Η λέξη «τελικό» δεν ακούγεται συχνά στην χριστιανική διδασκαλία. Οι περισσότεροι Χριστιανοί αφήνουν τα τελικά πράγματα για … «το Τέλος».  Όμως αυτό δεν είναι η γλώσσα των Πατέρων ούτε της Εκκλησίας. Μια καλή απεικόνιση μπορεί να εντοπισθεί στην Ορθόδοξη λειτουργία του Αγίου Βαπτίσματος. Κατά την ευλογία των υδάτων ο ιερέας προσεύχεται:

«Και δώσε σε [αυτό το νερό] την χάρη της λύτρωσης, την ευλογία του Ιορδάνη. Κάνε το την πηγή της αφθαρσίας, το δώρο του αγιασμού, την άφεση των αμαρτιών, το φάρμακο των ασθενειών, την τελική καταστροφή των δαιμόνων, ακαταμάχητη από εχθρικές δυνάμεις, γεμάτη με αγγελική δύναμη. Άφησε αυτούς που θα παγίδευαν το πλάσμα Σου να φύγουν μακριά από αυτό. Διότι επικαλέσαμε το Όνομά Σου, Κύριε, και είναι υπέροχο, και ένδοξο και φοβερό, ακόμη και για τους αντιπάλους.»

Τι μπορεί να σημαίνει, το να ζητάμε να γίνουν τα νερά «η τελική καταστροφή των δαιμόνων»;

Η φύση των υδάτων του Βαπτίσματος αποκαλύπτει την Ορθόδοξη κατανόηση του κόσμου.  Αυτά τα νερά, τώρα μέσα σε μια κολυμβήθρα, δεν είναι άλλα από τα νερά του Ιορδάνη.  Είναι μια άφθαρτη πηγή, και όλα όσα ζητάμε. Είναι η τελική καταστροφή των δαιμόνων, επειδή δεν είναι τίποτα άλλο από το Πάσχα του Χριστού. Τα νερά της πηγής είναι ο θάνατος του Χριστού στον Σταυρό και η καταστροφή του Άδη. Είναι η ανάσταση των νεκρών.

Για αυτόν τον λόγο ο Απόστολος Παύλος μπορεί και λέει:

«ή, αγνοείτε ότι όσοι εβαπτίσθημεν εις Χριστόν Ιησούν, εις τον θάνατον αυτού εβαπτίσθημεν; συνετάφημεν ουν αυτω δια του βαπτίσματος εις τον θάνατον, ίνα ωσπερ ηγέρθη Χριστός εκ νεκρών δια της δόξης του πατρός, ούτω και ημείς εν καινότητι ζωής περιπατήσωμεν.»    (Ρωμ. 6:3-4).

Ο ρεαλισμός της διδασκαλίας του Αποστόλου Παύλου για το Βάπτισμα είναι  μυστικιστικός ρεαλισμός (για να επινοήσω μια φράση):

Αυτά τα νερά

γίνονται εκείνα τα νερά.

Αυτό το γεγονός

γίνεται εκείνο το γεγονός.

Αυτή η ώρα

είναι τώρα εκείνη η ώρα.

Ο θάνατος του Χριστού

γίνεται τώρα ο δικός μου θάνατος.

Η ανάσταση του Χριστού

γίνεται τώρα η δική μου ανάσταση.

Πόσο απόλυτα και άχρηστα αδύναμη είναι η σκέψη, πως το Βάπτισμα είναι απλώς μια υπακοή σε εντολή που δόθηκε από τον Χριστό!  Η σκέψη πως τίποτα δεν συμβαίνει στο Βάπτισμα είναι ταυτόχρονα αντίθετη με την Γραφή και άρνηση της ίδιας της φύσης της σωτηρίας μας.

Ο αντικληρικαλισμός (και o μη κληρικισμός) ορισμένων χριστιανικών ομάδων είναι – εν αγνοία τους - από τα πιο ολέθρια από όλα τα σύγχρονα λάθη. Θεωρούν πως πρόκειται για επιχείρημα για ένα δευτερεύον σημείο του δόγματος, ενώ αντιθέτως, είναι η κατάρρευση του κόσμου μέσα στην κενότητα της κυριολεξίας της εκκοσμίκευσης. Στην κυριολεξία του σύγχρονου κόσμου (όπου ένα πράγμα είναι απλώς ένα πράγμα), τίποτα δεν είναι κάτι περισσότερο από αυτό που φαίνεται να είναι. Έτσι, κάθε πνευματική πραγματικότητα, κάθε μυστήριο, πρέπει να αναφερθεί αλλού – γενικά στον νου του Θεού και του πιστού. Ο Χριστιανισμός γίνεται μια ιδεολογία και μια φαντασία. Μετατρέπει την θρησκευτική πίστη σε ένα διώροφο σύμπαν.

Η πραγματικότητα του Ενσαρκωμένου Θεού δεν ήταν προφανής στους γύρω Του: καμία χειρουργική επέμβαση δεν θα αποκάλυπτε την Θεότητά Του. Η διακήρυξη του Ευαγγελίου, από τις πιο πρωτόγονες απαρχές του («ήγγικεν η Βασιλεία του Θεού»), αναγγέλλει την είσοδο μιας μυστικιστικής πραγματικότητας. Πολλοί σύγχρονοι θεολόγοι παρεξηγούν το κήρυγμα του Χριστού (και του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή) για την Βασιλεία, ως αναφορά σε ένα επικείμενο τέλος της εποχής. Ακούνε, «Η Βασιλεία των ουρανών πλησιάζει», ως να σημαίνει, «το τέλος του κόσμου πλησιάζει». Έτσι έχουμε προτεστάντες θεολόγους να δημιουργούν μια «ενδιάμεση ηθική» για να καλύψει την χριστιανική δραστηριότητα στην «ενδιάμεση» περίοδο – μεταξύ της πρώτης έλευσης του Χριστού και της δεύτερής Του. Αν η έλευση του ενσαρκωμένου Θεού στον κόσμο δεν άλλαξε κάτι θεμελιώδες, τότε το κήρυγμα του Ιησού ήταν μάταιο και ριζικά παρεξηγημένο από τους μαθητές Του.

