Η έλλειψη Ορθοδόξων Ιερέων, η ανάπτυξη των ρωμαιοκαθολικών και προτεσταντικών ιεραποστολών, η ριζική αλλαγή της δημογραφικής εικόνας της χώρας, λόγω της μεταναστεύσεως μεγάλων ομάδων Αμερικανών κατά τα επόμενα χρόνια, έφεραν σε δύσκολη θέση την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλάσκας.

Όπως σημείωνε το 1960 ένας ιεροσπουδαστής από την Αλάσκα στο Σεμινάριο του Αγίου Τύχωνος (Η.Π.Α.), «τώρα που η Αλάσκα έγινε Πολιτεία, υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη εισροή ανθρώπων. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών όλοι σχεδόν οι νέοι μετανάστες ήσαν Προτεστάντες, ένα μικρότερο ποσοστό ρωμαιοκαθολικοί, καθώς και ουνίτες σε συνεχώς αυξανόμενο αριθμό. Πολλοί από τους δικούς μας Ορθόδοξους ιθαγενείς έχουν κάνει γάμους με αυτούς τους νεοφερμένους και έχουν δεχθεί τον πιο «μοντέρνο» Προτεσταντισμό. Το γεγονός αυτό και ο εντατικός προσηλυτισμός Ορθοδόξων ιθαγενών εκ μέρους των προτεσταντών έχει πράγματι δημιουργήσει μια οπισθοδρόμηση στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας»²⁷.

Σύμφωνα με στατιστικές του 1950 υπήρχαν στην Αλάσκα 92.808 λευκοί (συμπεριλαμβανομένων και των στρατιωτών), 15.882 Εσκιμώοι, 14.089 Ινδιάνοι και 3.892 Αλεούτοι²⁸. Από αυτούς πολλοί Εσκιμώοι και Ινδιάνοι και σχεδόν όλοι οι Αλεούτοι παραμένουν με εκπληκτική αντοχή αφοσιωμένοι στην Ορθοδοξία.

Όπως σημειώνουν νεότεροι μελετητές της Αλάσκας, η Ορθόδοξη Εκκλησία «εξακολουθεί να επηρεάζει πολύ τη ζωή πολλών ανθρώπων. Σε πολλά σπίτια καίνε ακόμη στους οικογενειακούς ιερούς τόπους (εικονοστάσια) τα Ορθόδοξα κανδήλια»²⁹.

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των Ορθοδόξων του χωρίου Νικόλσκι των Αλεούτων. Μολονότι επί 35 ολόκληρα χρόνια δεν τους είχε επισκεφθεί Ιερέας, συγκεντρώνονταν ανελλιπώς στην Εκκλησία τους, για να ψάλουν μόνοι τους όσες ακολουθίες γνώριζαν. Όταν μια μικρή ομάδα προτεσταντών Ιεραποστόλων έφθασε στο χωριό τους, οι κάτοικοι που ήσαν συγκεντρωμένοι στην αποβάθρα, μαθαίνοντας τον σκοπό των ξένων, τους πληροφόρησαν ότι «ο Χριστός είχε έλθει στο νησί τους πριν από 150 χρόνια και ότι ήσαν και θα έμεναν Ορθόδοξοι». Τους απαγόρευσαν δε να αποβιβασθούν³⁰.

Σε πολλά σημεία της Αλάσκας ποικίλα Ορθόδοξα μνημεία εξακολουθούν να υπενθυμίζουν την ευλογημένη ιστορία της Ορθοδοξίας στη χώρα.

Στη Ματανούσκα Βάλλεϋ π.χ., κοντά στο Ανκοράζ, το κέντρο έλξεως για τον ταξιδιώτη, είναι ένας πολύ παλαιός Ορθόδοξος ναός από κορμούς δένδρων, όπου οι ντόπιοι Ινδιάνοι είχαν ασπασθεί την πίστη στις αρχές του 19ου αιώνα³¹. Κοντά του υπάρχει ένα Ορθόδοξο κοιμητήριο, το οποίο ακόμη χρησιμοποιείται, μολονότι οι κάτοικοι ζουν μακριά. Στο Κενάυ ο Ναός της αναλήψεως, με τους χαρακτηριστικούς, βολβοειδείς τρουλλίσκους, δεσπόζει στην πόλη και μπορεί κανείς να επισκεφθεί το πρώτο σχολείο, «το οποίο διατηρεί ακόμη σαν ενθύμιο τα παλιά του ρωσικά αλφαβητάρια και αναγνωσματάρια»³².

