Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Ορθοδοξία - Μυστήρια

26. Η Προσκομιδή

Σήμερα θα επεξηγήσουμε μία αθέατη, από το περισσότερο εκκλησίασμα πλευρά της θείας Λειτουργίας, λόγω του Τέμπλου, την Προσκομιδή. Το πώς, με ποία μορφή το Πρόσφορο και το Νάμα που αφιερώνουν με ευλάβεια οι πιστοί στο Ναό, προετοιμάζονται από τους Λειτουργούς, για να προσφερθούν  επάξια  στο Άγιο Θυσιαστήριο, ως Τίμια Δώρα της Εκκλησιαστικής Κοινότητας προκειμένου να καθαγιασθούν.

Ο Ιερέας για να έχει άνεση χρόνου και για να προλαβαίνει τα ονόματα που του δίνουν οι πιστοί για μνημόνευση, αρχίζει συνήθως από τον Όρθρο την προετοιμασία της Προσκομιδής και την συμπληρώνει προ της Μεγάλης Εισόδου για την οποία θα μιλήσουμε.

Ο Ιερέας, λοιπόν, έρχεται στην Αγία Πρόθεση, όπου βρίσκονται το άγιο Ποτήριο, το άγιο Δισκάριο, ο Αστερίσκος, η αγία Λόγχη, η αγία Λαβίδα, τα τρία ιερά καλύμματα των ιερών Σκευών και το ζέον. Και φυσικά τα πρόσφορα και το νάμα που θα χρησιμοποιηθούν.

Ο Ιερέας αρχίζει την Ακολουθία της Προσκομιδής, σύμφωνα με την καθιερωμένη Διάταξη. Κάθε κίνησή του συνοδεύεται από σχετικό ψαλμικό στίχο ή ύμνο ή Ευχή. Όταν τελειώσει την Προσκομιδή ο Ιερέας έχει ενώσει στο άγιο Ποτήριο την αναγκαία ποσότητα νάματος (οίνου αγνού) με μικρή ποσότητα ύδατος, λέγοντας το του Ευαγγελίου: "...και ευθέως εξήλθεν αίμα και ύδωρ". Αυτό κατά τον Καθαγιασμόν θα μεταβληθεί σε Τίμιον Αίμα Χριστού.

Ο ιερέας με ιεροπρέπεια έχει μεταφέρει από το πρόσφορο, στο κέντρο του αγίου Δισκαρίου τον λεγόμενον ΑΜΝΟΝ, (ονομασία που χρησιμοποιήθηκε από τους Προφήτες για τον Μεσσία) και διακρίνεται στη σφραγίδα του προσφόρου, καθώς είναι στον κέντρον και έχει τα γράμματα

ΙC XΡ NΙKΑ

Αυτό το τετράγωνο τεμάχιο ολόκληρο, και μόνον αυτό, κατά τον καθαγιασμό θα μεταβληθεί από το Άγιο Πνεύμα σε Άγιον Σώμα Χριστού. Επίσης, ο Ιερέας έχει αποκόψει από το πρόσφορο την λεγόμενη μερίδα της Παναγίας και την έχει τοποθετήσει στα δεξιά του Αμνού λέγοντας το προφητικό λόγιον: "Παρέστη η Βασίλισσα εκ δεξιών Σου" ( Ψαλμ. 44: 10 [45: 9]).

Έχει επίσης αποκόψει από το πρόσφορο και έχει ταποθετήσει στο άγιο Δισκάριο, στα αριστερά του Αμνού εννέα μερίδες, κατά τάξιν, σε τρείς σειρές. Οι μερίδες αυτές έχουν τοποθετηθεί εκεί προς τιμήν: 1) Όλων των αγίων Αγγέλων· 2) όλων των Προφητών· 3) όλων των αγίων Αποστόλων· 4) των αγίων Ιεραρχών· 5) των Μαρτύρων· 6) των Οσίων και θεοφόρων Πατέρων και Μητέρων μας· 7) των Αγίων Αναργύρων· 8) των θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης και του εορταζομένου την ημέραν εκείνην Αγίου · και 9) του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου (ή του Αγίου Βασιλείου, αν τελείται η Λειτουργία του). Έτσι, εδώ, στο Άγιο Δισκάριο εκπροσωπείται ολόκληρη η θριαμβεύουσα Εκκλησία.

Αλλά η Βασιλεία των Ουρανών αποτελείται και από την επί γης στρατευομένην Εκκλησία, που περιλαμβάνει τα πλήθη των βαπτισθέντων Ορθοδόξων χριστιανών. Οπότε ο Ιερέας Λειτουργός εξάγει μικρές μερίδες και τις τοποθετεί κάτωθεν το Αμνού, μνημονεύοντας τα ονόματα, τα οποία οι πιστοί του έχουν δώσει, για να προσευχηθεί υπέρ υγείας και μακροημερεύσεως των ζώντων και υπέρ συγχωρήσεως και σωτηρίας των κεκοιμημένων.

