Εισαγωγικά

Με το σημερινό άρθρο, επανερχόμαστε στο ζήτημα της ελληνικής ταυτότητας με αφορμή ένα διαδικτυακό κείμενο με τίτλο, «Όταν ο όρος Graecus σήμαινε Ρωμαίος». Το ανάρτησε ο blogger που -παραλλάσσοντας λίγο το ψευδώνυμο του- ονομάσαμε σμερδιάκωφ, ο οποίος μαζί με τους ομοϊδεάτες του καταφεύγει σε κάθε απίθανο ισχυρισμό προκειμένου να κατασκευάσει σενάρια αφελληνισμού. Μόνιμη επιδίωξη τους είναι να αποσυνδεθεί πάση θυσία το όνομα «Ρωμαίος» από κάθε ίχνος ελληνισμού και να συσχετιστεί αποκλειστικά με τους Λατίνους απογόνους του… Ρωμύλου.

Διαβάζοντας την εν λόγω ανάρτηση, διαπιστώσαμε ότι δεν προκύπτει τίποτα άλλο εκτός από το πώς μετέφραζαν ξένα λεξικά τον όρο «Graecus» στη δημώδη γλωσσική μορφή, αυτή δηλ. που μιλούσε ο απλός λαός. Η ουσία όμως της εξαπάτησης βρίσκεται στον τίτλο, διότι αντί να γράψουν ότι «το Graecus μεταφραζόταν Ρωμαίος [στη δημώδη μορφή]» γράφουν ότι «το Graecus σήμαινε Ρωμαίος».

Όπως καταλαβαίνουμε, προσπαθούν να κατασκευάσουν επιχειρήματα παίζοντας με τις λέξεις. Τα ξένα λεξικά γράφουν απλώς ότι το «Graecus», στη λαϊκή γλώσσα ενδείκνυται να μεταφραστεί ως «Ρωμαίος». Αυτό όμως δεν έχει σχέση με τη σημασία της λέξης που όπως δείξαμε ήταν ελληνορθόδοξος[1] (βλ. κατηγορία πηγών αρ. 1, αρ. 6 και αρ. 7).

Είναι άλλο πράγμα το πώς μεταφράζεται ένας ξένος όρος, και άλλο πράγμα ποια είναι η σημασία του ή η σημασία της μετάφρασης του, δηλ. ποιο είναι το νόημα και η ερμηνεία που αντιλαμβάνονταν όσοι άκουγαν το «Graecus» ή το «Ρωμαίος».

Εδώ λοιπόν υπεισέρχεται το γνωστό εθνομηδενιστικό κρυφτό πίσω από την ομωνυμία ελληνορθόδοξων και Φράγκων: σκοπός τους είναι να ισχυριστούν ότι όσοι έλεγαν τη λέξη Graecus, θεωρούσαν ότι στη γλώσσα του λαού αυτό αποδιδόταν ως «Ρωμαίος» χωρίς άλλους σημασιολογικούς/εννοιολογικούς συνειρμούς! Το μυαλό του λαού δηλαδή, «κλείδωνε» υποτίθεται στο άκουσμα του Ρωμαίος και είτε δεν σκεφτόταν τίποτε άλλο, είτε σκεφτόταν τους ομώνυμους… αρχαίους (λατινο)Ρωμαίους! Πάντως, σύμφωνα με τους ελληνοφοβικούς, «αποκλείεται» να σκέφτονταν οτιδήποτε που μπορεί να έχει σχέση με τον ελληνισμό!

Δείτε τώρα στο παρακάτω τεκμήριο, ποιους σημασιολογικούς/εννοιολογικούς συνειρμούς έφερνε το όνομα «Ρωμαίος» σε έναν λαϊκό Ορθόδοξο παπά από τις Σέρρες στα 1645, ο οποίος γνώριζε ότι το «γένος των Ρωμαίων» ταυτιζόταν τόσο βαθιά με τον ελληνισμό, ώστε να αποδέχεται ότι αυτοί που είχαν υποδουλωθεί στους Τούρκους ήταν οι απευθείας απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων:

Επιπλέον, όταν σε μια λαϊκή χρονογραφία διατηρούνται τα εθνωνύμια αυτά, σημαίνει ότι οι αναγνώστες ή οι λαϊκοί ακροατές του κειμένου τα κατανοούσαν μια χαρά, αλλιώς, τα περί Ελλήνων θα είχαν αποσιωπηθεί.

Είναι τέτοια λοιπόν η απελπισία των εθνομηδενιστών, ώστε οδηγούνται σε αλχημείες, λες και θα μπορούσε ποτέ ο λαός να αισθάνεται ότι ανήκει στο ίδιο γένος με τους αιρετικούς Λατίνους του Πάπα τους οποίους απεχθανόταν…

Θα δούμε λοιπόν ότι οι ξένοι λόγιοι δεν τα αγνοούσαν αυτά. Ήξεραν πολύ καλά ότι το «Graecus» το δικό τους και το «Ρωμαίος» των υπόδουλων συνδέονταν με τον ελληνισμό και θα το δούμε παρακάτω μέσα στα ίδια λεξικά που επικαλούνται οι εθνοφοβικοί, οι οποίοι όπως συνήθως τα παρερμηνεύουν…

 Το κωμικό στοιχείο όμως στην εν λόγω ανάρτηση είναι η παραδοχή των εθνομηδενιστών ότι το «Graecus» στη λόγια γλωσσική μορφή (δηλ. στην Αρχαΐζουσα της Τουρκοκρατίας), σήμαινε κανονικότατα «Έλληνας»[2]!

