Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Ορθοδοξία - Μυστήρια

25. Ο Χερουβικός ύμνος

Όσο πλησιάζει η στιγμή της προσφοράς της αναίμακτης Θυσίας, τόσο και περισσότερο ο Ιερέας αισθάνεται την αναξιότητά του να προσεγγίσει ένα τέτοιο μεγάλο ιερό γεγονός. Όπως ο Τίμιος Πρόδρομος, όταν εκλήθη από τον Ιησού να Τον βαπτίσει, κατελήφθη από φόβο. Όπως λέει ένας ύμνος της Εκκλησίας μας: «Ο Βαπτιστής ετρόμαξε και έτρεμε το χέρι του, όταν είδε εσένα τον αμνόν του Θεού,  που καθαρίζει τα αμαρτήματα του κόσμου· κυριεύθηκε από αγωνία και φώναξε: Δέν τολμώ Άγιε Λόγε του Θεού να σε αγγίξω». (βλ. Ιδιόμελον Γ' Ώρας Θεοφανείων). Αυτόν τον ιερό φόβο αισθάνεται και ο Ιερέας, και καταταφεύγει σε μία πολύ συγκινητική προσευχή, που την κάνει αποκλειστικά για τον εαυτό του, για να ταπεινωθεί ακόμη περισσότερο ενώπιον του Μυστηρίου και να εκζητήσει τη θεία ενίσχυση.

Μεταξύ άλλων ο Ιερέας λέγει: Αν η διακονία του Θεού είναι κάτι το πολύ μεγάλο και φοβερό ακόμη και για τις ουράνιες Αγγελικές Δυνάμεις, πώς να τολμήσει να διακονήσει τον Θεό ο άνθρωπος, που κάθε μέρα αμαρτάνει. Αν ο Ίδιος ο Κύριος από άπειρη αγάπη στον άνθρωπο δεν ερχόταν στη γη, για να παραδώσει την ιερουργία της λειτουργικής αυτής αναιμάκτου θυσίας -διά των Αγίων Αποστόλων και των διαδόχων τους Επισκόπων και Ιερέων - στην Εκκλησία Του, θα ήταν ανέφικτον άνθρωπος να τολμούσε να πλησιάσει την Αγία Τράπεζα και να λειτουργήσει. Παίρνοντας θάρρος ο Ιερέας από την άπειρη συγκατάβαση του Κυρίου, καταφεύγει στον Χριστό με κατάνυξη και σταθερή ελπίδα και Τον παρακαλεί να καθαρίσει την ψυχή και την καρδιά του από καθε πονηρή συνείδηση· και με τη δύναμη και τη χάρη της Ιερωσύνης, που έλαβε από το Άγιο Πνεύμα, να αξιωθεί ακατακρίτως να ιερουργήσει το Άγιο Σώμα και Αίμα του Κυρίου μας.

Η Ευχή αυτή του Χερουβικού, (όπως αποκαλείται, διότι λέγεται από τον Ιερέα κατά την ώραν που ψάλλεται ο Χερουβικός ύμνος), είναι όντως από τις πιό θερμές και βαθυστόχαστες της θείας Λειτουργίας. Με αυτή την Ευχή υψωνόμαστε από τα γήινα, για να υποδεχθούμε τον Βασιλέα των όλων, που έρχεται με τη συνοδεία των Αγίων Αγγέλων να προσφέρει τον εαυτόν Του θυσία για μάς. Ενώ οι Ψάλτες συνεχίζουν αργά, κατανυκτικά και μελωδικά να ψάλλουν τον Χερουβικό ύμνον, ο Ιερέας, όταν τελειώσει την Ευχή του Χερουβικού, επαναλαμβάνει και ο ίδιος για τον εαυτό του τρεις φορές χαμηλόφωνα τον Χερουβικό ύμνο: "Οι τα Χερουβείμ μυστικώς εικονίζοντες και τη ζωοποιώ Τριάδι τον τρισάγιον ύμνον προσάδοντες, πάσαν την βιοτικήν αποθώμεθα μέριμναν, ως τον Βασιλέα τών όλων υποδεξόμενοι...".

Στη συνέχεια θυμιατίζει την Αγία Τράπεζα, το Άγιο Βήμα, το Τέμπλο και όλους του πιστούς από την Ωραία Πύλη, λέγοντας χαμηλόφωνα τον 50όν [51] Ψαλμόν της μετανοίας: "Ελέησόν με ο Θεός κατά το μέγα έλεός σου..."

