Η Εκκλησία είναι ο διαχρονικός Σταυρός μέσα στην Ιστορία.

Ο Απόστολος Παύλος έγραψε πως είχε αποφασίσει να περιορίσει το κήρυγμά του στον Σταυρό: «ου γαρ έκρινα τού ειδέναι τι εν υμίν ει μη Ιησούν Χριστόν, και τούτον εσταυρωμένον». (1 Κορ. 2:2) 

Αυτό δεν ήταν μια προσπάθεια να μειωθεί το Ευαγγέλιο. Μάλλον, ήταν μια προσπάθεια να κατανοήσουμε σωστά το Ευαγγέλιο. Ένας από τους μεγάλους πειρασμούς του Χριστιανισμού είναι να επιτρέψει στον εαυτό του να γίνει «θρησκεία», δηλαδή να υπηρετήσει τον όποιον ρόλο διαδραματίζουν οι θρησκείες κάθε είδους μέσα σε έναν πολιτισμό και στην ζωή ενός ατόμου. Παρά την κάθε αθεϊστική διαμαρτυρία, η θρησκεία παραμένει (και αν δεν υπάρχει καμία που να κληρονομείται, τότε ένας πολιτισμός θα εφεύρει νέες).

Η εστίαση του Αποστόλου Παύλου στον Σταυρό  (τον Ιησού Χριστό εσταυρωμένο) ήταν μια ευθεία προσβολή για την ίδια τη θρησκεία. Για να το καταλάβουμε αυτό όμως, απαιτείται να δούμε τον Σταυρό για αυτό που είναι. Ο Χριστιανισμός ως «θρησκεία» ανάγει τον Σταυρό σε μια χρονική στιγμή, μια ιστορική στιγμή που γιορτάζεται για τη σημασία του: Στον Σταυρό, ο Χριστός πέθανε για τις αμαρτίες μας. Αυτή η απλή δήλωση, ωστόσο, μπορεί από μόνη της να είναι αναγωγική. «Ο Χριστός πέθανε, είμαι συγχωρεμένος, τώρα μπορώ να συνεχίσω τη ζωή μου». Ο Απόστολος Παύλος έχει κάτι πολύ διαφορετικό στο μυαλό του.  Εκείνος λέει:

«Χριστώ συνεσταύρωμαι· ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός· ό δε νυν ζω εν σαρκί, εν πίστει ζω τη τού υιού τού Θεού τού αγαπήσαντός με και παραδόντος εαυτόν υπέρ εμού»  (Γαλ. 2:20) 

Είμαι σταυρωμένος μαζί με τον Χριστό, ωστόσο ζω. Όμως όχι εγώ, αλλά ο Χριστός, ζει μέσα μου. Και αυτό το οποίο τώρα ζω με σάρκα, ζω με την πίστη του Υιού του Θεού, που με αγάπησε και έδωσε τον εαυτό Του για μένα.

Ο Σταυρός είναι πολύ περισσότερο από ένα μοναδικό γεγονός στη ζωή του Χριστού. Είναι το μοναδικό γεγονός για κάθε πιστό, που το έζησε κάθε στιγμή, κάθε φορά και σε κάθε τόπο. Είναι το ίδιο το κέντρο της ύπαρξής μας.

Στο Άγιο Βάπτισμα, δεν «εντασσόμεθα» απλώς στην Εκκλησία, ούτε απλώς «ξεπλένουμε τις αμαρτίες μας». Το Άγιο Βάπτισμα δεν είναι ιεροτελεστία εγγραφής ενός  μέλους. Αντίθετα, το Άγιο Βάπτισμα βυθίζεται μέσα στον θάνατο του Χριστού (Ρωμ. 6:3) και ανασταίνεται με την ομοίωση της Ανάστασης του Χριστού. Στους πιστούς δίνεται ένας Σταυρός για να τον φορούν ως μέρος της Βάπτισής τους –  ως δείγμα που μας υπενθυμίζει ότι η νέα μας ζωή δεν είναι τίποτα άλλο από το να ζούμε σε ενότητα με τον Εσταυρωμένο Χριστό.

Αυτή η πραγματικότητα μας πληροφορεί για τις εντολές του Χριστού. Συγχωρούμε τους εχθρούς μας επειδή ο Χριστός συγχώρεσε τους εχθρούς Του στον Σταυρό ('Πατέρα, συγχώρεσε τους. Δεν ξέρουν τι κάνουν.') Μοιραζόμαστε ό,τι έχουμε με τους άλλους (στον Σταυρό μπορούμε να ζούμε σαν να μην μας ανήκει το παραμικρό). Αντιπροσωπεύει τον ορισμό της αγάπης: «Οι σύζυγοι να αγαπάτε τις γυναίκες σας, όπως ο Χριστός αγάπησε την Εκκλησία και έδωσε τον εαυτό Του για αυτήν». (Εφεσ. 5:25).

