Τον Δεκέμβριο του 1990, μία ομίχλη κύλησε πάνω σε ένα τμήμα της εθνικής οδού I-75 μεταξύ  των πόλεων Νόξβιλ και Τσατανούγκα.  Η ορατότητα  γρήγορα έγινε πρόβλημα. Το αποτέλεσμα ήταν μια καραμπόλα με 99 αυτοκίνητα, με 12 θανάτους και 42 τραυματισμούς.  Τέτοιες τραγωδίες επαναλαμβάνονται κατά καιρούς σε ολόκληρη τη χώρα, με κύριους υπαίτιους την ομίχλη, την βροχή, το χιόνι και τον πάγο.

Αν έχετε βρεθεί ποτέ σε τέτοιες οδικές συνθήκες, τότε μάλλον θυμάστε κάτι από τον πανικό που τις συνοδεύει. Δεν είναι μόνο οι δικές σας ικανότητες που προκαλούνται. Οι τρομακτικές σκέψεις του «τρελού» ημιφορτηγού 40 τόννων που έρχεται καταπάνω σας από πίσω σαν βολίδα είναι αυτές που ωθούν αυτό τον φόβο σας. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ενώ είχα βγει για μερικά θελήματα, ξέσπασε μια ξαφνική και απροσδόκητη βροχή χιονόνερου στην πόλη (Απρίλιο μήνα!). Δεν κράτησε περισσότερο από πέντε λεπτά, αλλά ήταν τόσο ξαφνική και άγρια που οι δρόμοι έγιναν αμφίβολης ασφάλειας. Η ζωή στην ταχεία λωρίδα είναι επικίνδυνη.

Η συνταξιοδοτική μου ζωή έχει φέρει στο επίκεντρο της προσοχής μου μια αλληγορία από εμπειρίες οδήγησης, η οποία παρατήρησε την διαφορά μεταξύ της ζωής που βλέπει κανείς «στο παρμπρίζ» και της ζωής που βλέπει «στον καθρέφτη» ενός αυτοκινήτου.  Η πρώτη ορμάει προς το μέρος σας καθώς προχωράτε εμπρός με ταχύτητα, δίνοντας μόνο μια σύντομη εικόνα του τι πρόκειται να ακολουθήσει. Η δεύτερη υποχωρεί αργά στο βάθος, συνοδευόμενη από την ανάμνηση του μακρού δρόμου που προηγήθηκε. Η ζωή στο παρμπρίζ είναι, κατά τη γνώμη μου, εμπειρία των νέων ειδικά. Ο κόσμος και το μέλλον σπεύδουν προς το μέρος τους και φαντάζουν να είναι, μακράν, το πιο σημαντικό κομμάτι του δρόμου.  Ο δε καθρέφτης είναι ο κόσμος των γηρασκόντων. Αυτό που εγώ θυμάμαι (καθώς πλησιάζω τα 70) είναι πολύ πιο σημαντικό από αυτό που πρόκειται να ακολουθήσει – περιέχει τόσα πολλά περισσότερα.  Θεωρούμενο υπό αυτό το φως, το δόγμα της θείας πρόνοιας συχνά φαίνεται πιο προφανές στους ηλικιωμένους απ’ ότι στους νέους.  Στεκόμαστε σε διαφορετικά σημεία παρατήρησης.

Υπάρχει, όμως, το πρόβλημα της «ομίχλης». Οδηγώντας μέσα σε μια πυκνή ομίχλη, τόσο αυτό που είναι μπροστά όσο και αυτό που είναι πίσω μας  είναι κρυμμένα. Οδηγούμε προς κάτι σε κατάσταση σχεδόν τύφλωσης. Νομίζω ότι υπάρχουν στιγμές στην Ιστορία (όπως και στην προσωπική μας ζωή), όταν η ομίχλη μάς περιστοιχίζει, και τόσο η πρόνοια του παρελθόντος όσο και η πορεία προς τα εμπρός δεν είναι ορατά. Τα τελευταία χρόνια, με την πανδημία, την διακοπή της εφοδιαστικής αλυσίδας, τον σημερινό μας πληθωρισμό και το κλίμα πολέμου, εύκολα συνωμοτούν για να κάνουν ακόμα και τα τοπικά πράγματα να μοιάζουν αβέβαια και «ομιχλώδη». Δεν γράφω για τις εκκλησιαστικές πολιτικές, ούτε για την κοσμική πολιτική (σε μεγάλο βαθμό). Εντούτοις, θα ομολογήσω πως έχω έναν αριθμό από ανησυχίες σε αυτούς τους τομείς, και πως νοιώθω να είμαι μέσα σε μια «ομίχλη» όταν προσπαθώ να σκεφτώ πώς μπορεί αυτά να εξελιχθούν.

Αυτές οι ανησυχίες αποκαλύπτουν τον «μοντερνισμό» μέσα στην δική μου καρδιά. Οι βαθύτερές μας συνήθειες, που καλλιεργήσαμε με πολλούς τρόπους, τείνουν προς τη διαχείριση. Φανταζόμαστε πως εμείς ελέγχουμε τα αποτελέσματα της Ιστορίας. Ως εκ τούτου, καλλιεργούμε μέσα μας μια «αγορά» από πληροφορίες. Τα νέα του κόσμου, τα γεγονότα και οι τάσεις φαντάζουν (σε ​​εμάς) σαν απαιτούμενη ανάγνωση και ακρόαση.  Μέχρι που σκεφτόμαστε μέσα μας: «Πώς θα ξέρω πώς να προσεύχομαι αν δεν ξέρω τι συμβαίνει;»  Το συμπέρασμα αυτής της σκέψης είναι: «Πώς θα ξέρει ο Θεός τι συμβαίνει αν δεν Του το πω εγώ;»

