Οι Καιροί των Εθνών Αναθεωρημένοι

©  Carl Olof Jonsson, Göteborg, Sweden

Κεφάλαιο 2ο

Η χρονολόγηση της Νεο-Βαβυλωνιακής περιόδου

Η εγκυρότητα της χρονολογίας 1914 συνδέεται στενά με το μήκος της Νέο-Βαβυλωνιακής περιόδου. Η περίοδος αυτή έληξε όταν η Βαβυλώνα καταλήφθηκε από τον Κύρο, το 539 π.Χ. – έτος θεμελιωμένο ακράδαντα από τους σύγχρονους αστρονόμους. [1] Στο πρώτο έτος της βασιλείας του πάνω στη Βαβυλώνα, ο Κύρος εξέδωσε ένα διάταγμα που επέτρεπε στους Ιουδαίους να επιστρέψουν στην Ιερουσαλήμ. Σύμφωνα με την άποψη της Εταιρίας Σκοπιά, αυτό σημείωσε τη λήξη της εβδομηντάχρονης περιόδου που μνημονεύεται στο Ιερεμίας κε΄ 11, κθ΄ 10, Δανιήλ θ΄ 2 και Β΄ Χρονικών λς΄ 21. Αν, όπως έχει υπολογισθεί, [2] το Ιουδαϊκό υπόλοιπο επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ το 537 π.Χ., αυτή η περίοδος θα είχε αρχίσει εβδομήντα χρόνια νωρίτερα ή το 607 π.Χ. Επειδή η Εταιρία Σκοπιά διακρατεί την άποψη πως η εβδομηντάχρονη αυτή περίοδος είναι περίοδος πλήρους ερήμωσης του Ιούδα και της Ιερουσαλήμ, μας λέγεται πως ο Ναβουχοδονόσορ κατέστρεψε την Ιερουσαλήμ το 607 π.Χ., και στο δέκατο όγδοο έτος της βασιλείας του. (Ιερ. νβ΄ 12, Β΄ Βασ.κε΄ 8, Ιερ. νβ΄ 29). Υποτίθεται πως μ’ αυτό το γεγονός άρχισαν τα 2520 χρόνια που ονομάζονται καιροί των εθνών. Όμως, αυτή η χρονική αφετηρία είναι ασυμβίβαστη με έναν αριθμό ιστορικών γεγονότων.

Α. Αρχαίοι Ιστορικοί

            Μέχρι το τέλος του δεκάτου ένατου αιώνα, το μήκος της Νέο-Βαβυλωνιακής περιόδου έπρεπε να καθορίζεται αποκλειστικά προσφεύγοντας στη βοήθεια αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων ιστορικών. Οι ιστορικοί εκείνοι έζησαν εκατοντάδες χρόνια μετά από τη Νέο-Βαβυλωνιακή περίοδο και, ατυχώς, οι δηλώσεις τους είναι συχνά αντιφατικές. Οι δύο που θεωρούνται ως οι πιο αξιόπιστοι είναι ο Βερόσσος και ο Κλαύδιος Πτολεμαίος.

            Ο Βερόσσος ήταν ένας Βαβυλώνιος ιερέας που έζησε στον τρίτο αιώνα π.Χ. Το 281 π.Χ. περίπου, έγραψε μια ιστορία της Βαβυλωνίας γνωστή ως Βαβυλωνιακά ή Χαλδαϊκά που την αφιέρωσε στο Βασιλέα Αντίοχο Ι. Αργότερα εγκατέλειψε τη Βαβυλώνα και εγκαταστάσθηκε στην Πτολεμαϊκή νήσο Κω [3] Ατυχώς τα γραπτά του έχουν χαθεί, όλα όσα είναι γνωστά γι’ αυτά προέρχονται από είκοσι δύο παραθέσεις ή παραφράσεις από το έργο του, από άλλους αρχαίους συγγραφείς, καθώς και έντεκα δηλώσεις που διατυπώθηκαν για το Βερόσσο από μερικούς κλασικούς Ιουδαίους και Χριστιανούς συγγραφείς. [4] Οι μακρότερες παραθέσεις πραγματεύονται τη Βασιλεία των Νέο-Βαβυλώνιων βασιλέων και βρίσκονται στο Χρονικό του Ευσεβίου (303 μ.Χ.), [5] στα έργα του Φλάβιου Ιώσηπου Κατ’ απίωνος και Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, [6] καθώς και σε άλλα μετέπειτα έργα. Είναι γνωστό πως τόσο ο Ευσέβιος όσο και ο Ιώσηπος παρέθεσαν έμμεσα από το Βερόσσο μέσω του Ελληνο-Ρωμαίου λόγιου Κορνήλιου Αλεξάνδρου Πολυΐστορα (πρώτος αιώνας π.Χ.).

            Από πού πήρε ο Βερόσσος τις πληροφορίες του για τους Νέο-Βαβυλώνιους βασιλείς; Σύμφωνα με τα δικά του λόγια, "μετέφρασε πολλά βιβλία που είχαν διατηρηθεί στη Βαβυλώνα με φροντίδα περισσή και πραγματεύονται μια περίοδο μεγαλύτερη από 150.000 χρόνια". [7] Τα "βιβλία" αυτά περιλάμβαναν αφηγήσεις για τους μυθολογικούς βασιλείς πριν από τον κατακλυσμό που το μήκος της βασιλείας τους έχει μεγαλοποιηθεί πολύ. Όμως είναι θεμελιωμένο πως χρησιμοποίησε τα πολύ αξιόπιστα Βαβυλωνιακά χρονικά, προκειμένου, π.χ. για τη Νέο-Βαβυλωνιακή περίοδο, καθώς και ότι "έχει εκθέσει με αξιόπιστο τρόπο τα περιεχόμενά τους στην Ελληνική". [8]

            Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (70-161 π.Χ.) ήταν ένας διακεκριμένος λόγιος, αστρονόμος, γεωγράφος, ιστορικός και χρονολόγος, που έζησε στην Αίγυπτο στη διάρκεια των βασιλειών των Ανδριανού και Αντωνίου Πίου. Το 142 περίπου π.Χ. συνέγραψε το έργο Η Μαθηματική Σύνταξη, που είναι καλύτερα γνωστό σαν Αλμεγίστη [9] και στο οποίο πρόσθεσε το φημισμένο του Κανόνα – έναν κατάλογο βασιλέων με το μήκος της βασιλείας καθενός, αρχίζοντας από τη βασιλεία του Ναβονασσάρ στη Βαβυλώνα, το 747 π.Χ. Καταγράφοντας τους επόμενους Βαβυλώνιους, Πέρσες, Έλληνες (Πτολεμαίους) και Ρωμαίους άρχοντες, φθάνει στο σύγχρονό του, τον Αντωνίνο Πίο (138-161 π.Χ.). [10]

            Από πού πήρε ο Πτολεμαίος τον κατάλογο βασιλέων που παρουσιάζει; Το βιβλίο Βοήθημα αναφέρει πως "θεωρείται ότι ο Πτολεμαίος χρησιμοποίησε τα γραπτά του Βερόσσου". [11] Όμως, αυτό δεν είναι καθόλου πιθανό. Αντίθετα, οι λόγιοι έχουν καταλήξει στο ότι ο Κανόνας του Πτολεμαίου "εκπροσωπεί μια Βαβυλωνιακή παράδοση για την πρώτη προ Χριστού χιλιετηρίδα η οποία (πράδοση) είναι ανεξάρτητη από το Βερόσσο, όπως μπορούμε να δούμε από τη διάταξη και τις μορφές των ονομάτων των βασιλέων". [12] Ο Φ. Σμίτκε εξηγεί:

"Όσον αφορά το θέμα της εξάρτησης από τις πηγές, ο Κανόνας του Πτολεμαίου έχει σ’ ένα μεγάλο βαθμό λάβει το υλικό του από τα Βαβυλωνιακά Χρονικά. Αυτό γίνεται σαφές από τα χαρακτηριστικά "αβασίλευτα" έτη (έτη μεσοβασιλείας) 688-681, τα οποία βρίσκονται και στο Χρονικό (IV, 23) ενώ, αντίθετα, ο Βασιλικός Κατάλογος Α΄ εισάγει στη θέση αυτή τον Σεναχερείμ, καθώς επίσης και για τα δύο "αβασίλευτα έτη" 704-703. Όπως και το Χρονικό, ο Κανόνας του Πτολεμαίου αναπαράγει εδώ τη Βαβυλωνιακή παράδοση, η οποία δεν αναγνώριζε τον Σεναχερείμ σαν νόμιμο βασιλιά, επειδή είχε λεηλατήσει και καταστρέψει τη Βαβυλώνα". [13]

            Υπάρχουν επίσης μερικές αποδείξεις πως ο Πτολεμαίος χρησιμοποίησε Βαβυλωνιακούς καταλόγους βασιλέων. Συνεπώς είχε πρόσοδο στα Βαβυλωνιακά χρονικά και στους καταλόγους των βασιλέων, προφανώς μέσω ενδιάμεσων πηγών που όμως, καταφανώς, είναι ανεξάρτητες από το Βερόσσο! Αυτό αποτελεί πολύ σπουδαίο συμπέρασμα, καθόσον οι αριθμοί που δίνει ο Πτολεμαίος για τους Νέο-Βαβυλώνιους βασιλείς συμφωνούν μ’ εκείνους του Βερόσσου. Έτσι, έχουμε δύο ανεξάρτητους μάρτυρες για το μήκος της Νέο-Βαβυλωνιακής εποχής σύμφωνα με τα χρονικά. Ακόμη και αν αυτά τα χρονικά έχουν μόνο εν μέρει διατηρηθεί σε πινακίδες με σφηνοειδή γραφή, οι αριθμοί που δίνουν για το μήκος της βασιλείας κάθε Νέο-Βαβυλώνιου βασιλιά έχουν μεταφερθεί σωστά σ’ εμάς, μέσω του Βερόσσου και του Πτολεμαίου! Σύμφωνα με αυτούς, οι βασιλείες των Νέο-Βαβυλώνιων βασιλέων έχουν ως εξής:

ΒΑΣΙΛΕΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ:

            Ο Πτολεμαίος παραλείπει τον Λαμπασί-Μαρδώκ, επειδή υπολογίζει μόνον ολόκληρα χρόνια. Η σύντομη βασιλεία του Λαμπασί-Μαρδώκ, που διάρκεσε μόνο λίγους μήνες, [14] συμπεριλήφθηκε στο τελευταίο έτος του Νεριγλισσάρ (το οποίο ήταν και έτος ενθρόνισης του Ναβονίδη). Συνεπώς, ο Πτολεμαίος θα μπορούσε να τον αφήσει έξω από το υπόμνημά του.

            Αν αυτοί οι κατάλογοι, που προέρχονται από τους δύο παλαιότερους και πιο έμπιστους ιστορικούς, είναι ακριβείς, το πρώτο έτος του Ναβουχοδονόσορα θα ήταν το 604/603 π.Χ., ενώ το δέκατο όγδοο, οπότε και ερήμωσε την Ιερουσαλήμ, θα ήταν το 587/586 π.Χ. Αλλά, ακόμη και αν ο Βερόσσος και ο Πτολεμαίος δίνουν μια αληθινή απεικόνιση του μήκους των βασιλειών που παρέχουν τα πρωτότυπα Βαβυλωνιακά χρονικά, πώς όμως γνωρίζουν οι ιστορικοί ότι οι χρονολογικές πληροφορίες που αρχικά περιέχονταν σ’ αυτά τα χρονικά είναι αξιόπιστες;