Άρα, όποιος έχει διαβάσει αυτά που γράφουν κατά καιρούς, καταλαβαίνει και το τέχνασμα: επαναλαμβάνουν για πολλοστή φορά το καμένο σενάριο, ότι οι υπόδουλοι είχαν δύο εθνοτικές ταυτότητες, ο λαός ήταν οι «Ρωμαίοι» δηλ. κατευθείαν απόγονοι των… αρχαίων Ιταλών, και μόνο οι λόγιοι αισθάνονταν απόγονοι των Ελλήνων επειδή «διάβαζαν πολλά αρχαία κείμενα»!

Βεβαίως, όλα αυτά και πολλά ακόμη θα τα απαντήσουμε παρακάτω.

Μία μόνο παρατήρηση θα προσθέσουμε εδώ: η λεγόμενη λόγια γλωσσική μορφή της Τουρκοκρατίας, δεν ήταν κάποια νεκρή γλώσσα. Ήταν η αρχαΐζουσα γλώσσα της λόγιας λογοτεχνίας ή των εκκλησιαστικών, νομικών και διοικητικών κειμένων. Το αναφέρουμε γιατί σε κάποια σημεία, τη λόγια γλωσσική μορφή την ονομάζουν «αρχαία Ελληνικά» και σκεφτόμαστε μήπως θέλουν να κοροϊδέψουν τους αναγνώστες ότι επρόκειτο για κάποια «νεκρή» γλώσσα με αποκλειστικά φιλολογική χρησιμότητα.

Φυσικά, η λόγια γλωσσική μορφή (greca literale), εκτός από την καθημερινή της χρήση στην Εκκλησία αλλά και στα σπίτια του λαού που την μιλούσαν όταν έψελναν τροπάρια από μνήμης ή απάγγελλαν το «Πάτερ ημών», ήταν απαραίτητο εφόδιο για ένα από τα πρακτικότερα και χρήσιμα σε καθημερινή βάση επαγγέλματα της εποχής, αυτό του συμβολαιογράφου:

Τα παραπάνω τοποθετούν απλώς το πλαίσιο της εθνομηδενιστικής ανάρτησης. Στη συνέχεια θα παραθέσουμε την πλήρη και τεκμηριωμένη ανατροπή της, πριν όμως, θα πρέπει να σχολιάσουμε ένα ακόμη τέχνασμα που χρησιμοποιούν συχνά οι αναθεωρητές, βασισμένο σε μελέτη του καθ. Τάσου Καπλάνη.

1. Ο Τάσος Καπλάνης, τα «πολλά» ‘Ρωμαίος’, τα «λίγα» ‘Έλλην’ και το παιχνίδι της ομωνυμίας

Σύμφωνα με το βιογραφικό του, ο Τάσος Καπλάνης είναι επίκουρος καθηγητής της νεοελληνικής φιλολογίας στο Α.Π.Θ. Ανάμεσα στις δημοσιεύσεις του βρίσκουμε και το εξής άρθρο το οποίο συχνά επικαλούνται οι εθνοφοβικοί:

«Antique Names and Self-Identification: Hellenes, Graikoi, and Romaioi from Late Byzantium to the Greek Nation-State» στο D. Tziovas (ed.), Re-imagining the Past: Antiquity and Modern Greek Culture, Oxford University Press, 2014, σ. 81-97.

Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα απροσδιόριστης χρησιμότητας κείμενο όπου ο κ. Καπλάνης περιγράφει την αναζήτηση του στην ψηφιακή βιβλιοθήκη TLG διαπιστώνοντας τα… αυτονόητα: στα Βυζαντινά και μεταβυζαντινά κείμενα από τον 10^ο έως τον 17^ο αιώνα εμφανίζεται με πολύ υψηλή συχνότητα το όνομα «Ρωμαίος» έναντι πολύ λιγότερων ευρημάτων του «Έλλην» ή του «Γραικός». Σύμφωνα μάλιστα με ένα (μάλλον υπερβολικό) «ξεκαθάρισμα» που έκανε ο ίδιος στα ονόματα, κατέληξε ότι εκείνα που κατά τη δική του εκτίμηση αφορούν χαρακτηρισμό ταυτότητας, περιλαμβάνουν κατά 96% το όνομα Ρωμαίος και κατά 4% τα Έλλην και Γραικός.

