων σε μία συνύπαρξη πραγμάτων, χωρίς αναγκαστικά να εμπλέκονται τα γεγονότα με την αλληλοδιαδοχή. Ο άνθρωπος είναι περιορισμένος στην αλληλοδιαδοχική εμπειρία των καταστάσεων, επειδή είναι μέσα στον χρόνο. Ο άνθρωπος δεν έχει εμπειρία μίας υπάρξεως χωρίς αλληλοδιαδοχή. Την αποκτά όμως μόνο στην εμπειρία της θεώσεως, διότι τότε καταργείται ο χρόνος.

Μόνον εκείνος ο οποίος έχει φθάσει στην θέωση έχει εμπειρία εκείνου του τρόπου της υπάρξεως που υπερβαίνει την ύπαρξη, υπάρξεως που υπερβαίνει τον χρόνο, υπάρξεως που υπερβαίνει τον αιώνα, υπάρξεως που υπερβαίνει την λογική κλπ. Έχει δηλαδή ο θεούμενος την εμπειρία του ακτίστου, χωρίς όμως να γνωρίζει γνωσιολογικώς τι είναι αυτό το άκτιστο. Επειδή γνωσιολογικώς το άκτιστο για τον θεούμενο παραμένει Μυστήριο. Δηλαδή και ο Θεός, όταν αποκαλύπτεται στον άνθρωπο παραμένει Μυστήριο. Διότι, αν και υποπίπτει στην αντίληψη του νοός και της λογικής και των αισθήσεως και του σώματος του ανθρώπου, παρά ταύτα ο Θεός παραμένει Μυστήριο, επειδή ξεφεύγει από τα όρια και τον τρόπο γνώσεως του ανθρώπου.

Και τούτο συμβαίνει, επειδή το θεμέλιο των ανθρωπίνων γνώσεων είναι η ομοιότητα και η διαφορά. Μεταξύ δε κτιστού και ακτίστου δεν υπάρχει καμία ομοιότης.

(…)      Γι’ αυτό οι Πατέρες, όταν μιλάνε για την δόξα του Θεού, μιλάνε σαν να είναι κάτι το ασχημάτιστο και ανείδεο. Βέβαια αυτό το ανείδεο είναι επιχείρημα επιθέσεως εναντίον Πλατωνικών. Διότι οι Πλατωνικοί πίστευαν ότι υπάρχει ένας κόσμος των ιδεών. Όταν όμως οι Πατέρες λένε ότι η δόξα του Θεού είναι ανείδεος, αυτό σημαίνει ότι δεν έχει καμία σχέσι με τον νοητό κόσμο του Πλάτωνος. Και κάθε φορά που οι Πατέρες χαρακτηρίζουν την δόξα του Θεού ως ανίδεο και ασχημάτιστο, κάθε φορά που το αναφέρουν αυτό, κάνουν κατ’ ευθείαν επίθεση εναντίων των δοξασιών του Πλάτωνος και του Αριστοτέλους και γενικά εναντίον της φιλοσοφίας. Αυτό σημαίνει ότι η Θεολογία των Πατέρων ξεφεύγει από όλα τα κατηγορήματα του φιλοσοφικού τρόπου σκέψεως.

(…)      Στην Πατερική παράδοση όμως υπάρχει μία σαφής διάκριση μεταξύ αιώνων και χρόνου. Οπότε ο χρόνος υπάρχει μέσα στους αιώνες, αλλά δεν είναι όλα τα κτίσματα περιορισμένα μέσα στον χρόνο. Διότι υπάρχουν ορισμένα κτίσματα (τα αγγελικά τάγματα, οι δαίμονες και οι ψυχές των κεκοιμημένων), τα οποία είναι ανεξάρτητα από  τον χρόνο, διότι ζουν μέσα στους αιώνες και όχι μέσα στον χρόνο. Και γι’ αυτόν τον λόγο κινούνται με αστραπιαία ταχύτητα. Γι’ αυτό οι άγγελοι και οι δαίμονες και οι ψυχές των κεκοιμημένων Αγίων  μετακινούνται τόσο γρήγορα, ώστε φαίνεται ότι βρίσκονται σε πολλά μέρη συγχρόνως. Δηλαδή δεν περιορίζονται από τον χώρο και τον χρόνο. (Αποσπάσματα από το βιβλίο «Πατερική Θεολογία», σελ.  228 -281).

Σύμφωνα με την σωματιδιακή φυσική και την σχετικότητα, τουλάχιστον δέκα διαστάσεις υπήρχαν κατά την δημιουργία του σύμπαντος [1]. Τρεις από αυτές (συν τον χρόνο, την τέταρτη) δημιούργησαν τον χωροχρόνο, στον οποίο ζούμε και παρατηρούμε.  Οι υπόλοιπες έξι από αυτές, θεωρητικά πάντα, υπάρχουν μέσα στο σύμπαν, ως υπερσυμπυκνωμένες διαστάσεις του χώρου. Οι άγγελοι, οι δαίμονες, και οι ψυχές, οι οποίες μπορούν και κινούνται με απίστευτες ταχύτητες, είναι πιθανόν να κινούνται σε αυτές τις διαστάσεις. Ένα ον το οποίο υπάρχει σε περισσότερες από τρεις διαστάσεις (συν τον χρόνο) είναι σε εμάς αόρατο, γιατί περιοριζόμαστε από τον δικό μας χωρόχρονο. Αυτό δεν σημαίνει πως αυτή είναι η μόνη διαφορά των αγγέλων από εμάς, βέβαια, αλλά είναι σημαντικό να δούμε πώς κάτι τέτοιο είναι δυνατόν.

