Το ανιστόρητο φιλμάκι τού Κώστα Γαβρά και ο Παρθενώνας. Πώς να μετατρέψετε την ιδεοληψία σας σε «τέχνη»…

Και όμως ο Κώστας Γαβράς έκανε λάθος. Η περιβόητη σκηνή που κόπηκε από το φιλμάκι του δείχνει κάποια μαυροντυμένα ανθρωπάκια να γκρεμίζουν το άγαλμα της Αθηνάς από το δυτικό αέτωμα της εισόδου του Παρθενώνα γύρω στο 500 μχ. Ο ίδιος διευκρίνισε ότι τα μαυροντυμένα ανθρωπάκια είναι «ρασοφόροι ζηλωτές».

Να όμως που ατύχησε, διότι διασώζεται γραφική απεικόνιση του Παρθενώνα από το ζωγράφο Ζακ Κάρρευ (J. Carrey) από το 1674 κατά παραγγελία του τότε Γάλλου πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη De Nointel. Το σχέδιο εμφανίζει το άγαλμα της Αθηνάς στη θέση του και το αέτωμα σχεδόν ακέραιο. Άλλωστε ολόκληρος ο Παρθενώνας διατηρείτο ακέραιος τότε και ο Γάλλος πρέσβης τον περιέγραψε ως «θαύμα θαυμάτων». Δεκατρία χρόνια αργότερα τον κατέστρεψε ο Μοροζίνι

Διαβάζουμε στο http://users.thess.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/parthenonas/D.ae/d.ae.htm

Το δυτικό αέτωμα σωζόταν σχεδόν ακέραιο μέχρι το 1674, χρονολογία που το σχεδίασε ο J. Carrey. Μετά την έκρηξη της οβίδας του Μοροζίνι και μέχρι την αρπαγή των γλυπτών από τον Έλγιν αρκετά αγάλματα κομματιάστηκαν. Ο Έλγιν αφαίρεσε τα περισσότερα αγάλματα και άφησε το σύμπλεγμα του Κέκροπα με την Πάνδροσο και την Καλλιρρόη. Ο Ιλισός, δύο κομμάτια από δύο γυναικείες μορφές και κάποια θραύσματα από τα πρόσωπα των αλόγων είχαν ήδη πέσει και βρέθηκαν αργότερα κατά τη διάρκεια των ανασκαφών.

Το σχέδιο του Carrey:

Υποθέτουμε ότι το αέτωμα ήταν κάπως έτσι:

Η διάταξη των σωζόμενων μορφών από τα αριστερά προς τα δεξιά είναι η εξής: Κηφισός, Κέκρωψ – Πάνδροσος, Ερμής, Αθηνά, Ποσειδών, Αθηνά, Ίρις, Αμφιτρίτη, Ωρείθυια, δύο γυναικείες μορφές, Ιλισός, Καλλιρόη.

Για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία, ο Maxime Collignon, καθηγητής Αρχαιολογία στον Πανεπιστήμιο της Σορβόννης γράφει ότι τα σχέδια του Κάρρευ έχουν μεγάλη αξία για την αποκατάσταση των γλυπτών του Παρθενώνα. «Ο Παρθενώνας διατηρείτο σχεδόν ακέραιος όταν ο βενετικός στρατός του Μοροζίνι και του Konigsmark πολιόρκησαν την Ακρόπολη (1687)….» (http://www.oldandsold.com/articles11/culture-25.shtml)

Τα ίδια επιβεβαιώνει και το εγκυρότατο JSTOR http://www.jstor.org/pss/624555

Σημειώνουμε τέλος ότι με μια απλή έρευνα στο Διαδίκτυο διαπιστώσαμε ότι ιστορικοί και Αρχαιολόγοι χρησιμοποιούν ως σημείο αναφοράς τα σχέδια του Κάρρευ.