Αν και τα ουσιαστικότερα θα τα αναφέρουμε στη συνέχεια, εντούτοις έχουμε τη γνώμη ότι αυτή η μέθοδος δεν μπορεί να προσφέρει πολλά στο ζήτημα της ελληνικής ταυτότητας.

Καταρχάς, μια απλή αναζήτηση των ονομάτων Έλλην ή Γραικός δεν μπορεί να μας αποκαλύψει σπουδαιότατες μαρτυρίες ταυτότητας όπως του Πορφυρογέννητου, του ψευδο-Κωδινού, του Μανουήλ Παλαιολόγου και πολλές άλλες που δεν περιέχουν καν το όνομα Έλληνας ή Γραικός, συνδυαστικά όμως προσφέρουν σημαντικά συμπεράσματα (όπως π.χ. για την ελληνικότητα που αναγνωρίζεται από τον κύκλο του Πορφυρογέννητου στον αυτοκράτορα Βασίλειο Α΄ με βάση τις μαρτυρίες που βλέπουμε ΕΔΩ και ΕΔΩ).

Το δεύτερο που οφείλουμε να παρατηρήσουμε είναι η εντυπωσιακή αδιαφορία που δείχνει ο κ. Καπλάνης για τις πηγές από τις οποίες προκύπτει η τοπική εθνοτική (όχι εθνική) ταυτότητα των Βυζαντινών Ελλήνων (βλ. συνοπτική παρουσίαση ΕΔΩ, ΕΔΩ, ΕΔΩ, ΕΔΩ και ΕΔΩ). Μάλιστα ο κ. Καπλάνης γράφει το 2014 και στο άρθρο του δηλώνει ότι έχει διαβάσει τον Καλδέλλη. Όμως, ενώ ο Καλδέλλης από το 2009 έχει αλλάξει κάπως το τροπάρι και μιλάει για «local ‘Hellenisms’» (βλ. «The Christian Parthenon», σελ. 185) ο κ. Καπλάνης προσπερνά εντελώς το θέμα και ανατρέχει μόνο στον Καλδέλλη του 2007 (Hellenism in Byzantium, σελ. 185) για να μας πει ότι «χάσαμε τους Έλληνες» και τους «ξαναβρήκαμε»... «after the thirteenth century» (‘Antique Names and Self-Identification’, σελ. 93).

Πέρα όμως από αυτά, συμβαίνει και κάτι άλλο με τον κ. Καπλάνη: μοιάζει να μην αντιλαμβάνεται πόσο απόλυτη είναι η θεωρία που προσπαθεί να επιβεβαιώσει, η οποία αναφέρεται σε καθαρούς, αμιγείς και αφελληνισμένους «Ρωμαίους», για τους οποίους ο Καλδέλλης, ο Στουραΐτης και άλλοι, «διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους» ότι φέρουν μια αμιγώς «ρωμαϊκή ταυτότητα».

Σε μια τόσο δεσμευτική θεωρία όμως, δεν μπορείς να έχεις «και την πίττα ολόκληρη»: τι δουλειά έχει η ‘ημική’ αποδοχή του εθνωνυμίου Έλλην ή Γραικός να προσδιορίζει από τον 7^ο μέχρι τον 15^ο αιώνα αυτούς τους δήθεν «καθαρούς» και «αμιγείς Ρωμαίους», τη στιγμή μάλιστα που οι Βυζαντινοί έχουν πλήρη συνείδηση ότι τα ονόματα αυτά ανήκουν σε έναν πολύ συγκεκριμένο ιστορικό λαό, τους Έλληνες;

Θα έπρεπε λοιπόν να γίνει αντιληπτό ότι υπάρχουν σοβαρά προβλήματα στην καλδελλική θεωρία: έχουμε ένα και μοναδικό όνομα, το «Ρωμαίος», και δύο άσπονδους εχθρούς. Η εχθρότητα μαρτυρά την ύπαρξη διακριτών ομάδων (ενδοομάδα και εξωομάδα) που διαφέρουν στην ταυτότητα, τα συμφέροντα, τις διεκδικήσεις και έτσι οδηγούνται σε σύγκρουση.

Το «Ρωμαίος», που φυσικά παραπέμπει στην Ρωμαϊκή Ιδέα, η πλευρά των Λατίνων το συνδέει αποκλειστικά με τα ιταλικά εδάφη, την πρεσβυτέρα Ρώμη, την λατινικότητα και τον Ρωμαιοκαθολικισμό.

Όμως, η πλευρά των Βυζαντινών -απαντώντας στις ουσιοκρατικές αντιλήψεις που έχει ο Καλδέλλης και οι οπαδοί του για το όνομα «Ρωμαίος»- υιοθετεί μια υβριστική και απαξιωτική translatio imperii (θεωρία για τη μεταφορά του κέντρου της αυτοκρατορίας) που στρέφεται κατά των Λατίνων ακόμα και του 4^ου αιώνα, περιγράφοντας τους ως μια σύνθεση από «ανδράποδα», «χυδαίους» και «νόθους» που κατοικούν στην Πρεσβυτέρα Ρώμη!