Οι Stephen Hawking, George Ellis, και ο Roger Penrose επέκτειναν τις εξισώσεις της Γενικής Σχετικότητας, ώστε να περιλαμβάνουν τον χώρο και τον χρόνο. [2] Όχι μόνο ο χώρος, αλλά και ο χρόνος έχει αρχή. Μελέτες έχουν δείξει πως η αντίληψη μας για τον χρόνο είναι αντίληψη «μισής» διάστασης, μια και το βέλος του χρόνου, κινείται μόνο προς τα εμπρός [3]. Έτσι η αντίληψή μας περιορίζεται ακόμα περισσότερο, ενώ ο Θεός, ως ΑΚΤΙΣΤΟΣ, δεν υφίσταται ΚΑΝΕΝΑΝ περιορισμό, είτε σε τρεις είτε περισσότερες χωροχρονικές διαστάσεις. Ορισμένοι δυτικοί (προτεστάντες) προσπάθησαν με την βοήθεια των επιπλέον διαστάσεων να εξηγήσουν της παντοδυναμία του Θεού. Κάτι τέτοιο είναι άτοπο, γιατί ένα πολυδιαστασιακό ον, υφίσταται και πάλι περιορισμούς, απλά λιγότερους από εμάς. Το λάθος αυτό είναι δικαιολογημένο, μια και οι προτεστάντες δεν έχουν πρόσβαση στην  Θεολογία των Πατέρων περί κτιστού και ακτίστου.

Τα όντα αυτά (άγγελοι, δαίμονες κτλ) δεν είναι ορατά σε εμάς, ακριβώς επειδή δρουν εκτός των δικών μας διαστάσεων. Μπορούν να διανύουν τεράστιες αποστάσεις σε μηδενικό, για εμάς, χρόνο, ακριβώς επειδή κινούνται σε επιπλέον χωροχρονικές διαστάσεις. Μπορούν να περνούν μέσα από κλειστές πόρτες, μέσα από τείχους η και να μπαίνουν σε κλειστούς από παντού χώρους, ακριβώς επειδή μετακινούνται σε άλλες διαστάσεις. Δεν είναι δυνατόν να φανταστούμε, να οπτικοποιήσουμε, ένα πολυδιαστασιακό ον, επειδή κάτι τέτοιο είναι εκτός των εμπειρικών μας δυνατοτήτων. Αλλά μπορούμε να δούμε ένα μοντέλο σύμπαντος, με λιγότερες διαστάσεις από το δικό μας, ώστε κατ’ αναλογία, να καταλάβουμε για τι μιλάμε.

Φανταστείτε πως είμαστε παρατηρητές ενός σύμπαντος, το οποίο περιέχει μόνο δύο διατάσεις του χώρου και μία του χρόνου. Όλα τα πράγματα σε αυτό το σύμπαν, υπάρχουν σε ένα επίπεδο, είναι δυσδιάστατα, είναι πίτες. Παρατηρούμε αυτό το δυσδιάστατο σύμπαν από τις τρεις δικές μας διαστάσεις, και άρα έχουμε μία περισσότερη διάσταση από αυτή των όντων που ζουν στο επίπεδο αυτό σύμπαν.

 

Γι' αυτή την μελέτη, ας υποθέσουμε πως αυτή η σελίδα είναι το σύμπαν του κυρίου και της κυρίας Πίτα. Η Οικογένεια Πίτα, είναι περιορισμένη στην επιφάνεια αυτής της σελίδας, και μπορούν να μετακινηθούν μόνο στις 2 διαστάσεις του επιπέδου της. Δεν μπορούν να δουν ή να αλληλεπιδράσουν με οποιοδήποτε μέρος της τρίτης διάστασης του τρισδιάστατου κόσμου μας.

