70. Τι είναι νηστεία και πόσα είναι τα είδη της;

Νηστεία είναι η πλήρης ή μερική εγκράτεια από το καλό και άφθονο φαγητό και ιδιαίτερα από τροφές που προέρχεται από ζώα.

Η νηστεία είναι μία σωματική θυσία, η οποία ενδείκνυται να είναι ενωμένη με την ελεημοσύνη και με τα δώρα που προσκομίζονται στο Άγιο Βήμα.

Η νηστεία μαζί με την ελεημοσύνη, τα προσφερόμενα στην Εκκλησία δώρα (άρτος, οίνος κ.λ.π.) με τις προσκυνήσεις και μετάνοιες των πιστών, όλα μαζί αποτελούν την οφειλομένη σωματική προσκύνηση, σαν μία θυσία στον Κύριο.

Η νηστεία καθιερώθηκε για να ταπεινώνει την ψυχή.

Η νηστεία είναι εγκράτεια απ' όλες τις τροφές ή σε περίπτωση ασθενείας, από μερικές.

Παρομοίως, εγκράτεια από ποτά, απ' όλες τις κοσμικές ασωτίες, απ' όλες τις κακές ορέξεις.

Όλα αυτά ονομάζονται νηστεία.

Η νηστεία ονομάζεται από τους Πατέρας πτέρυγα της προσευχής, η οποία μαζί με την ελεημοσύνη ανεβάζει τον άνθρωπο μέχρι του θρόνου του Θεού.

Η νηστεία βοηθάει τον άνθρωπο να κάνει προσευχή με περισσότερη ευκολία, συμφιλιώνει τον άνθρωπο με τον Θεό και βοηθάει πολύ στην κάθαρση της ψυχής, φονεύοντας τις σωματικές ορέξεις και διευκολύνοντας την απόκτηση της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος.

Αναλόγως της σκληρότητας της, η νηστεία μπορεί να διαιρεθεί σε πολλά είδη:

• Νηστεία τελεία,

• νηστεία μιας ημέρας,

• νηστεία από ηδονικές τροφές

• και νηστεία «βασιλική» δηλ. από τις καθημερινές τροφές με εγκράτεια την ημέρα, και όχι μέχρι χορτασμού.

71. Αυτοί που νηστεύουν από ανάγκη έχουν κανένα μισθό; Ενώ αυτοί που δεν μπορούν να νηστεύουν λόγω ασθενείας, μεγάλων βασάνων ή πτώχειας, έχουν καμία τιμωρία;

Αυτοί που νηστεύουν από ανάγκη, εάν ευχαριστούν τον Θεό και δεν γογγύζουν ενώπιόν Του, θα έχουν μισθό για την υπομονή τους, διότι είναι γραμμένο «Εν τη υπομονή υμών κτήσασθε τας ψυχάς υμών» (Ματθ. 10,22) και «Ο υπομείνας εις τέλος ούτος σωθήσεται» (Μάρκ. 13,13).

Αυτοί που δεν νηστεύουν λόγω ασθενείας, έχουν την άδεια από τους Ιερούς Κανόνες να τρώγουν μερικές δυναμωτικές τροφές που τις έχουν ανάγκη (8ος και 10ος Κανών Αγίου Τιμοθέου Αλεξανδρείας και 69ος Αποστολικός).

Γι' αυτούς που δεν νηστεύουν, - λόγω διαφόρων δύσκολων περιστάσεων -, δεν βρήκαμε στους Κανόνες περί νηστείας καμιά παράγραφο γι' αυτούς, είτε αυτοί είναι στρατιώτες ή κρατούμενοι.

Η νηστεία λοιπόν με την μετάνοια και τα άλλα καλά έργα, συναποτελούν τα καθήκοντα της σωματικής νηστείας.

Για την χρήση οικονομίας στους Κανόνες περί νηστείας, το καλλίτερο είναι να ρωτάμε τον οικείο Επίσκοπο ή τον Πνευματικό μας, ο οποίος, αναλόγως των περιστάσεων, κανονίζει να επιβάλει αντί της νηστείας, άλλα αγαθά έργα.

72. Ποια είναι η μεγαλύτερη και πιο ευάρεστη νηστεία ενώπιον του Θεού;

Οποιαδήποτε νηστεία που γίνεται δεν σημαίνει ότι είναι θρησκευτική νηστεία και ευάρεστη στον Θεό.

Μόνο η νηστεία που γίνεται εν Ονόματι του Θεού, είναι ευπρόσδεκτη και ευάρεστη σ' Αυτόν και σύμφωνα με τον Θείο Νόμο Του, όπως τον έδωσε ο Θεός στον Αδάμ, όπως τον διδάξαν οι προφήται και όπως τον εφήρμοσαν όλοι οι Άγιοι.

Ο άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής, νήστευε σ' όλη την ζωή του.

Ο Σωτήρ δίδαξε για να νηστεύουμε και με ποιο τρόπο (Ματθ.6,16-17 Λουκ.21-24).

Οι δε Απόστολοι, νήστευαν και προσεύχονταν δε (Πράξ. 13,3 14,25).

Μετά απ' αυτά, η μεγαλύτερη και ανώτερη νηστεία, είναι αυτή που γίνεται κατά την διδασκαλία της Αγίας Γραφής, δηλαδή να συνοδεύεται από την ταπείνωση, την ελεημοσύνη, την εγκράτεια των αισθήσεων και λογισμών.

Τα ίδια μας διδάξαν και οι Άγιοι Πατέρες μας.

«Η αληθινή νηστεία, λέγει ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης, και ευπρόσδεκτη στον Θεό είναι η χαλιναγώγησης των παθών...».