Αγία Μαρία η Μαγδαληνή, η Ισαπόστολος

Μιχαήλ Χούλης,

Θεολόγος καθηγητής

Ανήκε στον κύκλο των γυναικών εκείνων που ακολουθούσαν τον Χριστό και τους αποστόλους Του, βοηθώντας με πολλούς τρόπους την σωτηριολογική τους αποστολή. Ο ευαγγελιστής Λουκάς διασώζει την πληροφορία ότι πολλές από εκείνες τις μαθήτριες του Κυρίου συντηρούσαν οικονομικά μεγάλο μέρος του ιεραποστολικού του έργου και συνεισέφεραν στη συντήρηση, μετακίνηση και διαμονή της συνοδείας του Ιησού (Λκ. 8,3)¹. Η συγκεκριμένη Μαρία καταγόταν από τα Μάγδαλα, παραλιακή πόλη της Γαλιλαίας. Γι’ αυτό και ονομάζεται Μαγδαληνή. Η επισήμανση της καταγωγής της μάς ενημερώνει αφενός για το ότι δεν ταυτίζεται με τις υπόλοιπες Μαρίες που ακολουθούσαν τον Ιησού, αλλά και αφετέρου μας πληροφορεί ότι δεν είχε σύζυγο, αφού διαφορετικά θα αναφερόταν με το όνομα του συζύγου της (π.χ. η Μαρία του Κλωπά).  

Α. Στη Δύση, η Μαρία η Μαγδαληνή ταυτίστηκε με την μετανοημένη ιερόδουλη του Ευαγγελίου που άλειψε με ακριβό μύρο τα πόδια του Ιησού και τα σκούπισε με τα μαλλιά της (Λουκ. 7, 36-50 & Ματθ. 26,6-16), στο σπίτι του Σίμωνα του φαρισαίου.

Β. Στη σύγχρονη εποχή, η Μαρία η Μαγδαληνή έγινε πρωταγωνίστρια σε ευφάνταστα κινηματογραφικά έργα και ανιστόρητα μυθιστορήματα που την συνδέουν με την δήθεν ερωτική ζωή του Ιησού, ενώ την παρουσιάζουν νεότατη και προκλητική⁷ . 

Γ. Στον Κώδικα Da Vinci παρουσιάζονται οι υποτιθέμενες αλήθειες: (α) πως ο Χριστός και η Μαρία η Μαγδαληνή δεν ήσαν μόνο παντρεμένοι, αλλά ότι είχαν αποκτήσει και παιδιά, (β) ότι η «αλήθεια» αυτή εκδιώχθηκε από τα ευαγγέλια, αργότερα, από τον Μ. Κωνσταντίνο, και (γ) ότι οι «αλήθειες» αυτές του Dan Brown διασώζονται στα «γνωστικά ευαγγέλια» και στα χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας³ .

Τι ισχύει όμως ιστορικά και θεολογικά από τα αμέσως προηγούμενα; Τίποτε απολύτως!

