Αρθρωτή κατασκευή ενός καλοσχεδιασμένου αρχαίου χριστιανικού οικισμού εντοπίσθηκε κοντά στην προκυμαία της Μαρεώτιδας  λίμνης στην βόρεια Αίγυπτο.

Φωτό: Mariusz Gwiazda/Πολωνικό Κέντρο Μεσογειακής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας

Κάϊρο. Μια ομάδα Πολωνών ερευνητών ανακάλυψε ίχνη ενός καλοσχεδιασμένου χριστιανικού οικισμού του 6^ου αιώνα στην αρχαία αιγυπτιακή πόλη-λιμάνι της Μάρειας. Η ανακάλυψη έγινε στις όχθες της Μαρεώτιδας λίμνης περίπου 40 χιλιόμετρα (25 μίλια) νοτιοδυτικά της Αλεξάνδρειας, μόλις λίγα χιλιόμετρα στα νότια της Μεσογείου, κοντά στο σημερινό χωριό Hawwariya.

Οι αρχαιολόγοι είπαν ότι ο οικισμός διαθέτει και ένα κτίριο που χρησιμοποιούσαν οι χριστιανοί καθ’ οδόν προς το προσκύνημα στο Αμπού Μένα (Πάτερ Μηνά) και τον τάφο του Αγίου Μηνά, ενός Χριστιανού μάρτυρα που σχετίζεται με την θεραπεία, ο οποίος πέθανε στα τέλη του τρίτου ή στις αρχές του τέταρτου αιώνα, όταν οι Χριστιανοί εξακολουθούσαν να διώκονται.

Η τοποθεσία της Παγκόσμιας Κληρονομιάς του Άμπου Μένα (Abu Mena) βρίσκεται περίπου 17 χιλιόμετρα, ή περίπου 10 μίλια, νότια του χριστιανικού οικισμού και διαθέτει ένα σύγχρονο μοναστήρι. Οι προσκυνητές την παλαιότερη εποχή μετά από την άφιξή τους στην Αλεξάνδρεια θα διέσχιζαν την λίμνη ως την Μάρεια, πριν συνεχίσουν προς το Αμπού Μένα.

Ο υπό μελέτη χριστιανικός οικισμός καλύπτει μια έκταση περίπου 13 εκταρίων, ή 33 στρεμμάτων.

Ο Πολωνός αρχαιολόγος Mariusz Gwiazda αναφέρθηκε από την ιστοσελίδα Ancient Origins, λέγοντας πως η ανακάλυψη «έφερε επανάσταση στα όσα γνωρίζαμε» για την αρχαία πόλη Μάρεια, η οποία ιδρύθηκε μετά από την κατάκτηση της Αιγύπτου το 332 π.Χ. από τον Μέγα Αλέξανδρο.

Ο χριστιανικός οικισμός φαίνεται να ήταν μια καλά σχεδιασμένη «πυκνή αστική περιοχή χωρίς αμυντικά τείχη» που δεν είχε χτισθεί μέχρι το δεύτερο μισό του έκτου αιώνα, σύμφωνα με ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο τεύχος Αυγούστου του περιοδικού «Αρχαιότητα». Το αρθρωτό σύστημα οικοδόμησης της κοινότητας με μονώροφες κατασκευές, με αντιγραφόμενα σχέδια δαπέδου και με «σταθερές διαστάσεις» 14 μέτρων επί 10 μέτρων (46 πόδια επί 33 πόδια) δεν ήταν σύστημα τυπικό εκείνης της περιόδου. Οι παρακείμενες ορθογώνιες ενότητες έφθαναν σε μήκος τα 260 μέτρα (850 πόδια) και στέγαζαν κατοικίες και καταστήματα.

Η σχεδιασμένη πόλη είχε επίσης μια βασιλική, δύο σημεία για λουτρά και πέντε δημόσια αποχωρητήρια με κανάλια αποχέτευσης που άδειαζαν μέσα στην λίμνη. Η «Αρχαιότητα» επίσης ανέφερε πως βρέθηκαν λέξεις γραμμένες πάνω σε πήλινα αγγεία που επισήμαιναν «παρουσία νοσοκομείου - κτίριο που ήταν συνηθισμένο στην βυζαντινή περίοδο». Η έρευνα έδειξε πως η κοινότητα είχε ένα «πολύπλοκο σύστημα ίσιων δρόμων με παρακείμενα κτίρια που εξυπηρετούσαν διάφορες λειτουργίες και μια τεχνητή προκυμαία που συνδεόταν με μια εκτεταμένη λιμενική υποδομή».