Δηλαδή, όταν η έχθρα των δύο πλευρών παγιώνεται, οι Βυζαντινοί χωρίς πρόβλημα μεταφυτεύουν τη Ρωμαϊκή Ιδέα στα εδάφη της Αλεξανδρινής αυτοκρατορίας και στην Κων/πολη, κάνοντας την κτήμα των Ορθοδόξων Γραικών ή Ελλήνων στο Γένος που έχουν συνδεθεί με την ελληνική γλώσσα και ελληνική παιδεία (βλ. και ΕΔΩ ή ΕΔΩ), πετώντας έξω Ιταλούς και λατινορωμαίους, τους οποίους λοιδορούν φυλετικά και γλωσσικά:

Υπάρχει λοιπόν ένα αδιέξοδο στο τέχνασμα της ομωνυμίας… Το «Ρωμαίος» μπορούσε να προσδιορίζει ελληνόφωνους, λατινόφωνους, ειδωλολάτρες, ορθόδοξους, ρωμαιοκαθολικούς, να δηλώνει καταγωγή από την Ιταλία ή τα ελληνικά εδάφη, να δηλώνει σύνδεση με τη Ρώμη ή με την Κων/πολη, με τον Ρωμύλο, με τον Όμηρο, με τον Ηρακλή ή τον Μ. Αλέξανδρο. Κατά συνέπεια, το «Ρωμαίος» και η «ρωμαϊκή ταυτότητα» δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται σαν να πρόκειται για τις… αιώνιες πλατωνικές Ιδέες!

Για την κατανόηση του γεγονότος ότι οι ιστορικές εξελίξεις συμπαρέσυραν και όλο το πλαίσιο αντίληψης της ταυτότητας, θα αρκούσε ο Καλδέλλης να φανταστεί τον Μιχαήλ Γ΄ να χαρακτηρίζει τα λατινικά «γλώσσα βαρβαρική», τον Νικηφόρο Φωκά να λέει ότι στην Πρεσβυτέρα Ρώμη κατοικούν «ανδράποδα», «χυδαίοι» και «νόθοι», τον Ιωάννη Βατάτζη να λέει στον Πάπα, «είμαστε Έλληνες στο γένος» και από μια πλευρά να τους κοιτάει ο… Ιούλιος Καίσαρας και ν’ αναρωτιέται (όπως ακριβώς και ο Λιουτπράνδος): αυτοί από πού κι ως που είναι Ρωμαίοι;!

Δεν επαρκεί λοιπόν η αόριστη αναφορά σε μια «ρωμαϊκή ταυτότητα». Ακόμα και στην καθημερινότητα, όταν κάποιος αναφέρεται σε δύο πρόσωπα με το ίδιο όνομα, θα πρέπει να προσδιορίσει και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ταυτότητας τους ώστε να γίνει κατανοητός.

Ούτε ο Βυζαντινός μπορεί να δηλώσει πλήρη ταύτιση ταυτότητας με τον Λατίνο άσπονδο εχθρό του, ούτε ο Λατίνος μπορεί να αποδεχτεί κάτι τέτοιο. Η εχθρότητα προκύπτει απ’ τη διαφοροποίηση και αυτό γεννά την υποχρέωση να δηλώνονται οι διαφορές ταυτότητας των συγκρουόμενων ομάδων.

Εμείς επί σειρά άρθρων δείξαμε ότι οι ‘ημικές’ μαρτυρίες περιγράφουν μια βυζαντινή ταυτότητα που δεν είναι απλά «ρωμαϊκή» αλλά «Ορθόδοξη ελληνο-ρωμαϊκή» και γι’ αυτό βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ταυτότητα «Ρωμαιοκαθολική λατινο-ρωμαϊκή». Αυτές οι ταυτότητες δεν προκύπτουν από «αναδρομική ματιά» των σημερινών μελετητών, αλλά με βάση τις περιγραφές των ίδιων των εμπλεκομένων στο δικό τους παρόν.

Οι δύο αντίπαλοι μας έδειξαν σαφώς ότι το να επικαλείται κάποιος το όνομα «Ρωμαίος» δεν αρκεί. Βυζαντινοί και Λατίνοι εκείνης της εποχής έθεταν οι ίδιοι τις διαχωριστικές γραμμές ταυτότητας όπως το γκρέμισμα των παλαιών συμβόλων[3], τα διαφορετικά εδάφη καταγωγής (‘γη Ρωμαίων … Ιταλία’[4], βλ. και ΕΔΩ) την αλλαγή γλώσσας, ηθών και εθίμων[5], την αντίληψη φυλετικής διαφοροποίησης[6], την θρησκευτική αποξένωση[7].

Χωρίς την πλήρη καταγραφή της σύνθετης ταυτότητας όπως την κατανοούσαν και την περιέγραφαν οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι, απλώς φιμώνουμε τις πηγές.