            Μια σπουδαία αιτία για την οποία θέτουν τόση εμπιστοσύνη στον Κανόνα του Πτολεμαίου είναι το ότι στην Αλμεγίστη του ο Πτολεμαίος έχει καταγράψει πολλές αρχαίες αστρονομικές παρατηρήσεις που προέρχονται από τις περιόδους εκείνες που καλύπτονται από τον Κανόνα. Εφόσον οι παρατηρήσεις αυτές χρονολογούνται από την περίοδο της βασιλείας διαφορετικών βασιλέων του Βασιλικού Καταλόγου, ο Πτολεμαίος μπορούσε να συνδέσει τον κατάλογό του με μια σειρά αστρονομικά καθορισμένων χρονολογιών, μεταβάλλοντας έτσι τον κατάλογο σ’ ένα είδος "απόλυτης χρονολογίας" των περιόδων που κάλυπτε. Ο χρονολόγος της Βίβλου Έντγουϊν Ρ. Θίιλε εξηγεί:

"Ο λόγος για τον οποίο οι σύγχρονοι ιστορικοί αποδίδουν τόσο μεγάλη σπουδαιότητα στον Κανόνα είναι η αφθονία αστρονομικού υλικού που ο Πτολεμαίος έχει καταγράψει στην Αλμεγίστη του, πράγμα που καθιστά δυνατή την επαλήθευσή της από την αρχή ως το τέλος. Πάνω από ογδόντα ηλιακές, σεληνιακές και πλανητικές θέσεις, με τις ημερομηνίες τους, έχουν καταγραφεί στην Αλμεγίστη και έχουν επιβεβαιωθεί από τους σύγχρονους αστρονόμους. Οι λεπτομέρειες που αφορούν εκλείψεις παρέχονται με τέτοια λεπτομερειακή ακριβολογία, ώστε να μην απομένει καμιά αμφισβήτηση όσον αφορά στην εξακρίβωση της ταυτότητας του ιδιαίτερου φαινομένου για το οποίο γίνεται λόγος, ενώ καθιστούν δυνατή την πιο θετική επαλήθευση". [15]

            Για παράδειγμα, οι τρεις πιο παλιές εκλείψεις σελήνης, στις οποίες αναφέρεται ο Πτολεμαίος, λέει πως παρατηρήθηκαν στη Βαβυλώνα, στο πρώτο και δεύτερο έτος του Μαρδοκεμπάδου. [16] Για την πρώτη έγραψε "έλαβε χώρα στο πρώτο έτος του Μαρδοκεμπάδου, (τη νύχτα) στις 29/30 του Αιγυπτιακού (μήνα) Θωτ. Λέγεται πως άρχισε μια ώρα μετά από την ανατολή της σελήνης και ήταν ολική". [17] Με παρόμοιο τρόπο προέγραψε τη δεύτερη και τρίτη έκλειψη που έλαβαν χώρα στο δεύτερο έτος του ίδιου βασιλιά. Η δεύτερη έκλειψη έγινε τη νύχτα ανάμεσα στις 18 και 19 του Αιγυπτιακού μήνα Θωτ, η δε τρίτη έκλειψη έγινε τη νύχτα ανάμεσα στις 15 και 16 του μήνα Παμενώθ. Οι δύο τελευταίες εκλείψεις που μνημονεύονται ήταν μόνο μερικές. [18]

            Οι περιγραφές αυτές είναι αρκετά ακριβείς ώστε οι σημερινοί αστρονόμοι μπορούν να τις υπολογίσουν και οι προσδιορισμοί τους συμφωνούν με εκείνους του Πτολεμαίου. Η πρώτη έκλειψη έλαβε χώρα στις 19 Μαρτίου 721 π.Χ., η δεύτερη στις 8/9 Μαρτίου 720 π.Χ. και η τρίτη την 1η Σεπτεμβρίου 720 π.Χ., κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο. [19] Έτσι υπάρχουν σαφείς αποδείξεις πως το έτος 721/20 π.Χ. ήταν το πρώτο έτος της βασιλείας του Μαρδοκεμπάδου. Το συμπέρασμα αυτό υποστηρίζεται και από άλλα είδη αποδείξεων ολότελα ανεξάρτητα από τις εκλείψεις του Πτολεμαίου. [20] Ωστόσο, ίσως να μην υπάρχει τόση αστρονομική υποστήριξη όση οι ιστορικοί παραδοσιακά δέχονται πως υφίσταται. Οι περισσότεροι φαίνεται να μην είναι ενήμεροι του γεγονότος πως οι αστρονόμοι έχουν επί αιώνες αμφισβητήσει τις παρατηρήσεις του Πτολεμαίου.

Από το 1008 μ.Χ. ο Ιβν Γιούνις κατέληξε στο συμπέρασμα πως περιείχαν σοβαρά σφάλματα, ενώ, περί το 1800 μ.Χ., οι αστρονόμοι είχαν αναγνωρίσει πως σχεδόν όλες οι παρατηρήσεις του Πτολεμαίου λάθευαν. Το 1817 ο Ντελαμπρέ ρώτησε: "Έκανε ο ίδιος ο Πτολεμαίος καμιά παρατήρηση; Μήπως οι παρατηρήσεις που ισχυρίζεται πως έκανε δεν αποτελούν παρά απλούς υπολογισμούς με βάση τους πίνακές του, καθώς και παραδείγματα που συμβάλλουν στην εξήγηση των θεωριών του;" [21] Δύο χρόνια αργότερα, ο Ντελαμπρέ κατέληξε κι αυτός στο συμπέρασμα πως ο Πτολεμαίος επινόησε μερικές από τις ηλιακές παρατηρήσεις του και έδειξε πώς έγινε η επινόηση. [22] Στα πρόσφατα χρόνια ορισμένοι αστρονόμοι έχουν επανεξετάσει τις παρατηρήσεις του Πτολεμαίου και έχουν καταλήξει σε παρόμοια συμπεράσματα. Τα πιο εντυπωσιακά είναι εκείνα του Δρ. Ρόμπερτ Ρ. Νιούτον. Στο βιβλίο του Το Έγκλημα του Κλαύδιου Πτολεμαίου, [23] ο Νιούτον ισχυρίζεται πως ο Πτολεμαίος σκαρφίστηκε όχι μόνο τις περισσότερες από τις παρατηρήσεις που ισχυρίζεται πως έκανε ο ίδιος, αλλά επίσης και πολλές από τις παρατηρήσεις που αποδίδει σε άλλους αστρονόμους, περιλαμβανομένης τουλάχιστον μιας από τις τρεις παρατηρήσεις που έχει καταγράψει από τη Βασιλεία του Μαρδοκεμπάδου. [24] Αν τα συμπεράσματα του Νιούτον είναι σωστά, ο βασιλικός Κανόνας του Πτολεμαίου δεν μπορεί να επαληθευθεί από τα αστρονομικά του δεδομένα.