Α. Η παρεξήγηση ότι η Μαγδαληνή υπήρξε ιερόδουλη, προέκυψε γιατί συνδέθηκαν ορισμένα παρόμοια περιστατικά με διαφορετικούς όμως πρωταγωνιστές, όπως φαίνεται καθαρά στα Ευαγγέλια: Είναι γεγονός ότι όχι μόνο η προαναφερθείσα μετανοημένη ιερόδουλη, αλλά και η Μαρία, αδελφή του Λαζάρου, μετά την ανάστασή του από τον Ιησού, άλειψε από τη χαρά της και αισθανόμενη μεγάλη ευγνωμοσύνη, τα πόδια του Ιησού με μύρο (Ιωάννης 12,1-11). Οι δύο αυτές Μαρίες της Καινής Διαθήκης θεωρήθηκε εσφαλμένα ότι είναι το ίδιο πρόσωπο με τη Μαρία τη Μαγδαληνή, επειδή: (α) από την τελευταία έβγαλε ο Χριστός «επτά δαιμόνια» (που λανθασμένα θεωρήθηκε ότι προέρχονταν από πορνεία, ενώ η Αγία Γραφή και οι Πατέρες της Εκκλησίας εννοούν έτσι τα πάθη της ψυχής που αντιτίθενται στο Πνεύμα του Θεού), (β) πέφτει και η Μαγδαληνή ως Μυροφόρος στα πόδια του Ιησού, αμέσως μετά την ανάστασή Του, (γ) επειδή μύρωσε με τις άλλες μυροφόρες το άπνουν σώμα του Ιησού, ταυτίστηκε με την ανώνυμη πόρνη που μύρωσε το κεφάλι και τα πόδια του Ιησού, (δ)  ο κοινός για πρώτη φορά εορτασμός από τη Δυτική Εκκλησία, στις 4 Μαϊου, της ανακομιδής των αγίων λειψάνων του αγίου Λαζάρου από την Κύπρο και της αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής από την Έφεσο, είχε ως αποτέλεσμα στη Δύση να θεωρηθεί η Μαγδαληνή το ίδιο πρόσωπο με την αδελφή του Λαζάρου, τη Μαρία ^(1,2,5,6)   

Β. Πόσο νέα ήταν στην πραγματικότητα η Μαρία η Μαγδαληνή την εποχή της δράσης του Χριστού για να υποθέσουμε ότι θα μπορούσε να διακατέχεται από ερωτικά συναισθήματα για το πρόσωπό Του; Αν και στα Ευαγγέλια δεν αναφέρεται κάτι για την ηλικία της, οι ειδικοί ερευνητές συμπεραίνουν ότι πρέπει να ήταν τότε 50-60 ετών. Αυτό εξάγεται από το ότι οι μαθήτριες του Χριστού (ανάμεσα στις οποίες την πρώτη θέση κατείχε η Μαγδαληνή) είχαν ηλικία ως μητέρες που ήσαν γύρω στα 50 με 60 χρόνια, αφού ήσαν μητέρες των μαθητών του Χριστού, που και εκείνοι θα ήσαν περίπου στα 30-35 τους χρόνια. Επομένως, η Μαρία η Μαγδαληνή ήταν η ώριμη και συνετή μαθήτρια του Κυρίου, που μονάχα από ευσέβεια και ευεργετημένη καθώς ήταν από τον Θείο Διδάσκαλο, παρέμεινε δίπλα του και αφοσιώθηκε στη διακονία του έργου Του, μαζί με τις άλλες μαθήτριες⁷ .

Γ. Ο Χριστός είχε συνάψει οικογένεια με την Μαρία την Μαγδαληνή; Αρχικά λέμε ότι καμία πηγή των χρόνων του Ιησού, βιβλική ή εξωβιβλική, δεν προσφέρει έστω και μια εμπεριστατωμένη απόδειξη για τη υπόθεση ότι ήταν παντρεμένος. Εάν κάτι τέτοιο συνέβαινε δεν υπήρχε λόγος να το αποκρύψουν οι ευαγγελιστές και ο απ. Παύλος, διότι απλούστατα δεν απαγορευόταν να παντρεύονται οι ιερείς, οι προφήτες και οι διδάσκαλοι. Άλλωστε και ο Πέτρος είχε οικογένεια και αρκετοί άλλοι απόστολοι.  Εξάλλου, λίγο πριν να παραδώσει το πνεύμα του ο Θεάνθρωπος,  ανέθεσε την φροντίδα της μητέρας του στον ευαγγελιστή Ιωάννη. Δεν θα ανέθετε την προστασία της, σύμφωνα με τους νόμους της εποχής, στην Μαγδαληνή, αν ήταν παντρεμένος; Ακόμη, ενώ σε διάφορα αποσπάσματα της Καινής Διαθήκης αναφέρονται τα μέλη της οικογένειας του Ιησού (η μητέρα του, οι αδελφοί και αδελφές του), πουθενά δεν αναφέρεται σύζυγος, ούτε φυσικά αναφέρεται πιθανή κατάσταση χηρείας Του. Τέλος, το ότι ο ίδιος ο Χριστός κηρύττει ως ιδεώδη τρόπο χριστιανικής ζωής έναν ηθελημένο και καρδιακό ασκητισμό (χωρίς φυσικά να μειώνει το γάμο) για την είσοδο στην Βασιλεία των Ουρανών (Ματθ. 19,10-12), οδηγεί στο συμπέρασμα πως ο ίδιος υπήρξε άγαμος. Κάτι επίσης πολύ σημαντικό: Ο Χριστός υπήρξε επί γης ο ενσαρκωμένος Θεός. Η σύντομη αποστολή Του δεν ήταν να παντρευτεί και να κάνει οικογένεια, αλλά από αγάπη και δια του σταυρού Του να σώσει όλο τον κόσμο.

