Τον Αύγουστο του 2016 ο οικονομολόγος Κεν Ρόγκοφ εξέδωσε το βιβλίο «Η κατάρα των μετρητών». Η κεντρική ιδέα του βιβλίου είναι ότι τα μετρητά πρέπει να καταργηθούν, διότι αυτά χρησιμοποιούνται από το οργανωμένο έγκλημα και την τρομοκρατία.

Το βιβλίο προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις. Σημαντικοί οικονομολόγοι (Kέβιν Ντάουντ, Νταγκ Φρανς, Τζιμ Γκραντ κ.ά.) κατέρριψαν με σχετική ευκολία τα επιχειρήματα του Ρόγκοφ, η ζημιά όμως είχε γίνει· η κατάργηση ή έστω ο περιορισμός της χρήσης των μετρητών στις συναλλαγές εμφανίζεται από αρκετούς οικονομολόγους, πολλά στελέχη και επικεφαλής κεντρικών τραπεζών και πολύ περισσότερους ακόμη πολιτικούς, ως η λύση στο πρόβλημα του οργανωμένου εγκλήματος. Πόσο ευσταθεί αυτό το «ατράνταχτο» επιχείρημα;

Ας εξετάσουμε την άποψη ότι τα μετρητά χρησιμοποιούνται πράγματι και από το οργανωμένο έγκλημα. Το οργανωμένο έγκλημα χρησιμοποιεί επίσης το internet, όπλα, τραπεζικές θυρίδες, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, σπίτια, δικηγόρους, λογιστές, κομμώτριες και χιλιάδες άλλα πράγματα που χρησιμοποιεί ο κάθε νομοταγής πολίτης. Θα πρέπει να απαγορεύσουμε ή να ελέγξουμε ένα νόμιμο μέσο επειδή το χρησιμοποιούν και κάποιοι παράνομοι;

Στις πρώτες θέσεις στην κατάταξη των παραγόντων οι οποίοι διευκολύνουν το οργανωμένο έγκλημα, συμπεριλαμβάνονται, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που είδε το φως της δημοσιότητας στη Μεγάλη Βρετανία, τα δικηγορικά και λογιστικά γραφεία. Μήπως να καταργήσουμε κι αυτά; Η τρομοκρατία έχει ως κύρια αιτία της τον θρησκευτικό φανατισμό, μήπως είναι ώρα να καταργήσουμε τη θρησκεία;

Η κατάργηση των μετρητών δεν θα επηρέαζε καθόλου το οργανωμένο έγκλημα. Αυτό βρίσκεται πάντοτε δύο βήματα μπροστά από τους κρατικούς σχεδιαστές. Θα άλλαζε απλώς τα μέσα που χρησιμοποιούν οι εγκληματικές οργανώσεις για να επιτύχουν τους σκοπούς τους. Το πιθανότερο είναι ότι αυτές θα στρέφονταν προς τη μεγαλύτερη ασφάλεια του «σκοτεινού διαδικτύου» και των κρυπτονομισμάτων.

Η κατάργηση των μετρητών θα είχε, όμως, άμεση αρνητική επίπτωση σε διάφορες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (Ρομά, ηλικιωμένους, επαίτες, άπορους χωρίς τραπεζικό λογαριασμό κ.ο.κ.). Όλοι αυτοί θα βρίσκονταν σε απόλυτη απελπισία.

Η κατάργηση των μετρητών θα καταργούσε την ιδιωτική ζωή μας. Θα ήταν αδύνατον να πραγματοποιήσει κανείς συναλλαγές χωρίς κάποιος τρίτος να μπορεί εύκολα να τις πληροφορηθεί.

Για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας, ο λόγος για τον οποίο προωθείται η κατάργηση των μετρητών δεν είναι η αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος, αυτό είναι απλώς το αφελές πρόσχημα, ώστε η κοινή γνώμη να αποδεχθεί χωρίς αντίδραση τον δραστικό περιορισμό της ελευθερίας της. Στην πραγματικότητα, η κατάργηση των μετρητών εξυπηρετεί νομισματικές πολιτικές, σε συνδυασμό με τις απολύτως αποτυχημένες πολιτικές των αρνητικών επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών.

Οι οικονομολόγοι γνωρίζουν καλά ότι τα μετρητά, σε αντίθεση με τις καταθέσεις, δεν μπορούν να έχουν αρνητικό επιτόκιο. Γνωρίζουν επίσης καλά ότι ένας σημαντικός περιορισμός στην αυθαίρετη πολιτική επιτοκίων μιας κεντρικής τράπεζας δεν είναι άλλος από το μηδενικό κατώτατο όριο. Το σημείο εκείνο δηλαδή που η μείωση των επιτοκίων θα οδηγούσε τους καταθέτες σε μαζικές αναλήψεις από τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους.

Η κατάργηση των μετρητών θα περιόριζε σημαντικά τα περιθώρια ελιγμών των καταθετών στην πολιτική αρνητικών επιτοκίων των τραπεζών.

Είναι καιρός να σκεφτούμε τις επιπτώσεις της κατάργησης των μετρητών στην ελευθερία μας.