Η Μάρεια (φωτό) ήταν βιομηχανικό κέντρο και λιμάνι και ήταν κατοικημένο κατά την ελληνιστική εποχή (η οποία ξεκίνησε μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου), την ρωμαϊκή, την βυζαντινή και την πρώιμη ισλαμική εποχή. Ο τόπος προσκυνήματος Αμπού Μένα (Αγίου Μηνά) ουσιαστικά καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της μουσουλμανικής κατάκτησης στο δεύτερο τέταρτο του έβδομου αιώνα.

Η ανακάλυψη της σχεδιασμένης πόλης άνοιξε τα μάτια των αρχαιολόγων, επειδή οι Ρωμαίοι είχαν χτίσει τόσα πολλά που φαινόταν ελάχιστη η ανάγκη για ακόμα περισσότερες μεγάλες κατασκευές. Η εφημερίδα Express επικαλέστηκε τον Gwiazda, ο οποίος δήλωσε «Ήταν μια μεγάλη έκπληξη για εμάς, επειδή δεν χτίζονταν νέες πόλεις στην Αίγυπτο εκείνη την εποχή».

Ο Πολωνός αρχαιολόγος είπε ότι η πόλη πιθανότατα να είχε χτισθεί πάνω σε ένα ρωμαϊκό αμπέλι. Η βασιλική της κοινότητας οικοδομήθηκε στη θέση μιας προηγούμενης εκκλησίας, η οποία είχε χτισθεί πάνω σε γη που παλαιότερα ήταν ένα εργαστήριο κατασκευής πήλινων αγγείων για την παρασκευή κρασιού, σύμφωνα με την «Αρχαιότητα».

Οι αρχαιολόγοι εργάζονται υπό την αιγίδα του Πολωνικού Κέντρου Μεσογειακής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας. Χρησιμοποιώντας σύγχρονη τεχνολογία, πραγματοποίησαν μια ολοκληρωμένη εξέταση του χώρου μέσω μη επεμβατικών μεθόδων, καινοτόμων τεχνικών ανίχνευσης και των πιο παραδοσιακών μεθόδων ανασκαφής, σύμφωνα με την «Αρχαιότητα» και τον ιστότοπο «Ancient Origins».

Ο Αιγυπτιολόγος και διευθυντής του Μουσείου Αρχαιοτήτων της Αλεξανδρινής Βιβλιοθήκης Hussein Abdel Basir δήλωσε τηλεφωνικά στο «Al-Monitor» πως η σημασία του νεοανακαλυφθέντος οικισμού έγκειται στο γεγονός ότι πρόκειται για σύμπλευση ελληνικών, ρωμαϊκών και βυζαντινών πολιτισμών. Πρόσθεσε ότι η οινοπαραγωγή στην περιοχή «επέτρεψε εμπορικές και πολιτισμικές ανταλλαγές και οδήγησε στην ανάδυση ενός μεγάλου οικισμού και κτισμάτων, γεγονός που επιβεβαιώνει το μεγαλείο αυτού του τόπου στο παρελθόν».

Ο Bassam al-Shamaa, ιστορικός και αιγυπτιολόγος, δήλωσε τηλεφωνικά στο Al-Monitor, «Η σημασία της ανακάλυψης προέρχεται από το γεγονός ότι συμπληρώνει το γράφημα της ιστορίας των πόλεων, ξεκινώντας από τα παλαιότερα μέρη όπου ζούσαν άνθρωποι, όπως οι Θήβες στην Φαραωνική εποχή, μέχρι την Αλεξάνδρεια, που χτίστηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο της Μακεδονίας ».

Είπε πως οι ανακαλύψεις είναι σημαντικές διότι βοηθούν στη διεύρυνση της γνώσης για την Αίγυπτο. Είπε και το εξής: «Τα αποχωρητήρια ήταν μάλιστα σε μια τοποθεσία μακριά από σπίτια, γεγονός που αποδεικνύει ότι η πόλη ήταν σίγουρα ανεπτυγμένη για την εποχή της.»

Ο Shamaa πρόσθεσε πως ενώ οι ανακαλύψεις των μούμιων και των σορών των βασιλιάδων έχουν διερευνηθεί εκτενώς, «συνεχίζουμε να μην γνωρίζουμε πολλά για την καθημερινή ζωή και τα έθιμα των ανθρώπων σε αυτούς τους αρχαίους χρόνους στην αρχαία Αίγυπτο, και είναι πολλοί που αδημονούν να μάθουν περισσότερα για αυτά.»

Ο Abdel Basir είπε ότι είναι σημαντικό να προωθηθεί η ανακάλυψη στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη και σε χώρες που διακηρύσσουν τον Χριστιανισμό, «κάτι που θα συμβάλει στην προσέλκυση επισκεπτών από αυτές τις χώρες για να μάθουν για τους Χριστιανούς που ζούσαν στην Αίγυπτο.»