Δείτε πάλι και το φιλμάκι http://www.youtube.com/watch?v=1rFgq7MsRe8&feature=related

Για να δείτε τη γελοιότητα τών συκοφαντιών τού Γαβρά και τών συν αυτώ ανιστόρητων, βλέποντας τη σύγκριση τών ανωτέρω δύο εικόνων σκεφτείτε: Ακόμα και αν υποθέταμε ότι κάποιος "κακός" Χριστιανός, κατέστρεψε για θρησκευτικούς λόγους, το μικρό σημείο που ζωγράφισε ο Carrey κατεστραμμένο, και το οποίο απεικόνιζε δύο άλογα, είναι δυνατόν να κατέστρεψε τα άλογα και να άφησε τους... ειδωλολατρικούς θεούς; Η λογική σας, τι λέει ότι θα κατέστρεφε;

Και ένας επίλογος με επί πλέον σχόλια που αναδημοσιεύουμε από εδώ: http://expaganus.wordpress.com/2009/07/30/gavras_in_error/:

Το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα κατά το 500 μ.Χ. όπως το παρουσιάζει το βίντεο του Κώστα Γαβρά, σε αντιπαραβολή με τα σχέδια που έκανε ο Φλαμανδός Jacques Karey το... 1674 μ.Χ.:

Ερωτήματα που προκύπτουν: πώς είναι δυνατόν η καταστροφή το 500 μ.Χ. να είναι ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ απ' ότι το 1674 μ.Χ., 1174 χρόνια μετά; Και ποιος στην ευχή ανέβασε πάλι πίσω στη θέση του το κομμάτι που... έλειπε το 500 μ.Χ.; Αυτό δεν υποτίθεται ότι το κατέστρεψαν οι "κακοί" Χριστιανοί;

Σε αυτό, θεωρούμε χρήσιμο να προσθέσουμε και τα εξής,

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΣΧΟΛΙΑ:

Κάνοντας σήμερα μικρή βόλτα σε διάφορα διαδικτυακά μέρη, είδα σχόλια του τύπου “Ο Κώστας Γαβράς είναι πιο αξιόλογος από τους επικριτές του” και τα συναφή, με κριτήριο του ποιος έχει μεγαλύτερο ταλέντο, ποιος έχει δράσει κατά της δικτατορίας, ποιος είναι πιο γνωστός στο εξωτερικό κτλ. Ο Κώστας Γαβράς είναι ένας πολύ καλός και τολμηρός σκηνοθέτης, όχι όπως κάποια άλλα “ιερά τέρατα” βέβαια, τα οποία και αναφέρω, αλλά πολύ καλός. Αυτό δεν σημαίνει ότι σε κάποια σημεία δεν μπορεί κι αυτός να πλανάται ή και να τρέφει ιδεοληψίες όπως ο κάθε άνθρωπος. Ιδεοληψίες έτρεφε και ο Αϊζενστάιν, και ο Μαγιακόφσκι και τόσοι άλλοι. Ο Γαβράς δηλαδή γιατί όχι; Επειδή είναι “δικός μας”; Επειδή είναι “αριστερός”; Επειδή έχει γυρίσει καλές ταινίες; Ακατανόητο το επιχείρημα.

Είδα και σχόλια για τον “εκκλησιαστικό μηχανισμό επιβολής” που “λογόκρινε το βίντεο”. Εγώ νομίζω ότι το θέμα είναι άλλο: Το ότι το υπουργείο πολιτισμού ενέκρινε το ανακριβές αυτό βίντεο, το πλήρωσε, άρχισε να το προβάλλει, και στη συνέχεια το λογόκρινε χωρίς να ενημερώσει τον σκηνοθέτη – πράγμα απαράδεκτο αφού δεν του είχε δημιουργήσει θέμα από την αρχή. Δηλαδή, είτε δεν κατάλαβαν ότι το βίντεο δεν ήταν καθ’ όλα αληθές, οπότε η επιστημονική τους κατάρτιση πάσχει, είτε θεώρησαν ότι είναι αληθές οπότε και πάλι η επιστημονική τους κατάρτιση πάσχει. Και αναρωτιέμαι: αν δεν πίστευαν ότι έγιναν “απολαξεύσεις” από Χριστιανούς γιατί επέτρεψαν να παρουσιάζει τέτοια πράγματα το βίντεο; Αν πίστευαν ότι έγιναν, γιατί τις απέκρυψαν αφαιρώντας τις σχετικές σκηνές; Η απάντηση ως προς το πρώτο σκέλος μου διαφεύγει, αλλά ως προς το δεύτερο είναι απλή: αφαίρεσαν τις σκηνές επειδή βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο, και φοβήθηκαν το πολιτικό κόστος, δηλ. μήπως τους “μαυρίσουν” οι Χριστιανοί.