Τα Ευαγγέλια υποθέτουν και διακηρύσσουν σε κάθε στροφή ότι εν Χριστώ, η Βασιλεία του Θεού είναι παρούσα. Ο Χριστός λέει: «ει δε εν δακτύλω Θεού εκβάλλω τα δαιμόνια, άρα έφθασεν εφ’ υμάς η βασιλεία του Θεού» (Λκ 11:20). Υπάρχει ένα μυστήριο στην παρουσία του Βασιλείου. Ο Χριστός κάνει δηλώσεις όπως αυτή που μόλις αναφέρθηκε, αλλά επίσης συχνά λέει ότι η Βασιλεία του Θεού έχει πλησιάσει. Η Βασιλεία είναι μια πραγματικότητα και μια παρουσία που έχει έρθει εφ’ ημών. Σε καμία όμως των περιπτώσεων δεν αναφέρεται απλώς σε μια μεταγενέστερη «κάποια μέρα».  Ο επείγων χαρακτήρας της διακήρυξης της Βασιλείας δεν προκύπτει από την σύντομα αναμενόμενη άφιξη μιας αποκάλυψης. Το κήρυγμά της είναι επείγον, επειδή ο ερχομός της έχει ήδη αρχίσει!

Τα μυστήρια της Εκκλησίας (και μάλιστα η ίδια η Εκκλησία) δεν πρέπει ποτέ να υποτιμηθούν σε «άγιες στιγμές» ή «περιπτώσεις θαυμάτων» στην ζωή ενός κατά τα άλλα πνευματικά αδρανούς κόσμου. Αν το ψωμί και το κρασί γίνονται Σώμα και Αίμα του Χριστού, τότε η Βασιλεία του Θεού ήδη έφθασεν εφ’ ημάς!  Και τίποτα λιγότερο.

Η μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας δεν είναι μια πτυχή της ζωής της Εκκλησίας – είναι μια εκδήλωση ολόκληρης της ζωής της Εκκλησίας. Είναι, μάλιστα, ο ίδιος ο χαρακτήρας και η φύση της ζωής της Εκκλησίας. Η Εκκλησία δεν «έχει» μυστήρια – η Εκκλησία «είναι» μυστήριο. Δεν τρώμε μυστήρια ούτε απλώς συμμετέχουμε στα μυστήρια – «είμαστε» μυστήρια. Τα μυστήρια αποκαλύπτουν τον αληθινό χαρακτήρα της εν Χριστώ ζωής μας. Γι' αυτό ο Απόστολος Παύλος μπορεί και λέει:

« Χριστώ συνεσταύρωμαι· ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός….κλπ».  (Γαλ.2:20)

Είμαι συσταυρωμένος… παρ' όλα αυτά… δεν ζω εγώ… αλλά ο Χριστός….  Αυτή είναι η γλώσσα της μυστικιστικής πραγματικότητας που γεννήθηκε μέσα στον κόσμο με την Ενσάρκωση του Χριστού.  Γι' αυτό μπορούμε να λέμε:

«Αυτό είναι το Σώμα του Χριστού… παρ’ όλα αυτά εσείς βλέπετε μεν ψωμί… αλλά δεν είναι ψωμί… είναι το Σώμα του Χριστού που θυσιάστηκε για εσάς. Αυτός είναι ο Άδης του θανάτου του Χριστού και ο Παράδεισος της Ανάστασής Του… ωστόσο αυτό είναι το νερό του Βαπτίσματος…  αλλά δεν είναι νερό… είναι ο θάνατος και η ανάσταση του Χριστού μέσα στα οποία βαπτίζεσθε…»

Και έτσι βλέπουμε όλο τον κόσμο –γιατί «όλος ο κόσμος είναι μυστήριο» – όπως είχε πει ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Παλεύουμε με την γλώσσα για να βρούμε ένα τρόπο να πούμε «είναι… παρ’ όλα αυτά… ακόμα όχι… αλλά είναι». Αυτό είναι πάντα το δύσκολο στην διατύπωση του μυστηρίου. Είναι δύσκολο, όχι επειδή είναι λιγότερο από πραγματικό, αλλά λόγω του χαρακτήρα και της φύσης της πραγματικότητάς του. Η σύγχρονη χριστιανική σκέψη και γλώσσα που απλώς απορρίπτουν το μυστήριο και αναβάλλουν τον ερχομό του - ή αρνούνται τον χαρακτήρα της πραγματικότητάς του - αλλάζουν τα πιο ουσιαστικά στοιχεία της χριστιανικής πίστης και δημιουργούν απρόσεκτα μια νέα θρησκεία.

Όμως εμείς έχουμε διδαχθεί κάτι διαφορετικό. Μας έχει δοθεί η «Τελική Καταστροφή των Δαιμόνων», ο «Μυστικός Δείπνος», η «Βασιλεία του Θεού»…. Γιατί να αναζητούμε κάτι λιγότερο;