Συμπερασματικά λοιπόν, στην περίπτωση του Βυζαντίου έχουμε μια ιστορική πραγματικότητα όπου το ίδιο όνομα, μπορεί να υποδηλώνει διαφορετικά στοιχεία ταυτότητας και εδώ ακριβώς χρειάζεται το ερμηνευτικό «κλειδί», που δεν είναι άλλο από τα εθνωνύμια «Έλληνας» και «Γραικός». Το πλήθος των ονομάτων «Ρωμαίος» που βρίσκουμε στην TLG, μοιάζει σα να έχουμε στη διάθεση μας ένα σωρό εργαλεία κι όμως να μην μπορούμε να ανοίξουμε την πόρτα που θέλουμε. Άρα σε τι ωφελούν, όταν η μοναδική μας λύση είναι το κλειδί που ανοίγει τη συγκεκριμένη «πόρτα»;

Για παράδειγμα, στο άρθρο μας για τον Διγενή Ακρίτα δείξαμε ότι ο ήρωας ήταν Ορθόδοξος Χριστιανός και σε καμία περίπτωση Παυλικιανός. Αν και το κείμενο Εσκοριάλ περιλαμβάνει περίπου 20.000 λέξεις, αρκούν μόλις 17 απ' αυτές για να φανεί το ορθόδοξο φρόνημα του Διγενή:

στ.781 «Κυρά μου μήτηρ του Θεού»(=τιμή στη Θεοτόκο, ο Χριστός ως Θεός)

στ.891 «Μα τον Άγιον μου Θεόδωρον»(=επίκληση αγίων)

στ.551 «Είδα νεκρούς κ’ ετρέχαν το άγιον μύρος»(=πίστη στα θαυματουργά άγια Λείψανα).

Δεν είναι δυνατόν ν’ ακολουθήσουμε ένα σκεπτικό σαν του κ. Καπλάνη και να πούμε ότι ο Διγενής ήταν Ορθόδοξος σε ποσοστό… 0,01% μετρώντας απλώς πόσες φορές χωράει το 17 στο 20.000! Οι 17 λέξεις που χρησιμοποιήσαμε αποτελούν τα ερμηνευτικά κλειδιά που αποδεικνύουν κατά 100% όσα δεν μπορούν να αποδείξουν 20.000 λέξεις.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει με τα εθνωνύμια «Έλληνας» και «Γραικός» τα οποία μπορούν να αποδείξουν πολύ περισσότερα από χιλιάδες αναφορές στο κοινότοπο όνομα «Ρωμαίος». Τα «Έλλην» και «Γραικός» είναι τα κλειδιά που προσδιορίζουν το ιδιαίτερο περιεχόμενο της ταυτότητας των συγκρουόμενων ομάδων και την ‘ημική’ ερμηνεία του «Ρωμαίος» στο Βυζάντιο και την Τουρκοκρατία.

Κατά συνέπεια, η αναφορά σε μια σκέτη «ρωμαϊκή ταυτότητα» είναι μια θολή και πονηρά διατυπωμένη αερολογία. Αυτό που υπάρχει στις πηγές και είναι το μόνο που δίνει νόημα στην ιστορία από το 800 μ.Χ. και μετά, είναι η «Ορθόδοξη ελληνο-ρωμαϊκή ταυτότητα» των Βυζαντινών που βρίσκονται σε διαμάχη με την «Ρωμαιοκαθολική λατινο-ρωμαϊκή ταυτότητα» των Φράγκων[8]. Η ρωμαϊκότητα παρέμεινε όντως δεσμευτικό κομμάτι της ταυτότητας των δύο πλευρών, όμως όσοι την αποκόπτουν απ’ το ερμηνευτικό πλαίσιο της σύνθετης ταυτότητας οδηγούνται σε πλάνη.

2. «Όταν ο όρος ‘Graecus’ σήμαινε ‘Ρωμαίος’»: ένα ακόμα εθνομηδενιστικό τέχνασμα

Ας προχωρήσουμε τώρα στην αποδόμηση του ιστορικού αυτοσχεδιασμού των εθνομηδενιστών, εξηγώντας καταρχάς για ποιον λόγο ανάρτησαν το κείμενο με τίτλο «Όταν ο όρος ‘Graecus’ σήμαινε ‘Ρωμαίος’».

Πρωτίστως, αυτό που θέλουν να αντιμετωπίσουν, είναι το γεγονός ότι οι υπόδουλοι ελληνόγλωσσοι που αυτοπροσδιορίζονταν με τα ονόματα Ρωμαίοι, Γραικοί ή Έλληνες, ασκούσαν μια αφομοιωτική επιρροή σε πολλούς βαλκάνιους Ορθοδόξους (βλ. από ΕΔΩ και κάτω). Αυτή η επιρροή φαίνεται από το γεγονός ότι Αρβανίτες, Βλάχοι ή Σλαβόφωνοι υιοθετούσαν ευχαρίστως τα ελληνοπρεπή εθνοτικά ονόματα Ρωμαίος ή Γραικός.