Είδα και σχόλια για “στρατευμένη επιστήμη”. Δεν νομίζω ότι είναι στρατευμένοι οι τόσοι επιστήμονες που αποφεύγουν να τοποθετηθούν οριστικά στο ποιος και πότε προκάλεσε τις διάφορες φθορές σε σημεία του Παρθενώνα – μια και στις μεγάλες όλοι συμφωνούν ότι αίτιοι ήταν ο Μοροζίνι και ο Έλγιν. Ούτε επίσης βρίσκω λογικό Χριστιανοί ή άλλοι που ενοχλούνται από την ύπαρξη ειδωλολατρικών θεοτήτων σε έναν αρχαίο ναό, να αφήνουν αυτές ανέπαφες και να γκρεμίζουν… τα άλογα δίπλα.

Και ασφαλώς είδα σχόλια για “παιχνίδια εξουσίας”, ότι δηλ. η Εκκλησία λογόκρινε το βίντεο για να μην της χαλάσει το “καλό προφίλ”, και το υπουργείο υπέκυψε για να μην φάει μαύρισμα η παράταξη στις εκλογές. “Παιχνίδια εξουσίας” πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν, και μέσα σ’ όλα αυτά με ενδιαφέρει να βλέπω κυρίως το ποια άποψη είναι η σωστή, για να ενστερνιστώ αυτήν και όχι την λανθασμένη, και όχι μόνο το γιατί κάποιοι υποστηρίζουν την α΄ ή την β΄ άποψη. ΑΚΟΜΑ ΚΙ ΑΝ ήταν αλήθεια ότι η Ι.Σ. αντέδρασε για να μην πληγεί το προφίλ της κι όχι από σεβασμό στην ιστορική πραγματικότητα, το θέμα είναι αν έχει πραγματικά δίκιο ως προς την ακρίβεια των γεγονότων. Είναι όπως τα λέει, ή δεν είναι; Ή μήπως για να πάμε μερικοί κόντρα στην Εκκλησία, θα υποστηρίξουμε κάτι που είναι ΛΑΘΟΣ;

Επιγραμματικά: το ότι έγιναν εκ προθέσεως καταστροφές σε διάφορους ναούς σε σημεία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ανατολικής και δυτικής, δεν δίνει σε κανέναν το δικαίωμα να παρουσιάζει ότι έγιναν ντε και καλά στον ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ναό, τη στιγμή που δεν υπάρχουν τέτοιες ιστορικές μαρτυρίες, ενώ αντίθετα υπάρχουν άλλες: ότι ο ναός διατηρείται σχεδόν ανέπαφος μέχρι τους βομβαρδισμούς του Μοροζίνι. Τον Παρθενώνα παρουσιάζει η ταινία και όχι τον Χ άλλο ναό της Ψ άλλης πόλης.

Το ότι ολόκληρο υπουργείο έπεσε σε τέτοιο σφάλμα, είναι ενδεικτικό του τι φωστήρες το στελεχώνουν (αν δεν πρόκειται βέβαια για δράση αρχαιοπλήκτων αντιχριστιανών, μασόνων και συναφών οι οποίοι προωθούν τη δική τους ατζέντα για να πλήξουν παντοιοτρόπως το θεσμό της Εκκλησίας, την οποία απεχθάνονται – άλλο “παιχνίδι εξουσίας” αυτό). Το ότι το σφάλμα το επεσήμανε πρώτη η Ιερά Σύνοδος είναι για μένα δείγμα ότι κάποιοι πιάστηκαν πάλι στον ύπνο, και πολύ απλά στην όποια αντίδρασή τους προς αποκατάσταση της ιστορικής πραγματικότητας θα έρθουν δεύτεροι.