            Στη διαφωνία που επακολούθησε, πολλοί λόγιοι ανέτρεψαν τα συμπεράσματα του Νιούτον. Ισχυρίσθηκαν πως τα επιχειρήματά του "παραμορφώνονται από κάθε είδος διαστρέβλωσης," [25] πως η ‘θέση’ του καταρρέει "επειδή βασίζεται σε λανθασμένη στατιστική ανάλυση και άγνοια των μεθόδων της αρχαίας αστρονομίας," [26] και παρόμοια σχόλια. [27] Οι περισσότεροι όμως από αυτούς τους κριτικούς είναι ιστορικοί χωρίς ιδιαίτερη ειδικότητα στον τομέα της Ελληνικής αστρονομίας. Μερικές κριτικές που έχουν γραφεί από καλά πληροφορημένους αστρονόμους είναι ευνοϊκές για τα συμπεράσματα του Νιούτον. Ένας ιστορικός, ο Κ. Π. Μοεσγκάαρντ, που κι αυτός είναι καλά εξοικειωμένος με την Ελληνική αστρονομία, συμφωνεί πως ο Πτολεμαίος σκαρφίστηκε τα αστρονομικά του δεδομένα, αν και αισθάνεται πως αυτό έγινε για κάποια έντιμη αιτία. [28]

            Ο Δρ. Νιούτον είναι διακεκριμένος φυσικός που έχει δημοσιεύσει μια σειρά εξεχόντων έργων σχετικά με τις κοσμικές επιταχύνσεις της σελήνης και της γης. Το συμπέρασμά του, πως ο Πτολεμαίος επινόησε τόσο τις παρατηρήσεις του όσο και πολλές από εκείνες που αποδίδει σε παλαιότερους αστρονόμους, κάλλιστα θα μπορούσε να είναι σωστό. Όπως σημειώνεται, λοιπόν, παραπάνω, η αστρονομική επαλήθευση που κατ’ ισχυρισμόν προβάλλεται για τον κατάλογο των Βασιλέων δε μπορεί να γίνει εύκολα αποδεκτή. Αλλά τι θα ειπωθεί για τον ισχυρισμό πως ο Πτολεμαίος επινόησε όχι μόνο τα αστρονομικά δεδομένα που έχει καταγράψει στην "Αλμεγίστη" του, αλλά και τον ίδιο κατάλογο Βασιλέων;

            Σε κριτική του βιβλίου του Νιούτον για τον Πτολεμαίο, η οποία δημοσιεύθηκε στο Σαϊεντίφικ Αμέρικαν του Οκτωβρίου 1977, (σελ. 79 ως 81), αναφερόταν επίσης πως "η παραχάραξη που έκανε ο Πτολεμαίος ίσως να έχει επεκταθεί μέχρι και την επινόηση του μήκους της βασιλείας των Βαβυλώνιων βασιλέων". Όμως, καθένας που έχει εξοικειωθεί με την αρχαία ιστορία της Βαβυλωνίας γνωρίζει πως η δήλωση αυτή είναι ολότελα λαθεμένη. Ο κατάλογος βασιλέων του Πτολεμαίου φέρει ξεκάθαρα τα σημάδια των παλαιότερων πηγών από τις οποίες αντλήθηκε, ιδιαίτερα δε των Βαβυλωνιακών χρονικών, και συμφωνεί πλήρως με τα αρχαία χρονικά και τους βασιλικούς καταλόγους που έχουμε από την Νεο-Βαβυλωνιακή περίοδο. Ωστόσο, η Σκοπιά άρπαξε αμέσως και δημοσίευσε την παραπάνω δήλωση, του κριτικού του Σαϊεντίφικ Αμέρικαν. [29] Ο ίδιος ο Νιούτον, που φαίνεται να λαβαίνει την ίδια στάση έναντι του Κανόνα του Πτολεμαίου, λέει: "Συνεπάγεται πως ο βασιλικός κατάλογος του Πτολεμαίου είναι άχρηστος για τη μελέτη της χρονολογίας και πρέπει να αγνοηθεί. Το χειρότερο είναι πως μεγάλο μέρος της Βαβυλωνιακής χρονολογίας βασίζεται στον βασιλικό κατάλογο του Πτολεμαίου. Πρέπει ν’ αναθεωρηθεί τώρα όλη η σχετική χρονολογία και κάθε εξάρτηση από τον κατάλογο του Πτολεμαίου να παύσει". [30]