Στη χερσόνησο Κενάυ πολλά χωριά ιθαγενών παραμένουν ακλόνητα στην Ορθόδοξη πίστη³³. Επίσης στην Κοντιάκ υψώνεται επιβλητικός ο Ορθόδοξος ναός με τους χαρακτηριστικούς δύο βολβοειδείς του θόλους. Στην Κοντιάκ και στη Σίτκα γιορτάζουν δύο Πάσχα, δύο Χριστούγεννα και δύο πρωτοχρονιές, διότι οι Ορθόδοξοι πηγαίνουν με το παλαιό ημερολόγιο³⁴. Ιδιαίτερη όμως εντύπωση προκαλεί ο καθεδρικός ναός της Επισκοπής της Αλάσκας αρχάγγελος Μιχαήλ, στη Σίτκα, με τον χάλκινο θόλο και το ψηλό κωδωνοστάσιο, που σώζεται από την εποχή του Βενιαμίνωφ. «Οι ρωσικές Ορθόδοξες ακολουθίες συνεχίζονται ακόμη στον καθεδρικό ναό, που είναι διακοσμημένος με παλιές ζωγραφικές παραστάσεις, εικόνες και αγγεία με πολύτιμους λίθους, κεντήματα από ασήμι, χρυσό και διαμάντια και άλλη θρησκευτική διακόσμηση»³⁵.

Όταν εμφανίζονται Ορθόδοξοι Ιερείς και ανοίγουν τους, εγκαταλελειμμένους ναούς, παρουσιάζεται συγκινητική προσέλευση Ιθαγενών. Άνθρωποι που σύχναζαν σε προτεσταντικές Εκκλησίες, γράφει ένας Ιερέας που εργάσθηκε για λίγο στη Τζουνώ (πρωτεύουσα της Αλάσκας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο), «άρχισαν να επιστρέφουν και να φέρνουν και πάλι τα παιδιά τους για να βαπτισθούν. Στα δύο περίπου χρόνια που μείναμε εκεί, εκατό περίπου βαπτίσθηκαν». Και αναφέρει τα εξής συγκινητικά γεγονότα, που φανερώνουν τον χαρακτήρα της Ορθοδοξίας εκεί επάνω:

«Θυελλώδεις άνεμοι διάρκειας 30 έως 45 δευτερολέπτων μεταφέρουν ολόκληρες στέγες. Ένας από εκείνους τους ανέμους σκόρπισε τα ξύλινα κεραμίδια της Εκκλησίας… Τρεις Ρώσοι, ένας Αμερικανός, ένας Έλληνας και αρκετές σέρβικες οικογένειες που έμεναν εκεί ήρθαν να βοηθήσουν. Όμως, λόγω του πολέμου, οι τιμές ήσαν υψηλές, τα υλικά οικοδομών σπάνια και μαραγκοί δεν βρίσκονταν. Την επόμενη Κυριακή ζήτησα από τους ενορίτες μου να βοηθήσουν. Όλοι απάντησαν στο κάλεσμά μου πρόθυμα και εγκάρδια. Η χορωδία της Εκκλησίας αναπτύχθηκε, τα δε Χριστούγεννα και το Πάσχα επισκέφθηκα όλα τα ινδιάνικα σπίτια με αυτήν. Οι μη Ορθόδοξοι μας προσκάλεσαν επίσης να τους επισκεφθούμε, για να προσευχηθούν και να ακούσουν “ρωσικούς” ύμνους. Πιθανόν οι γονείς τους να ήσαν Ορθόδοξοι… Οι Ινδιάνοι μας ικέτευσαν να μείνουμε μαζί τους. Όταν διαπίστωσαν ότι αυτό ήταν αδύνατο, μας ζήτησαν να τους αφήσουμε να έρθουν την προηγούμενη, από την αναχώρηση μας, νύκτα και να καθίσουν μαζί μας σιωπηλά, όπως έκαναν σε όλες τις επίσημες ευκαιρίες. Αυτό όμως θα προξενούσε πολλή λύπη σε όλους μας και δεν θα βοηθούσε σε τίποτε, έτσι κρατήσαμε μυστική την ημέρα που θα αναχωρούσαμε»³⁶.

Σημειώσεις

27. S. Oskolkoff, αυτόθι.

28. Bilan du Monde, Encyclopédie Catholique du Monde Chrétien, Louvain 1960, τόμ. II, σ. 310.

29. Εν. Butler - G. Dale, μν. έργ., σ. 37. Παράβαλλε Και Ev. Stefansson, μν. έργ., σ. 238.

30. A. Herscha, «In the Land of the Midnight Sun», The Russian Orthodox Journal, Flashing. N. Y., November 1961, σ. 9.

31. K. Winslow, μν. έργ., σ. 99.

32. K. Winslow, μν. έργ., σ. 110.

33. K. Winslow, μν. έργ., σ. 104.

34. E. Stefansson, μν. έργ., σ. 38 και K. Winslow, μν. έργ., σ, 222.

35. Κ. Winslow, μν. έργ., σ. 178-179 και Η. and Μ. Hilscher, μν. έργ., σ. 31.

36. Makary Baranoff, «Aleoutian Island, Gradle of Orthodoxy in the United States», The Russian Orthodox Herald, July 1959, σ. 15.