Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Θεολογικά και Μελέτες

Εν αρχή ην ο Λόγος

Για πόσους θεούς μιλάει ο Ιωάννης;

Γνωστότατο χωρίο το Ιωάννης 1/α: 1, αποτελεί πρόβλημα για τους Αριανιστές. Γι' αυτό φροντίζουν να διαστρέφουν το νόημά του. Όμως η Αγία Γραφή, είναι μεν δυσνόητη μερικές φορές, όμως δεν χωράει διαστρεβλώσεις, χωρίς να εκτίθεται ο διαστρεβλωτής.

1. Το πρόβλημα που δημιουργεί το χωρίο στους Αριανιστές

Το εδάφιο Ιωάννης 1/α: 1, με το οποίο ξεκινάει το Ευαγγέλιό του ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, αποτελεί μεγάλο πρόβλημα για τους Αριανιστές. (Μάρτυρες της Σκοπιάς, Ευαγγελιστές, Σπουδαστές της Γραφής, κλπ). Αυτό μαζί με τα επόμενα εδάφια, βάζουν σε δοκιμασία την αίρεση αυτή, που θέλει τον Υιό Λόγο να είναι κτίσμα και όχι Θεός όπως ο Πατέρας.

Το εδάφιο είναι το εξής:

Ιωάννης 1/α: 1-3

Εν αρχή ην ο Λόγος, και ο Λόγος ην προς τον Θεόν, και Θεός ην ο Λόγος. 2 Ούτος ην εν αρχή προς τον Θεόν. 3 πάντα δι' αυτού εγένετο, και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ό γέγονεν.

Αρχικά ήταν ο Λόγος. Και ο Λόγος ήταν προς τον Θεό, και Θεός ήταν ο Λόγος. 2.Αυτός ήταν αρχικά προς τον Θεό. 3.Όλα έγιναν μέσω αυτού, και χωρίς αυτόν δεν έγινε ούτε ένα το οποίο έγινε.

Σημείωση: Επειδή θελήσαμε να κάνουμε ακριβή μετάφραση του σημαντικού Θεολογικού αυτού χωρίου, δεν χρησιμοποιήσαμε καμία υπάρχουσα μετάφραση για να το μεταφράσουμε. Και οι λόγοι είναι κυρίως οι εξής:

1. Μεταφράσαμε τη φράση: "εν αρχή" με τη λέξη: "αρχικά", αν και όλες σχεδόν οι μεταφράσεις χρησιμοποιούν τη φράση: "στην αρχή". Και πράγματι, αυτή είναι η έννοια του χωρίου, γιατί μιλάει για την αρχή της κτίσης, όπως φαίνεται από το χωρίο 3. Όμως αν θέλουμε να το μεταφράσουμε με ακρίβεια, οφείλουμε να μην προσδιορίσουμε αυτή την αρχή. Γιατί "εν αρχή", μπορεί να σημαίνει οποιαδήποτε αρχή, και όχι κατ' ανάγκην την αρχή του κτιστού κόσμου. Μπορεί ας πούμε να μιλάει για την αρχή της γης μόνο. Αν το εδάφιο σήμαινε: "στην αρχή", τότε θα έλεγε: "εν ΤΗ αρχή", προσδιορίζοντάς την, ως την αρχή των πάντων. Επειδή όμως δεν την προσδιορίζει, προτιμήσαμε κι εμείς αυτή τη μη προσδιοριστική λέξη: "αρχικά".

2. Τη λέξη: "προς", την αφήσαμε αμετάφραστη, όχι τόσο επειδή χρησιμοποιείται και σήμερα, αλλά κυρίως επειδή δεν υπάρχει άλλη λέξη που να καλύπτει το ακριβές της νόημα. Το "προς", σημαίνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα, που άλλη λέξη όμοια δεν υπάρχει για να καλύψει την έννοια αυτή, χωρίς να αλλοιωθεί το κείμενο.

Όπως είναι εμφανές, από το παραπάνω χωρίο, το βασικό πρόβλημα που δημιουργείται προς τους Αριανιστές είναι η φράση: "και Θεός ην ο Λόγος", γιατί αυτό προσδιορίζει τον Ιησού Χριστό - Λόγο, ως Θεό!!! Αυτοί όμως τον δέχονται όχι ως Θεό αλλά ως "κτίσμα". Οπότε, από το σημείο αυτό αρχίζει μια σειρά από δικαιολογίες από μέρους τους, ώστε να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα...

