Από τον καιρό που γράφθηκε η Εγκυκλοπαίδεια αυτή, (1962), η ονομασία που εν τέλει επικράτησε για την εν λόγω αίρεση, είναι "Αντβεντιστές". Στο άρθρο διατηρήσαμε το "δ" τού κειμένου τής Εγκυκλοπαίδειας. Επίσης, τα έντονα γράμματα τα τονίσαμε εμείς.

Οι Αδβεντισταί ωνομάσθησαν ούτω εκ της λατινικής λέξεως adventus, δηλούσης την έλευσιν, εν προκειμένω δε την δευτέραν έλευσιν ή παρουσίαν του Κυρίου. Ελληνιστί θα ηδύνατο να ονομασθούν Ελευσιανοί ή Προσδοκώντες ή Προσδόκιμοι. Αλλ' επεκράτησεν η ονομασία Αδβεντισταί, δια της οποίας τυγχάνουν διεθνώς ούτοι γνωστοί.

Οι Αδβεντισταί διακρίνονται εις απλούς και εις Αδβεντιστάς της Ζ' Ημέρας, οίτινες καλούνται επίσης και Σαββατισταί ή Σαββατιανοί, δια την τήρησιν και απόδοσιν τιμής εις την εβδόμην ημέραν της εβδομάδος, το Σάββατον, αντί της Χριστιανικής πρώτης ημέρας η Κυριακής.

Εκτός των δύο ανωτέρω Αδβεντιστικών ομάδων, υπάρχουν και έτεραι τοιαύται, κυρίως εις τας Η. Π. Α., ως η Αδβεντιστική Χριστιανική Εκκλησία, ο Χριστιανικός Αδβεντιστικός Σύνδεσμος, η Ένωσις Ζωής και Παρουσιών, η Εκκλησία του Θεού, η Εκκλησία του Θεού δι' Ιησού Χριστού, η Αρχέγονος Αδβεντιστική Εκκλησία, η Ένωσις Ζωής και ελεύσεως και η Εκκλησία του Θεού της Όρεγκον (του Ιλλινόϊς).

Αι προμνημονευθείσαι Αδβεντιστικαί ομάδες απετελέσθησαν εκ διασπάσεως της πρωταρχικής ομάδος των Αδβεντιστών, γεγονός το οποίον παρατηρείται εις τας πάσης φύσεως προτεσταντικός, γενικώς, ομολογίας.

Ιδρυτής της πρώτης ομάδος των Αδβεντιστών υπήρξεν ο Βαπτιστής Γουλιέλμος Μίλλερ, γεννηθείς εις το Πίτσφηλντ της Μασσαχουσέτης το 1782. Υπήρξεν αυτοσχέδιος περιοδεύων ιεροκήρυξ, μη έχων σπουδαίαν μόρφωσιν. Ο εν λόγω Μίλλερ ώρισε την 21ην Μαρτίου του 1843 ως ημέραν της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου Ιησού Χριστού και παρέσυρε χιλιάδας αφελών εις τους αγρούς και εις τα νεκροταφεία, δια να ιδούν την έλευσιν του Κυρίου και την ανάστασιν των νεκρών. Αποτυχών το πρώτον εις τον προσδιορισμόν της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου, ώρισεν ετέραν ημερομηνίαν, την 22αν Οκτωβρίου του επομένου έτους, ως ημέραν καθόδου του Χριστού επί των νεφελών του ουρανού. Ως ήτο επόμενον και την δευτέραν ταύτην φοράν διεψεύσθη, αλλά παρεδέχθη ότι αναμφισβητήτως εσφάλη και δεν ησχολήθη πλέον με τον τοιούτον καθορισμόν. Ούτως, ήρχισεν η Αδβεντιστική κίνησις. Η οποία αποτελεί αίρεσιν εις τους κόλπους του Προτεσταντισμού, και η οποία κατέστη η αφετηρία, εξ ης ολίγον αργότερον προήλθεν ο σύγχρονος Χιλιασμός.

Την κυριωτέραν ομάδα των Αδβεντιστών αποτελούν οι Αδβεντισταί της Ζ' Ημέρας. Αρχηγός των κατέστη η Ελένη Γουάϊτ, της οποίας το οικογενειακόν επώνυμον ήτο Χάρμον. Αυτή, νευροπαθής ούσα, μετά τας αποτυχίας του Μίλλερ, διεκήρυξεν ότι η Δευτέρα Παρουσία εγένετο την 22αν Οκτωβρίου 1844, ουχί όμως εις την γην, καθ' ότι ο Χριστός εισήλθε δια να εξαγνίση το Ιερόν εις τους ουρανούς, η δε εν λόγω Ελένη Χάρμονγουάϊτ παρελήφθη θαυματουργικώς εις τους Ουρανούς, παρακολουθήσασα αυτοπροσώπως τα εκεί διαδραματισθέντα, μεταξύ των οποίων, ως λέγει, είδε τον Χριστόν να αποκαλύπτη την Κιβωτόν της Διαθήκης εκ του περιβάλλοντος αυτήν καλύμματος, οπότε παρατηρήσασα τας δύο πλάκας των Δέκα Εντολών, είδε προς μεγίστην αυτής έκπληξιν, την Τετάρτην Εντολήν, την ομιλούσαν περί αργίας και καθαγιασμού του Σαββάτου, να ευρίσκεται εις το κέντρον, εν συγκρίσει προς τας άλλας εντολάς, και να περιβάλλεται από λαμπρόν φωτοστέφανον.

