Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Προτεσταντισμός, Πεντηκοστιανισμός και Μελέτες

Μέρος 24ο

Οι σημασίες του όρου «άγιος» στην Αγία Γραφή: οι δίκαιοι ως «άγιοι» και η προσφώνηση «άγιοι» για το σύνολό των πιστών

Λένε οι Προτεστάντες: «Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, όλοι οι άνθρωποι που πιστεύουν και έχουν αναγεννηθεί είναι άγιοι, και όχι μόνο αυτοί που έζησαν άγιες ή θαυματουργικές ζωές».

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:

- Σύμφωνα με την Αγία Γραφή ο όρος «άγιος» μπορεί να δηλώνει το σύνολο των πιστών μιας Εκκλησίας, όμως έχει και επιπλέον σημασίες μία εκ των οποίων είναι και αυτή που αρνούνται οι Προτεστάντες, η σημασία δηλ. του δίκαιου του οποίου την προσευχή εισακούει ο Θεός.

Όταν η Εκκλησία μιλάει για «αγίους», εννοεί όπως και η Αγία Γραφή εκείνους τους ανθρώπους που έμειναν «θεμελιωμένοι στην πίστη και σταθεροί, χωρίς να μετακινούνται» (βλ. Κολοσσαείς 1:22–23). Στα Λειτουργικά κείμενα της Εκκλησίας οι άγιοι λέγονται και δίκαιοι («σκηναίς Δικαίων … μοναίς Αγίων», «Φως Δικαίοις … Άγιοι … φωτισθέντες» κ.ά.) όπως για παράδειγμα οι «προφήτες» της Π.Δ. καλούνται «άγιοι» (Β΄ Πέτρου 3:2) και «δίκαιοι» (Ιακώβου 5:16).

Όμως ο όρος «άγιος» έχει πολλαπλές σημασίες. Για παράδειγμα, οι Κολοσσαείς προσφωνούνται όλοι ανεξαιρέτως «άγιοι» (Κολοσσαείς 1:2), οι προφήτες της Π.Δ. λέγονται επίσης «άγιοι» (2 Πέτρου 3:2), ο Θεός καλείται «άγιος» (Αποκάλυψη 4:8) όπως και ο Χριστός καλείται «άγιος» (Πράξεις 4:27). Άραγε όλοι ονομάζονται «άγιοι» κατά τον ίδιο τρόπο και με την ίδια έννοια; Ασφαλώς όχι, δεν μπορεί ο Θεός και οι άνθρωποι να είναι κατά την ίδια έννοια άγιοι.

Επιπλέον όμως υφίσταται διαφορά και μεταξύ των ανθρώπων. Για παράδειγμα, «άγιοι» ονομάζονται οι προφήτες, οι οποίοι ήταν όλοι εξέχουσες προσωπικότητες και επιτέλεσαν σπουδαιότατο πνευματικό έργο. Ταυτόχρονα όμως  ονομάζονται «άγιοι» και όλοι οι Κολοσσαείς μηδενός εξαιρουμένου. Θα ήταν περίεργο, αγίους προφήτες να έχουμε ελάχιστους σε διάστημα τόσων αιώνων και στις Κολοσσές του 1^ου αιώνα να ήταν οι πάντες άγιοι, ισάξιοι των προφητών.

Όπως λοιπόν φαίνεται από τη συνέχεια της επιστολής, για τους Κολοσσαείς το «άγιοι» είναι μια γενική, τιμητική προσφώνηση, χωρίς όμως οριστικό χαρακτήρα αφού ο Παύλος τους θυμίζει πως η αγιότητα παραμένει ζητούμενο και τους συμβουλεύει στο μέλλον να «μείνουν θεμελιωμένοι στην πίστη και σταθεροί, χωρίς να μετακινούνται» (Κολοσσαείς 1:23).

