Το τέλος τής ανωνυμίας τού χρήματος με την κατάργηση τών μετρητών στις συναλλαγές και οι κίνδυνοι από την επωνυμία τού υποχρεωτικού ψηφιακού νομίσματος.

Πόλεμο στα μετρητά κηρύσσει η Κυβέρνησις, που ωστόσο, με μεθοδευμένες κινήσεις, οδεύει σταδιακώς προς την οικονομία τού… Μεγάλου Αδελφού. Με το φορολογικό νομοσχέδιο που ετέθη χθες σε δημόσια διαβούλευση, έρχεται η πλήρης απαγόρευσις χρήσεως μετρητών σε συναλλαγές άνω τών 500 ευρώ σε μία προσπάθεια πατάξεως τής φοροδιαφυγής.

Με την νέα διάταξη, θα πληρώνουν πρόστιμο, όσο το διπλάσιο τής συναλλαγής, όσοι δέχονται πληρωμές με μετρητά πάνω από το όριο αυτό. Αν δηλαδή επιχείρησις ή επαγγελματίας δεχθούν από πελάτη 3.000 ευρώ μετρητά, θα χάνουν 6.000 ευρώ! Ταυτοχρόνως οι αγοραπωλησίες ακινήτων θα γίνονται αποκλειστικώς με χρήση τραπεζικών μέσων πληρωμής ενώ συμβόλαια που αναφέρουν μερική ή ολική εξόφληση τού τιμήματος με μετρητά, είναι άκυρα. Παράλληλα, από την άνοιξη τού 2024 θα τοποθετηθούν «POS παντού», με το πλαστικό χρήμα να κυριαρχεί σε κάθε συναλλαγή. Με κάθε πληρωμή η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων θα έχει αυτομάτως πλήρη εικόνα για το προφίλ τού φορολογούμενου αλλά και τής επιχειρήσεως που θα δέχεται την πληρωμή, ενώ κάθε κίνησις θα παρακολουθείται και θα τίθεται στο μικροσκόπιο τών αρμόδιων αρχών.

Η πανταχού παρούσα εικόνα τού Μεγάλου Αδελφού με την ασφυκτική παρακολούθηση τών νοικοκυριών και τών επιχειρήσεων, το τέλος τής ανωνυμίας τού χρήματος και η υιοθέτησις τού ψηφιακού ευρώ προκαλούν αναμφισβήτητα ερωτήματα σχετικώς προς το εάν όλες αυτές οι κινήσεις αποτελούν μέρος μιας αναγκαιότητος για την αντιμετώπιση τού μείζονος προβλήματος τής φοροδιαφυγής ή είναι μία ακόμη απειλή για την δημοκρατία.

Σίγουρα, ο περιορισμός και η κατάργησις τών μετρητών και η υιοθέτησις τών ηλεκτρονικών συναλλαγών συμβάλλουν στην πάταξη τού μαύρου χρήματος, τών παράνομων δραστηριοτήτων και τής φοροδιαφυγής, ενώ συμβάλλουν και στην αύξηση τής φορολογικής συμμoρφώσεως. Για παράδειγμα, με την υποχρεωτική χρήση τραπεζικών μέσων θα τεθεί φρένο στις βαλίτσες μαύρου χρήματος που διεκινούντο για αγοραπωλησίες ακινήτων κυρίως στην Βόρειο Ελλάδα από Τούρκους και Βούλγαρους, και όλες οι διαδικασίες θα είναι απολύτως διαφανείς.

Επί πλέον, οι υπέρμαχοι τής καταργήσεως τών μετρητών εκτιμούν ότι έτσι ξεπερνώνται οι περιορισμοί που επιβάλλει στην νομισματική πολιτική το μηδενικό επίπεδο επιτοκίων (zero lower bound). Μελλοντικώς το ψηφιακό ευρώ θα αποτελεί μια πρόσθετη και ευκολώτερη επιλογή πληρωμής, ενώ οι πολίτες θα το χρησιμοποιούν χωρίς χρέωση για τις βασικές πληρωμές τους σε ολόκληρη την ζώνη τού ευρώ. Θα αποτελεί ένα γρήγορο, εύκολο και ασφαλές μέσο για τις καθημερινές πληρωμές και ταυτοχρόνως θα στηρίξει τον ψηφιακό μετασχηματισμό τής ευρωπαϊκής οικονομίας και θα ενθαρρύνει ενεργά την καινοτομία στις πληρωμές λιανικής.

Στον αντίποδα, η κατάργησις τών μετρητών ισοδυναμεί με το τέλος τής ανωνυμίας τών συναλλαγών και την είσοδο σε ένα καθεστώς ολοκληρωτικής επιτηρήσεως. Όπως και η ίδια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναγνωρίζει, τα μετρητά διαφυλάσσουν την ιδιωτική ζωή, αφού οι συναλλαγές με μετρητά προασπίζουν το θεμελιώδες μας δικαίωμα για προστασία τής ιδιωτικής ζωής, τών δεδομένων και τής ταυτότητός μας σε οικονομικά θέματα. Επί πλέον, τα μετρητά παρέχουν επιλογές πληρωμής και αποταμιεύσεως για ανθρώπους με περιορισμένη ή καμμία πρόσβαση σε ψηφιακό χρήμα, γεγονός που τα καθιστά καίριας σημασίας για την ενσωμάτωση πολιτών από κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι και όσοι έχουν χαμηλότερο εισόδημα.

Επιπροσθέτως, ως μειονέκτημα, έχει καταγραφεί η απώλεια ελέγχου τών καταθέσεων με την χρήση τής κάρτας έναντι τής χρήσεως τών μετρητών.

Συμφώνως προς τον Yves Mersch, μέλος τής Εκτελεστικής Επιτροπής τής ΕΚΤ, έρευνα τής Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης, στην οποία συμμετείχαν 65.000 κάτοικοι τής ζώνης τού ευρώ, σχεδόν το 80% όλων τών συναλλαγών σε σημεία πωλήσεως γίνονται σε μετρητά. Αν λάβουμε υπ’ όψιν την αξία τών συναλλαγών, πάνω από το 50% τών πληρωμών γίνεται τοις μετρητοίς.

Όπως συμβαίνει συχνά στην Ευρώπη, παρατηρούνται έντονες διαφορές μεταξύ κρατών μελών: το ποσοστό τών συναλλαγών σε μετρητά κυμαίνεται από 42% στην Φινλανδία έως 92% στην Μάλτα. Γενικώς, όμως, η πίστις τών πολιτών στα μετρητά παραμένει ισχυρή –γίνεται μάλιστα ολοένα ισχυρότερη. Ταυτοχρόνως, υπογραμμίζει ότι «εάν η Ευρώπη καταργούσε τα μετρητά, οι πολίτες θα έχαναν τον μοναδικό άμεσο σύνδεσμό τους με το χρήμα κεντρικής τραπέζης. Σε ένα δημοκρατικό καθεστώς, η ύπαρξις ενός τέτοιου συνδέσμου ενισχύει την δημόσια αποδοχή τής ανεξαρτησίας τών κεντρικών τραπεζών, ενδυναμώνοντας την εμπιστοσύνη και την στήριξη τών πολιτών στην άσκηση αποτελεσματικής νομισματικής πολιτικής» υποστηρίζει.