Ησυχία όλων τών αισθήσεων

Το Σάββατο, 21 Σεπτεμβρίου 2024, τελέσαμε θεία Λειτουργία στον ερειπωμένο Ναό, στο Καθολικό τής Ιεράς σπηλαιώδους Μονής τού αγίου Νικολάου τής Βαράσοβας. Με «μικράν λέμβον» μηχανοκίνητη από την Κάτω Βασιλική φθάσαμε στον «αρσανά» τής Μονής και ανηφορήσαμε κατόπιν από δύσβατο μονοπάτι. Ιερείς και λαός ξεχάσαμε τον κόπο τής ανηφόρας αρχίζοντας την ακολουθία τού Όρθρου και κατόπιν την θεία Λειτουργία.

Όλοι οι συνδαιτυμόνες στον «εν τω Σπηλαίω» Μυστικό Δείπνο προσπαθήσαμε να μπούμε στον πυρήνα τής ζωής τής ορθόδοξης Ιεράς Μονής τού αγίου Νικολάου. Η άσκηση, όσο σκληρή και αν είναι, έξω από την πίστη και την θεολογία τής Εκκλησίας, έξω από τα Μυστήριά της, έξω από την ιεραρχική και χαρισματική συγκρότησή της, είναι ένα έργο που παραμένει μέσα στα όρια τού κόσμου τής φθοράς. Δεν σώζεται από την σκληρότητά του και δεν σώζει.

Είναι φανερό ότι η επίσκεψή μας στην σπηλαιώδη Ιερά Μονή τής Βαράσοβας είχε χαρακτήρα προσκυνηματικό και, γιατί όχι, ασκητικό. Θυμηθήκαμε με τιμή και ευγνωμοσύνη τον καθηγητή Αθανάσιο Παλιούρα, για τον οποίο τελέσαμε Τρισάγιο, τού οποίου η μελέτη και η ανασκαφική εργασία έφερε στο φως αυτό το σημαντικό Μοναστήρι, που είχε ζωή μέχρι και τον 19ο αιώνα, αλλά προσπαθήσαμε να θυμηθούμε, αναστηλώνοντας με τον νου μας την ζωή τού Μοναστηριού, το ησυχαστικό πνεύμα τών μοναχών του και την μεγάλη άσκησή τους, την οποία μαρτυρεί η σπάνια Εγκλείστρα που ανακάλυψε ο κ. Παλιούρας.

Μετά το τέλος τής θείας Λειτουργίας απολαύσαμε την θέα τής θάλασσας και την επιβλητικότητα τών απόκρημνων παραθαλάσσιων βράχων. Όμως το Σπήλαιο για τους μοναχούς που το κατοίκησαν δεν ήταν «μπαλκόνι» για τουριστική θέα. Το σπήλαιο ήταν φραγμένο με κτίσμα φρουριακού τύπου, στο οποίο υπήρχαν κελλιά και ο Ναός ήταν στο εσωτερικό τού Σπηλαίου, χωρίς θέα προς την θάλασσα.

Οι μοναχοί αγαπούσαν την ησυχία όλων τών αισθήσεων, όχι μόνον τής ακοής. Η θέα ήταν ένας οπτικός θόρυβος για την ψυχή.

Ησυχία και πεινασμένα πάθη

Την ησυχία αγαπούν οι άνθρωποι που αγαπούν την προσευχή και την κάθαρσή τους από τα θανατηφόρα πάθη. Αυτοί θέλουν απερίσπαστα να βλέπουν τον εαυτό τους, να ανακαλύπτουν τα πάθη τους, να βγάζουν στο φως τής προσευχής, ει δυνατόν, όλον τον σκοτεινό εαυτό τους. Δεν φοβούνται να δουν τον εαυτό τους. Δεν απογοητεύονται για το κακό που βλέπουν μέσα τους. Τρέφουν με την μετάνοια την προσευχή τους. Αγαπούν την ελευθερία τους από την καταδυναστεία τών παθών.

Οι εμπαθείς δεν αγαπούν την ησυχία, γιατί αφήνει πεινασμένα τα πάθη τους. Ο Ευάγριος έλεγε ότι, όταν η ψυχή φεύγη από το σώμα, τα ανικανοποίητα πάθη την ταλαιπωρούν και την κολάζουν. Για να το καταλάβουν αυτό οι συζητητές του τους έλεγε:

«Ας έλθη κάποιος από σάς να τον κλείσω σε ένα σκοτεινό κελλί, και να μη φάη μόνο τρεις ημέρες, να μη πιή, να μη κοιμηθή, να μη συνομιλήση με κανένα, να μη ψάλη, να μη προσευχηθή, να μη μνημονεύση καθόλου τον Θεό και να με πληροφορήση τι τού κάνουν τα πάθη».

Στην Εγκλείστρα τού αγίου Νικολάου κατέφευγαν οι εραστές τής βαθειάς μετάνοιας και τής αθόλωτης προσευχής. Ας έχουμε τις πρεσβείες τους.

π. Θ. Α. Β.