            Ο Νιούτον δεν είναι ιστορικός και δεν είναι ειδικός στη Βαβυλωνιακή χρονολογία. Παραδέχεται επίσης πως δεν έχει μελετήσει πηγές άλλες εκτός από τον Πτολεμαίο, όσον αφορά τα πριν από το Ναβουχοδονόσορα χρόνια. [31] Οι αντιλήψεις του για τη σχέση ανάμεσα στη χρονολογία και στο έργο του Πτολεμαίου είχαν επηρεαστεί, όπως αναφέρει στον πρόλογό του στο βιβλίο του, [32] από κάποιον Φίλιπ Γ. Κουτούρ από το Σάντυ της Καλιφόρνιας. Ο ίδιος ο Κουτούρ παρότρυνε επίσης το Δρ. Νιούτον ν’ απορρίψει τον Ασσυριακό επωνυμικό Κανόνα στο πρόσφατο έργο του "Η Επιτάχυνση της Σελήνης και οι Φυσικές της Καταβολές", με τη χρήση επιχειρηματολογίας που ξεκάθαρα βασίζεται σε λαθεμένη κατανόηση αυτής της Ασσυριακής πηγής. [33] Όμως ο Κουτούρ είναι μέλος των Μαρτύρων του Ιεχωβά, και τα χρονολογικά επιχειρήματα που μεταβίβασε στον Νιούτον φαίνεται να στοχεύουν στο να υποστηριχθεί η χρονολογία της Εταιρίας Σκοπιά. Μάλιστα, μερικά απ’ αυτά μπορεί να δειχθεί πως είναι ταυτόσημα μ’ εκείνα που παρουσιάζονται στο βοήθημα. Για το λόγο αυτό, οι απόψεις του Νιούτον σχετικά με τις σχέσεις της αρχαίας χρονολογίας με το βασιλικό κατάλογο του Πτολεμαίου δε θάπρεπε να χρησιμοποιούνται από τους συγγραφείς της Σκοπιάς προς στήριξη της χρονολογίας τους, καθόσον οι απόψεις του διαμορφώθηκαν, τουλάχιστον κατά μέρος, από ορισμένα αστήριχτα επιχειρήματα παρμένα από το δικό τους Λεξικό της Βίβλου!

            Καθένας που νομίζει πως είναι δυνατό ν’ ανατρέψει τη Νέο-Βαβυλωνιακή χρονολογία, προσπαθώντας ν’ αποδείξει πως ο Πτολεμαίος επινόησε το βασιλικό κατάλογο και σκαρφίστηκε μερικές αστρονομικές παρατηρήσεις για να τον στηρίξει, αυταπατάται. Ένα τέτοιο άτομο αποτυχαίνει να συνειδητοποιήσει ότι το μήκος της Νέο-Βαβυλωνιακής εποχής που δίνει ο Κανόνας του Πτολεμαίου συμφωνεί πλήρως με τους αριθμούς που δίνει ο Βερόσσος 400 χρόνια νωρίτερα και πως οι αριθμοί του συμφωνούν με τη σειρά τους μ’ εκείνους που δίνουν τα αρχαία Νέο-Βαβυλωνιακά ιστορικά υπομνήματα. Αν θ’ αποδειχνόταν πως ο Πτολεμαίος επινόησε τον βασιλικό κατάλογο, πρέπει να συμπεράνουμε πως στάθηκε πολύ τυχερός, μια και οι "επινοημένοι" αριθμοί που δίνει συμβαίνει να συμφωνούν πλήρως με πραγματικές βασιλείες Νέο-Βαβυλώνιων βασιλέων!

            Επιπλέον, ακόμη κι αν θα μπορούσε ν’ αποδειχθεί πως ο Πτολεμαίος σκαρφίστηκε τις αστρονομικές παρατηρήσεις που χρησιμοποίησε για να στηρίξει το βασιλικό του κατάλογο, και πάλι θα επαληθευόταν αστρονομικά το μήκος της Νέο-Βαβυλωνιακής εποχής, όπως δίνεται στον κατάλογο αυτό.  Όπως ο ίδιος ο Ρ. Ρ. Νιούτον τονίζει, "το τελευταίο τμήμα του βασιλικού καταλόγου του επαληθεύεται ανεξάρτητα." [34] Στον 14ο Τομ. της Αλμεγίστης του, ο Πτολεμαίος αναφέρεται σε μια σεληνιακή έκλειψη που παρατηρήθηκε στη Βαβυλώνα στο έβδομο έτος του Καμβύση – που έχει ορισθεί αστρονομικά στο έτος 523 π.Χ. Ακόμη κι αν, όπως ισχυρίζεται ο Νιούτον, ο Πτολεμαίος σκαρφίστηκε αυτήν την παρατήρηση, έχει βρεθεί στο κείμενο σφηνοειδούς γραφής ("Strm. Kambys, 400", ιδέ σημείωση Ι) στο οποίο επίσης περιγράφεται αυτή η έκλειψη και τοποθετείται χρονικά στο έβδομο έτος του Καμβύση. Από ένα άλλο κείμενο που προέρχεται από το τριακοστό-έβδομο έτος του Ναβουχοδονόσορα, στο οποίο αναγράφονται μερικές σεληνιακές και πλανητικές παρατηρήσεις, οι σύγχρονοι αστρονόμοι μπόρεσαν να ορίσουν σαν τριακοστό-έβδομο έτος του το έτος 568/67 π.Χ. (Με το κείμενο αυτό θ’ ασχοληθούμε αργότερα στη μελέτη μας). Αφού μνημονεύει αυτά τα κείμενα σφηνοειδούς γραφής, καταλήγει ο Νιούτον: "Συνεπώς, έχουμε ολότελα ισχυρή επιβεβαίωση πως ο κατάλογος του Πτολεμαίου είναι σωστός, προκειμένου για τον Ναβουχοδονόσορα και λογική επιβεβαίωση για τον Καμβύση." [35] Συνεπώς, δεν είναι έντιμο να χρησιμοποιείται η θεωρία του Νιούτον – πως τάχα ο Πτολεμαίος σκαρφίστηκε τις παρατηρήσεις του και επινόησε τον ‘Κανόνα’ – σαν επιχείρημα ενάντια στην ορθότητα της γενικά αποδεκτής Νέο-Βαβυλωνιακής χρονολογίας. Ένα τέτοιο επιχείρημα αρνιέται τα ίδια τα συμπεράσματα του Νιούτον, καθόσον αυτός διακρατεί την άποψη πως ο βασιλικός κατάλογος του Πτολεμαίου δίνει το σωστό μήκος αναφορικά με τη Νέο-Βαβυλωνιακή περίοδο.