Η εγκατάλειψη του Σταυρού (ή ο επαναπροσδιορισμός του ως «θρησκευτικό» γεγονός) είναι αυτό που προδίδει την Εκκλησία και την πρωταρχική της ταυτότητα. Ήταν αναπόφευκτο, φαίνεται, πως η Εκκλησία θα γινόταν τελικά η «θρησκεία της αυτοκρατορίας». Είναι μια θέση που ο Χριστιανισμός, σχεδόν σε κάθε μορφή, έχει υπομείνει από τον 4ο αιώνα. Υπάρχει βέβαια μια κριτική για τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, πως η ίδια η ουσία του προδόθηκε μέσα στην ανοχή που έδωσαν ο Κωνσταντίνος και οι διάδοχοί του. Δεν συμφωνώ πως η ουσία της Εκκλησίας άλλαξε – όμως θα ήταν ανέντιμο να νομίζουμε πως η ουσία της δεν δοκιμάστηκε και δελεάστηκε. Κάποιοι απέτυχαν στην δοκιμασία.

Η εξουσία είναι ένας πάντοτε παρών πειρασμός σε αυτόν τον κόσμο. Προσφέρει την ιδέα πως μπορούμε, με τη βία (με όπλα ή με νόμο), να επιτύχουμε τους επιθυμητούς μας σκοπούς. Αυτό ίσχυε επί αυτοκρατόρων και τσάρων, και παραμένει αληθινό στις σύγχρονες δημοκρατίες. Όταν ο Πιλάτος ρώτησε τον Ιησού σχετικά με τη φύση της βασιλείας Του, ο Χριστός ήταν πολύ ξεκάθαρος ότι η βασιλεία Του «δεν είναι από αυτόν τον κόσμο».  Προσθέτει πως αν ήταν η βασιλεία Του «εκ του κόσμου τούτου»,  τότε οι μαθητές Του θα οπλίζονταν και θα πολεμούσαν. Το ότι πολλοί Χριστιανοί ανά τους αιώνες φαντάζονταν τον ένοπλο αγώνα ως ένα σημαντικό στοιχείο της χριστιανικής ζωής είναι απόδειξη της εμπιστοσύνης μας στα όπλα αυτού του κόσμου, και στην πίστη με «λόγια του αέρα» για την Βασιλεία του Θεού.

Η Εκκλησία είναι ο διαχρονικός Σταυρός μέσα στην Ιστορία. Η πραγματικότητα της σταυρωμένης ζωής ποτέ δεν χάθηκε από ανάμεσά μας.  Πριν από τον Κωνσταντίνο, ο Θεός ανέδειξε τα κινήματα του μοναχισμού. Ενώ οι επίσκοποι ήσαν αντιμέτωποι με τους πειρασμούς των αυτοκρατορικών κολακειών, οι μοναχοί και οι μοναχές αντέκρουαν κάθε κοσμική επιλογή. Κατά καιρούς, η παρουσία μοναστικών δημιουργούσε ένταση μέσα στην Εκκλησία. Η σταυρωμένη ζωή διακρίνεται πολύ πιο καθαρά όταν ιδωθεί  πάνω σε φόντο εκκοσμίκευσης.

Νομίζω πως οι ταραγμένοι καιροί – όπως αυτοί  που υπομένουμε σήμερα –  έχουν την δική τους μορφή αυτοκρατορικού πειρασμού. Λαχταράμε για την τάξη, την κανονικότητα, την σταθερότητα. Αυτή η λαχτάρα μπορεί να μας κάνει εύκολη λεία για τις διάφορες «λύσεις» που προσφέρει ο κόσμος. Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα φράση μέσα στην Λειτουργία του Αγίου Βασιλείου. Ο ιερέας προσεύχεται στον Θεό: «Τους πονηρούς αγαθούς ποίησον εν τη χρηστότητί Σου».  Ο πειρασμός όμως μέσα στην καρδιά μας πιθανότατα θα επαναδιατύπωνε αυτή την προσευχή, λέγοντας απλώς, «Τους πονηρούς αγαθούς ποίησον».

Ο Θεός ποτέ δεν μας έχει προσφέρει άλλη λύση εκτός από τον Σταυρό. Ο Άγιος Παύλος ευθέως παραδέχθηκε πως ο Σταυρός μοιάζει να είναι «αδυναμία» και «ανοησία». Ο Σταυρός είναι ένας κλόουν, μέσα σε έναν κόσμο λογίων.  Και όμως, δηλώνει πως είναι «η σοφία και η δύναμη του Θεού».

Καθώς συγκεντρωνόμαστε για να θυμηθούμε τον θάνατο του Χριστού στον Σταυρό, θα πρέπει δικαίως να θυμόμαστε τον Σταυρό μέσα μας. Θα πρέπει να θυμόμαστε πως η «αδυναμία και η ανοησία» του Θεού είναι το μονοπάτι που έχουμε λάβει εντολή να βαδίσουμε. Αν τρέμουμε στη σκέψη, λέγοντας ακόμη και το  «ας απομακρυνθεί αυτό το Ποτήριον από μένα», τότε, όπως φαίνεται, θα έχουμε πιάσει σωστά το νόημα.