Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Ορθοδοξία - Μυστήρια

29. Ευχή Προσκομιδής προ Αγίας Τραπέζης

Ενώ ο Διάκονος, μετά τη Μεγάλη Είσοδο ολοκληρώνει τη σειρά των δεήσεων, (τα Πληρωτικά), ο Ιερέας χαμηλόφωνα και με κατάνυξη λέγει την Ευχή της Προσκομιδής, με την οποία παρακαλεί το Θεό να ευαρεστηθεί να δεχθεί τα άγια Δώρα για τα δικά του αμαρτήματα και για τα αγνοήματα του λαού. Επίσης, να επισκηνώσει η Χάρη του Αγίου Πνεύματος σε όλους μας, και στα προκείμενα Δώρα και σε όλον τον λαό. Και η Ευχή τελειώνει με την εκφώνηση: "Διά τών οικτιρμών τού μονογενούς Σου Υιού, μεθ' ού ευλογητός ει...".

"Ο διάλογος" μεταξύ λειτουργών και εκκλησιάσματος

Έχουμε εξηγήσει ότι η θεία Λειτουργία είνα έργον του λαού και για τον λαόν, και ότι οι Ιεροί Κανόνες δεν επιτρέπουν τέλεση θείας Λειτουργίας μόνον από τον ιερέα χωρίς τη συμμετοχή έστω και ολίγων πιστών. Το πόσο αναγκαία είναι η παρουσία και η συμμετοχή του εκκλησιάσματος στην τέλεση της θείας Λειτουργίας φαίνεται ολοκάθαρα στον "διάλογο" που ακολουθεί μετά τα "Πληρωτικά".

Πλησιάζει η κορυφαία στιγμή του Μεγάλου Μυστηρίου: της μεταβολής του προσφερθέντος Άρτου και Οίνου, δια του Αγίου Πνεύματος, σε Πανάγιον Σώμα και Αίμα Χριστού. Μεγάλες στιγμές! Σε μια τελευταία προσπάθεια η Εκκλησία προετοιμάζει τους πιστούς να συμμετάσχουν α) με ειρηνική συνείδηση, β) με θερμή προσευχή, γ) με αισθήματα αγάπης προς όλους, ακόμη και προς εχθρούς και δ) με την ομολογία Πίστεως. Σε αυτά θεωρούν οι Πατέρες ότι συνίσταται το σύνολον της ετοιμασίας, που διέταξε ο Κύριος λέγοντας "Γίνεσθε έτοιμοι" (Ματθ. 24:44).

Προς τον σκοπόν αυτόν ο Επίσκοπος ή ο πρώτος στην τάξη ιερέας, από την Ωραία Πύλη, απευθύνει στο εκκλησίασμα, τις σχετικές  παραινέσεις - ευχές - Ευλογίες:

"Ειρήνη πάσι". Ποιά ειρήνη εύχεται στο εκκλησίασμα; Αυτή που προσδιορίζει ο απόστολος Παύλος στους Φιλιππησίους: "Η ειρήνη του Θεού, που είναι ασύλληπτη στο ανθρώπινο μυαλό, να διαφυλάξει τις καρδιές σας και τις σκέψεις σας κοντά στον Ιησού Χριστό" (Φιλιπ. 4: 7). Χωρίς ειρηνική συνείδηση, δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε τον Άρχοντα της ειρήνης, τον Χριστό. Όταν είμαστε ειρηνικοί είμαστε κοντά στο Θεό και απολαμβάνουμε την ειρήνη Του.

"Και τω πνεύματί σου". Αντεύχεται το εκκλησίασμα προς τον Λειτουργό, διότι και ο Λειτουργός έχει ανάγκη από την ειρήνη του Θεού. Στη διάρκεια της θείας Λειτουργίας ο λειτουργός πολλές φορές προσφέρει την ειρήνη του Θεού. «Γιατί αυτή είναι η μητέρα όλων των αγαθών», λέει ο ιερός Χρυσόστομος. «Είναι το στήριγμα της χαράς μας. Αυτή ανοίγει το δρόμο για την αγάπη» (βλ. PG 62: 322). Παίρνουμε μέσα μας την ειρήνη και βαδίζουμε προς την αγάπη. Βαδίζουμε προς Αυτόν που είναι η αληθινή Ειρήνη μας και η Αγάπη μας.

"Αγαπήσωμεν αλλήλους, ίνα εν ομονοία ομολογήσωμεν" μας προτρέπει στη συνέχεια ο Διάκονος.