2. Οι προσπάθειες διαστρέβλωσης του χωρίου

Αν και υπάρχει μια σαφής "γραμμή" διαστρέβλωσης του χωρίου αυτού από τις ηγεσίες των εν λόγω Αριανικών ομάδων, αυτό δεν εμποδίζει τους οπαδούς τους να αυτοσχεδιάζουν στην αναίρεση, έστω και αν λένε ανακρίβειες. Γι' αυτό θα ακολουθήσουμε ολόκληρο τον ολισθηρό αυτό δρόμο της πλάνης, ώστε να παρακολουθήσουμε όλες τις προσπάθειες διαστρεβλώσεων που χρησιμοποιούν, και πώς αυτές απαντώνται.

Α. Μεγάλα και μικρά γράμματα:

Το πρώτο που λένε (όσοι δεν γνωρίζουν να πουν κάτι πιο σωστό), είναι: "Η λέξη: "θεός", εδώ πρέπει να γραφτεί με μικρό "θ", και όχι με μεγάλο, γιατί μιλάει για ένα θεϊκό πρόσωπο, και όχι για τον Θεό Πατέρα". Μάλιστα μερικοί από αυτούς, λόγω της ασχετοσύνης τους, λένε: "Στα πρωτότυπα κείμενα της Αγίας Γραφής, η λέξη "θεός" γραφόταν με μικρό "θ" και όχι με μεγάλο". Βεβαίως αυτό το τελευταίο δεν είναι αλήθεια, γιατί στα πρωτότυπα δεν υπήρχαν μικρά και κεφαλαία γράμματα, αλλά όλα ήταν ίδια.

Όμως, ακόμα και αν γραφόταν με ίδια γράμματα τότε, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι αν υπήρχε την εποχή εκείνη διαφοροποίηση μικρών και κεφαλαίων γραμμάτων, πάλι θα το έγραφε ο απόστολος Ιωάννης με κεφαλαίο, για τον απλούστατο λόγο, ότι οι Χριστιανοί δεν έχουν πολλούς θεούς, δεν είναι δηλαδή πολυθεϊστές, αλλά ΕΝΑΣ είναι ο Θεός. Αν δηλαδή οι Μάρτυρες της Σκοπιάς, οι Ευαγγελιστές ή οι Σπουδαστές της Γραφής και οι όμοιοί τους, δέχονται "θεούς" με μικρό "θ", τότε είναι πολυθεϊστές και όχι μονοθεϊστές! Με άλλα λόγια, δεν είναι καν Χριστιανοί.

Β. Οι "θεοί του κόσμου τούτου":

Στο σημείο αυτό οι Αριανιστές, επιστρατεύουν τη δεύτερη δικαιολογία τους. Λένε: "Δεν είμαστε πολυθεϊστές, γιατί και η Αγία Γραφή αναφέρει άλλους "θεούς", και μάλιστα ονομάζει και τον ίδιο τον Σατανά "θεό του κόσμου τούτου". Άρα, μπορούμε να δεχόμαστε τον Χριστό ως "θεό" με μικρό "θ", γιατί είναι μεν "θεός", αλλά όχι ο Θεός Πατέρας".

Και πάλι όμως, η Αγία Γραφή τους εκθέτει, με μια πιο προσεκτική ματιά. Και αυτό γίνεται ως εξής:

α. Όσον αφορά τους "θεούς" των διαφόρων ειδωλολατρικών λαών, η ίδια η Αγία Γραφή λέει γι' αυτούς: "ουτοί ουκ εισιν θεοί" (Ιερεμίας 16/ις: 20). Με άλλα λόγια, "θεούς" τους λέει, ως "θεούς των άλλων". Αλλά φυσικά οι αληθινά πιστοί του αληθινού Θεού, ΔΕΝ τους θεωρούν "θεούς". Άρα το παράδειγμα αυτό δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για έναν αληθινό Θεό σαν τον Χριστό.

