Το βιβλίο Σοφία Σειράχ της Παλαιάς Διαθήκης γράφτηκε από τον σοφό Σειράχ σε εποχή έκλυσης ηθών για τη νεολαία του λαού του Θεού, αφού την Ιερουσαλήμ κυβερνούσε ο Αντίοχος ο Επιφανής γνωστός ειδωλολάτρης βασιλιάς των Ελληνιστικών χρόνων, ο οποίος ανέλαβε προσωπικά την ευθύνη για όλες τις θρησκευτικές εκδηλώσεις μέσα στην επικράτειά του.

Σε μια εποχή που πολύ μοιάζει με τη δική μας ο σοφός Σειράχ επιθυμεί να προστατέψει τους νέους και εν γένει το λαό του Θεού από τους πνευματικούς κινδύνους που διασπείρει η ειδωλολατρία και με περισσή πατρότητα καταγράφει λεπτομερώς όλα όσα θα όφειλαν να προσέξουν οι ευσεβείς και πιστοί άνθρωποι κατά τις παραμονές της Μακκαβαιϊκής εξέγερσης. Επιθυμούσε με κάθε θυσία να κρατήσει τους ομοφύλους του μακριά απ' τον επικίνδυνο εξελληνισμό των χρόνων του και την υιοθέτηση των ελληνικών ειδωλολατρικών εθίμων και ιδεών.

Η σοφία, κατά το συγγραφέα, ταυτίζεται με το Νόμο και πιστή τήρηση του Νόμου σημαίνει, εκτός των άλλων, ακριβή τέλεση της λατρείας. Επομένως η Σοφία Σειράχ, τα όσα εμπνεύστηκε ο σοφός Σειράχ τα ενέπνευσε δια τού Νόμου η ενυπόστατη Σοφία του Θεού, που δεν είναι άλλη από τον ίδιο τον Κύριό μας Ιησού Χριστό.

Μέσα στο βιβλίο αυτό υπάρχει πραγματικός πνευματικός πλούτος  και για τον σύγχρονο χριστιανό, αφού η διδακτική διαχρονικότητά του καλύπτει και το σήμερα. Επίσης, η αγιότητα του βιβλίου και τα βάθη της ερμηνευτικής απόδοσης των χωρίων δίνουν πραγματικές απαντήσεις και λύσεις στα προβλήματα της ζωής των πιστών και χαράζουν κατευθυντήριες γραμμές με σαφή επαναφορά "εις την οικείαν αξίαν", κατά τους λόγους του Μεγάλου Βασιλείου.

Με επίκεντρο το δέκατο κεφάλαιο βλέπουμε πτυχές που αφορούν στην πολιτική ζωή και κυρίως κατανοούμε ότι κάθε κοσμική εξουσία παραχωρείται από τον ίδιο το Θεό. Οι "εν υπεροχή όντες" όσο κι αν τα φαινόμενα απατούν, γίνονται κυρίαρχοι με την παραχώρηση και γνώση του Θεού. Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ένας λαός κυβερνιέται από ευσεβείς ηγεμόνες οι οποίοι πραγματικά  ενδιαφέρονται για την κατά Θεόν διαπαιδαγώγησή του. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι σπανίες οι περιπτώσεις που ένας λαός έχει ομοψυχία και κοινή ομολογία χάριν του αγαθού ή στο σύνολό του να αναγνωρίζει και να καυτηριάζει το κακό.

Στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι κυβερνώντες είναι άνθρωποι που υπηρετούν τα λεγόμενα "κατά συνθήκην" ψεύδη, δηλαδή υποκρίνονται ότι συμφωνούν και υπόσχονται να υπηρετούν τα χρηστά ήθη του λαού, υποκρίνονται ότι ταυτίζονται με τις πεποιθήσεις του, αλλά στην πραγματικότητα είναι κίβδηλοι και αποσκοπούν με την πνευματική τύφλωσή τους να διαφθείρουν το λαό και να τον οδηγήσουν σε κάθε μορφή υποταγής και εξαθλίωσης. Για να γίνει κάτι τέτοιο εύκολα κατανοητό αρκεί να αναφέρουμε μιλώντας για το σήμερα, ότι σε κάθε προεκλογική περίοδο όσοι αποβλέπουν να καρπωθούν την εξουσία, ενθυμούνται τα σύμβολα που ευλαβείται ο λαός, δήθεν επικαλούνται την προάσπιση των αξιών, δίνουν υποσχέσεις για την παντός είδους προστασία του λαού, αλλά κατά την διακυβέρνησή τους πραγματώνεται εντέλει η καταδυνάστευση, η καταδολίευση του λαού, ενώ συνάμα αυξάνει ο υλικός πλουτισμός των ιδίων και γίνεται αντιληπτή η αναρρίχησή τους σε αξιώματα που έχουν πλέον μια παγκόσμια εμβέλεια.