Σημειώσεις Α΄ Μέρους

[1] Εκτός από τις διάφορες συνεντεύξεις του (βρίσκονται εύκολα στο διαδίκτυο) όπου ο σκηνοθέτης καταφέρεται με μισαλλοδοξία κατά του Χριστιανισμού και σε ό,τι σχετίζεται με αυτόν, ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι συναντάμε συχνά στο διαδίκτυο το εξής «σλόγκαν» που το υπογράφει το όνομα του Κώστα Γαβρά: «Εγώ δεν πιστεύω πια στον Θεό, πιστεύω μόνο στους ανθρώπους». Βέβαια, επειδή στο Ίντερνετ συναντάμε συχνά αυθαιρεσίες, το παραθέτουμε με επιφύλαξη (παραμένει βέβαια ακατάληπτο το μήνυμα: σε τι ακριβώς εμποδίζει η πίστη στο Θεό, την πίστη μας ή την εμπιστοσύνη μας στους ανθρώπους;…).

[2] Μπαμπινιώτης Γεώργιος, «Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας», 2η έκδ. εμπλουτισμένη, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα 2005, σελ. 769.

[5] Στο οπισθόφυλλο της «Καθημερινής» της Τρίτης 28/7/2009. Μπορείτε να το δείτε στην ψηφιακή έκδοση της εφημερίδας σε PDF στη σελ. 19 (http://wwk.kathimerini.gr/kath/edition/2009/28-07-2009.pdf).

[6] Στο πρωτότυπο: «… the preservation of the pediments should count for more than the defacement of the metopes, as the latter may have been the action of but one moment […] whereas the former required constant toleration» (Anthony Kaldellis, «The Christian Parthenon: Classicism and Pilgrimage in Byzantine Athens», Cambridge University Press, 2009, σελ. 42).

[7] Στο πρωτότυπο: «…the defacement of the metope […] may have been the action of but one moment (which we cannot date, and we cannot assume was contemporaneous with conversion» (Anthony Kaldellis, «The Christian Parthenon: Classicism and Pilgrimage in Byzantine Athens», Cambridge University Press, 2009, σελ. 42).

[8] «Παρθενών», εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 3, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].

[9] Στο πρωτότυπο: «The central figures of the east pediment were probably removed to make way for an apse at the transformation of the Parthenon into a church in early Christian times. We cannot speak of deliberate destruction, however, since substantial fragments have turned up in modern times» (Olga Palagia, «Pediments of the Parthenon», Brill Academic Publishers 1998, σελ. 9).

[10] «Ιστορία του Βυζαντίου», Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 2006, σελ. 161.

[11] Ian Dennis Jenkins, «The Parthenon sculptures», Harvard University Press 2007, σελ. 23.

[12] Mary Beard, «The Parthenon», Harvard University Press 2002, σελ. 57.

[13] Jeffrey Hurwit - Jeffrey Faville, «The athenian acropolis», Cambridge University Press 1998, σελ. 169-170.

[14] «Παρθενών», Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 10, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 68.

[15] Στο πρωτότυπο: «For all we know, it was the Latin lords of Athens, in the period 1205-1456, who defaced and destroyed the metopes» (Anthony Kaldellis, «The Christian Parthenon: Classicism and Pilgrimage in Byzantine Athens», Cambridge University Press, 2009, σελ. 42.

[16] Στο πρωτότυπο: « The metopes on east, north and west have been deliberately defaced, PRESUMABLY by Christians or Moslems, though why only these sculptures were so treated we cannot know» (Robertson Martin, «A Shorter History of Greek Art», Cambridge University Press 1981, σελ. 93).

[17] Σιμόπουλος Κυριάκος, «Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα», τόμ. Α΄ (333-1700), 9η έκδ., Στάχυ, Αθήνα 1999, σελ. 126.