Επειδή όμως αυτό καταρρίπτει τη θεωρία του αφελληνισμού που προωθούν, σκέφτηκαν να ισχυριστούν ότι οι ξένοι, όταν χρησιμοποιούσαν το όνομα «Greco», του έδιναν αποκλειστικά τη σημασία «Ρωμαίος» με το εθνοτικό περιεχόμενο του απογόνου των αρχαίων Ιταλών.

Φυσικά, πρόκειται για επιστημονική φαντασία… Επί Τουρκοκρατίας υπήρχαν δύο «Ρωμαίοι», οι ελληνορθόδοξοι και οι Φράγκοι, και δείξαμε ότι σύμφωνα με τις πηγές, το «Ρωμαίος» των υπόδουλων ελληνόγλωσσων ήταν σαφώς συνδεδεμένο με τον ελληνισμό (βλ. κατηγορία πηγών αρ. 1, αρ. 6 και αρ. 7).

Αυτό επιβεβαιώνουν ακόμα και τα λεξικά που επικαλούνται οι ελληνοφοβικοί, απλά αποκρύπτουν τις μαρτυρίες που τους διαψεύδουν. Για παράδειγμα, στα παρακάτω τεκμήρια βλέπουμε ότι ένα κείμενο του 1681 γραμμένο σε δημώδη γλωσσική μορφή, τον αρχαίο Έλληνα τον ονομάζει «Ρωμαίο». Ακριβώς το ίδιο ισχύει και για το ξένο λεξικό του 1709: οι αρχαίοι Έλληνες και ιδρυτές του Ολυμπιακού Πεντάθλου στον 8^ο αι. π.Χ., αποδίδονται στη δημώδη λαϊκή γλώσσα ως «παλαιοί Ρωμαίοι»[=antichi Greci] (η διαφορά από τον αρχαίο λατινορωμαίο που καλείται «Romano» είναι ξεκάθαρη):

Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι το «Ρωμαίος» των ελληνόγλωσσων, ήταν συνδεδεμένο με τον ελληνισμό και αυτό ασφαλώς το γνώριζαν οι ξένοι όταν χρησιμοποιούσαν το όνομα Graecus. Κατά συνέπεια, ακόμα και ο τίτλος του διαδικτυακού άρθρου είναι ψευδής: έγραψαν ότι «το ‘Graecus’ σήμαινε ‘Ρωμαίος’» αντί να γράψουν ότι το Graecus απλώς μεταφραζόταν ως «Ρωμαίος» στη δημώδη γλωσσική μορφή, όμως η σημασία του ήταν ουσιαστικά «ελληνορθόδοξος». Άλλωστε, αυτή η σύνδεση του λατινικού Graecus με τον ελληνισμό ήταν δεδομένη ήδη από το Βυζάντιο[9].

Ας δούμε όμως πώς έστησαν το τέχνασμα τους:

- Καταρχάς, οι εθνομηδενιστές παρουσιάζουν ξένα λεξικά που πραγματεύονται την ελληνική γλώσσα επί Τουρκοκρατίας.

- Επικεντρώνονται κατόπιν στην απόδοση του όρου «Graecus».

- Τα λεξικά γράφουν ότι το «Graecus» ενδείκνυται να μεταφραστεί: 1) ως «Ρωμαίος» στη δημώδη γλωσσική μορφή των υπόδουλων και 2) ως «Γραικός» ή «Έλλην» στη λόγια γλωσσική μορφή.

Επ’ αυτού ας διευκρινίσουμε τα εξής:

Οι σημερινοί Έλληνες αποτελούν ένα συλλογικό υποκείμενο όμως στην πρόσφατη ελληνική ιστορία επικράτησαν δύο γλωσσικές μορφές για τις οποίες χρησιμοποιούνται οι λέξεις Δημοτική(=δημώδης γλωσσική μορφή) και Καθαρεύουσα(=λόγια γλωσσική μορφή).

Αντίστοιχα, ξένα λεξικά που εκδόθηκαν στην χρονική περίοδο της Τουρκοκρατίας, χρησιμοποιούσαν και αυτά διαφορετικές λέξεις για τις δύο γλωσσικές μορφές των τότε υπόδουλων ελληνορθόδοξων:

1) Το Graeco Volgare ή Graeco Barbarum μεταφραζόταν ως «Ρωμαίικα» και σήμαινε τη δημώδη γλωσσική μορφή.

2) Το Graeco Lit(t)erale (ή Letterale) μεταφραζόταν ως «Ελληνικά» και σήμαινε τη λόγια γλωσσική μορφή (πρόκειται για την τότε Αρχαΐζουσα των λογίων).

- Οι εθνομηδενιστές λοιπόν, σκέφτηκαν να ισχυριστούν ότι «υπάρχει κάποιος λόγος» που η λαϊκή γλωσσική μορφή ονομάζεται από τους ξένους ‘Ρωμαίικα’ και μόνο η λόγια γλωσσική μορφή ονομάζεται ‘Ελληνικά’.