Οποτεδήποτε ο κος Πίτας κοιτάζει την κα Πίτα, βλέπει μόνο την μία πλευρά της, κάθε φορά. Στο δυσδιάστατο σύμπαν τους, εκείνη φαίνεται ως τμήμα γραμμής. Για να δει ο κος Πίτας ολόκληρη την κα Πίτα, θα πρέπει να πάει γύρω – γύρω από την γυναίκα του. Από κάθε γωνία, ο κος Πίτας βλέπει μόνο ένα η δύο τμήματα γραμμών, διαφορετικών μεγεθών από τις οποίες αποτελείται η κα Πίτα. Μια πλήρης εικόνα της κας Πίτα, μπορεί μόνο να δημιουργηθεί συνθετικά, στο μυαλό του κου Πίτα. Εμείς, όμως, ως παρατηρητές από ένα τρισδιάστατο σύμπαν, μπορούμε να δούμε ΟΛΟΚΛΗΡΗ την κα πίτα, σε μια στιγμή. Όχι απλά βλέπουμε ολόκληρη την κα Πίτα, αλλά ολόκληρη σε μία στιγμή του χρόνου. Ακόμα, μπορούμε να δούμε και ΜΕΣΑ στην κα Πίτα, κάτι το οποίο ο Κος Πίτας δεν θα δει ποτέ, εκτός και αν της έκανε κάποια χειρουργική τομή. Βλέπουμε, λοιπόν, πως απλά με ΜΙΑ ΜΟΝΟ παραπάνω διάσταση, μπορούμε ταυτόχρονα να δούμε όλες τις πλευρές και το εσωτερικό του κάθε πλάσματος, ακριβώς όπως μπορούν να κάνουν και οι Άγγελοι ή οι Δαίμονες, σε σχέση με το δικό μας σύμπαν. Τα πράγματα περιπλέκονται πολύ περισσότερο, εάν προσθέσουμε πολλές επιπλέον διαστάσεις.

 

Θα θέλαμε, τέλος, να υπενθυμίσουμε, πως το παρόν άρθρο είναι απλά μία ερμηνευτική πρόταση, και τίποτα παραπάνω. Δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα το τι συμβαίνει, παρά μόνο εάν βρισκόμαστε σε κατάσταση φωτισμού/θέωσης, οπότε ο άνθρωπος, με την ένωση με τις άκτιστες ενέργειες του Θεού, μπορεί να γνωρίζει τέτοια θέματα. Είναι όμως πολύ ενδιαφέρον, καθώς η επιστήμη αποκτά περισσότερη γνώση, να βλέπουμε πως όχι μόνο δεν απομακρύνεται από την παράδοση της Εκκλησίας μας, αλλά αντίθετα την προσεγγίζει.

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ- ΠΗΓΕΣ:

---

Α.  “Hyperspace : A Scientific Odyssey Through Parallel Universes, Time Warps, and the 10th Dimension”, by Michio Kaku, (Paperback) © 1994, Oxford University Press

Β. http://www.godandscience.org

Γ.  “Beyond the Cosmos”, by Dr Hugh Ross, (Hardcover), 2nd Edition , Colorado Springs, CO: NavPress

Δ. «Πατερική Θεολογία», Πρωτοπρ Ιωαννου Σ. Ρωμανίδου, , Εκδόσεις Παρακαταθήκη, 2004, Πρόλογος του Κοσμήτορα της Θεολ. Σχολής του Πανεπ. Αθηνών,  Γεωργίου Δ. Μεταλληνού, Επιμέλεια – Σχόλια: Μοναχού Δαμασκηνού Αγιορείτου

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Glanz, J. 1997. Strings Unknot Problems in Particle Theory, Black Holes. Science 276:1969-1970

Επίσης: http://www.physics4u.gr/articles/fifthdim.html

            http://www.physics4u.gr/strings/string6.html

            http://www.physics4u.gr/articles/mtheory.html

            http://www.physics4u.gr/faq/hyperspace.html

[2] a. Penrose, R. 1966. An analysis of the structure of space-time. Adams Prize Essay, Cambridge University.
b. Hawking, S.W. 1966. Singularities and the Geometry of space-time. Adams Prize Essay, c. Cambridge University.
d. Hawking, S.W. and G.F.R. Ellis. 1968. The cosmic black-body radiation and the existence of singularities in our universe. Astrophysical Journal 152: 25-36.
f. Hawking, S.W. and R. Penrose. 1970. The singularities of gravitational collapse and cosmology. Proceedings of the Royal Society of London. Series A: 529-548.

[3] 1998. Particle decays reveal arrow of time. Science 282: 602-603.

^[*] Το Σύμπαν είναι εξ ορισμού ΟΛΑ ΟΣΑ ΚΤΙΣΤΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ (συν - παν). Φυσικά απ' αυτό τον ορισμό ΕΞΑΙΡΕΙΤΑΙ ο Θεός, ως Άκτιστος, συνεπώς μη έχων τίποτα που να ομοιάζει κατ' ουσίαν με το κτιστό Σύμπαν. Εφ' όσον λοιπόν το Σύμπαν είναι ΕΝΑ και μοναδικό εξ ορισμού, αυτό σημαίνει ότι ΚΑΘΕ κτίσμα σ' αυτό, ανήκει στο ίδιο "χωροχρονικό" σύστημα, και υπόκειται στους ίδιους φυσικούς νόμους. Αυτή την επισήμανση την κάνουμε, για να μη μπερδευτεί κανείς και νομίσει ότι επειδή οι άγγελοι βιώνουν τους αιώνες, και εμείς βιώνουμε το χρόνο, πρόκειται για άλλο "σύμπαν", ή για άλλη κτίση. Σε καμία περίπτωση οι πνευματικές οντότητες δεν βρίσκονται σε δήθεν "άλλο σύμπαν", αλλά στο ένα και μοναδικό που ζούμε κι εμείς.