Θεολογικούς Διαλόγους με τους Λατίνους έκανε και ο ιερός Ιωσήφ Βρυέννιος, ως βασικός μάλιστα εκπρόσωπος των Ορθοδόξων, προσδοκώντας «της αυτού (του Κυρίου) Εκκλησίας την ένωσιν· ειδότες δευτέραν ταύτην οικονομίαν Θεού, μετά την ένσαρκον παρουσίαν Χριστού»²³⁹. Φυσικά ούτε ο ιερός Ιωσήφ διέκοψε την εκκλησιαστική κοινωνία με τους Φιλενωτικούς της εποχής του, οι οποίοι υποστήριζαν ότι «η δογματική αλήθεια της Ορθοδοξίας έπρεπε να θυσιασθεί χάρη πολιτικών σκοπιμοτήτων»²⁴⁰. Αντιθέτως, ο ιερός Ιωσήφ αγωνιζόταν να μη υποταχθή η Ορθόδοξος Εκκλησία στην Ρώμη και προέτρεπε τους Λατίνους να αφαιρέσουν την προσθήκη του filioque από το Σύμβολο της πίστεως προκειμένου να επιτευχθή η ποθητή ένωσις²⁴¹.

Το διορατικό μάτι του Βρυεννίου είχε όμως διακρίνει, ότι η Ορθόδοξος Εκκλησία επρόκειτο να υποστή ανυπολόγιστη συμφορά. Επειδή υποψιαζόταν ότι η «απειρία»²⁴² αυτών που επιθυμούσαν την ένωσι, θα ωδηγούσε στην πραγματοποίησι της «επαράτου συγκαταβάσεως»²⁴³ (δηλαδή της ενώσεως με τους Λατίνους χωρίς να αποβάλλουν το filioque και τις υπόλοιπες δογματικές τους καινοτομίες), κατέκρινε δριμύτατα (1419) τον “οικουμενιστικό” αυτό τρόπο ενώσεως και όσους τον προωθούσαν²⁴⁴.

Κατά το 1430, έπειτα από αλλεπάλληλες αποστολές πρέσβεων προς τον πάπα και ανταλλαγές επιστολών (1415-1430) για το ζήτημα της ενώσεως Ορθοδόξων - Λατίνων, ο αυτοκράτωρ συγκάλεσε σύσκεψι «εν τη Παλατιανή». Κατά την σύσκεψι αυτή, στην οποία συμμετείχαν ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και άλλοι επίσημοι κληρικοί και πολιτικοί, ο ιερός Ιωσήφ διαφώνησε με την νέα αποστολή πρέσβεων προς τον πάπα²⁴⁵. Αργότερα μάλιστα διηγήθηκε προς τον μέγα εκκλησιάρχη τα εξής αποκαλυπτικά: «Εγώ αφ ούπερ ήκουσα όσα εν τη Παλατιανή ακήκοα (και επί τούτοις εκπληκτικόν τι βοήσας και την χείρα κατά το στόμα θέμενος) έκτοτε έγνων, έφην, ως ουδέν τι αγαθόν ενταύθα γενήσεται· αντέστην γαρ είπε προς εκείνο το βούλευμα, καθώς ηδυνάμην»²⁴⁶.

Δυστυχώς οι αποστολές πρέσβεων συνεχίσθηκαν όχι μόνο προς τον πάπα, αλλά και προς την αντίπαλη προς αυτόν Σύνοδο των λατίνων επισκόπων της Βασιλείας²⁴⁷.

Ο ιερός Ιωσήφ είχε επίσης αποσταλεί το 1406 από την Σύνοδο του πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ματθαίου ως αρχηγός ειδικής αποστολής στην Κύπρο. Σκοπός της αποστολής αυτής ήταν η πραγματοποίησις της επανενώσεως με την Ορθόδοξο Εκκλησία της Εκκλησίας της Κύπρου, η οποία είχε υποταχθή επί δύο αιώνας στους Λατίνους. Ο Βρυέννιος ανέλαβε την εν λόγω αποστολή με απροθυμία, καθώς η πατριαρχική Σύνοδος του έδωσε εντολή να έλθη σε εκκλησιαστική κοινωνία με τον κλήρο της νήσου και να διευθετήση το ζήτημα με «οικονομία»²⁴⁸. Φυσικά ο Βρυέννιος δεν έκανε υπακοή στις απαράδεκτες εντολές της Συνόδου, καθώς μάλιστα αντιλήφθηκε, ότι οι Κύπριοι ήθελαν «μεν να ενωθούν με την Εκκλησία των Ορθοδόξων, αλλά να μείνουν όμως αμετάτρεπτες και όλες οι συνηθισμένες τους υποχρεώσεις, τις οποίες οφείλουν να επιτελούν προς τους Λατίνους»²⁴⁹. Σε ειδική μελέτη του δε που εξεφώνησε το 1412 προς την ιερά Σύνοδο, επέκρινε όσους προσπαθούσαν με παράλογο τρόπο να δικαιολογήσουν τους εκτός Εκκλησίας ευρισκομένους Κυπρίους και επιθυμούσαν συμβιβαστική και άνευ έμπρακτης μετανοίας ένωσι μαζί τους²⁵⁰.

 

Σημειώσεις:

---

239. Τα ευρεθέντα, Περί της του αγίου Πνεύματος εκπορεύσεως, Διάλεξις β΄, τόμος α΄, σελ. 366.

240. Ν. Ιωαννίδη, Ο Ιωσήφ Βρυέννιος, σελ. 202.

241. Τα ευρεθέντα, Περί της του αγίου Πνεύματος εκπορεύσεως, Διάλεξις γ΄, σελ. 380.

242. Ένθ ανωτ. Λόγος συμβουλευτικός..., τόμος α΄, σελ. 400.

243. Ένθ ανωτ. σελ. 403.

244. Ένθ ανωτ. σελ. 409-410.

245. Ένθ ανωτ. σελ. ιε΄.

246. Sylvestre Syropoylos, Les Memoires, τμήμα β΄, κεφ. ιη΄, σελ. 120.

247. Ανδρ. Δημητρακοπούλου, Ιστορία του Σχίσματος..., σελ. 104-105.

248. Ν. Ιωαννίδη, ένθ ανωτ. σελ. 80.

249. Τα ευρεθέντα, Μελέτη περί της των Κυπρίων..., τόμος β΄, σελ. 11.

250. Ένθ ανωτ. σελ. 23-24.