Οι αλήθειες που περιγράφουν και διδάσκουν τα ευαγγέλια είναι εφεύρεση του Μ. Κωνσταντίνου; Όχι βέβαια! Στην εποχή του Μ. Κωνσταντίνου η Εκκλησία γνώριζε τι πίστευε αναφορικά με τον Τριαδικό Θεό, το πρόσωπο και την θεανθρώπινη φύση του Κυρίου κ.λπ. Και εκατομμύρια άνθρωποι είχαν ήδη πεθάνει, βασανιζόμενοι στα αμφιθέατρα και τις ρωμαϊκές αρένες, γιατί πίστευαν στον Χριστό ως Θεό.

Και ερχόμαστε να εξακριβώσουμε τι είδους ‘αλήθειες’ διδάσκουν τα χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας και τα Γνωστικά Ευαγγέλια, σύμφωνα με τον Dan Brown. Άραγε ανατρέπουν τις αυθεντικές αλήθειες της Αγίας Γραφής; Σαφώς όχι! Τα Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας δεν περιέχουν τίποτε το χριστιανικό, παρά μόνο τμήματα της Παλαιάς Διαθήκης και άλλα αποσπασματικά κείμενα, χωρίς αναφορά στον Χριστό, ούτε φυσικά στο υποτιθέμενο ‘άγιο δισκοπότηρο’. Τα γνωστικά τώρα «ευαγγέλια» (του Θωμά, του Φιλίππου, της Μαρίας, των Αιγυπτίων και της Αληθείας) χρονολογούνται από τον 3^ο αιώνα κ.ε., δεν γράφτηκαν από τους αποστόλους (αν και δανείζονται τα ονόματά τους για να προσδώσουν κύρος στα γραφόμενά τους), είναι γεμάτα φανταστικές επινοήσεις για τον κόσμο του Θεού και για τον Χριστό, ενώ παραποιούν την Καινή Διαθήκη και διαστρέφουν το νόημά της⁴ .

Ποια υπήρξε όμως πραγματικά η Μαρία η Μαγδαληνή;

Ενώ κάθε λουλούδι τρέφεται από τη γη και τον ήλιο⁸, η Μαρία η Μαγδαληνή, το ζωντανό λουλούδι του πνεύματος, αξιώθηκε να χαριτωθεί και να αγιάσει από την ίδια την πηγή της ζωής, τον Θεάνθρωπο Ιησού. Αξιώθηκε ακόμη να συναντηθεί πρώτη με τον αναστημένο Χριστό, και στη συνέχεια τιμήθηκε από τον Κύριο με το να γίνει απόστολος στους αποστόλους Του, κήρυκας στους μαθητές Του, ευαγγελίστρια στους Ευαγγελιστές. Γνωστοποίησε πρώτη δηλαδή στον κύκλο των μαθητών Του την ζωηφόρα έγερσή Του από τον τάφο (Ι. Χρυσοστόμου, Ερμηνεία στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, Ομιλία Πστ'). Αυτό όμως παραχωρήθηκε ύστερα από θεία Οικονομία. Διότι, αφού από μια γυναίκα (την Εύα) ήλθε η λύπη στον κόσμο, από μία γυναίκα (την Παναγία) κυοφορήθηκε ως άνθρωπος ο ίδιος ο Υιός του Θεού, και από μια γυναίκα και πάλι (την Μαρία την Μαγδαληνή)  διακηρύχθηκε το μέγιστο και λυτρωτικό μήνυμα της Αναστάσεως (βλ. Κοντάκιον, Κυριακής Μυροφόρων, ήχος β')⁶ .