Μέσα στην πορεία της δήθεν προσπάθειάς τους για την διαπαιδαγώγηση του λαού εισαγάγουν καταλυτικές ιδέες στην κοινωνία με την αντίστοιχη νομοθεσία, διαφθείρουν την παιδεία στο όνομα της προόδου, ευοδώνουν τον ελευθεριασμό στα ήθη.

"Βασιλεύς απαίδευτος απωλεί τον λαόν αυτού" (Σοφία Σειράχ ι' 3), που σημαίνει ότι ο αμόρφωτος ηγεμόνας καταστρέφει το λαό του. Η έννοια της μόρφωσης ωστόσο, υπόκειται σε ποικίλες ερμηνείες γιατί είναι σχετική. Τα κριτήρια με τα οποία κρίνεται το μορφωτικό επίπεδο του επίδοξου ηγεμόνα είναι τα πλέον ευτελή στην εποχή μας.  Δεν τηρούνται πια ούτε τα κριτήρια μιας ευρείας κατά κόσμον μόρφωσης που θα μπορούσε έστω στοιχειωδώς να αναδείξει έναν άρχοντα σοφό στις αποφάσεις του.

Περιορίστηκαν τα κριτήρια στα εξωτερικά στοιχεία μιας πολιτικής προσωπικότητας και στις υποσχέσεις  που θα έκαναν εφικτή μια σπάταλη διαβίωση όπως αυτή που τεχνητά χαρακτήριζε την κοινωνία μας πριν από μερικά χρόνια. Εξίσου τεχνητά επιβλήθηκε ο περιορισμός της αυστηρής λιτότητας για να καμφθεί κάθε αντίσταση που θα είχε απομείνει σε μια επικείμενη αποδοχή ακόμη και της πιο ακραίας μορφής ολοκληρωτισμού, αυτής που η οποιαδήποτε προσωπική λεπτομέρεια είναι διαθέσιμη και εύκολα προσβάσιμη. Αρκεί ο λαός να αισθάνεται ότι κατέχει την ασφάλεια που του προσφέρει η αφθονία. Ταυτίζονται οι ηγέτες με εναγώνιους μαχητές κατά της φτώχειας. Αφού προχώρησαν στην ανελέητη αφαίμαξη όλων των εισοδημάτων, κυρίως αυτών καθ' εαυτών των πενήτων, πάντα στο όνομα μιας δήθεν ισονομίας και ισότητας που πρέπει να επιβληθεί χάριν της σωτηρίας της χώρας, αναδιανέμουν ένα ποσοστό από αυτά που εύκολα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως κλοπιμαία από ληστρική επιδρομή.

Η πραγματική καταστροφή που συντελείται ωστόσο από έναν "απαίδευτο βασιλιά" βρίσκεται πολύ πιο βαθιά από μια επιφανειακή αχρήστευση των οικονομικών μιας χώρας. Η καταστροφή, που πηγάζει από τον άδικο πλουτισμό και την αλαζονεία ενός έθνος, είναι και οριστική. " Βασιλεία από έθνους εις έθνος μετάγεται δια αδικίας και ύβρεις και χρήματα" (Σοφία Σειράχ ι' 8), που σημαίνει ότι η επικράτηση περιέρχεται από το ένα έθνος στο άλλο εξ αιτίας των αδικιών, της υπερηφάνειας και του άδικου πλουτισμού.

Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η καταστροφή ενός λαού έχει πνευματικές διαστάσεις και έχει άμεση σχέση με την έκπτωσή του από το νόμο του Θεού. Επομένως, ο Άγιος Τριαδικός Θεός έχει τον τελευταίο λόγο για την απώλεια ή την συντήρηση ενός έθνους.  "Εν χειρὶ Κυρίου εξουσία της γης, και τον χρήσιμον εγερεί εις καιρὸν επ᾿ αυτής" (Σοφ. Σειράχ ι' 4) που σημαίνει ότι από το χέρι του Κυρίου χορηγείται κάθε εξουσία επάνω στη γη και τον χρήσιμο και καλό άρχοντα θα αναδείξει ο Κυριος στον κατάλληλο καιρό.

