Ο ευαγγελιστής Λουκάς

Ο Άγιος Λουκάς καταγόταν από την Αντιόχεια της Συρίας, ήταν Ρωμαίος πολίτης και προερχόταν από τους εξ’ εθνών χριστιανούς. Στο επάγγελμα ήταν ιατρός και, παρ’ όλη την κοσμική σοφία που διέθετε και την κατά κόσμον αναγνώριση που τον περιέβαλε, επέλεξε και δόθηκε στην άνωθεν σοφία, την από Θεού, σύμφωνα με την υμνογραφία της εκκλησίας μας: «την σοφίαν γαρ, την αληθή αγαπήσας, απεμώρανας, την κοσμικήν αγνωσίαν». Ο συναξαριστής του Αγίου Νικοδήμου διασώζει πως ο Λουκάς ασχολείτο και αγαπούσε την ζωγραφική τέχνη, ενώ παράλληλα το απολυτίκιό του μαρτυρεί πως ανεδείχθη «ζωγράφος πανάριστος τής Θεοτόκου Μητρός». Επίσης, γνώριζε την εβραϊκή και την συριακή διάλεκτο.

Η συνάντησή του με τον Θεό έγινε δια μέσου του αποστόλου Παύλου, την εποχή που αυτοκράτορας ήταν ο Τίτος Κλαύδιος (42 μ.Χ.). Πριν γνωρίσει τον πρωτοκορυφαίο Παύλο στην Θήβα της Βοιωτίας, εξασκούσε το επάγγελμά του. Έπειτα όμως, αφού απαρνήθηκε την προγονική του πλάνη, ακολούθησε τον χριστιανικό και πιο συγκεκριμένα τον ιεραποστολικό τρόπο ζωής ως «τού Παύλου συνέκδημος και φοιτητής ιερός».

Με προτροπή του Αποστόλου των Εθνών συνέγραψε το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και καθ’ υπαγόρευσή του τις Πράξεις των Αποστόλων («όθεν το Ευαγγέλιον τού Λόγου διεχάραξας, και τών συναποστόλων σου, τα ιερά κατορθώματα»…) Αμφότερα τα βιβλία έχουν τη μορφή επιστολής προς τον ηγεμόνα της Αχαΐας Θεόφιλο.

Ο Λουκάς συνόδευσε τον Παύλο στην Τρωάδα, στην Μακεδονία, στους Φιλίππους, στα Ιεροσόλυμα και την Ρώμη. Βρισκόταν, μάλιστα, μαζί του όταν το πλοίο του ναυάγησε καταμεσής του πελάγους. Δύο αναφορές του Παύλου για το πρόσωπό του, φανερώνουν το ιεραποστολικό του φρόνημα, αλλά και την πιστότητα που επιδείκνυε στον Απόστολο του Χριστού. Στην προς Κολοσσαείς επιστολή τον αποκαλεί «ο αγαπητός» (Κολ 4,14) και στην Β΄ προς Τιμόθεο γράφει χαρακτηριστικά: «Λουκάς εστι μόνος μετ εμού» (Β΄Τιμ 4,11).

Τέλος, οι πληροφορίες γύρω από την κοίμηση του Αγίου Λουκά είναι συγκεχυμένες. Συνεπώς, οι απόψεις τόσο για τρόπο όσο και για την ηλικία της κοίμησής του διίστανται. Πιθανότερο είναι πως ο Άγιος Λουκάς απεβίωσε εν ειρήνη σε ηλικία 80 ετών.

Η μνήμη του τιμάται στις 18 Οκτωβρίου.

Απολυτίκιον

Ακέστωρ σοφώτατος, Ιερομύστα Λουκά, ζωγράφος πανάριστος, τής Θεοτόκου Μητρός, εδείχθης Απόστολε, έγραψας μάκαρ, λόγους, δια πνεύματος θείου, έδωκας εννοήσαι, συγκατάβασιν άκραν, Χριστού τής παρουσίας, διο πρέσβευε σωθήναι ημάς.

To εγχειρίδιο των Ιεραποστόλων

Είναι αλήθεια πως η συγγραφή των Πράξεων των Αποστόλων που άφησε ο Άγιος Λουκάς ως κληρονομιά στους χριστιανούς και κυρίως στους ιεραποστολικά αγωνιζόμενους ανθρώπους είναι πολύτιμη. Δεν μας πληροφορεί ιστορικά μόνο για την διάδοση του Ευαγγελίου η οποία συντελέστηκε με κάθε -κατά Θεόν επιτρεπτό- τρόπο και κόστος από τους Αποστόλους, αλλά καθιστά τις «Πράξεις των Αποστόλων» πρότυπο και εγχειρίδιο ιεραποστολής σε όλους εμάς που λίγο ή πολύ δραστηριοποιούμαστε σ’ αυτήν την διακονία. Το «Ευαγγέλιο του Αγίου Πνεύματος», όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται το εν λόγω βιβλίο, εκπέμπει πάμπολλα ιεραποστολικά μηνύματα. Στη συνέχεια, θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε ορισμένα χαρακτηριστικά δείγματα αυτών των μηνυμάτων, που έχουμε σταχυολογήσει.

