Τα Μυστήρια της Εκκλησίας είναι το κέντρο της ζωής της, είναι ο πυρήνας της παραδόσεως και η έκφραση της εσωτερικής της ζωής. Αλλά όλα τα Μυστήρια αποβλέπουν στο να ανεβεί ο Χριστιανός την οδό της τελειότητος, δηλαδή την κάθαρση, τον φωτισμό και την θέωση. Το ίδιο βλέπουμε σε όλη την λειτουργική παράδοση. 

«Το ότι η Ορθοδοξία έχει μια βάση που ταυτίζεται με την μεθοδολογία που χρησιμοποιείται στις θετικές επιστήμες, αυτό πρέπει να αξιολογηθεί σωστά, να εντοπισθεί ακριβώς το πράγμα αυτό, δηλαδή, και να τεθεί στο κέντρο του ενδιαφέροντος των Ορθοδόξων, εκεί που πρέπει να είναι.

Γιατί έχουμε την λειτουργική μας παράδοση; Η λειτουργική παράδοση είναι μια έκφραση αυτής της παραδόσεως, δεν εκφράζει τίποτα άλλο παρά κάθαρση, φωτισμό, θέωση. Πάρτε όλες τις ακολουθίες: εσπερινό, όρθρο, θεία Λειτουργία, τις ακολουθίες Βαπτίσματος, Χρίσματος και η ακολουθία "εις το ποιήσαι χρίσμα" που κάνουν οι Επίσκοποι την Μεγάλη Πέμπτη, μοναχική κουρά, ο γάμος, όλα είναι περί καθάρσεως, φωτισμού, Θεώσεως».

Αυτή η μέθοδος τελειώσεως δεν είναι κάτι εξωτερικό, κάτι το παρέμβλητο, αλλά είναι η φυσική πορεία του ανθρώπου, γιατί αποβλέπει στην επαναλειτουργία του νου, που είναι όργανο το οποίο έχουν όλοι οι άνθρωποι. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για κάτι το ψυχολογικό, συναισθηματικό ή και θρησκευτικό.

«Υπάρχει το όργανο που χρησιμοποιείται στην Ορθόδοξη θεολογία και είναι το απαραίτητο στοιχείο της Ορθοδόξου θεολογίας, χωρίς το οποίο δεν μπορεί να γίνει Ορθόδοξη θεολογία. Είναι ένα όργανο που λέγεται νοερά ενέργεια· είναι όργανο και αυτό, αλλά δεν είναι όργανο που προστίθεται στην επιστήμη, αλλά είναι το μόνο όργανο που χρειάζεται στην θεοπτία.

Δηλαδή, όπως φτιάχνουμε τηλεσκόπιο, φτιάχνουμε το μικροσκόπιο, φτιάχνουμε την ζυγαριά, φτιάχνουμε όλα τα όργανα στις άλλες επιστήμες, στην Ορθόδοξη θεολογία δεν φτιάχνουμε κανένα όργανο, δηλαδή έχουμε ήδη φτιαγμένο όργανο, που είναι το μέρος της προσωπικότητος του ανθρώπου, το οποίο δεν το κάνουμε εμείς. Το μόνο που κάνουμε είναι το θέτουμε σε λειτουργία. Εμείς κάνουμε την κάθαρση, προκαλούμε τον φωτισμό και την θέωση. Προκαλούμε μόνο, δεν κάνουμε εμείς φωτισμό ούτε κάνουμε θέωση. Ο Θεός κάνει τον φωτισμό και την θέωση. Ο φωτισμός και η θέωση είναι δώρα του Θεού. Αλλά όμως η κάθαρση είναι έργο του ανθρώπου, με την βοήθεια του Θεού.

Διότι, στο κάτω-κάτω της γραφής, για να γίνει κάθαρση του νοός (να διώξει τους λογισμούς) δεν είναι καν ανάγκη να είναι κανείς Χριστιανός. Διότι το κάνει και ο Ινδουΐστής ο καλόγηρος. Είναι μια γυμναστική που κάνει, δηλαδή. Αυτήν την γυμνάστική δεν είναι ανάγκη να είναι Χριστιανός να το κάνει. Αλλά όμως η κάθαρση του νοός είναι ένα πράγμα (διώχνει κανείς τους λογισμούς), η κάθαρση των παθών είναι άλλο πράγμα. Οπότε εκείνο που προκαλεί την έλευση της θείας Χάριτος, είναι η κάθαρση όχι μόνο του νοός, αλλά και των παθών».

Υπάρχουν περιπτώσεις που όλη αυτή η πατερική παράδοση περί της καθάρσεως, φωτισμού και Θεώσεως διαφοροποιείται, αλλοιώνεται και εκκοσμικεύεται.

«Πάντως, όταν έφυγε η πατερική αντίληψη περί καθάρσεως, φωτισμού και Θεώσεως από την μέση και εφ' όσον οι ακολουθίες μας είναι γεμάτες από κάθαρση και φωτισμό -πάρτε οποιαδήποτε ακολουθία- προσευχόμαστε συνέχεια για την κάθαρση, τον φωτισμό και την θέωση. Είναι όλα τα τροπάρια. Η ακολουθία του Βαπτίσματος, του Χρίσματος, οι παρακλήσεις μας, το απόδειπνο, τα τροπάρια, οι ψαλμοί γεμάτα απ' αυτή την διδασκαλία.

Αλλά με την εκδίωξη της πατερικής ερμηνείας αυτών των πραγμάτων, κατήντησε η κάθαρση να είναι αποχή από αμαρτήματα που ήταν συνήθως ή σεξουαλικά ή ηθικολογικά δηλαδή ψέματα, κλεψιές κ.ά. και κατήντησε να είναι μια καθαρά ηθική χωρίς θεραπεία της προσωπικότητος του ανθρώπου. Οπότε, ο άνθρωπος αντί να ασχολείται με την θεραπεία του πυρήνος της προσωπικότητάς του, όπως θα έκανε ένας ψυχίατρος, ασχολείται με εξωτερικές πράξεις μαζί με μια διάθεση πολύ υποκριτική. Υποκρίνεται κανείς ότι δεν είχε πειρασμούς, ενώ στην πραγματικότητα είχε. Και νόμιζε ότι μπορούσε να τους καταβάλει και μετά έβλεπε ότι δεν μπορούσε. Οπότε, νόμιζε ότι οι άλλοι δεν είχαν πειρασμούς και έχουν τύψεις ενοχής κ.ο.κ. Και παθαίνουν σοκ τα παιδιά με τους πειρασμούς που έχουν.

Ενώ στην πατερική παράδοση με την νοερά ευχή λύονται αυτά τα προβλήματα. Δηλαδή, είναι άλλο να διδάξεις καν έναν πως να συμπεριφέρεται, άλλο το πώς θα βρη την δύναμη να συμπεριφέρεται κατ’ αυτόν τον τρόπο. Οπότε, εφ' όσον δεν μπορεί να το καταφέρη, υποκρίνεται ότι το έχει καταφέρει. Έχουν πολύ γούστο αυτά τα πράγματα. Διότι υπάρχει πολλή υποκρισία κυρίως μεταξύ των Χριστιανών, και όσο ευσεβεΐς είναι, τόσο πιο υποκριτικοί είναι, δηλαδή, σήμερα. Αυτή είναι η κατάσταση. Τι να κάνουμε;».