            Το αποφασιστικό όμως επιχείρημα που καταρρίπτει την θεωρία πως ίσως ο Πτολεμαίος επινόησε το βασιλικό του κατάλογο, είναι το γεγονός πως εσφαλμένα ο ‘Κανόνας’ φέρει το όνομα του Πτολεμαίου. Αυτό είναι γεγονός πολύ λίγο γνωστό έξω από τον κύκλο των λίγων ειδικών. Όπως έχει τονίσει ο Καθηγητής Όττο Νόϋγτεμπάουερ, ο βασιλικός κατάλογος συντάχθηκε με βάση βαβυλωνιακές πηγές, από Αλεξανδρινούς αστρονόμους, πολύ πριν από τον Πτολεμαίο, για να χρησιμοποιείται στους αστρονομικούς τους υπολογισμούς. Συνεπώς, οι προσπάθειες που καταβάλλονται για ν’ αποδειχθεί πως ο Πτολεμαίος σκαρφίστηκε τις παρατηρήσεις του, δεν μπορούν να σκιάσουν το βασιλικό κατάλογο που λαθεμένα φέρει το όνομά του. [36]

            Σήμερα, οι ιστορικοί δε χρειάζονται τον ‘Κανόνα’ του Πτολεμαίου, ή τα αστρονομικά του δεδομένα, για να καθορίσουν το μήκος της Νέο-Βαβυλωνιακής περιόδου. αυτό το μήκος έχει θεμελιωθεί στέρεα από επτά τουλάχιστον γραμμές αποδείξεων που είναι ανεξάρτητες από τον ‘κανόνα’ του Πτολεμαίου και τις εκλείψεις του. Στις αποδείξεις συμπεριλαμβάνονται Χρονικά, καθώς και άλλα ιστορικά υπομνήματα διοικητικά και οικονομικά έγγραφα, αστρονομικά ημερολόγια και συγχρονισμοί με την παράλληλη Αιγυπτιακή Χρονολογία. Πολλές από τις αποδείξεις αυτές ανασύρθηκαν από τη γη της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου στα μέσα του περασμένου αιώνα.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Το έτος 539 π.Χ. έχει χαρακτηρισθεί σαν "απόλυτη Χρονολογία". Δες για παράδειγμα, το βιβλίο «Όλη η Γραφή είναι θεόπνευστος και Ωφέλιμος», 1963, σελ. 282, και «Βοήθημα», σελ. 333. Όμως, αυτό δεν είναι ολότελα σωστό. Η χρονολογία αυτή έχει προκύψει με έμμεσο τρόπο. Η αστρονομική πινακίδα Strm. Kambus. 400, η οποία περιέχει ένα μεγάλο αριθμό  αστρονομικών παρατηρήσεων από το έβδομο έτος του Καμβύση, του γιου και διαδόχου του Κύρου, έχει δώσει στους αστρονόμους την ικανότητα να ορίσουν πως το έβδομο έτος της βασιλείας του Καμβύση ήταν το έτος 523-522 π.Χ. Κατά συνέπεια, αυτό το έτος μπορεί να χαρακτηριστεί σαν "απόλυτη χρονολογία". Αν το έβδομο έτος του Καμβύση ήταν το 523-522 π.Χ., το πρώτο έτος της βασιλείας του ήταν το 529-588 π.Χ. Σύμφωνα με τις σφηνοειδείς πινακίδες, ο πατέρας του, ο Κύρος, βασίλεψε στη Βαβυλώνα για εννέα χρόνια προτού να βασιλέψει μόνος του ο Καμβύσης. Αυτό τοποθετεί το πρώτο έτος του Κύρου σαν Βασιλιά της Βαβυλώνας στο 538-537 π.Χ. και συνεπώς η πτώση της Βαβυλώνας συνέβη λίγους μήνες νωρίτερα, δηλαδή το φθινόπωρο του 539 π.Χ. Έτσι, το 539 δεν είναι από μόνο του "απόλυτη χρονολογία", αλλ’ έχει εξαχθεί από την "απόλυτη χρονολογία" 523 π.Χ. Χωρίς μια "αστρονομικά προσδιορισμένη ημερομηνία", το έτος της πτώσης της Βαβυλώνας θα ήταν μια σχετική χρονολογία.

Όπως το τοποθετεί ο Όττο Νόνγκεμπάουερ: "Μια απόλυτη χρονολογία (είναι) χρονολογία που βασίζεται σε αστρονομικό προσδιορισμένες ημερομηνίες, σε αντίθεση με μια "σχετική χρονολογία" που μας πληροφορεί μόνο για το μήκος συγκεκριμένων μεσοδιαστημάτων, όπως π.χ. το σύνολο των ετών βασιλείας σε μια δυναστεία". A History of Ancient Mathematical Astronomy (Ιστορία της Αρχαίας Μαθηματικής Αστρονομίας), (Berlin - Heidelberg - New York: Springer - Verlag, 1975), Βιβλίο IV, σελ. 1071. Αν το έτος 539 π.Χ. μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν "απόλυτη χρονολογία", αυτό αληθεύει και για πολλές άλλες χρονολογίες που με παρόμοιο τρόπο έχουν εξαχθεί από χρονολογίες αστρονομικά καθορισμένες, όπως για παράδειγμα το 587-586 π.Χ. σαν το δέκατο όγδοο έτος από την αστρονομικά προσδιορισμένη χρονολογία 568-567 π.Χ. Αυτό θα συζητηθεί αργότερα.

2. Θ’ ασχοληθούμε με την εγκυρότητα αυτής της χρονολογίας αργότερα, στο κεφάλαιο III.

3. Erich Ebeling και Bruno Meissner, eds., Reallexikon der Assyriologie, (Berlin and Leipzig: Walter de Gruyter and Co., 1938), Τόμ. II, σελ. 2,3.

