Ο Αριστοτέλης όρισε την αρετή ως μεσότητα μεταξύ υπερβολής και ελλείψεως. Τόσο η υπερβολή όσο και η έλλειψη συνιστούν δύο άκρα, οπότε η αρετή είναι η μεσότητα μεταξύ τους.

Αυτό είναι το γνώρισμα τού αληθινού θεολόγου που εκφράζει την πραγματική θεολογία. Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης έλεγε ότι η ορθόδοξη θεολογία είναι η διάκριση τών πνευμάτων, αν κάτι προέρχεται από τον Θεό ή τον διάβολο, αν κάτι είναι κτιστό ή άκτιστο.

Αυτό σημαίνει ότι, όταν ένας Κληρικός, μοναχός ή λαϊκός δεν μπορεί να διακρίνη την αλήθεια από το ψεύδος ή το χειρότερο περιπίπτη ή στην υπερβολή ή στην έλλειψη, τότε δεν εκφράζει την αληθινή θεολογία, αλλά την πλανεμένη θεολογία.

Αυτό το βλέπουμε στην εποχή μας. Όταν υπάρχουν φαινομενικά καλοί Κληρικοί, μοναχοί, λαϊκοί, έχοντας «μόρφωσιν ευσεβείας», αλλά δεν μπορούν να διακρίνουν τα πνεύματα «ει εκ τού Θεού εστιν» και συγχέουν την θεολογία με την επιστήμη, το έργο τού πνευματικού πατέρα με το έργο τού επιστήμονα, τότε δεν είναι ορθόδοξοι θεολόγοι.

Οι άνθρωποι ρέπουν στα άκρα είτε στην υπερβολή είτε στην έλλειψη, και γι’ αυτό και δεν μπορούν να εκφράζουν την μεσότητα, που δείχνει την πληρότητα.

Ο μακαριστός π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος έγραψε ένα βιβλίο για τα δύο άκρα, ήτοι τού «οικουμενισμού» και τού «ζηλωτισμού», που το αφιέρωσε στους Μητροπολίτας Κερκύρας Πολύκαρπο, Ελευθερουπόλεως Αμβρόσιο και Εδέσσης Καλλίνικο, επειδή διέκρινε τα χάρισματά τους, όπως και τα παρουσιάζει για τον καθένα.

Αυτή η μεσότητα εξέφραζε τον μακαριστό π. Επιφάνιο σε όλες τις ενέργειές του, και αυτό το γνωρίζω, επειδή ως προσωπικός για πολλά χρόνια φίλος τού Γέροντός μου, αγίου Καλλινίκου Επισκόπου Εδέσσης, γνώριζα πολύ καλά τις σκέψεις του και συχνά επικοινωνούσα μαζί του, και αυτό συνεχίσθηκε μέχρι την κοίμησή του.

Όταν το 1985 έγραψα το βιβλίο «Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία» και τού το έστειλα, το διάβασε και μού έκανε εύστοχες παρατηρήσεις. Η μία από αυτές ήταν ότι το βιβλίο είναι καλό, επειδή στηρίζεται στην διδασκαλία τής Εκκλησίας και τών Φιλοκαλικών Πατέρων, η άλλη ότι μπορεί να εκπέμψη ένα μήνυμα ότι δεν χρειάζεται η νευρολογική επιστήμη και τα ανάλογα φάρμακα για τις ασθένειες τού νευρικού συστήματος τού ανθρώπου. Μού ανέφερε δε πολλά παραδείγματα για την τεκμηρίωση τών απόψεών του.

Αυτό με βοήθησε, ώστε σε επόμενα βιβλία να αναλύω τα σχετικά ησυχαστικά θέματα, αλλά να υπογραμμίζω και την ανάγκη τής ιατρικής επιστήμης στην αντιμετώπιση νευρολογικών παθήσεων που επηρεάζουν και τον ψυχικό κόσμο τού ανθρώπου, και αργότερα έγραψα το βιβλίο «Βιοηθική και βιοθεολογία»

Πόσο ισορροπημένος άνθρωπος ήταν ο π. Επιφάνιος, που πίστευε απόλυτα στην πρόνοια τού Θεού, χωρίς να παραθεωρή την επιστήμη! Και πόση ανισορροπία παρατηρώ σήμερα μεταξύ Κληρικών, μοναχών και λαϊκών, που καταλήγουν σε ακραίες καταστάσεις, αφού είτε θεοποιούν την ιατρική επιστήμη, είτε την απορρίπτουν, χωρίς να βρίσκουν την ευλογημένη μεσότητα μεταξύ υπερβολής και ελλείψεως.

Όντως μάς λείπει σήμερα ο μακαριστός π. Επιφάνιος με τον νηφάλιο νου και την ισορροπημένη σκέψη του.

Το «απόδοτε τα Καίσαρος Καίσαρι και τα τού Θεού τω Θεώ» (Ματθ. κβ΄, 21) αρμόζει και στο θέμα τής αντιμετωπίσεως τής πανδημίας, που ανέκυψε στην εποχή μας, διότι, δυστυχώς, στις ημέρες μας επιπολάζει πολύ η πλάνη που συνίσταται στο να μη ξεχωρίζη κανείς τα θέματα μεταξύ ορθοδόξου πίστεως και ιατρικής επιστήμης.