Ως εκ των ανωτέρω, η Ελένη Γουάϊτ και οι οπαδοί αυτής Αδβεντισταί της Ζ' Ημέρας, πιστεύουν και διδάσκουν, ότι ολόκληρος η Χριστιανωσύνη περιέπεσεν εις κατάστασιν αποστασίας, κατόπιν της καθιερώσεως υπό της εν Λαοδικεία Συνόδου (364), ως ημέρας αργίας και καθαγιασμού, της πρώτης ημέρας της εβδομάδος, κληθείσης Κυριακής, και της καταργήσεως της εβδόμης ημέρας, ήτοι του Ιουδαϊκού Σαββάτου.

Εκτός της ιδιαζούσης διδασκαλίας περί αργίας του Σαββάτου των Αδβεντιστών της Ζ' Ημέρας, κοιναί κακοδοξίαι των Αδβεντιστών είναι η παραδοχή του ενανθρωπήσαντος Χριστού ως αμαρτωλού και κοινού ανθρώπου. Ο άνθρωπος κατ' αυτούς δεν είναι φύσει αθάνατος, αλλ' η αθανασία θα δοθή μόνον εις τους σεσωσμένους (144.000) ως θείον δώρον. Οι άνθρωποι, οι οποίοι δεν θα σωθούν, θα εκμηδενισθούν ομού μετά του Σατανά. Οι 144. 000 σεσωσμένοι θα συνεχίσουν ζώντες επί της γης εν ευδαιμονία εν συνεχεία της επ' αυτής χιλιετούς του Χριστού Βασιλείας.

Οι Αδβεντισταί, πρόδρομοι των Χιλιαστών, έχουν μετά των τελευταίων τα εξής κοινά χαρακτηριστικά: 1) Δεν πιστεύουν εις τον Χριστόν ως Θεόν. 2) Δεν πιστεύουν εις την Θεότητα του Αγίου Πνεύματος. 3) Ως εκ των ανωτέρω, δεν πιστεύουν εις την Αγίαν Τριάδα, ήτοι είναι αντιτριαδικοί. 4) Δεν πιστεύουν εις την αθανασίαν της ψυχής. 5) Δεν πιστεύουν εις την δικαίαν και αιώνιον κόλασιν ή αμοιβήν. 6) Δεν παραδέχονται την Εκκλησίαν. 7) Απορρίπτουν την Ιερωσύνην και τα Μυστήρια. 8) Δεν παραδέχονται πνευματικήν, αλλά παχυλήν και επίγειον Βασιλείαν του Χριστού. 9) Διαστρέφουν, παρερμηνεύοντες τας Αγίας Γραφάς. 10) Ανήκουν αμφότεροι εις την ομάδα των Ιουδαϊζουσών αιρέσεων.

Εν Ελλάδι, υφίστανται εκ των Αδβεντιστικών ομάδων μόνον οι Αδβεντισταί της Ζ' Ημέρας. Ούτοι ήλθον ως πρόσφυγες εκ Μ. Ασίας κατά την καταστροφήν του 1922. Κατ' αρχάς. ίδρυσαν ευκτήριον οίκον εις τον συνοικισμόν Νικαίας (Κοκκινιάς) παρά τον Πειραιά. Εις Αθήνας, ίδρυσαν ευκτήριον οίκον το 1950, επί της οδού Κεραμεικού 13. Αργότερον μετεφέρθησαν επί του αριθμού 18 της αυτής οδού, όπου και ωκοδομήθη δια χρημάτων εμβασθέντων εξ Αμερικής ο ήδη υπάρχων ευκτήριος οίκος και η κατοικία του πάστορος. Μικραί ομάδες Αδβεντιστών της Ζ' Ημέρας υφίστανται προσέτι εν Νίκαια, εν Θεσσαλονίκη, εν Βέροια και εν Κατερίνη.

Βιβλιογραφία

Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης Παντελεήμονος, Εγκύκλιος κατ' Αδβεντιστών. Εν Γρηγόριος Παλαμάς, 1955, σ. 444-7. W. C. Irvine. Heresis Exposed. D. Μ. Canrighi, Seven Days Adventism renounced. L. Β. Βadfοrd, Ancien Heresis in modern dres. James Black, New form of the old faith. W. W. Sweet, The Story of Religion in America. Frank. S. Mead, Handbook of the nominations in the United States. A. S. Maxwell, Your friends the Advcntists. Κ. N. Ross, Seventh Day, Adventism and Mormonism. A. L. Baker, Belief and work of seventh Day Antventists. Ε. Ε. Ηοwel. The Great Advent movement. A. Spalding, Pioneer stories of the Second Advent message. W. A. Sρicer. Pioneer days of the Advent movement. I. C. Welcome, History of the Sabbath first day. R. Α. Τοrrey. Ought a christian keep the Sabbath? A. L. Baker, Belief and work of seventh Day Adventists. C. B. Ηaynes. Seventh Day Adventists, their work and teaching. W. Ε. Βieder. Seventh Day Adventism.