Ο Shamaa επίσης είπε πως πιστεύει θα ήταν σημαντικό να συμπεριληφθεί αυτός ο οικισμός στο κρατικό πρόγραμμα τουρισμού, δεδομένου ότι οι τουρίστες θα ενδιαφερθούν να επισκεφθούν τον τόπο.

 Ο άγιος Μηνάς και η μάχη τού Ελ Αλαμέιν

Πηγή: Γεωργίου Β. Μαυρομάτη, «Ο Άγιος Μεγαλομάρτυς Μηνάς ο Αιγύπτιος», § Νεώτερα θαύματα του Αγίου, Έκδοσις: Ιερόν Ησυχαστήριον Αγίου Μηνά Βίγλας, Ι. Μ. Μ. Λαύρας Αγίου Όρους, 1998.

Τα ίδια εκείνα δύσκολα χρόνια για όλο τον κόσμο, δηλαδή το 1942, τότε που οι ανίκητες δυνάμεις του Γερμανού στρατηγού Ρόμμελ βρισκόταν στη Β. Αφρική, ο Άγιος Μηνάς έκανε ένα από τα μεγάλα του θαύματα, θαύμα με παγκόσμια σημασία.

Η Ελλάδα ήδη βρισκόταν κάτω από τον φασιστικό και ναζιστικό ζυγό των Γερμανών, Ιταλών, Βουλγάρων και Αλβανών, διαμοιρασμένη μεταξύ αυτών. Λίγος ελληνικός στρατός ξέφυγε από την αιχμαλωσία και βρισκόταν στην Αίγυπτο κοντά στο Ελ Αλαμέϊν όπου βρισκόταν ο τάφος και το μοναστήρι του Αγίου Μηνά. Ο στρατός μας συνασπισμένος με τις άλλες συμμαχικές δυνάμεις θα έδινε την τελευταία μάχη. Αν η μάχη αυτή χανόταν, τότε ολόκληρος ο κόσμος θα βρισκόταν κάτω από τον φασιστικό – ναζιστικό ζυγό.

 Ο Ρόμμελ μετά από τη βόρεια Αφρική ήταν έτοιμος με τις δυνάμεις του να πάρουν το Ελ Αλαμέϊν και νικητές να βαδίσουν προς την Αλεξάνδρεια. Ο Άγιος Μηνάς όμως δεν ήθελε αυτή τη φοβερή καταστροφή.

Τα μεσάνυχτα της νύχτας εκείνης και την ώρα που θα άρχιζε η μάχη, πολλοί στρατιώτες είδαν τον Άγιο Μηνά να βγαίνει από τα ερείπια του Ναού και οδηγώντας ένα καραβάνι με καμήλες, όπως παρουσιαζόταν στις τοιχογραφίες του Ναού του, να προχωρεί και να μπαίνει μέσα στο στρατόπεδο των Γερμανών.

Αγιογραφία στο Ι.Κ. Αγίου Μηνά Βίγλας, Ι. Μ. Μ. Λαύρας Αγίου Όρους

Είναι απερίγραπτος ο πανικός που κατέλαβε τους Γερμανούς. Εγκατέλειψαν οτιδήποτε είχαν, σκηνές, ζώα, πολεμοφόδια και τράπηκαν σε άτακτη φυγή. Έτσι ελευθερώθηκε η Βόρεια Αφρική. Οι συμμαχικές δυνάμεις πήραν θάρρος και ανέλαβαν την επίθεση κατά της Ιταλίας και Γερμανίας. Αποτέλεσμα ήταν η τελική νίκη και συντριβή του ναζισμού.

Το θαύμα αυτό της επεμβάσεως του Θεού μέσω του Αγίου Μηνά το εκτίμησαν όχι μόνον οι Έλληνες, αλλά και οι αλλόδοξοι σύμμαχοι. Γι’ αυτό πρόσφεραν στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας εκείνον τον τόπο, για να ξαναχτιστεί ο Ναός και το μοναστήρι του Αγίου Μηνά. Ο Ναός και το μοναστήρι ξαναχτίστηκαν, ανεγέρθηκε μάλιστα και αναμνηστική πλάκα επάνω στην οποία γράφτηκαν τα ονόματα των πεσόντων στο Ελ Αλαμέϊν.

 Φωτογραφικό υλικό από το Ελ Αλαμέιν του Γενικού Επιτελείου Στρατού 

Το μνημείο του αγνώστου στρατιώτη στο Ελ Αλαμέιν