4. Μετάφραση με εκτεταμένη συζήτηση αυτών των αποσπασμάτων δημοσιεύθηκε από τον Paul Schnabel in Berossus und die Babylonisch-Hellenistische Literatur (Ο Βερόσσος και τα Βαβυλωνιο-Ελληνικά Κείμενα), (Leipzig - Berlin: B.G. Teubner, 1923). Η πρώτη πλήρης Αγγλική μετάφραση των αποσπασμάτων του έργου του Βερόσσου που έχουν διασωθεί, έχει δημοσιευθεί από τον Stanley Mayer Burstein στο The Babyloniaca of Berossus, (Τα Βαβυλωνιακά του Βερόσσου), Τόμ. Ι, φυλλάδιο 5, στο Sources from the Ancient Near East (Πηγές από την Αρχαία Εγγύς Ανατολή), (Malibu, Calif.: Undena Publications, 1978).

5. To Eusebius’ Chronicle (To Χρονικό του Ευσέβιου) διασώζεται μόνο σε Αρμενική Μετάφραση. Γερμανική απόδοση αυτής της Μετάφρασης μπορεί να βρεθεί στο Die Chronik, Eusebius Werke 5 του Joseph Karst (Leipzig, 1911). Ο Ευσέβιος αναθεώρησε δυο φορές το έργο του μετά το 303 μ. Χ.

6. Against Apion (Κατ' Απίωνος), Βιβλίο Ι: 19-21, Antiquities, Βιβλίο Χ: XI, παράγραφος 1. Οι πιο παλιές και πιο αξιόπιστες παραπομπές είναι εκείνες του Ιώσηπου (Δες Burstein, σελ. 11) - πράγμα που είναι σπουδαίο, εφόσον παρέχει τις μακρότερες παραθέσεις του Βερόσσου, από τη Νεο-Βαβυλωνιακή περίοδο, περιλαμβανομένου του μήκους όλων των βασιλειών των Νεο-Βαβυλώνιων βασιλέων.

7. Burstein, σελ. 13.

8. Όπ. Παρ. σελ. 8. Ο Robert Drews, στο άρθρο του The Babylonian Chronicles and Berossus (Τα Βαβυλωνιακά Χρονικά και ο Βερόσσος) in Iraq, Τόμ. XXXVII, τμήμα 1, Άνοιξη 1975, καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα: "Δε μπορεί ν' αμφισβητηθεί το ότι τα χρονικά βρίσκονται ανάμεσα σ’ εκείνα τα υπομνήματα." (σελ. 54) Αυτό έχει καταδειχθεί από μια προσεκτική σύγκριση των όσων αναφέρει ο Βερόσσος με τα Βαβυλωνιακά Χρονικά και ο Paul Schnabel, επίσης, συμπεραίνει: Dass er uberall Keilschriftsberichte, vor allem Chroniken, benutzt hat, merkt man auf Schritt und Tritt. Schnabel, σελ. 184.

9. Claudius Ptolemy, He Mathematike Syntaxis, (: "Almagest"), 142 μ.Χ.)

10. Για μια πρόσφατη δημοσίευση του Κανόνα του Πτολεμαίου, δες E. J. Bickerman, Chronology of the Ancient World (Χρονολογία του Αρχαίου Κόσμου) (Ithaca, Ν.Υ.: Cornell University Press, 1968), σελ. 107-109.

11. «Βοήθημα», σελ. 328, παράγραφος 1. Δες επίσης, υποσημείωση 1.

12. Burstein, σελ. 38.

13. Friedrich Schmidtke, Der Aufbau der Babylonischen Cronologie in Ordis Antiquus, Heft 7, Schriften der Altertumswissenschaftlichen Gesellschaft Munster, Westf., 1952), σελ. 41. Μεταφρασμένο από τα Γερμανικά.

14. Ο Λαμπασί-Μαρδώκ προφανώς βασίλεψε μόνο δύο ή τρεις μήνες. Δες R. A. Parker and W. H. Duberstein Babylonian Chronology 626 B.C.E.-A.D. 75 (Βαβυλωνιακή Χρονολογία 626 π.Χ. - 75 μ.Χ.) (Providence: Brown University Press, 1956), σελ. 13. Ο Κατάλογος Βασιλέων Ουρούκ υποδηλώνει βασιλεία τριών μηνών για το Λαμπασί-Μαρδώκ (Δες παρακάτω).

15. Edwin R. Thiele, The Mysterious Numbers of the Hebrew Kings (Οι Μυστηριώδεις Αριθμοί των Εβραίων Βασιλέων) (Chicago: University of Chicago Press, 1951), σελ. 46.

16. Δηλαδή, ο Μερωδάχ-Βαλαδάν. Δες Ησαϊα 39/λθ: 1.

17. Κλαυδίου Πτολεμαίου, Almagest (Αλμεγίστη), IV, 5. Η παραπομπή είναι μεταφρασμένη από τον F. K. Ginzel, Spezieller Kanon der Sonnen-und Mondfinstermisse (Berlin: Mayer und Muller, 1899), σελ. 229.

18. Ginzel, σελ. 229,230.

19. Όπ. Παρ., σελ. 130, 232, 233. Δες Th. R. ν. Oppoltzer, Canon der Finsternisse (Vienna, 1887), σελ. 332.

20. Για παράδειγμα, τόσο το Βαβυλωνιακό Χρονικό (Β.Μ. 84-211, 356 και 92, 502) όσο και ο Βαβυλωνιακός Βασιλικός Κατάλογος Α (Β.Μ. 33332) δίνουν το μήκος της βασιλείας κάθε Βαβυλώνιου βασιλιά από το Ναβονασσάρ (747-733) μέχρι τον Εσαραδδών (680-667) ενώ άλλα αρχαία κείμενα σφηνοειδούς γραφής καλύπτουν του υπόλοιπο της περιόδου ως τη Νεο-Βαβυλωνιακή εποχή. Τα μήκη βασιλείας που δίνουν αυτά τα αρχαία έγγραφα συμφωνούν μ' εκείνα που δίνει ο Κανόνας του Πτολεμαίου.

