Πριν αναλύσουμε τον διάλογο που διημείφθη μεταξύ Χριστού – Καιάφα, και προκειμένου να εννοήσουμε καλύτερα την ερώτηση που απηύθυνε ο Καιάφας εις τον Ιησού, καλό θα ήτο να αναλύαμε την προ Χριστού Παλαιοδιαθικική και μη Γραμματεία, προς ανεύρεση τής ακριβούς εννοίας την οποίαν είχαν υπ’όψιν τους οι Εβραίοι περί τού Μεσσίου.

 

1. Τα ονόματα τού Μεσσίου

     Το όνομα ‘Μεσσίας’ σημαίνει τον ‘κεχρισμένο’ υπό τού Θεού βασιλέα τού Ισραήλ (ΕΝΩΧ 48:10, 52:4, ΑΠΟΚ. ΒΑΡΟΥΧ 29:3, 30:1, 39:7, 40:1, 70:9, 72:2, Δ΄ ΕΣΔΡΑ 7:28-29, 12:32), λατινιστί ‘unctus’, ελληνιστί ‘Χριστός Κυρίου’ (ΨΑΛΜ. ΣΟΛ. 17:32, 18:5,7), εβραιστί ‘χαμμασείαχ’, αραμαιστί ‘μεσειχά’ ή ‘μαλκιά μεσειχά’, εις την Καινή Διαθήκη ‘Μεσσίας’, κατά μεταγραφή εκ τού Εβραικού (πρβλ. ΙΩΑΝ. Α:42 «ευρήκαμεν τον Μεσσίαν· ό εστι μεθερμηνευόμενον Χριστός» και Δ:25 «λέγει αυτώ η γυνή· οίδα ότι Μεσσίας έρχεται ο λεγόμενος Χριστός»).

     Επειδή η λέξη Χριστός απέβη ελληνικός όρος, οι ελληνόφωνοι Ιουδαίοι τής χριστιανικής εποχής προτιμούσαν τον όρο ‘Ηλειμμένος’, τον οποίον εισήγαγε ο μεταφραστής τής Βίβλου Ακύλας («Μεσσίας μέντοιγε Εβραιστί, καλείται, όπερ οι μεν Εβδομήκοντα, Χριστός, ηρμήνευσαν· ο δε Ακύλας Ηλειμμένος» Ωριγένους, Τών εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον Εξηγητικών, τόμ.ΙΓ, Patrologia Graeca, τόμ.14, σελ.445, Hieronymus, Comment. In Jes. 27:13, Patrologia Latina, τόμ.24, σελ.324Α).

     Εις το βιβλίο τού Ενώχ καλείται ‘ο υιός τού ανθρώπου’ (46:1-14, 48:2, 62:7,9,14, 63:11, 69:26-27) και πολλές φορές εις την Καινή Διαθήκη υπό αυτού τού Κυρίου ημών Ιησού Χριστού περί εαυτού. Ο όρος αυτός προήλθε εκ τής αποδόσεως εις τον Μεσσία τής εικόνος εις τον Δανιήλ μίας ανθρωπίνης μορφής, που εφέρετο εν νεφέλαις. («Ιδού μετά τών νεφελών τού ουρανού ως υιός ανθρώπου ερχόμενος ην (=εφέρετο) και έως τού Παλαιού τών ημερών έφθασε» ΔΑΝ. Ζ:13, Ο΄). Επί τη ευκαιρία τής αναφοράς τού χωρίου τού Δανιήλ να πούμε ότι η φράση ‘ερχόμενος μετά τών νεφελών’, δεν σημαίνει έλευση προς εμάς, όπως εσφαλμένως το αντιλαμβάνονται πολλοί, καθώς με τον ίδιο τρόπο αντιλαμβάνονται και το παράλληλο χωρίο ΜΑΤΘ. ΚΣΤ:64 «Λέγει αυτώ ο Ιησούς· συ είπας· πλην λέγω υμίν, απ’ άρτι όψεσθε τον Υιόν τού ανθρώπου καθήμενον εκ δεξιών τής Δυνάμεως και ερχόμενον επί τών νεφελών τού ουρανού». Το ‘έρχεσθαι’ εν προκειμένω δεν έχει την έννοια τής προς εμάς κινήσεως, αντιθέτως το ρήμα σημαίνει κίνηση προς οιανδήποτε κατεύθυνση, και μάλιστα αντίθετη τής προς εμάς. Όπως διακρίνουμε με προσεκτική ανάγνωση, εις το χωρίο τού Δανιήλ το ‘ερχόμενος ην’ (=ήρχετο), δεν σημαίνει κίνηση προς εμάς, τούς επί γης, αλλά προς τον Παλαιό τον ημερών, τον εν ουρανοίς Θεό. Ο Μεσσίας τού προφητικού χωρίου ήρχετο άνω, προς τον Ύψιστο, και έφθασε μέχρις αυτού. Επειδή δε το ‘έρχεσθαι’ συνήθως αντιλαμβανόμαστε με την έννοια τής προς εμάς κινήσεως, δηλαδή ως αντίθετο τού ‘υπάγειν’, εις το χωρίο τού Δανιήλ το ‘ερχόμενος ην’ είναι καλύτερα να μην μεταφράζεται ‘ήρχετο’ αλλά ‘εφέρετο’.