Στο πρώτο κεφάλαιο των Πράξεων, πριν από το γεγονός της Ανάληψής Του, ο Κύριος προλέγει στους μαθητές την αποστολή τους: «λήψεσθε δύναμιν επελθόντος τού Αγίου Πνεύματος εφ υμάς, και έσεσθέ μοι μάρτυρες εν τε Ιερουσαλήμ και εν πάση τη Ιουδαία και Σαμαρεία και έως εσχάτου τής γης» (Πρ 1,8). Με αυτόν τον λόγο τους φανερώνει πως το κήρυγμά τους δεν θα έχει σύνορα, αλλά θα είναι οικουμενικό.

Το περιστατικό της εκλογής του διαδόχου του Ιούδα (Πρ 1,12-26) μας διδάσκει πως το έργο είναι του Θεού και εμείς συνεργάτες του. Γίνεται ακόμη σαφές ότι ουδείς είναι αναντικατάστατος σ’ αυτό, αφού «δύναται ο Θεός εκ τών λίθων τούτων εγείραι τέκνα τω Αβραάμ» (Λουκ 3,8).

Η δυνατότητα που δόθηκε στους Αποστόλους «λαλείν ετέραις γλώσσαις» (Πρ. 2,4) φανερώνει τον οικουμενικό χαρακτήρα του γεγονότος της Πεντηκοστής και την πρόθεση του Πνεύματος του Αγίου να οδηγήσει και να συνοδεύσει τα βήματα των αποστόλων στις εσχατιές της γης.

Το πρώτο γεγονός αμέσως μετά την Πεντηκοστή ήταν το κήρυγμα του Πέτρου (Πρ 2,14-41) και έπειτα ακολούθησαν οι βαπτίσεις των ανθρώπων που πίστευσαν στο λόγο του: «οι μεν ουν ασμένως αποδεξάμενοι τον λόγον αυτού εβαπτίσθησαν» (Πρ 2,41).

Ο τρόπος ζωής της πρώτης εκκλησιαστικής κοινότητας συνίστατο από διδαχή, επικοινωνία των μελών της Εκκλησίας, προσευχές και Θεία Λειτουργία, έχοντας όλοι «άπαντα κοινά» (Πρ 2,44).

Τα θαύματα των αποστόλων – τα οποία βρίσκονται άφθονα μέσα στο ιερό κείμενο των Πράξεων – αναδεικνύουν το ενδιαφέρον της πρώτης Εκκλησίας για την λύτρωση των ανθρώπων τόσο από τις αρρώστιες όσο και από τον θάνατο, καθώς ακολουθούσε πιστά την αγαπητική στάση του Ιησού σε κάθε πονεμένο.

Γεγονός αναντίρρητο είναι πως το έργο των αποστόλων δεν ήταν στρωμένο με ροδοπέταλα, αλλά αποτελείτο από πολλούς κινδύνους και κακοπάθειες όπως φυλακίσεις (Πρ 4,3), λιθοβολισμούς (Πρ 14,19), ξυλοδαρμούς (Πρ 16,37) και άλλα μαρτύρια. Σχεδόν όλοι οι απόστολοι έδωσαν τη ζωή τους για χάρη του Ευαγγελίου. Κανένα όμως από τα ποικίλα δεινά περιστατικά που υπέμειναν δεν κατάφερε να τους στερήσει την χαρά: «οι μεν ουν επορεύοντο χαίροντες από προσώπου τού συνεδρίου, ότι υπέρ τού ονόματος αυτού κατηξιώθησαν ατιμασθήναι» (Πρ 5,41).

Παρά τις κακοπάθειες και τα μαρτύρια, οι απόστολοι δεν δίσταζαν να χρησιμοποιήσουν ως εργαλείο ιεραποστολικό τον έλεγχο, τολμώντας με γενναιότητα να δείξουν τους υπαίτιους του θανάτου του Ιησού: «ον υμείς μεν παρεδώκατε και ηρνήσασθε αυτόν κατά πρόσωπον Πιλάτου, κρίναντος εκείνου απολύειν· υμείς δε τον άγιον και δίκαιον ηρνήσασθε, και ητήσασθε άνδρα φονέα χαρισθήναι υμίν, τον δε αρχηγόν τής ζωής απεκτείνατε, ον ο Θεός ήγειρεν εκ νεκρών, ού ημείς μάρτυρές εσμεν» (Πρ 3,13-15). Με το ίδιο θάρρος, όταν οι άρχοντες τους διέταξαν να σταματήσουν το έργο τους, δεν δίστασαν να ομολογήσουν: «πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή ανθρώποις»(Πρ 5,29).

