Το νομοσχέδιο με τίτλο «Νομική Αναγνώριση τής Ταυτότητας τού Φύλου» που συζητήθηκε έντονα τον τελευταίο καιρό και ψηφίσθηκε από την Βουλή τών Ελλήνων, και μετά την υπογραφή από τον Πρόεδρο τής Δημοκρατίας και την δημοσίευσή του στην Εφημερίδα τής Κυβερνήσεως θα είναι νόμος τού Κράτους, έχει πολλά σημεία τα οποία δέχονται κριτική από θεολογικής, ανθρωπολογικής και ψυχολογικής πλευράς.

Παρά το ότι έχει γίνει κριτική από πολλούς στο νομοσχέδιο αυτό, εν τούτοις δεν έχει εντοπισθή ένα ενδιαφέρον σημείο, για το οποίο θα υπογραμμισθούν εδώ τα δέοντα με σύντομο τρόπο, εννοώ την «φιλοσοφία» τού νομοσχεδίου.

Σε κάθε νομοσχέδιο που εισάγεται προς ψήφιση στην Βουλή για να γίνη νόμος τού Κράτους, στα πρώτα άρθρα δίνονται οι απαραίτητοι ορισμοί, οι οποίοι, όπως και όλα τα άλλα άρθρα που ακολουθούν, ερμηνεύονται από την «Αιτιολογική Έκθεση» που το συνοδεύει.

Νομίζω, λίγοι διάβασαν προσεκτικά όλο το νομοσχέδιο με τις υπογραφές τών Υπουργών και ίσως ελάχιστοι διάβασαν την «Αιτιολογική Έκθεση». Έτσι, πολλοί ομίλησαν χωρίς ουσιαστική γνώση τού νομοσχεδίου, ίσως αρκέσθηκαν σε αναλύσεις άλλων, γι’ αυτό και αστόχησαν στους λόγους τους. Για παράδειγμα στο νομοσχέδιο δεν γινόταν λόγος για «αλλαγή φύλου», αλλά για «διόρθωση τού καταχωρισμένου φύλου».

Εκείνο όμως που με ενδιαφέρει στο κείμενό μου αυτό είναι οι ορισμοί που δίνονται στο νομοσχέδιο για την «ταυτότητα τού φύλου» και την «διόρθωση τού καταχωρισμένου φύλου» και την όλη «φιλοσοφία» του. Αυτό είναι για μένα γεγονός ιδιαίτερης σημασίας.

Κατ’ αρχάς, στο νομοσχέδιο αυτό συνεχώς γίνεται λόγος για το «πρόσωπο» και τα «δικαιώματα τού προσώπου». Παρατήρησα τις λέξεις και τις φράσεις: «πρόσωπο»∙ «το πρόσωπο έχει δικαίωμα στο σεβασμό τής προσωπικότητάς του με βάση τα χαρακτηριστικά φύλου του», το οποίο όμως πρέπει να διορθωθή∙ «η ταυτότητα φύλου» με τα χαρακτηριστικά που «αντιστοιχούν στην βούληση τού προσώπου»∙ «το πρόσωπο μπορεί να ζητήσει τη διόρθωση τού καταχωρισμένου φύλου του, ώστε αυτό να αντιστοιχεί στη βούληση»∙ τα «δικαιώματα, υποχρεώσεις και κάθε είδους ευθύνη τού προσώπου». Αυτό σημαίνει ότι όλο το νομοσχέδιο στηρίζεται στο πρόσωπο, την βούληση τού προσώπου και τα δικαιώματα τού προσώπου.

Επίσης, στην «Αιτιολογική Έκθεση» γίνεται λόγος για τα «διεμφυλικά πρόσωπα (τρανσέξουαλ, τρανς)»∙ για «μια μεγάλη υστέρηση στην απόλαυση τών ατομικών δικαιωμάτων τών διεμφυλικών προσώπων»∙ για «τον ιδιαίτερα προσβλητικό ακρωτηριασμό τού προσώπου», όταν «παρακολουθήται από ψυχίατρο» και όταν «έχει υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση με πλήρη οριστική επικράτηση τού αντιθέτου από το βιολογικό του φύλο»∙ για το «ότι το πρόσωπο έχει δικαίωμα στον σεβασμό τής προσωπικότητάς του με βάση τα χαρακτηριστικά τού φύλου του», το οποίο φύλο πρέπει να «διορθωθή»∙ «ο εσωτερικός και προσωπικός τρόπος με τον οποίο το ίδιο το πρόσωπο βιώνει το φύλο του»∙ «τα βιολογικά χαρακτηριστικά τού προσώπου»∙ «για μεσοφυλικό άτομο»∙ για «το πρόσωπο» που αισθάνεται τη «δυσφορία τού γένους»∙ για «τη βούληση τού προσώπου», «τα δικαιώματα τού κάθε προσώπου» και άλλες παρόμοιες εκφράσεις. Επομένως, και στην «Αιτιολογική Έκθεση» τονίζονται οι όροι πρόσωπο, βούληση τού προσώπου, δικαιώματα τού προσώπου.

