Η ζωή πάντοτε ξεχειλίζει πάνω από τις ανθρώπινες λέξεις και έννοιες. Μέσα σ’ αυτές μικρό μόνο μέρος της χωρεί, ενώ το περισσότερο μένει κρυμμένο και καλύπτεται από μίαν άπειρη, θεία μυστικότητα. Αλλά και ο νους του ανθρώπου μόνο κάτι από την ζωή ημπορεί να περιλάβη και να καταλάβη· τα μεγάλα πλάτη της παραμένουν πάνω από την ανθρώπινη λογική, ασύλληπτα και ακατανόητα γι’ αυτήν. Κι’ αν αυτό ισχύη για την ζωή και ολόκληρο το μυστήριό της, ασυγκρίτως περισσότερο ισχύει για την αγία ζωή.

Διότι, αυτή καθ’ εαυτήν η ζωή προέρχεται στην ουσία της από τον Θεό, εξ αρχής μέχρι τέλους. Αλλά τα θεία ημπορεί να εννοηθούν μόνο διά του θείου· δηλ. του θείου νου ό,τι είναι θείο, διά του Θεού ό,τι προέρχεται από τον Θεό. Γι’ αυτό ευαγγελίζεται ο άγιος Απόστολος, ότι ελάβαμε «το Πνεύμα το εκ του Θεού, ίνα ειδώμεν τα υπό του Θεού χαρισθέντα ημίν» (Α. Κορ. 2, 12).

Μόνο διά του Αγίου Πνεύματος ημπορούν οι άνθρωποι να γνωρίσουν και να εννοήσουν εκείνα, που προέρχονται από τον Τρισάγιο Θεό. Μόνος του ο ανθρώπινος νους, χωρισμένος από το Άγιο Πνεύμα, είναι ανίκανος γι’ αυτό. Για να μπορέση να αποκτήση αυτή την γνώσι και την κατανόησι, πρέπει να αναγεννηθή από το Άγιο Πνεύμα.

Αλλά τούτο επιτυγχάνεται μόνο όταν ο άνθρωπος ενώση, διά μέσου των εν χάριτι ευαγγελικών αρετών, όλον τον νου του και όλο το λογικό του με τον θεανθρώπινο νου του Χριστού, τον νου της Εκκλησίας, ώστε να ημπορή να λέη μαζί με τον άγιο Απόστολο: «Ημείς δε νουν Χριστού έχομεν» (Α’ Κορ. 2, 16).

Αυτός λοιπόν είναι ο λόγος, που μόνο εν Πνεύματι Αγίω ημπορεί να κατανοηθή και να εξηγηθή και να γίνη παραδεκτός ο άγιος βίος των Αγίων του Θεού. Διότι το παν σ’ αυτούς είναι εκ του Θεού.

Οι Άγιοι είναι άγιοι, επειδή με όλο το είναι τους είναι συνδεδεμένοι δια της φιλοθεΐας με τον μόνο Άγιο Τρισήλιο Θεό και Κύριο. Ολόκληρη η ψυχή τους πηγάζει από τον Θεό, καθώς επίσης ο νους και η λογική τους, η θέληση και η συνείδησή τους, η δύναμη και όλη η ζωή τους.

Αυτοί δεν ανήκουν στον εαυτόν τους, άλλα στον Θεό· με όλη την ψυχή και την καρδιά τους, με όλη την ισχύ, και την διάνοιά τους, με όλη την θέλησή τους ανήκουν σ’ Αυτόν. Και είναι οικείοι στον εαυτό τους μόνο δια του Θεού, διότι κατά το μέτρο όπου ανήκουν στον Θεό, κατ’ αυτό είναι οικείοι και στον εαυτό τους.

Με την πίστη, την αγάπη και την ελπίδα, με την προσευχή και την νηστεία, την πραότητα, και την ταπεινοφροσύνη, την υπομονή και τις λοιπές ευαγγελικές αρετές, παραδίδουν τον εαυτό τους στον Θεό.

Εν τω Θεώ δε η θεία χάρις τους μεταπλάττει και μεταμορφώνει, τους καθαρίζει και αγιάζει, τους χριστοποιεί και θεοποιεί, ώστε να γίνωνται «θείας κοινωνοί φύσεως» (Β’ Πετρ. 1,4), δηλαδή «άγιοι εν πάση αναστροφή» (Α’ Πετρ. 1,13».

Αυτοί, σκέπτονται διά του Θεού, ενεργούν διά του Θεού, ζουν διά του Θεού.

Μολονότι βρίσκονται εν μέρει επί της γης, το ιδικό τους «πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει» (Φιλιπ. 3, 20) και «η ζωή» τους «κέκρυπται συν τω Χριστώ εν τω Θεώ» (Κολ. 3,3). Από αυτόν προέρχονται οι θείες, αθάνατες, παννικήτριες, θαυματουργικές δυνάμεις, που βρίσκονται στις σκέψεις, στα έργα και τους λόγους τους· γι’ αυτό τα πάντα κατορθώνουν, «εν τω ενδυναμούντι» αυτούς «Χριστώ» (Φιλιπ. 4,13).

Για τον λόγο αυτό οι άγιες, θαυμαστές και θαυματουργικές προσωπικότητές τους, καθώς και τα έργα τους, δεν ημπορεί να κατανοηθούν με τον νου και τις αισθήσεις, άλλα μόνο με τον χριστοποιημένο νου, τον κεχαριτωμένο και αγιασμένο, τον πνευματοποιημένο και πνευματικό, στον οποίο το Άγιο Πνεύμα είναι η ζώσα δημιουργική και αγιαστική δύναμη, η νοητική και αισθητική. Διότι «ο αγιάζων και οι αγιαζόμενοι εξ ενός πάντες» (Εβρ. 2,11).

Μόνο ο πνευματοκίνητος νους είναι ικανός να εισέρχεται και να βυθίζεται στα άγια και φοβερά μυστήρια του Θεού, στα «βάθη του Θεού» (Α’ Κορ. 2,10)· και στους Αγίους αντανακλώνται τα βάθη του Θεού. Μόνο ο νους ο καθαρμένος από τα πάθη και από το σκότος της αμαρτίας, ο αγιασμένος με την χάρηι του Αγίου Πνεύματος, είναι σε θέση να αισθανθή, να εννοήση και να αγαπήση, ό,τι είναι άγιο και να ζήση δι’ αυτού και χάριν αυτού.

Μόνο οι καθαροί μπορούν να γνωρίσουν τον Μόνο Καθαρό.

Όσο ο άνθρωπος έχει καθαρώτερη καρδιά και καθαρώτερο νου, τόσο περισσότερο αισθάνεται και κατανοεί. «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται» (Ματθ. 5,8)· θα Τον ιδούν δε και στους Αγίους επειδή Αυτός είναι «ο εν αγίοις αναπαυόμενος».