Με το θυμίαμα ο Λειτουργός μιμείται τον Άγγελο Κυρίου, ο οποίος, όπως μας περιγράφει η Αποκάλυψη του Ιωάννη, "ήρθε και στάθηκε στο θυσιαστήριο κρατώντας χρυσό θυμιατό. Και του δόθηκε πολύ θυμίαμα για να το προσφέρει μαζί με τις προσευχές όλων όσοι ανήκουν στο λαό του Θεού, πάνω στο χρυσό θυσιαστήριο, που βρισκόταν μπροστά στον θρόνο του Θεού. Από τα χέρια του Αγγέλου ο καπνός ανέβαινε με τις προσευχές των πιστών μπροστά στον Θεό"(Αποκ. 8:3-4).

Οι πιστοί, την ώρα που ο Ιερέας είναι στραμμένος προς αυτούς και τους θυμιά, κλίνουν την κεφαλή τους προς τον Ιερέα, ευχαριστώντας γιά το θυμιάτισμα.

Ο Ιερέας επιστρέφει στην Αγία Τράπεζα συμπληρώνοντας τους τελευταίους στίχους του Ψαλμού της μετανοίας: "Θυσία ευπρόσδεκτος και αρεστή στο Θεό είναι το πνεύμα που έχει συντριβεί από ειλικρινή μετάνοια· καρδίαν συντετριμμένην και ταπεινωμένην δεν θα απορρίψει ποτέ ο Θεός..." (Ψαλμ. 50 [51], 19). Δηλαδή, σαν να λέγει ο Λειτουργός: Ο λαός Σου Κύριε και ο λειτουργός Σου έχουμε κατανοήσει ότι επιβλέπεις με συμπάθεια αυτόν που είναι πράος και ταπεινός στην καρδιά, και ότι η θυσία του γίνεται ευπρόσδεκτη ενώπιόν Σου. Γι' αυτό κι εμείς Σου προσφέρουμε, Κύριε, την ευχαριστήρια θυσία μας για όλες τις ευεργεσίες Σου, με πνεύμα συντετριμμένον και καρδίαν ταπεινωμένην.

Την ώρα εκείνη, αυθόρμητα αντηχούν στην καρδιά του Ιερέα τα επίκαιρα λόγια του Κυρίου: "Όταν προσφέρεις το δώρο σου στο Θυσιαστήριο κι εκεί θυμηθείς πως ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, άφησε εκεί μπροστά στο θυσιαστήριο του ναού, το δώρο σου, καί πήγαινε να συμφιλιωθείς πρώτα με τον αδελφό σου, και ύστερα έλα να προσφέρεις το δώρο σου" (Ματθ. 5:23-24). Γι' αυτό ο Ιερέας και όλοι όσοι συλλειτουργούν μαζί του, πριν παραλάβουν τα Τίμια Δώρα για να τα φέρουν με επίσημη εκκλησιαστική λιτανεία από την Αγία Πρόθεση στην Αγία Τράπεζα, βγαίνει στην Ωραία Πύλη, στρέφεται προς τον λαό, σταυρώνει τα χέρια του ταπεινά, κλίνει την κεφαλή, κάμπτει όλο το σώμα του και δημοσία ζητεί από τον λαόν συγχώρηση, αλλά και δίνει συγχώρηση μέσα από την καρδιά του σε όλους. Όταν ο Ιερέας συλλειτουργεί με άλλους μαζί, καθένας υποκλίνεται μπροστά στους συλλειτουργούς του ζητώντας και δίνοντας συγχώρηση. Με τη μετάνοια, λοιπόν, προχωρούμε προς το κορυφαίο γεγονός της θείας Λειτουργίας!

Ενώ οι ψάλτες συνεχίζουν τον Χερουβικόν ύμνον: "Οι τα Χερουβείμ μυστικώς εικονίζοντες..." ο Λειτουργός προσέρχεται στην Αγία Πρόθεση (που βρίσκεται σε κόγχη, αριστερά της Αγίας Τραπέζης) για την συμπλήρωση της Προσκομιδής των Τιμίων Δώρων. Πλένει τα χέρια του σε ειδικό χωνευτήρι, λέγοντας επίκαιρους ψαλμικούς στίχους, που αποβλέπουν όχι μόνον στον καθαρισμό του σώματος αλλά και της καρδιάς. Η καθαρτική αυτή πράξη γίνεται εμφανής όταν λειτουργεί Αρχιερέας και πρό της Μεγάλης Εισόδου ο Υποδιάκονος του προσφέρει νερό ενώπιον όλων για το πλύσιμο των αρχιερατικών χειρών που θα αγγίξουν τα Τίμια Δώρα. Και βέβαια το βαθύτερο νόημα τη νίψης των χειρών είναι να παραστήσουμε την ψυχή μας ακηλίδωτη. Γιατί, ποιά ωφέλεια έχει να πηγαίνει κάποιος για προσευχή με πλυμένα χέρια αλλά με το πνεύμα ακάθαρτο!