Η εικόνα που επικαλέσθηκα σε αυτό το άρθρο - της οδήγησης μέσα σε ομίχλη - είναι από μόνη της αρκετά αποκαλυπτική. Περιγράφει τις ζωές μας σαν να είμαστε εμείς που κάνουμε  την οδήγηση.  Εδώ ακριβώς έρχεται η Πρόνοια να μας επιπλήξει: πώς αφηγούμαστε την ιστορία της Ιστορίας;  Αυτό που ονομάζουμε «Ιστορία» δεν είναι μια καταγραφή γεγονότων του παρελθόντος. Είναι μια αφήγηση - μια ιστόρηση - που προσπαθεί να βγάλει ένα νόημα για τα γεγονότα που έχουν συμβεί. Η «εξιστόρηση» που χρησιμοποιούμε για να διαμορφώσουμε (και να επιλέξουμε) τα γεγονότα που αφηγούμαστε είναι αυτό που καλούμε «Ιστορία».  Μιλώντας ορθά, οι Χριστιανοί δεν πιστεύουν στην «Ιστορία».

Η χριστιανική πίστη ομολογεί πίστη στην «πρόνοια», δηλαδή, πως τα γεγονότα που εκτυλίσσονται διαχρονικά καθοδηγούνται από τον Ίδιο τον Θεό προς το δικό Του επιθυμητό τέλος. Αν πράγματι υπάρχει μια «χριστιανική Ιστορία», τότε είναι η αφήγηση των γεγονότων βάσει των όρων της Ιστορίας που διηγείται ο Θεός. Η Χριστιανική «Ιστορία» είναι εντελώς και ολοκληρωτικά Ιστορία της Θείας Πρόνοιας. 

Η Χριστιανική άποψη είναι πως το μοναδικό σημείο της Ιστορίας – μάλιστα το μοναδικό σημείο όλων των πραγμάτων - βρίσκεται στον θάνατο και την ανάσταση του Χριστού. Ο Θάνατος και η Ανάσταση του Χριστού είναι - για την αιώνια ιστορία όλων των πραγμάτων - ό,τι είναι η «μεγάλη έκρηξη» για το ορατό σύμπαν (και ακόμα περισσότερο από αυτό).  Και παρόλο που ο Θάνατος και η Ανάσταση του Χριστού συμβαίνουν σε μια μετρήσιμη, προσδιορίσιμη χρονική στιγμή της Ιστορίας (περίπου το 33 μ.Χ.), είναι επίσης σωστό να τα περιγράψουμε τόσο ως αρχή όσο και ως τέλος της Ιστορίας.

«…ότι εν αυτώ εκτίσθη τα πάντα, τα εν τοις ουρανοίς και τα επί της γης, τα ορατά και τα αόρατα, είτε θρόνοι, είτε κυριότητες, είτε αρχαί, είτε εξουσίαι· τα πάντα δι' αυτού και εις αυτόν έκτισται· και αυτός εστι προ πάντων, και τα πάντα εν αυτώ συνέστηκε..»    (Κολ.1:16-17)

Ο Χριστός είναι η αρχή («τα πάντα δι' αυτού»). Ο Χριστός είναι ο σκοπός όλων των πραγμάτων («τα πάντα εν αυτώ συνέστηκε…»). Ο Χριστός είναι το τέλος των πραγμάτων. Ο Ίδιος ο Χριστός είναι η πρόνοια όλης της δημιουργίας. Ομολογούμε, πως ζούμε μέσα στην δική Του Ιστορία.

Έτσι, ισχύει πως η πρόνοια δεν είναι τόσο πολύ μέσα στον καθρέφτη (σαν να οδηγούν όλα προς εμένα).  Πρόνοια είναι το γεγονός πως ο Χριστός με έχει κάνει δικόν Του και πως είμαι ο ίδιος μέρος της εκτύλιξης του Θανάτου και της Ανάστασής Του μέσα στον κόσμο. Η ομίχλη της παρούσας στιγμής (και είναι πάρα πολλή η ομίχλη!) καθαρίζεται και ανασηκώνεται υπό το φως του Θανάτου και της Ανάστασης του Χριστού.

Ο Απόστολος Παύλος (που περιστασιακά απαριθμεί λεπτομέρειες της πρόνοιας του Θεού στη ζωή του - πρβλ. Β’ Κορ. 11:23-33) προσφέρει αυτή την απλή περίληψη: «Εγώ σταυρώθηκα με τον Χριστό, ωστόσο, ζω».  Οι ζωές μας δεν είναι τίποτα λιγότερο από τον Θάνατο και την Ανάσταση του Χριστού - που απεικονίζονται στην Ιστορία με τους μυριάδες τρόπους που είναι το Σώμα Του.

Μέσα στην ομίχλη του κόσμου (που περιλαμβάνει ακόμα και εκείνες τις στιγμές που φανταζόμαστε πως βλέπουμε καθαρά), το να καταλαβαίνουμε το χέρι του Θεού δεν σημαίνει πως γινόμαστε ερμηνευτές των γεγονότων, πόσο μάλλον σοφοί με μεγάλη διορατικότητα στις μηχανορραφίες των εξουσιαστών. Υπάρχει μόνο η θέαση του Χριστού, ο Οποίος - βλέποντάς Τον μέσα σε οτιδήποτε και σε όλα - είναι Αυτός που δίνει την μοναδική ερμηνεία που είναι αληθινή.

« … νυν δε ούπω ορώμεν αυτώ τα πάντα υποτεταγμένα· τον δε βραχύ τι παρ' αγγέλους ηλαττωμένον βλέπομεν Ιησούν …»  (Εβρ. 2:8-9).