Ποιος «λόγος» όμως θεώρησαν ότι υπάρχει; Προσδεθείτε…

Στο κείμενο τους υπονοούν διαρκώς ότι οι υπόδουλοι ελληνόγλωσσοι, ενώ αποτελούσαν ένα συλλογικό υποκείμενο, εντούτοις ήταν δήθεν χωρισμένοι σε δύο εθνοτικές ταυτότητες: οι «αγνοί» λαϊκοί άνθρωποι «ένιωθαν» τάχα απόγονοι της αρχαίας ρωμαϊκής συγκλήτου και γι’ αυτό τους έλεγαν «Ρωμαίους» με γλώσσα «Ρωμαίικη»(!) και μόνο οι λόγιοι που από το διάβασμα έπαθαν… παράκρουση νόμιζαν ότι είναι απόγονοι των Ελλήνων και γι’ αυτό η γλώσσα «τους» λεγόταν «Ελληνική»…

Θα ήταν περιττό να πούμε ότι μόνο σε κείμενο παραληρηματικού χαρακτήρα θα μπορούσαν να μετατραπούν η Δημοτική και η Καθαρεύουσα σε… διαφορετικές γλώσσες διαφορετικών εθνικοτήτων! Άλλωστε λίγο παραπάνω είδαμε τη διάψευση από λεξικό που οι εθνομηδενιστές επικαλούνται:

[αρχαίοι]  [Έλληνες] = [antichi]  [Greci] = [παλαιοί]  [Ρωμαίοι]

Επειδή όμως το γέλιο είναι υγεία, αξίζει να δούμε όλο το εύρος της γελοιότητας που υποκρύπτουν αυτοί οι αυτοσχεδιασμοί:

Καταρχάς, ο σμερδιάκωφ ξέχασε ότι σε παλαιότερη ανάρτηση, για να στηρίξει το παραμύθι του αφελληνισμού έλεγε πως «οι αμόρφωτοι δεν είχαν τέτοια αίσθηση χρονικού βάθους. Οι αγράμματες μάζες δεν θυμούνται πέρα από 5 γενιές»! Τώρα όμως που τον συμφέρει, οι μάζες «θυμούνται» δήθεν ότι κατάγονται από τον… Ρωμύλο και τον Ιούλιο Καίσαρα!

Δεύτερον, τι να πει κανείς για τις υποτιθέμενες διαφορετικές… «εθνότητες» λαού και λογίων(!), ειδικά όταν ανάμεσα τους υπάρχει και μια άλλη ομάδα, αυτή των κληρικών που υποχρεωτικά χρησιμοποιεί στο κήρυγμα τα ‘Ρωμαίικα’ (δηλ. Δημοτική) και στην Εκκλησία και τη γραφειοκρατία τα ‘Ελληνικά’ (δηλ. Αρχαΐζουσα)! Άραγε το γεγονός αυτό, εμπόδιζε τους ντόπιους ή τους ξένους να καταλάβουν ότι ο λαός έχει την ίδια εθνοτική ταυτότητα με τους… ιερείς του;!

Και οι ξένοι λόγιοι όμως που έγραφαν τα λεξικά, ήξεραν ότι όσοι χρησιμοποιούν τα ‘Ελληνικά’ έχουν την ίδια εθνοτική ταυτότητα με όσους μιλούν ‘Ρωμαίικα’. Διαφορετικά, αν τα μέλη μιας λαϊκής οικογένειας έλεγαν στα ‘Ελληνικά’ το «Πάτερ ημών», οι ξένοι λόγιοι σε ποια εθνότητα τους κατέτασσαν; Κι όταν ο λαός άκουγε τα εκκλησιαστικά κείμενα στα ‘Ελληνικά’, μήπως νόμιζε ότι ο ιερέας ήταν… αλλοδαπός; Και όταν ο ιερέας μιλούσε ‘Ελληνικά’ στη Θεία Λειτουργία, και ‘Ρωμαίικα’ στο κήρυγμα, σε ποια εθνότητα θεωρούσαν ότι ανήκει; Αλλά κι όταν άκουγε κάποιος το γείτονα του να ψέλνει τροπάρια από μνήμης, τον θεωρούσε αλλόγλωσσο και αλλοεθνή;

Και βεβαίως τίθεται και το «σημαντικό ερώτημα»: όταν πήγαινε ο λόγιος ν’ αγοράσει ντομάτες από τον μανάβη χωρίς να κάνει χρήση της Αρχαΐζουσας, ποιας εθνικότητας τον θεωρούσαν τότε;

Αλλά είναι αστείο και το εξής: λένε πως οι λόγιοι μιλούσαν ‘Ελληνικά’ επειδή ήταν οι μόνοι που πίστευαν φανατικά ότι ήταν «Έλληνες», και όμως, μεγάλη μερίδα εξ’ αυτών, μάχονταν για να επικρατήσει μια γλωσσική μορφή πιο κοντά στη δημώδη, την οποία χρησιμοποιούσαν υποτίθεται οι… απόγονοι των «αρχαίων Ιταλών»!