Είναι μία ακόμη υπενθύμιση των λόγων του Κυρίου: "όταν προσφέρεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο κι εκεί θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, άφησε εκεί μπροστά στο θυσιαστήριο του ναού το δώρο σου και πήγαινε να συμφιλιωθείς πρώτα με τον αδελφόν σου, και ύστερα έλα να προσφέρεις το δώρο σου" (Ματθ. 5:23-24).

Εντύπωση κάνει το πόσο επιμένει ο Κύριος στο θέμα αυτό. Στο Μυστήριο της υπέρτατης θυσίας που έγινε από αγάπη, κανένας δεν μπορεί να κοινωνήσει αν δεν έχει ειλικρινή και θερμή αγάπη. Αλλά και η ομολογία της πίστεως προϋποθέτει την μεταξύ μας αγάπη. Ας θυμηθούμε τον χριστιανό ιερέα Σαπρίκιο, (μέσα 3ου αιώνα, στην Αντιόχεια της Συρίας) που σε έναν διωγμό οδηγείτο προς το Μαρτύριο. Ο νεαρός χριστιανός Νικηφόρος είχε δώσει κάποια αφορμή με την συμπεριφορά του στον ιερέα Σαπρίκιο  και αυτό είχε εξοργίσει τον Σαπρίκιο. Παρόλες τις προσπάθειες του Νικηφόρου να τον συγχωρήσει, η καρδιά του Σαπρικίου παρέμεινε σκληρή σαν πέτρα. Ακόμη και την ώρα που επρόκειτο να αποκεφαλίσουν τον Σαπρίκιο ο Νικηφόρος ζητούσε να τον συγχωρήσει, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Και για μια στιγμή ο Θεός πήρε τη χάρη Του από τον ανάξιο Ιερέα Του και τότε ο Σαπρίκιος αρνήθηκε τον Χριστό και θυσίασε στα είδωλα. Και την θέση του στο Μαρτύριο την πήρε ο άγιος Νικηφόρος. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια το αποστόλου Παύλου: "Κι αν ακόμη παραδώσω στη φωτιά το σώμα μου για να καεί, αλλά δεν έχω αγάπη, σε τίποτε δεν με ωφελεί." (Α´ Κορ. 13: 3)

Μετά τη στερέωση στις καρδιές μας της αγάπης, ο Διάκονος μας ανεβάζει ένα ακόμη σκαλοπάτι: στην ορθή πίστη:  "... ίνα εν ομονοία ομολογήσωμεν"

Και ο λαός απαντά: Πατέρα, Υιόν και Άγιον Πνεύμα, Τριάδα ομοούσιον και αχώριστον. Επειδή δεν μπορούν να μετάσχουν στη θεία Ευχαριστία όσοι δεν έχουν την πίστη της μιάς αγίας καθολικής καί Αποστολικής Εκκλησίας ο Διάκονος δίνει εντολή σε όσους έχουν την ευθύνη του ελέγχου του ναού να εντείνουν την προσοχή τους στις θύρες του ναού, και να μη μπαίνουν μέσα άνθρωποι άσχετοι.

"Τας θύρας, τας θύρας! εν σοφία πρόσχωμεν", εκφωνεί ο Διάκονος. Αλλά η παραίνεση αυτή σημαίνει και κάτι βαθύτερο. Σημαίνει το κλείσιμο των αισθήσεων και την απομάκρυνση του νου από τους γήινους λογισμούς. Έτσι απελευθερωμένος ο άνθρωπος από πρόσκαιρες καταστάσεις, που έρχονται και φεύγουν, φθάνει με καθαρό νου και θερμή καρδιά στη θέα θείων καταστάσεων.

Το Σύμβολον της Πίστεως, που απαγγέλλουμε όλοι μαζί ιερός Κλήρος και λαός είναι η απαρίθμηση των δωρεών του Θεού και η ευχαριστήριος ομολογία του ανθρώπου. Απέναντι στα θεία δώρα που δεχθήκαμε από τον Κύριο τίποτε άλλο δεν μας ζητιέται «παρά το να ομολογούμε μόνο τις τόσο μεγάλες ευεργεσίες και να ευχαριστούμε το Θεό γι' αυτές» (Ιω. Χρυσόστομος PG 53:80). Η αιώνια ομολογία του Συμβόλου της Πίστεως ("Πιστεύω εις έναν Θεόν, Πατέρα, Παντοκράτορα") θα είναι η απόδειξη της αγάπης μας σαν απάντηση στην αγάπη Του, η απόδειξη ότι η αγάπη Του προς εμάς δεν έμεινε χωρίς αποτέλεσμα. Αμήν.