      Την έννοια τού ‘φέρεσθαι’ και όχι ειδικώς τού ‘προς εμάς κινείσθαι’ έχει το ‘έρχεσθαι’ και εις το χωρίο τού Ματθαίου, που παρεπιπτόντως ανεφέραμε. Η φράση δηλαδή ‘έρχόμενον επί τών νεφελών τού ουρανού’ πρέπει να μεταφράζεται: ‘να φέρεται επί τών νεφελών τού ουρανού’. Δεν λέγει εδώ, ότι ο Υιός τού ανθρώπου θα έλθει να κρίνει τούς ανθρώπους, όπως πολλοί εσφαλμένως έχουν κατανοήσει τα λόγια τού Ιησού, αλλά λέγει, ότι θα είναι εις τα ύψη και οι νεφέλες θα είναι το μεγαλοπρεπές όχημα, επί τού οποίου θα φέρεται. Κατά ταύτα ο Ιησούς λέγει: Από τώρα (και εις το εξής) θα βλέπετε τον Υιόν τού ανθρώπου να κάθεται εις τα δεξιά τής Δυνάμεως (τού Παντοδυνάμου Θεού) και να φέρεται επί τών νεφελών τού ουρανού.

    Κατά ταύτα είναι σαν να έλεγε ο Ιησούς εις τούς δικαστές Του: Από τώρα (που με θανατώνετε), νομίζοντας ότι έτσι θα σβήσετε το όνομά μου, προς τραγικήν εις βάρος σας ειρωνεία, από τώρα ακριβώς θα βλέπετε να δοξάζομαι! Ο θάνατός μου θα είναι απαρχή διαρκούς δόξης. Ο ποιητικός και μεγαλειώδης λόγος τού Ιησού προς τούς δικαστές του, συμπίπτει κατ’ ουσίαν προς τον απλό λόγο, τον οποίον είπε εις τούς μαθητές του λίγο προ τού πάθους: «Ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο Υιός τού ανθρώπου» (ΙΩΑΝ. ΙΒ:23). Πράγματι δε τα σημεία κατά τον καιρό τού πάθους, τα μετά ταύτα σημεία εις το όνομα τού Ιησού, η καταστροφή τού Ιουδαικού Έθνους υπό τών Ρωμαίων και η θεμελίωση, η κραταίωση και η συνέχεια τής Εκκλησίας δια μέσου τών αιώνων, δικαιώνουν και δοξάζουν τον Ιησού, ήδη από τού χρόνου τής σταυρώσεως, και μετά ταύτα διαρκώς!

     Μετά την απαραίτητη διευκρίνηση εις τα χωρία τού Δανιήλ και τού Ματθαίου, επανερχόμεθα εις το θέμα μας περί τού Μεσσίου, ο οποίος είναι το εκλεκτό όργανο τού Θεού, τού οποίου η αγάπη επαναπαύεται εις Αυτόν, και καλείται ‘ο εκλεκτός’ (ΕΝΩΧ 45:3-4, 49:2b, 51:3,5, 52:6,9, 53:6, 55:4, 61:8, 62:1), ή ‘ο υιός τού Θεού’ (ΨΑΛΜ. Β:7 Ο΄ «Κύριος είπε προς με· υιός μου εί συ, εγώ σήμερον γεγέννηκά σε.» και ΠΘ:27 Ο΄ «Αυτός επικαλέσεταί με· πατήρ μου εί συ, Θεός μου και αντιλήπτωρ τής σωτηρίας μου·») 

    Επίσης καλείται ο Μεσσίας, ‘μεγάλης βουλής άγγελος’ (ΗΣΑ. Θ:6 μόνο κατά τούς Ο΄), ‘ανατολή δικαία’ (ΙΕΡ. ΚΓ:5 μόνο κατά τούς Ο΄), ‘ανατολή’ (ΖΑΧ. ΣΤ:12 μόνο κατά τούς Ο΄), ‘ανατολή εξ ύψους’ (ΛΟΥΚ. Α:78), ‘ηγούμενος’ (ΜΙΧ. Ε:1 μόνο κατά το Εβραικό), νοούμενος ως συναϊδιος τω Θεώ Πατρί, προαιωνίως εξ Αυτού γεννηθείς (ΨΑΛΜ. ΡΘ:3 μόνο κατά τούς Ο΄ «εκ γαστρός προ εωσφόρου εγέννησά σε»).