Γι’ αυτό, κακώς οι Προτεστάντες συνδέουν τον όρο «άγιος» μόνο με το παρόν. Λένε πως αρκεί κάποιοι να «πιστεύουν» και να έχουν «αναγεννηθεί» για να «είναι άγιοι», και δεν χρειάζεται απαραίτητα να «έζησαν άγιες ζωές». Αυτό μάλιστα μας προκαλεί να ρωτήσουμε: αν μετά την «αναγέννηση» τους ζήσουν σατανικές ζωές, θα εξακολουθούν να είναι «άγιοι»; Δεν πρέπει να παραμείνουν «πιστοί και σταθεροί»; Πρόκειται λοιπόν για την ίδια προτεσταντική επιπολαιότητα που λέει «είμαστε σωσμένοι» και πασχίζει κάποιος να καταλάβει πως γίνεται να «είμαστε σωσμένοι» και η Γραφή να διδάσκει ως ενδεχόμενο τελικού προορισμού την Κόλαση…

Κατά συνέπεια, δεν αρκεί το παρόν, δεν φτάνει να «αναγεννηθεί» κάποιος τώρα, αλλά απαιτείται να υπάρχει σταθερότητα στο μέλλον.  Οι Κολοσσαείς λέγονται «άγιοι» ως κοινότητα πιστών του αληθινού Θεού, όμως αυτό δεν έχει το ίδιο περιεχόμενο με το «άγιοι» των προφητών. Για τους προφήτες η αγιότητα δεν εξακολουθεί να είναι ζητούμενο για το μέλλον αλλά περιγράφεται με τρόπο οριστικό. Γι’ αυτό άλλωστε με τα θαύματα και τη δύναμη της προσευχής τους αποτελούν πρότυπο για όλους τους πιστούς:

«Η παράκληση του δικαίου έχει μεγάλη δύναμη και αποτελεσματικότητα. Ο Ηλίας ήταν άνθρωπος σαν κι εμάς και προσευχήθηκε να μη βρέξει, και δεν έβρεξε πάνω στη γη για τρία χρόνια και έξι μήνες. Και προσευχήθηκε ξανά, κι ο ουρανός έδωσε βροχή, και βλάστησε η γη το σπόρο που είχε μέσα της» (Ιακώβου 5:16-18).

Έτσι ακριβώς και στην Εκκλησία, οι άγιοι αποτελούν ξεχωριστό παράδειγμα και διακρίνονται από τους υπόλοιπους πιστούς από το γεγονός ότι η προσευχή τους εισακούεται. Όλοι όσοι δηλώνουν «πιστοί» μπορεί να προσεύχονται ή να κάνουν έργα προς δόξα Θεού, όμως, «αν τ’ αυτιά του κλείνει κάποιος για να μην ακούει το νόμο, και την προσευχή του ακόμη την σιχαίνεται ο Θεός» (Παροιμίες 28:9). Διότι «ο Κύριος απεχθάνεται τις προσφορές των ασεβών, αλλά του είναι ευπρόσδεκτη η δέηση των δικαίων» (Παροιμίες 15:8). «Ο Θεός τους αμαρτωλούς δεν τους ακούει, αλλά αν κάποιος τον σέβεται και κάνει το θέλημά του, αυτόν τον ακούει» (Ιωάννη 9:31).

Βλέπουμε πως τα παραπάνω εδάφια δεν αναφέρονται σε άθεους, αλλά σε ανθρώπους που προσεύχονται, που απευθύνονται προς τον Θεό και κάνουν πνευματικές ή άλλες προσφορές, άρα (λένε) ότι έχουν πιστέψει και (λένε ότι) ανήκουν στην κοινότητα των πιστών του αληθινού Θεού.

Όμως η Γραφή μας δείχνει ότι δεν αρκεί αυτό, δεν μας κάνει αυτό όλους άγιους κατά τον ίδιο τρόπο.

Άλλη σημασία έχει το «άγιος» ως τιμητική προσφώνηση μιας κοινότητας πιστών σε μια δεδομένη στιγμή και άλλο περιεχόμενο έχει η προσφώνηση «άγιος» με τον ξεχωριστό χαρακτήρα των προφητών, που αφορά κάθε δίκαιο του οποίου την προσευχή εισακούει ο Θεός.