β. Περί δε του Σατανά, και βέβαια η Αγία Γραφή τον ονομάζει "θεό του κόσμου τούτου" (Β΄ Κορ. 4/δ: 4). Όμως προσέξτε, ότι τον αποκαλεί "θεό ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΟΥΤΟΥ". Δηλαδή του κακού αυτού κόσμου, της κακής αυτής γενεάς. Όχι των Χριστιανών. Για τους Χριστιανούς ούτε θεός είναι, ούτε μπορεί να κατονομάζεται έτσι από αυτούς. Σύμφωνα και με το εδάφιο: "ουδείς Θεός έτερος ει μη εις. 5 και γαρ είπερ εισί λεγόμενοι θεοί είτε εν ουρανω είτε επί της γης, ωσπερ εισί θεοί πολλοί και κύριοι πολλοί, 6 αλλ’ ημίν εις Θεός ο πατήρ, εξ ου τα πάντα και ημείς εις αυτόν, και εις Κύριος Ιησούς Χριστός, δι’ ου τα πάντα και ημείς δι’ αυτού" (Α΄ Κορ. 8/η: 4-6). Με απλά λόγια, το εδάφιο λέει: Δεν υπάρχει κανένας άλλος Θεός, παρά μόνο ένας. Και παρά το ότι υπάρχουν πολλοί θεοί και κύριοι, "ΓΙΑ ΕΜΑΣ" ("ημίν"), ένας είναι ο Θεός, ο Πατέρας, και ένας Κύριος ο Ιησούς Χριστός. Για εμάς τους Χριστιανούς, ούτε ο Σατανάς, ούτε οι θεοί των ειδωλολατρών είναι θεοί, και δεν μπορούμε να τους κατονομάζουμε έτσι. Τους κατονομάζουμε: "θεούς ΤΟΥΣ". Όχι "θεούς" κατ' ουσίαν. Όμως ο Χριστός, κατονομάζεται Θεός ΓΙΑ ΕΜΑΣ και ΟΧΙ ΓΙΑ ΑΛΛΟΥΣ. Ο Ιωάννης τον κατονομάζει "Θεό", και αυτό το κάνει ως δόγμα της Χριστιανικής πίστης, και όχι ως δόγμα άλλων. Λοιπόν; Αν ο Χριστός είναι Θεός, είτε θα τον αποδεχθούμε ως ομοούσιο του Πατρός, δηλαδή ως τον ίδιο Θεό με τον Πατέρα κατά την ουσία, ή θα γίνουμε πολυθεϊστές.

γ. Θα πουν λοιπόν εδώ οι Αριανιστές, χρησιμοποιώντας το ίδιο αυτό εδάφιο που τους αναφέραμε: "Μα το εδάφιο λέει ότι για εμάς είναι ένας Θεός, ο Πατέρας". Πώς λοιπόν θα θεωρήσουμε ως Θεό και τον Υιό; Αφού μόνο ο Πατέρας είναι ο Θεός για τους Χριστιανούς, σύμφωνα με το εδάφιο".

Όμως εδώ δεν έχουν καταλάβει κάτι, μάλιστα δεν έχουν προσέξει καν το εδάφιο. Γιατί το εδάφιο δεν λέει μόνο ότι "για εμάς είναι ένας Θεός ο Πατήρ". Λέει και κάτι άλλο. Λέει: "για εμάς είναι... και εις Κύριος Ιησούς Χριστός". Δηλαδή, αν για εμάς είναι μόνο ένας Κύριος, ο Ιησούς Χριστός, τότε ο Πατέρας δεν είναι "Κύριος"; Οι ίδιοι μάλιστα χρησιμοποιούν το εδάφιο Ρωμαίους 10/ι: 12,13, και το εφαρμόζουν στον Πατέρα: "ο γαρ αυτός Κύριος πάντων, πλουτών εις πάντας τους επικαλουμένους αυτόν· 13 πας γαρ ος αν επικαλέσηται το όνομα Κυρίου σωθήσεται". Πώς λοιπόν κατονομάζουν "Κύριο" τον Πατέρα, αν ο μόνος Κύριος είναι ο Ιησούς Χριστός, σύμφωνα με το προηγούμενο χωρίο;