Στο άγιο Δισκάριο τώρα, εμφανίζεται παρούσα ολόκληρη η Εκκλησία, θριαμβεύουσα και στρατευομένη, έχουσα στο μέσον τον Αμνόν του Θεού, τον Χριστόν, του Οποίου η θυσία έσωσε όλους όσοι πιστεύουν σε Αυτόν.

Επ ̓ αυτού ο Άγιος Συμεών Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης λέγει αναλυτικότερα: Στο Άγιο Δισκάριο που βρίσκεται επάνω στην αγία Πρόθεση, βλέπουμε τον Ιησού Χριστό και γύρω Του ολόκληρη τη Μία ενωμένη μαζί Του Εκκλησία. Ο Ίδιος ο Χριστός είναι παρών στο μέσον του Δισκαρίου, διά του Άρτου-ΑΜΝΟΥ. Στα δεξιά του Κυρίου είναι παρούσα η Υπεραγία Θεοτόκος. Στα αριστερά Άγγελοι και Άγιοι. Κάτω από τον Αμνόν όλον το πλήθος των Χριστιανών που έχουν πιστεύσει στον Σωτήρα Χριστόν. "Αυτό είναι το μέγα Μυστήριο, (αναφωνεί ο Άγιος Συμεών), Θεός εν ανθρώποις και Θεός εν μέσω θεών, θεουμένων εκ τού κατά φύσιν όντος Θεού".

Το ιερόν έργον της προπαρασκευής των αντιτύπων του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου τελείωσε. Ο Ιερέας συμπλήρωσε τη μνημόνευση των ζώντων και κεκοιμημένων πιστών, για τους οποίους έβγαλε "μερίδες" και πρόσθεσε και τη δική του.

Πρέπει τώρα να καλύψει τα Τίμια Δώρα, για να μεταφερθούν με ασφάλεια στην Αγία Τράπεζα. Θυμιάζοντας ένα-ένα τα ιερά καλύμματα και τοποθετώντας τα στη θέση τους επιλέγει σχετικούς στίχους από την Αγία Γραφή: Στον Αστερίσκο, που τοποθετεί πάνω από τον Αμνό, λέγει: "Και ελθών ο αστήρ στην επάνω ου ην το Παιδίον" (Ματθ. 2:9).

Αφού καλύψει ο Ιερέας τα Τίμια Δώρα με τα ιερά Καλύμματα, και θυμιάσει τα Τίμια Δώρα, απευθύνει προ της Ιεράς Προθέσεως την Ευχή της Προθέσεως και παρακαλεί: Να ευλογήσει ο Κύριος την Πρόθεση και να αποδεχθεί τα Δώρα. Να μνημονεύσει όσους προσέφεραν τα Δώρα, αλλά κι εκείνους για τους οποίους τα προσέφεραν. Τέλος ο Ιερέας κλείνει την Ευχή με την δοξολογική εκφώνηση: "Ότι ηγίασται και δεδόξασται το πάντιμον και μεγαλοπρεπές όνομά Σου, τού Πατρός και τού Υιού και τού Αγίου Πνεύματος...".

Ενώ γίνεται η ολοκλήρωση της προετοιμασίας της Προσκομιδής από τους Λειτουργούς, ο πιστός λαός ακούγοντας τον υπέροχο Χερουβικό ύμνο, προετοιμάζεται πνευματικά για την υποδοχή του Βασιλιά της δόξης που εισέρχεται στην αγία Πόλη. Αισθάνεται την ανάγκη να συμπορευθεί με τον Κύριο στο δρόμο του μαρτυρίου και να σταθεί κοντά Του στο Σταυρό μαζί με την Παναγία Μητέρα Του και τον Μαθητή της αγάπης. Ας αποθέσουμε τη στιγμή αυτή, μας παρακινεί ο Χερουβικός Ύμνος, κάθε μέριμνα βιοτική, γιατί πρόκειται να υποδεχτούμε τον βασιλιά των όλων. Μας προτρέπει δηλαδή η Εκκλησία μας, διά του υπέροχου αυτού ύμνου ως άγγελοι να απαλλαγούμε από κάθε γήινη μέριμνα, για να μπορέσουμε να υποδεχθούμε τον Βασιλέα των όλων και να εισέλθουμε στο χώρο της παρουσίας του Χριστού.

Μετά ακολουθεί η Μεγάλη Είσοδος, για την οποία, συν Θεώ, θα μιλήσουμε την επόμενη Κυριακή.