[18] Στο πρωτότυπο: «The Parthenon, and the temple of Theseus, having been protected from the injuries of time by their solidity and excellent construction, and having escaped all the effects of barbarous fanatism, were at length, with all their external decorations, still uninjured, converted into Christian churches» (William Martin Leake, «The topography of Athens with some remarks on its antiquities», John Murray, London 1831, σελ. lxiv).

[19] Σιμόπουλος Κυριάκος, «Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα», τόμ. Β΄ (1700-1800), 8η έκδ., Στάχυ, Αθήνα 1999, σελ. 458.

[20] Σιμόπουλος Κυριάκος, «Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα», τόμ. Α΄ (333-1700), 9η έκδ., Στάχυ, Αθήνα 1999, σελ. 143-144.

[21] Στο πρωτότυπο: «The Athenians may have faced a different, more psychological, predicament. The thought of destroying the monumental center of their city may have been too disturbing to them; instead, they directly converted it entire, and what they could not convert, for example the small temple of Athena Nike, they probably left intact (sculptures and all). This is only a hypothesis; it cannot be proven any more than any other hypothesis for what happened at Athens can be proven, but it does fit better the evidence that we have…» (Anthony Kaldellis, «The Christian Parthenon: Classicism and Pilgrimage in Byzantine Athens», Cambridge University Press, 2009, σελ. 44).

[22] Στο πρωτότυπο: «Archaeologists see these adaptations as a godsend […] for it is Christian re-use that has regularly guaranteed the preservation of the original structure. Left unoccupied, ancient temples fall down - aided, as often as not, by later builders scavenging for materials. As a rule of thumb, temples that still stand to their full height, roof and all, owe their survival to the early Christians» (Beard Mary, «The Parthenon», Cambridge, Mass., Harvard University Press, 2002, σελ. 52).

[23] «Σούνιο» > «Ιερό Αθηνάς Σουνιάδος», εγκυκλοπαίδεια «'Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα», τόμ. 55, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].

[24] Σιμόπουλος Κυριάκος, «Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα», τόμ. Α΄ (333-1700), 9η έκδ., Στάχυ, Αθήνα 1999, σελ. 575.

[25] Σιμόπουλος, «Ξένοι Ταξιδιώτες…», τόμ. Α΄, ό.π., σελ. 130.

[26] Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, 10.35.3, στο: Παυσανίας, «Ελλάδος Περιήγησις», τόμ. 9. 'Φωκικά' (σειρά «Οι Έλληνες» #79), Κάκτος, Αθήνα 1992, σελ. 210-211.

[27] Πολύβιος 4.67, στο: Πολύβιος, Άπαντα #4. «Ιστοριών» Δ΄' (σειρά «Οι Έλληνες» #378), Κάκτος, Αθήνα 1996, σελ. 174-177.

[28] Πολύβιος 5.9, στο: Πολύβιος, Άπαντα #5. «Ιστοριών» Ε΄' (σειρά «Οι Έλληνες» #379), Κάκτος, Αθήνα 1996, σελ. 48-49.

[29] Στο άρθρο του Ηλία Μαγκλίνη στο οπισθόφυλλο της Καθημερινής της Τρίτης 28/7/2009 (http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_28/07/2009_323645).

[30] Σιμόπουλος Κυριάκος, «Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα», τόμ. Α΄ (333-1700), 9η έκδ., Στάχυ, Αθήνα 1999, σελ. 593-594.

[31] Σιμόπουλος, «Ξένοι Ταξιδιώτες…», τόμ. Α΄, ό.π., σελ. 144.

[32] Σιμόπουλος Κυριάκος, «Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα», τόμ. Β΄ (1700-1800), 8η έκδ., Στάχυ, Αθήνα 1999, σελ. 458-461.

[34] Service Robert, «Σύντροφοι. Η παγκόσμια ιστορία του Κομμουνισμού», Ψυχογιός, Αθήνα 2008, σελ. 104.181.188.

Για περισσότερα ακόμα επί τού θέματος, δείτε και τον ακόλουθο εξωτερικό δεσμό:

Ελευθερία Λόγου σημαίνει ελευθερία αναίδειας;