Και φυσικά, αν ο μόνος Κύριος είναι ο Ιησούς Χριστός, αλλά είναι Κύριος και ο Πατέρας, κατά τον ίδιο τρόπο, αν και ο μόνος Θεός είναι ο Πατέρας, είναι και ο Υιός για τους Χριστιανούς Θεός. Και αυτό δείχνει την ΤΑΥΤΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣ του Πατρός και του Υιού. Ό,τι είναι ο Πατέρας, είναι και ο Υιός, γιατί έχουν την ουσία τους κοινή. Δεν μπορεί ο ένας να είναι Κύριος και ο άλλος να μην είναι. Και δεν μπορεί ο ένας να είναι Θεός, και ο άλλος να μην είναι. Όσο Κύριος και όσο Θεός είναι ο Πατέρας, τόσο Κύριος και Θεός είναι και ο Υιός. Ο Υιός κληρονομεί πάντοτε όλα τα χαρακτηριστικά της ουσίας του Πατέρα. Ο λόγος που ο Πατέρας αναφέρεται κατ' εξοχήν ως ο Θεός, είναι επειδή ο Πατέρας είναι η αρχή της Θεότητας, η αιτία του Υιού, και όλων όσων είναι ο Υιός. Αν λοιπόν δεν θέλουν οι Αριανιστές να δεχθούν ότι ο Χριστός είναι ο Θεός, εξ' αιτίας του ανωτέρω εδαφίου, τότε ας πάψουν να κατονομάζουν τον Πατέρα "Κύριο", εξ' αιτίας του ιδίου εδαφίου. Και ας μας απαντήσουν: Πώς αν για εμάς ο μόνος Θεός είναι ο Πατέρας, αποκαλεί ο Ιωάννης Θεό και τον Υιό; Δύο επιλογές έχουμε στην απάντησή μας: Είτε να γίνουμε πολυθεϊστές, δεχόμενοι δύο θεούς, είτε να παραμείνουμε μονοθεϊστές, κατανοώντας ότι ο Θεός είναι ένας ως προς την ουσία, γιατί Πατήρ και Υιός είναι ομοούσιοι, και φέρουν και οι δύο την κοινή ουσία του Ενός Θεού.

Γ. Οι Κριτές ως "θεοί"

Εδώ οι Αριανιστές καταφεύγουν σε ένα ακόμα εδάφιο: "Απεκρίθησαν αυτώ οι Ιουδαίοι λέγοντες· περί καλού έργου ου λιθάζομέν σε, αλλά περί βλασφημίας, και ότι συ άνθρωπος ων ποιείς σεαυτόν Θεόν. 34 απεκρίθη αυτοίς ο Ιησούς· ουκ έστι γεγραμμένον εν τω νόμω υμών, εγώ είπα, θεοί εστε; 35 ει εκείνους είπε θεούς, προς ους ο λόγος του Θεού εγένετο, και ου δύναται λυθήναι η γραφή, 36 ον ο πατήρ ηγίασε και απέστειλεν εις τον κόσμον, υμείς λέγετε ότι βλασφημείς, ότι είπον, υιος του Θεού ειμι;" (Ματθαίος 10/ι: 33-36).

Με απλά λόγια, οι Ιουδαίοι θέλησαν να λιθοβολήσουν τον Χριστό, επειδή είπε ότι είναι Υιός του Θεού, κάνοντας έτσι τον εαυτό του Θεό. Τότε τους απάντησε ο Χριστός, ότι στην Παλαιά Διαθήκη, αναφέρονται οι Κριτές (που είναι άνθρωποι) ως "θεοί". Άρα, αν ο ίδιος βλασφημούσε κατονομάζοντας τον εαυτό του "Υιό του Θεού", θα ήταν βλάσφημη πολύ περισσότερο η Αγία Γραφή που έλεγε "θεούς" τους Κριτές.

Προσπαθώντας να αρπαχθούν από το χωρίο αυτό οι Αριανιστές, λένε: "Ορίστε! Η Παλαιά Διαθήκη, κατονομάζει "θεούς" όχι μόνο τους ψεύτικους θεούς, αλλά ακόμα και ανθρώπους πιστούς, όπως οι Κριτές. Γιατί λοιπόν θα έπρεπε να αποδεχθούμε τον Χριστό ως ομοούσιο και ίσο Θεό με τον Πατέρα, και όχι μια μικρότερη (μεταφορικά) θεότητα, όπως οι Κριτές;"

Για να απαντήσουμε σε αυτό, ας δούμε λοιπόν κατ' αρχήν το εδάφιο στο οποίο αναφέρθηκε ο Χριστός, για να καταλάβουμε τι συμβαίνει. Το εδάφιο είναι το: Ψαλμοί 81/82: 1, 6,7: "Ο Θεός στέκεται στη σύναξη των θεών· θα κρίνει ανάμεσα στους θεούς... Εγώ είπα: Θεοί είστε εσείς, και όλοι γιοι τού Υψίστου· 7 εσείς, όμως, πεθαίνετε σαν άνθρωποι, και πέφτετε σαν ένας από τους άρχοντες".