21. J. Β. J. Delambre, Histoite de l' Astronomie Ancienne (Paris, 1817), Τόμ. II, σελ. ΧΧV. Ο Robert R. Newton παραθέτει απ' αυτό στο The Moon's Acceleration and Its Physical Origins (Η Επιτάχυνση της Σελήνης και οι Φυσικές της Καταβολές), (Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press, 1979), Τόμ. Ι, σελ. 43.

22. Newton, The Moon's Acceleration (Η Επιτάχυνση της Σελήνης), σελ. 44.

23. Robert R. Newton, The Crime of Claudius Ptolemy (To Έγκλημα του Κλαύδιου Πτολεμαίου), (Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press, 1977).

24. Όπ. Παρ., σελ. 373, Πίνακας XIII, 4.

25. B. R.Goldstein στο Science (Επιστήμη), 24 Φεβρουαρίου, 1978, σελ. 872.

26. Scientific American, Μάρτιος 1979, (σελ. 93, Αμερικάνικη έκδοση).

27. Βλ. για παράδειγμα: Noel Swerdlow, Ptolemy on Trial (Ο Πτολεμαίος σε Δίκη) στο The American Scholar (Αμερικανό Λόγιο), Φθινόπωρο 1979, σελ. 523-531 και Julia Neuffer, 'Ptolemy's Canon' Debunked? (To Ξεσκέπασμα του Κανόνα του Πτολεμαίου;) στις Andrews University Studies (Μελέτες του Πανεπιστημίου Άντριους), Τόμ. XVII, Νο.1, 1979, σελ. 39-46.

28. Κ. Ρ. Moesgaard, Ptolemy's Failings (Οι Αποτυχίες του Πτολεμαίου) στην Journal for the History of Astronomy (Περιοδικό για την Ιστορία της Αστρονομίας), Τόμ. XI, 1980, σελ. 133-135. Δες επίσης την κριτική του Rolf Brande in Astronomisk Tidskrift, 1979, No. 1, σελ. 42, 43. Ένα άρθρο γραμμένο από τον Owen J. Gingerich του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, μαζί με αντίλογο του R. R. Newton βρίσκεται στην Quarterly Journal of the royal Astronomical Society (Τριμηνιαία Περιοδικό της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρίας), 21, 1980, σελ. 253-266 και 388-399.

29. Η Σκοπιά, 15-4-1978, σελ. 11.

30. Newton, The Crime of Claudius Ptolemy (To Έγκλημα του Κλαύδιου Πτολεμαίου), σελ. 375.

31. Όπ. Παρ.

32. Όπ. Παρ., σελ. ΧΙV: "Ευχαριστώ τον κ. Philip G. Couture του Santee της Καλιφόρνιας, για την αλληλογραφία που με βοήθησε να εννοήσω μερικές από τις σχέσεις που υφίστανται ανάμεσα στη χρονολογία και στο έργο του Πτολεμαίου." Σύμφωνα με το Witness (Μαρτυρία), (ένα περιοδικό που εκδίδει ο Ε. Β. Price από το Hawthon, Victoria, Aystralia, Τόμ. 5, No.1, σελ. 14, ο κ. Couture είναι Μάρτυς του Ιεχωβά από το 1947. Προδήλως βάσισε τις πληροφορίες του για τη χρονολογία σε ύλη που βρίσκεται στο Βοήθημα.

33. Στη σελίδα 189 του The Moon's Acceleration and Its Physical Origins (Η Επιτάχυνση της Σελήνης και οι Φυσικές της Καταβολές), ο Newton αναφέρει πως ο Couture του τόνισε πως η ακρίβεια του επωνυμικού καταλόγου δεν είναι χωρίς αμφισβήτηση. Για παράδειγμα, "όπως μου είπε ο Κούτουρ (σε ιδιωτική επικοινωνία), από άλλες αποδείξεις πιστεύεται πως ο βασιλιάς Σαργών II βασίλεψε μόνο 17 χρόνια, ενώ ο αριθμός που αναφέρει για τη Βασιλεία του ο κατάλογος limmou (επωνυμιών) είναι 32. Δεν έχω επιβεβαιώσει ανεξάρτητα τον αριθμό αυτό."

Το Επιχείρημα αυτό, που προδήλως πάρθηκε από το «Βοήθημα», σελ. 326, βασίζεται σ’ ένα χονδροειδές λάθος. Τόσο τα σύγχρονα με την εποχή εκείνη κείμενα σφηνοειδούς γραφής, όσο και ο ίδιος ο επωνυμικός κανόνας, δείχνουν ξεκάθαρα πως ένας βασιλιάς δεν ενημέρωνε πάντοτε τον επωνυμικό κατάλογο στο πρώτο έτος της βασιλείας του, όπως υποδηλώνει το βιβλίο Βοήθημα. Για παράδειγμα, ο διάδοχος του Σαργών, ο Σενναχερείμ, ενημέρωσε τον επωνυμικό κατάλογο στο δέκατο όγδοο έτος της βασιλείας του! Κατά συνέπεια, η βασιλεία ενός βασιλιά δε μπορεί να προσδιορισθεί από την απαρίθμηση των limmou (:επωνυμιών) στον κατάλογο.

34. Newton, The Crime of Claudius Ptolemy (To Έγκλημα του Κλαύδιου Πτολεμαίου), σελ. 375.

35. Όπ. Παρ., βλ. επίσης, Νewton Moon's Acceleration (Η Επιτάχυνση της Σελήνης), σελ. 49.

36. Βλ. Otto Neugebaver, 'Years' in Royal Canons (Τα 'έτη' των Βασιλικών κανόνων) στο A Locust's Leg (Πόδι της Ακρίδας). Μελέτες προς τιμήν του S. H. Taqizadeh, London, 1962).

Προηγούμενο // Περιεχόμενα // Επόμενο

Δημιουργία αρχείου: 31-1-2006.

Τελευταία ενημέρωση: 20-2-2006.

Πάνω