 Η Ορθόδοξη Εκκλησία κληρονόμησε μια εντελώς διαφορετική παράδοση για το βίο και την πολιτεία της Μαρίας της Μαγδαληνής. Η ίδια υπήρξε δια βίου παρθένος. Και η καθαρότητα της ψυχής της φαινόταν όπως μέσα από καθαρό κρύσταλλο (Μοδέστου, αρχιεπισκ. Ιεροσολύμων «Εις τας Μυροφόρους» εκ της Βιβλιοθήκης Φωτίου, αρχιεπισκόπου Κων/πόλεως και Ρ.G. 104, 244). Οι Πατέρες της Εκκλησίας, αρχής γενομένης από τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, την εκτιμούν βαθύτατα (αυτό βέβαια ισχύει τόσο στην Ορθόδοξη όσο και στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία) και αναφέρουν ότι ταξίδεψε στη Ρώμη, ομολόγησε την θεότητα του Χριστού στον ίδιο τον αυτοκράτορα Τιβέριο, επέστρεψε στην Παλαιστίνη, συντρόφευσε την Θεοτόκο μέχρι την Κοίμησή της, συνεργάστηκε με τον απόστολο Πέτρο, εξορίστηκε και κήρυξε το ευαγγέλιο στη Μασσαλία, έδρασε ως απόστολος στην Αίγυπτο, Συρία και Φοινίκη, και κατέληξε στην Έφεσο, μαζί με τον Θεολόγο και Ευαγγελιστή Ιωάννη, όπου και κοιμήθηκε και απ’ όπου μεταφέρθηκε άφθαρτο το λείψανό της στην Κωνσταντινούπολη, το 890, από τον αυτοκράτορα Λέοντα τον Σοφό² .

Στη μονή της Σιμωνόπετρας στο Άγιο Όρος φυλάσσεται άφθαρτο το χέρι της, που διατηρείται για αιώνες σε φυσική κατάσταση, ελαστικό, και σε θερμοκρασία ζωντανού σώματος² . Η εκκλησία μας την τιμά ως ισαπόστολο και Μυροφόρο και γιορτάζει τη μνήμη της στις 22 Ιουλίου και στις 4 Μαΐου ημέρα ανακομιδής (δηλ. μεταφοράς) των λειψάνων της. Επίσης την συνεορτάζει μαζί με τις άλλες Μυροφόρες Άγιες Γυναίκες, την τρίτη Κυριακή μετά το Πάσχα, την Κυριακή των Μυροφόρων.

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:

1.     Βικιπαίδεια, ‘Μαρία Μαγδαληνή’

2.     Θεόδωρου Ρηγινιώτη, «Τα απόκρυφα ευαγγέλια και ο σχηματισμός της Κ.Δ.», Εκδ. Πύρρα

3.     Μιχαήλ Χούλη, «Ιησούς, ο Χριστός», Ιεράς Μητροπόλεως Σύρου, εκδ. Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, 2006

4.     Μιχαήλ Χούλη, ‘Η αλήθεια για τον Κώδικα ντα Βίντσι’, περιοδικό Διάλογος, τ. 42, Αθ. 2005

5.     antiairetikos.blogspot.com/2008/04/blog-post_29.html, ‘Μαρία η Μαγδαληνή: Μια παρεξηγημένη αγία’

6.     www.impantokratoros.gr/C92EE7A9.el.aspx, ‘Βίος της Αγίας ενδόξου Μυροφόρου και Ισαποστόλου Μαρίας της Μαγδαληνής’

7.     aktines.blogspot.com/2010/04/blog-post_8541.html, ‘Στέργιος Σάκκος, Μαρία Μαγδαληνή, Τό αληθινό της πρόσωπο’

8.     Γιώργη Κρόκου, ‘Το ημερολόγιο της αιωνιότητας’, Αθ. 1992.