Αν μελετήσουμε προσεκτικά το χωρίο αυτό, θα δούμε ότι η έννοιά του είναι η εξής: "Εσείς οι Κριτές, που είσαστε ισχυροί σαν θεοί, επειδή έχετε την εξουσία να κρίνετε, ακόμα και αν κάποιος πει ότι είσαστε θεοί ή γιοι του Θεού, πεθαίνετε σαν άνθρωποι, και κρίνετε άδικα". Και το χωρίο υπονοεί: "Με δυο λόγια δεν είσαστε θεοί, αλλά άνθρωποι".

Αυτό ακριβώς που υπονοεί το εδάφιο, δεν θέλουν να κατανοήσουν οι Αριανιστές. Ο Χριστός το χρησιμοποίησε ως υπεκφυγή για να μην λιθοβοληθεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι παραδέχθηκε ποτέ, ότι οι ανθρώπινοι Κριτές είναι θεοί. Εντάσσονται και αυτοί στην ίδια κατηγορία με κάθε άλλο ψεύτικο θεό, ανεξαρτήτως αν ΕΙΡΩΝΙΚΑ η Αγία Γραφή τους ονομάζει "θεούς".

Μία ακόμα λεπτομέρεια που είναι καλό να γνωρίζουμε από το χωρίο αυτό, είναι ότι γράφτηκε στα Εβραϊκά. Και στα Εβραϊκά η λέξη: "θεός" χρησιμοποιείται στον πληθυντικό (ως πληθυντικός μεγαλειότητος), και προφέρεται: "ελοχίμ" (=θεοί). Η ίδια ακριβώς λέξη, σημαίνει επίσης και "ισχυροί". Στα Εβραϊκά λοιπόν, όταν κάποιος λέει: "ελοχίμ", μπορεί να εννοεί "θεός", "θεοί", ή "ισχυροί". Γι' αυτό και το ανωτέρω χωρίο των Ψαλμών που εξετάζουμε, σε πολλές μεταφράσεις αντί για "θεοί" γράφει: "ισχυροί".

Όταν λοιπόν κάποιος έχει εξουσία κρίσης, είναι ΙΣΧΥΡΟΣ. Γι' αυτό ακριβώς η Αγία Γραφή στους Ψαλμούς κάνει αυτό το λογοπαίγνιο. Τους λέει: "είσαστε "ελοχίμ", δηλαδή "είσαστε ισχυροί", όμως σαν άνθρωποι πεθαίνετε, και κάνετε άδικη κρίση". Με άλλα λόγια, εδώ ακριβώς είναι η ειρωνεία του χωρίου των Ψαλμών. Διαπλέκει τις δύο έννοιες της λέξης: "ελοχίμ", για να πει στους Κριτές, ότι μπορεί να είναι "ελοχίμ", (ισχυροί), αλλά "θεοί" (ελοχίμ) δεν είναι, γιατί είναι άνθρωποι. Και ακόμα και αν κάποιος πει ότι είναι θεοί ή γιοι του Υψίστου, ο θάνατός τους και η κακή τους κρίση θα τον διαψεύσει.

Πέραν αυτού, αν κάποιος χρησιμοποιήσει το χωρίο αυτό για να πει ότι και ο Χριστός δεν είναι κατ' ουσίαν Θεός, επειδή οι κριτές αναφέρονται ως "θεοί", στο ίδιο αυτό χωρίο, αναφέρονται οι ίδιοι και "υιοί Υψίστου". Μήπως λοιπόν με την ίδια λογική, ούτε ο Χριστός είναι κάτι ιδιαίτερο ως Υιός του Θεού; Αν δηλαδή είναι θεός ως "κριτής", τότε είναι και Υιός του Θεού πάλι ως κριτής, και δεν είναι Ο ΜΟΝΟΓΕΝΗΣ ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. Γιατί η λέξη: "μονογενής", έχει μια ιδιαίτερη έννοια. Σημαίνει ότι ο Θεός δεν έχει άλλον, αλλά μόνο Αυτόν ως Υιό Του. Πώς όμως θα συνέβαινε αυτό, αν σαν τον Θεό Υιό, έχει ο Πατέρας και "θεούς υιούς" τους Κριτές;

Είναι εμφανής η ειρωνική έννοια του χωρίου των Ψαλμών.