Κάθε εξουσία εξαρτάται από τον Κύριο είτε είναι αγαθή είτε είναι πονηρή. Ο Κύριος ευδοκεί για την καλή εξουσία όταν οι αρχόμενοι είναι συνετοί και σώφρονες , ενώ παραχωρεί την κακή εξουσία όταν οι αρχόμενοι είναι άφρονες και ασύνετοι. Την ώρα της δίκης Του από τον Πιλάτο, ο οποίος έκανε κατάχρηση της εξουσίας του, μας αποκάλυψε την πηγή κάθε εξουσίας, "ουκ είχες εξουσίαν ουδεμίαν κατ' εμού ή μη σοι ην δεδομένον άνωθεν", που σημαίνει ότι καμία εξουσία δεν θα είχες επάνω μου αν δεν σου είχε παραχωρηθεί από τον ουρανό.  Κι αναρωτιέται κανείς γιατί επετράπη σε εξουσιαστές όπως ο Πιλάτος, ή ο Άνας ή ο Καϊάφας, να καταδικάσουν τον Κύριο.

Παρότι σκανδαλώδες για την ανθρώπινη λογική μας, κάθε εξουσία καθρεπτίζει την ποιότητα του λαού. Κι όμως, οι πιστοί παρηγορούνται βλέποντας τον Θεάνθρωπο να υποτάσσεται ηθελημένα σε μια εξουσία που υπονομεύει και βασανίζει, παρόλο που εξουσιάζει τα πάντα και τίποτα δεν γίνεται ερήμην Του. Κάθε ηγεμονική μορφή διακονεί τον Θεό και πραγματοποιεί τα σχέδιά Του, είτε αυτά είναι σχέδια ευεργετικά είτε είναι σχέδια τιμωρητικά.

Ο Απόστολος Παύλος μάλιστα καταγράφει επιτακτικά ότι οι πιστοί οφείλουν να υποτάσσονται και να πειθαρχούν σε κάθε κοσμική εξουσία. Το ίδιο παραγγέλλει και ο Απόστολος Πέτρος στην Α' Επιστολή του, δηλαδή ότι οφείλουμε υποταγή στους ανωτέρους "δια τον Κύριον", γιατί έτσι το θέλει ο Θεός. Δεν εκλέγει ο Θεός τους άρχοντες, αλλά επιτρέπει ακόμη και την διακυβέρνηση από τους χειρότερους δυνάστες γιατί αυτούς αξίζει ο λαός. Τα δεινά του οφείλονται στον ελευθεριασμό του, στις παρεκτροπές του και στην επικράτηση μια πάμπτωχης ανθρώπινης και υλιστικής σκοπιμότητας. Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους θα παραχωρήσει ο Κύριος για λίγο την εξουσία στον αντίχριστο.

Γίνεται λοιπόν σαφές ότι όταν οι άνθρωποι αποστατούν από το Θεό, Εκείνος παραχωρεί να πλανηθούν, να εξουσιάζονται από άρχοντες που υπογράφουν την καταδίκη τους αφήνοντάς τους ανυπεράσπιστους σε πολυποίκιλους κινδύνους, όπως και αυτός της δημογραφικής αλλά και της εδαφικής συρρίκνωσης. Η θέση στη οποία βρίσκονται οι πιστοί είναι αναμφίβολα δύσκολη, ιδιαίτερα όταν οι κυβερνώντες στρέφονται εναντίον των σεβασμάτων ενός λαού και περιορίζουν ή διώκουν την ελευθερία έκφρασης της πίστης τους.

Αν δούμε με προσοχή την εποχή του Αντιόχου, κατά τη διάρκεια της οποίας γράφτηκε η Σοφία Σειράχ, παρατηρούμε ομοιότητες με εκείνες των εσχάτων χρόνων, όπως αυτές περιγράφονται στο βιβλίο της Αποκάλυψης του Ιωάννου. Ο Αντίοχος είχε συγκεντρώσει όχι μόνο κάθε κοσμική εξουσία της επικράτειάς του στο πρόσωπό του, αλλά και κάθε θρησκευτική εξουσία. Ό,τι ακριβώς μας περιγράφει ο Ιωάννης για τον αντίχριστο, ο οποίος θα απαιτήσει να προσκυνηθεί ως Θεός.