Θα σχολιάσω τους τρεις αυτούς όρους.

Πρώτον. Διαβάζοντας το νομοσχέδιο και την «Αιτιολογική Έκθεση» παρατηρώ ότι αποφεύγεται επιμελώς η λέξη «άνθρωπος» και δίνεται σημασία στην λέξη «πρόσωπο» με τα χαρακτηριστικά βεβαίως τού γένους ή τού φύλου του, το οποίο όμως πρέπει να «διορθωθή». Αυτό δεν είναι ούτε τυχαίο ούτε αθώο.

Πρόκειται για μια επιμελή προσπάθεια παράκαμψης τής λέξης άνθρωπος, με όλη την βιβλική και παραδοσιακή σημασία τού όρου, και την αντικατάστασή της με την λέξη πρόσωπο, που μπορεί να αποδοθή και με την λέξη «περσόνα», όπως λέγεται στον προφορικό ή γράφεται στον γραπτό λόγο, και να εξυπηρετούνται άλλοι σκοποί. Αυτό δεν είναι άσχετο με το ότι τα λεγόμενα «διεμφυλικά πρόσωπα» ή «άτομα» χρησιμοποίησαν κατά κόρον την λέξη πρόσωπο με την όλη φιλοσοφική του σημασία και την ιδιαιτερότητα.

Δεύτερον. Αυτό συνδέεται με τον υπερτονισμό τής «βούλησης τού προσώπου». Όσο ομιλούν για την βούληση και την ελευθερία τού προσώπου, υποτιμούν την φύση, την οποία θεωρούν αναγκαστική, αφού δημιουργεί ανελευθερία, «δυσφορία», «βία». Με αυτήν την έννοια θεωρείται, όπως έχει γραφή από ανθρώπους αυτής τής νοοτροπίας, ότι και ο γάμος, όπως τον γνωρίζουμε και όπως λειτουργεί με τον τρόπο εκφράσεως τών δύο φύλων –αρσενικού και θηλυκού– και την γέννηση τών παιδιών, θεωρείται ως μια «αναγκαιότητα τού ενστίκτου», πράγμα που δεσμεύει ή καταργεί την «ελευθερία τού προσώπου». Οπότε, η «διόρθωση τού φύλου» συνδέεται, κατ’ αυτούς, με την «ελευθερία τού προσώπου».

Στην προοπτική αυτή υπάγεται η σχολαστική θεωρία περί τής «βουλήσεως τού προσώπου», ο γερμανικός ιδεαλισμός με την «ελευθερία τού προσώπου», αλλά και η όλη φιλοσοφία τού βολονταρισμού (βουλησιοκρατίας) και τής ελευθερίας τού προσώπου.

Να θυμίσω τις φιλοσοφικές απόψεις τού Κάντ για την απόλυτη αξία τού προσώπου και την αυτονομία του, που είναι η βάση τής «υπερβατολογικής αρχής» του, η οποία δεν ασχολείται με τα αντικείμενα, αλλά με τον τρόπο γνώσης τών αντικειμένων από τον καθένα, καθώς επίσης και για την «υπερβατολογική ελευθερία», η οποία λειτουργεί ανεξάρτητα «από τον μηχανισμό τής φύσης», όπως έχουν αναλύσει πολλοί σύγχρονοι θεολόγοι, μεταξύ τών οποίων ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος και ο Γεώργιος Παναγόπουλος.

Τρίτον. Μέσα σε αυτήν την νοοτροπία υπάγεται και η συχνά τονιζόμενη σήμερα άποψη περί τών «δικαιωμάτων τού προσώπου». Αφού το πρόσωπο είναι ελεύθερο, απαλλαγμένο «από την αναγκαιότητα τής φύσης», αλλά και την αναγκαιότητα τού φύλου, σημαίνει ότι έχει το δικαίωμα τής επιλογής και τού φύλου του. Έτσι, γίνεται κατανοητό ότι από την άποψη αυτή το δικαίωμα τού προσώπου λειτουργεί ανεξάρτητα από τις συνέπειες και τις ευθύνες τών χαρακτηριστικών τού ιδιαιτέρου φύλου με την σύλληψη και την γέννηση τών παιδιών.

Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης έλεγε ότι ένα από τα προβλήματα που θα απασχολήσουν την ορθόδοξη θεολογία και την Εκκλησία στην εποχή μας και την εποχή που έρχεται είναι το θέμα τών δικαιωμάτων τού προσώπου ή τού ανθρώπου. Φυσικά, δεν εννοούμε τα δικαιώματα που έχει ο καθένας στην παιδεία, την υγεία, την κοινωνική ζωή κλπ., αλλά τον τονισμό τών ανθρωπίνων δικαιωμάτων με την παράλληλη καταστρατήγηση «τών δικαιωμάτων τού Θεού» στην ζωή μας, και την βίωση τής απόλυτης «ελευθερίας» ως προς τις ευαγγελικές εντολές.