Δ. Η έλλειψη του οριστικού άρθρου

Μετά από αυτά, μία μόνο δικαιολογία απομένει για τους Αριανιστές, στην προσπάθειά τους να διαστρεβλώσουν την έννοια του χωρίου. Λένε λοιπόν: "Το εδάφιο Ιωάννης 1/α: 1, λέει: "και θεός ήτο ο Λόγος". Δεν έχει οριστικό άρθρο. Αν είχε οριστικό άρθρο, θα έλεγε: "και ο Θεός ήτο ο λόγος", που θα σήμαινε ότι θα τον προσδιόριζε ως ΤΟΝ Θεό. Αλλά αφού δεν έχει οριστικό άρθρο, σημαίνει ότι είναι "κάποιος θεός", και όχι "ο Θεός"."

Φυσικά, στην Αγία Γραφή υπάρχουν πλήθος χωρία που αποκαλούν τον Ιησού Χριστό "ο Θεός" με το οριστικό άρθρο. Αλλά ούτε κι εκείνα φυσικά αποδέχονται. Και τα χωρία αυτά τα έχουμε παρουσιάσει (μαζί με τις διαστροφές των Αριανιστών), σε ειδικό άρθρο. Στο άρθρο αυτό, επειδή ο Χριστός αναφέρεται ως "ο Θεός" με οριστικό άρθρο, η οργάνωση της Σκοπιάς, στη διαστρεβλωτική της μετάφραση, έχει προσθέσει ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ και κάποια δικά της άρθρα, για να ξεχωρίζει τον Χριστό από τον Θεό. Αν είναι τόσο σημαντικό το ότι λείπει από το Ιωάννης 1/α: 1 το οριστικό άρθρο, τότε γιατί η ίδια η οργάνωση της Σκοπιάς προσθέτει άρθρα στην Αγία Γραφή κατά βούλησιν; Συνεπώς, το ότι αναφέρονται στο άρθρο, είναι απλώς μια δικαιολογία, και όχι ένα έγκυρο επιχείρημα.

Όμως στην πραγματικότητα, το ότι στο Ιωάννης 1/α: 1 δεν υπάρχει οριστικό άρθρο, όχι μόνο δεν είναι επιζήμιο για την αντίληψη του Χριστού ως του μόνου αληθινού Θεού, αλλά το αντίθετο συμβαίνει! Όταν στη λέξη: "Θεός" δεν υπάρχει οριστικό άρθρο, ο προσδιορισμός δεν είναι προς το πρόσωπο, αλλά προς τη ΦΥΣΗ του προσώπου! Δηλαδή, το ότι γράφει: "και Θεός ήτο ο Λόγος", θέλει να μας δείξει ότι ο Υιός - Λόγος, είναι ΚΑΤΑ ΦΥΣΙΝ ΘΕΟΣ, όπως και ο Πατέρας Του!

Και αυτό το συνεχίζει ο Ιωάννης στη συνέχεια να το δικαιολογεί, γράφοντας: "Αρχικά ήταν ο Λόγος. Και ο Λόγος ήταν προς τον Θεό, και Θεός ήταν ο Λόγος. 2.Αυτός ήταν αρχικά προς τον Θεό. 3.Όλα έγιναν μέσω αυτού, και χωρίς αυτόν δεν έγινε ούτε ένα το οποίο έγινε".

Μας λέει δηλαδή, ότι ο Θεός Λόγος, αρχικά ΗΤΑΝ. Δεν έγινε. Ήταν! Υπήρχε ήδη εξ' αρχής. Και ξεκαθαρίζει, ότι από όλα όσα έγιναν, (δηλαδή από ΟΛΑ τα κτίσματα), ούτε ένα δεν έγινε χωρίς Αυτόν. Δεν θα μπορούσε λοιπόν σε καμία περίπτωση ο Θεός Λόγος να ήταν κτίσμα Θεού, αφ' ενός επειδή ήταν άναρχος, μια και εξ' αρχής ήδη υπήρχε, αφ' ετέρου επειδή αν ήταν κτίσμα, θα υπήρχε έστω και ένα κτίσμα που έγινε χωρίς Αυτόν, (ο εαυτός του). Όμως ο Ιωάννης είναι σαφέστατος: "χωρίς αυτόν δεν έγινε ούτε ένα το οποίο έγινε". Άρα ο Χριστός δεν είναι κτίσμα. Και αν δεν είναι κτίσμα, τι μένει; Ότι είναι ο Κτίστης, δηλαδή ο Θεός. Με ή χωρίς το οριστικό άρθρο, ο Χριστός, ο Θεός Λόγος, είναι μαζί με τον Πατέρα του και το Άγιο Πνεύμα, ο Μόνος αληθινός Τριαδικός Θεός.

Ν. Μ.