Στην εποχή του Αντιόχου έχουμε καταγεγραμμένο το μαρτύριο των Αγίων Επτά Μακκαβαίων, οι οποίοι υποτασσόμενοι στην κοσμική εξουσία του δεν διέφυγαν του μαρτυρικού θανάτου διακηρύσσοντας ωστόσο την άρνησή τους να υποταχθούν στην παρανομία του να οικειοποιηθεί την εξουσία του Θεού με τα εξής: «χαλεπώτερον γαρ αυτού του θανάτου νομίζομεν είναι σου τον επὶ τη παρανόμω σωτηρία ημών έλεον», δηλαδή είναι περισσότερο επιβλαβής και απ' αυτόν το θάνατο,  η συμπάθειά σου για την παράνομη σωτηρία μας. "Πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή ανθρώποις" είναι άλλη μια φράση που έρχεται αβίαστα στο νου μας.

Η περίπτωση των Επτά Μακκαβαίων είναι μια τρανή απόδειξη καλής χρήσης της ελευθερίας ως προνόμιο του ανθρώπου που αληθινά επιθυμεί να επιστρατεύσει τις δυνάμεις του για να συνεργαστεί με το Θεό για τη σωτηρία του. Δεν αρνούνται το μαρτυρικό θάνατο που τους επιβάλλει η κοσμική εξουσία, αλλά και δεν δέχονται να αποποιηθούν το προνόμιο της ελευθερίας που τους δόθηκε από το Θεό, επιστρέφοντάς το σε Αυτόν που τους το χάρισε.

Συμπεραίνουμε λοιπόν, ότι κάθε εξουσία είναι από το Θεό, ότι κάθε λαός είναι άξιος να εξουσιάζεται ανάλογα με την πνευματική του ποιότητα και ότι οι άνθρωποι οφείλουν να υποτάσσονται στην εκάστοτε εξουσία.

Το ερώτημα ωστόσο παραμένει: Πρέπει να αποδεχόμαστε όλα όσα επιβάλλει ο κοσμικός ηγέτης αφού είναι στη θέση του ηγέτη εις γνώσιν του Θεού;

Εδώ την απάντηση δίνει και πάλι ο σοφός Σειράχ με τα εξής: "μεγιστάν και κριτής και δυνάστης δοξασθήσεται, και ουκ έστιν αυτών τις μείζων τού φοβουμένου τον Κύριον" (Σοφία Σειράχ ι' 24) που σημαίνει ότι οι μεγιστάνες και οι κριτές και οι άρχοντες δοξάζονται, αλλά κανείς από αυτούς δεν είναι ανώτερος από εκείνον, που φοβείται τον Κύριον. Άρα ο πιστός άνθρωπος, εκείνος που σέβεται και φοβείται το Θεό είναι ανώτερος από όλους και σε αυτόν ο Κύριος δίνει "σημείον σωτηρίας".  Στο Νώε δόθηκε σημείο σωτηρίας, στο Λωτ δόθηκε σημείο σωτηρίας, στους Επτά Μακκαβαίους δόθηκε σημείο σωτηρίας, σε πολλές αγιογραφικές προσωπικότητες δόθηκε σημείο σωτηρίας και το σημείο αυτό ήταν η αποστροφή τους από τον κόσμο δια του σταυρού τους.

Αποστρέφονται την ευημερία του κόσμου και αποδέχονται ένα πνευματικώς νοούμενο ή και κυριολεκτικό σταυρικό μαρτύριο. Σε εκείνους που φοβούνται τον Κύριο θα δοθεί σημείο σωτηρίας στα έσχατα, που σύμφωνα με πολλούς πατέρες εγγίζουν την εποχή μας. Ακόμη κι αν παραχωρηθεί σύμπασα η εξουσία του κόσμου σε έναν αντίχριστο εξουσιαστή, οι φοβούμενοι τον Κύριον θα το γνωρίζουν γιατί προηγουμένως θα έχουν σημειωθεί με τον σταυρό του Κυρίου στη ζωή τους έχοντας απαρνηθεί με κάποιο τρόπο την ευημερία και την αφθονία που παρουσιάζεται σαν μέγα ποθούμενο, έτοιμοι να Τον υποδεχθούν δια ζώσης.

Αμήν! Γένοιτο Κύριε!