Συνεπώς, ο υπερβολικός τονισμός τής έννοιας τού προσώπου με την βούληση τού προσώπου και τα δικαιώματά του και στο θέμα τών «διεμφυλικών προσώπων», στο οποίο εκμηδενίζονται οι διαφορές τών φύλων, που είναι η βάση τού νομοσχεδίου αυτού, δεν είναι τόσο αθώος από θεολογικής και ανθρωπολογικής πλευράς, αλλά κρύβει κάποιες σκοπιμότητες, πολιτικές και θεολογικές.

Μού έκανε δε ιδιαίτερη εντύπωση ότι κατά την συζήτηση που έγινε τις ημέρες αυτές που ψηφιζόταν το νομοσχέδιο αυτό στην Βουλή, οι εκκλησιαστικοί παράγοντες που ασχολήθηκαν με την κριτική τού νομοσχεδίου δεν υποψιάσθηκαν καθόλου αυτήν την βάση στην οποία στηρίζεται το νομοσχέδιο, μάλιστα δε μερικοί που άσκησαν κριτική στο νομοσχέδιο, το έκαναν με βάση την «θεολογία τού ανθρωπίνου προσώπου», χωρίς να καταλάβουν ότι με τον τρόπο αυτόν εκφράζουν την ίδια νοοτροπία και εμπλέκονται στην ίδια φιλοσοφική και θεολογική προοπτική.

Θέλω να διευκρινίσω ότι γράφοντας τα ανωτέρω για την λεγόμενη «διόρθωση τού φύλου», δεν εννοώ τις περιπτώσεις εκείνες που υπάρχουν προβλήματα από βιολογικής πλευράς, τα οποία προέρχονται από τις ορμόνες, για τις οποίες ήδη υπάρχει η σχετική νομοθεσία, ούτε εννοώ τις ψυχολογικές και κοινωνικές καταστάσεις που δημιουργούν την λεγόμενη «ταυτότητα τού φύλου» και την «διαταραχή τού φύλου», που περνούν πολλοί στην μικρή τους ηλικία και αντιμετωπίζονται με μια καλή αγωγή και παιδεία. Κυρίως εννοώ τις περιπτώσεις εκείνες που τέτοιες συμπεριφορές οφείλονται σε διάφορες φιλοσοφικές και ψυχοπαθολογικές καταστάσεις, οι οποίες συνδέονται με τον υπερβολικό τονισμό τής ελευθερίας και τών δικαιωμάτων τού προσώπου.

Νομίζω ότι από πλευράς ορθοδόξου θεολογίας πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί ως προς την καθιέρωση τέτοιων νέων εκφράσεων, όπως «ελευθερία και δικαιώματα τού προσώπου», «βούληση τού προσώπου», «κοινωνία τών προσώπων», «ελευθερία από την αναγκαιότητα τού ενστίκτου» κλπ., οι οποίες εκφράσεις κρύβουν διάφορες επικίνδυνες σκοπιμότητες, φιλοσοφικές, θεολογικές και πολιτικές.

Είναι βασική θεολογική αρχή ότι η ελευθερία βιώνεται μέσα από την έκφραση τής αγάπης ως κενωτικής προσφοράς, και μέσα από την κοινωνία τού ανθρώπου με τον Θεάνθρωπο Χριστό, όπως εκφράζεται μέσα στην ζωή τής Εκκλησίας, με την μυστηριακή και ευαγγελική ζωή, που είναι πρόγευση τής εσχατολογικής ζωής, όπου οι άνθρωποι θα ζουν ως άγγελοι τού Θεού.

Τέλος, οφείλω να σημειώσω την σημαντική διδασκαλία τού αγίου Μαξίμου τού Ομολογητού για την υπέρβαση τών πέντε «διαιρέσεων». Συγκεκριμένα, ο άγιος Μάξιμος γράφει ότι ο Αδάμ απέτυχε να υπερβή τις «πέντε διαιρέσεις» ή αντιθέσεις ήτοι μεταξύ ακτίστου και κτιστής φύσεως, νοητών και αισθητών, ουρανού και γης, παραδείσου και οικουμένης, άρρενος και θήλεος. Αυτή η υπέρβαση τών διαιρέσεων-αντιθέσεων έγινε με τον Νέο και Έσχατο Αδάμ, δηλαδή τον Χριστό, με την ενανθρώπησή Του, και έτσι ο άνθρωπος που συνδέεται με τον Χριστό στην Εκκλησία, το Σώμα Του, με την ευαγγελική και μυστηριακή ζωή, υπερβαίνει αυτές τις διακρίσεις που υπάρχουν στον κόσμο και ζη την πραγματική ελευθερία. Όλα τα άλλα είναι καταστάσεις τού πεπτωκότος ανθρώπου.