Μιλάμε δηλαδή για ανοησίες και θεωρίες του ποδαριού. Με την ελπίδα λοιπόν ότι τα μαλλιά των αναγνωστών βρίσκονται ακόμα στη θέση τους, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι εθνομηδενιστές δεν έχουν το θάρρος να παραδεχτούν τα λάθη τους και επιλέγουν δυστυχώς τον δρόμο της αυτογελοιοποίησης…

Τέλος πάντων, προσπαθώντας να μιλήσουμε σοβαρά για ένα εντελώς κωμικό θέμα, να πούμε ότι και η δημώδης γλωσσική μορφή «Graeco Volgare» ή «Graeco Barbarum» και η λόγια γλωσσική μορφή «Graeco-Litterale», αφορούν τον τρόπο επικοινωνίας μίας και μόνο υποκείμενης συλλογικότητας, όπως δηλώνει το κοινό συνθετικό «Graeco». Οι εθνομηδενιστές δημοσιεύουν άρθρο με τίτλο «όταν ο όρος ‘Graecus’ σήμαινε ‘Ρωμαίος’» όμως μας παρουσιάζουν λεξικά στα οποία το «Graecus» αποδίδεται με όλα τα εθνωνύμια των ελληνορθοδόξων!

Τα παραπάνω επικυρώνει και ο «Θησαυρός της εγκυκλοπαιδικής βάσεως τετράγλωσσος», που εξέδωσε στη Βενετία το 1659 ο κληρικός και ιεροκήρυκας από την Κρήτη, Γεράσιμος Βλάχος. Στο έργο αυτό μας βεβαιώνει ότι το Graecus μεταφραζόταν ως «Ρωμαίος» στη δημώδη γλωσσική μορφή, αλλά η σημασία του αποδιδόταν εξίσου με όλα τα εθνωνύμια του τρίσημου ονόματος των «ελληνορθοδόξων»:
 

Το ίδιο ακριβώς επιβεβαιώνει και ο Νικόλαος Σοφιανός (που μας παρέδωσε μια εξαιρετική μαρτυρία του τρίσημου ονόματος) τον οποίο μάλιστα (όπως και τον Γεράσιμο Βλάχο) επικαλούνται ως «έγκυρο» οι εθνομηδενιστές:

Τα παραπάνω, αποδομούν πλήρως τις σοφιστείες των εθνομηδενιστών. Το ότι οι όροι «Grec-», μεταφράζονταν στη δημώδη γλωσσική μορφή με όρους «Ρωμ-», δεν σημαίνει ότι δημιουργούσαν στους ξένους την αντίληψη ότι πρόκειται για… λατινορωμαίους! Γι’ αυτό αποτελεί πραγματικό «αυτογκόλ» η αναγνώριση της μεταφραστικής εγκυρότητας του Γεράσιμου Βλάχου και του Νικολάου Σοφιανού από τους εθνομηδενιστές. Διότι, οι δύο συγγραφείς (όπως και ο Alessio da Somavera παραπάνω με την απόδοση, [αρχαίοι] [Έλληνες] = [antichi] [Greci] = [παλαιοί] [Ρωμαίοι] ) μας φανέρωσαν ότι ο ξένος, όταν μεταφράζει το «Graecus» ως «Ρωμαίος», δεν κατανοεί απογόνους των «αρχαίων Ιταλών», αλλά κατανοεί ένα εθνωνύμιο συνδεδεμένο με τον ελληνισμό, ομότιμο με τα λοιπά εθνωνύμια του τρίσημου ονόματος. Έτσι, οι ‘ητικές’ πηγές (βλ.επίσης ΕΔΩ και ΕΔΩ τη σύνδεση του Grec* με την ελληνική αρχαιότητα) ταυτίζονται απόλυτα με τις ‘ημικές’ :

Άλλωστε, θα ήταν αστείο να συζητάμε για ξένους εκδότες λεξικών, λογίους και μελετητές της γλώσσας των ελληνορθοδόξων, που «αγνοούν» ότι λαός, ιερείς και λόγιοι, ασχέτως γλωσσικής μορφής που χρησιμοποιούν, ανήκουν στην ίδια εθνοτική ταυτότητα των ελληνορθόδοξων.

Θα ήταν αδύνατον, οποιοσδήποτε ειδικός επάνω στη γλώσσα των υπόδουλων, να αγνοεί ότι η δημώδης γλωσσική μορφή, μπορούσε να προσδιοριστεί και περιφραστικά με χρήση όλων των ελληνοπρεπών εθνωνυμίων του τρίσημου ονόματος, περιγράφοντας χωρίς αμφισημίες την εθνοτική ταυτότητα των υποκειμένων:

Κλείνοντας, παραθέτουμε δύο ακόμα περιπτώσεις λεξικών που διαψεύδουν τους εθνομηδενιστές, καθώς παραθέτουν τον ίδιο ακριβώς όρο «Grechesco», όμως αυτή η λέξη, παρά το συνθετικό «Grec-», μεταφράζεται στη δημώδη γλωσσική μορφή εξίσου ως «Ρωμαίικος» και ως «Ελληνικός»:

Επίλογος