Η εκλογή των επτά διακόνων δείχνει την προσήλωση των Αποστόλων στο κήρυγμα, αλλά και το ενεργό ενδιαφέρον τους για την φιλανθρωπία, την ενίσχυση δηλαδή των χήρων, των ορφανών και των αναγκεμένων ανθρώπων (Πρ 6, 1-7).

Το περιστατικό με το Σίμωνα τον Μάγο, ο οποίος ζήτησε να αγοράσει το Πνεύμα το Άγιο και σε όποιον ακουμπάει τα χέρια να του το μεταδίδει, φανέρωσε την αφιλαργυρία των Αποστόλων οι οποίοι αποκάλυψαν πως το Πνεύμα του Θεού δεν αγοράζεται με χρήματα, αλλά έλκεται από την αληθινή μετάνοια και την καθαρή καρδιά (Πρ 8,9-25). Άλλωστε και ο Απόστολος των Εθνών, ο Παύλος, τονίζει να αποφεύγουμε το εύκολο χρήμα και μας προτρέπει στην εργατικότητα και στην ελεημοσύνη, όπως έπραξε ο ίδιος: «αργυρίου ή χρυσίου ή ιματισμού ουδενός επεθύμησα· αυτοί γινώσκετε ότι ταις χρείαις μου και τοις ούσι μετ εμού υπηρέτησαν αι χείρες αύται. Πάντα υπέδειξα υμίν ότι ούτω κοπιώντας δει αντιλαμβάνεσθαι τών ασθενούντων, μνημονεύειν τε τον λόγον τού Κυρίου Ιησού, ότι αυτός είπε· μακάριόν εστι μάλλον διδόναι ή λαμβάνειν» (Πρ 20,33-35).

Στις Πράξεις των Αποστόλων παρατηρούμε πως το έργο των αποστόλων, η ιεραποστολή τους δηλαδή, δεν επιτελείται μόνο από αυτούς, αλλά έχουν συνεργούς τόσο το Πνεύμα το Άγιο, όσο και τους Αγγέλους (Πρ 8,26-32 Φίλιππος, Πρ 10,1-18 Πέτρος-Κορνήλιος, Πρ 16,25-30 δεσμά Παύλου).

Το περιστατικό του Αποστόλου Πέτρου στο σπίτι του Κορνηλίου έχει πολλά να μας διδάξει. Καταρχάς, ο λόγος του «ανάστηθι· καγώ αυτός άνθρωπός ειμι» (Πρ 10,26) εξαιτίας της υπερβολικής τιμής στο πρόσωπό του εκ μέρους του Κορνηλίου, δηλώνει πως δεν οικειοποιείται τις ενέργειες του Αγίου Πνεύματος, οι οποίες φανερώνονται στον κόσμο μέσω αυτού. Αλλά και η φράση του: «επ' αληθείας καταλαμβάνομαι ότι ουκ έστι προσωπολήπτης ο Θεός, αλλ' εν παντί έθνει ο φοβούμενος αυτόν και εργαζόμενος δικαιοσύνην δεκτός αυτώ εστι. ον λόγον ον απέστειλε τοις υιοίς Ισραήλ ευαγγελιζόμενος ειρήνην δια Ιησού Χριστού· ούτός εστι πάντων Κύριος» (Πρ 10,34-37) δείχνει πως συνειδητοποίησε το γεγονός ότι ο Θεός απέστειλε τους αποστόλους να κηρύξουν το Ευαγγέλιό Του όχι μόνο στους Εβραίους αλλά και στους εθνικούς.

Κλείνοντας, άξιο αναφοράς και μίμησης είναι το θυσιαστικό πνεύμα των Αποστόλων, οι οποίοι δαπάνησαν όλη τους την ζωή στην διάδοση του Ευαγγελίου, στο κήρυγμα της αναστάσεως του Ιησού Χριστού. Αδιαφορώντας για την κοινωνική απομόνωση που υπέστησαν, τις ύβρεις, τις φυλακίσεις και τους ξυλοδαρμούς, κατευθύνονταν με ιλαρότητα προς τον θάνατό τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο εξαίσιος Παύλος με την επιμονή του να βρεθεί στα Ιεροσόλυμα όπου θα τον συλλάμβαναν οι Ιουδαίοι και θα τον παρέδιδαν στους Ρωμαίους για να τον θανατώσουν (Πρ 21, 12-14), γνωρίζοντας πως έτσι θα του χάριζαν την όντως Ζωή.