                       

2. Προέλευση, ιδιότητες και αποστολή τού Μεσσίου

 α) Προέλευση. Συμφώνως προς τις προφητείες τής Παλαιάς Διαθήκης (ΗΣΑ. ΙΑ:1,10, ΙΕΡ. ΚΓ:5, ΙΕΖ. ΛΔ:23 και εξής, ΛΖ:24 και εξής, ΩΣΗΕ Γ:5, ΑΜΩΣ Θ:11, ΜΙΧ. Ε:1, ΖΑΧ. ΙΒ:8), ανεγνωρίζετο γενικώς, ότι ο Μεσσίας επρόκειτο να προέλθει εκ γένους Δαυίδ, γι’ αυτό και η συνήθης ένδειξη αυτού ήτο: ‘υιός Δαυίδ’, υπό την οποία αναφέρεται και εις την Καινήν Διαθήκη από τούς Συνοπτικούς Ευαγγελιστές (ΜΑΤΘ. Α:1, Θ:27, ΙΒ:23, ΙΕ:22, Κ:30-31, ΚΑ:9, ΜΑΡΚ. Ι:47, ΙΒ:35, ΛΟΥΚ. ΙΗ:38, Κ:41). Ο απόγονος τού Δαυίδ θα γεννάτο εις την Βηθλεέμ, την πόλη Δαυίδ (ΜΙΧ. Ε:1, ΜΑΤΘ. Β:5, ΙΩΑΝ. Ζ:41-42).

β) Ιδιότητες. Το πρόσωπο τού Μεσσίου νοείται εκ μιας απόψεως ως ανθρώπινος βασιλεύς και κυρίαρχος (ΨΑΛΜ. ΣΟΛ. ΙΖ:23,47), προικισμένος με εξαίρετα χαρίσματα και δυνάμεις, ως δίκαιος (ΨΑΛΜ. ΣΟΛ. ΙΖ:35), καθαρός από αμαρτίες και άγιος (ΨΑΛΜ. ΣΟΛ. ΙΖ:41,46), πλήρης δυνάμεως σοφίας και δικαιοσύνης εξ Αγίου Πνεύματος (ΨΑΛΜ. ΣΟΛ. ΙΖ:42), ως αγνός βασιλεύς, εξ άλλης απόψεως, ως προς κάποια προφητικά και ψαλμικά κείμενα, κατά τις παραβολές τού Ενώχ και τα οράματα τού Ψευδο-Έσδρα, ως προϋπάρχων και εξ υπερανθρωπίνης σφαίρας προερχόμενος (Βιβλία ΕΝΩΧ και Δ΄ ΕΣΔΡΑ), ως Ον υπερφυσικό, θείο. Προ δε τής επί γης αποκαλύψεώς του ήτο κεκρυμμένος από τον Θεό (ΕΝΩΧ 46:1-2, 62:7. Πρβλ. Δ΄ ΕΣΔΡΑ 13:52, ΜΙΧ. Ε:1, ΔΑΝ. Ζ:13-14).

    Το όνομά του εδόθη εις αυτόν προ τής δημιουργίας τού ηλίου και τών αστέρων (ΕΝΩΧ 48:3),. Ήτο ο παρά τω Θεώ εκλεκτός τού Θεού προ τής δημιουργίας τού κόσμου και αυτός θα μείνει παρά τω Θεώ εις τον αιώνα (ΕΝΩΧ 48:6. Πρβλ. και Δ΄ ΕΣΔΡΑ ΙΒ:32, ΙΓ:26, ΣΟΦ. ΣΕΙΡ. ΚΔ:9). Το πρόσωπόν του είναι όμοιον ανθρώπου και πλήρης χάριτος (ΕΝΩΧ 46:1). Είναι αυτός που έχει την δικαιοσύνη, εις τον οποίον κατοικεί η δικαιοσύνη και αυτός που θα αποκαλύψει τούς κρυμμένους θησαυρούς, διότι ο Κύριος τών πνευμάτων εξέλεξεν αυτόν (ΕΝΩΧ 46:3). Η δόξα του είναι από αιώνος εις αιώνα και η δύναμή του από γενεάς εις γενεάν. Εις αυτόν κατοικεί το Πνεύμα τής σοφίας και το Πνεύμα τού διδόντος σύνεση, το Πνεύμα τής διδαχής και τής ισχύος, και το πνεύμα τών κοιμηθέντων εν δικαιοσύνη. Και θα κρίνει τα κεκρυμμένα και ουδείς θα δυνηθή να είπη ενώπιον αυτού λόγον μάταιον, διότι εξελέγη υπό τού Κυρίου τών πνευμάτων κατά την αυτού ευδοκία (ΕΝΩΧ 49:2-4).

     Κατά αντίθεση προς τα ανωτέρω και προς τον Χριστιανισμό, ο ραββινικός μεταχριστιανικός Ιουδαισμός, ηρνείτο υπερφυσική προέλευση τού Μεσσίου, τον οποίον προσδοκούσε, ακόμη και μετά την έλευση τού Χριστιανισμού, τονίζοντας τον ανθρώπινο αυτού χαρακτήρα («πάντες ημείς τον Χριστόν άνθρωπον εξ ανθρώπων προσδοκώμεν γενήσεσθαι» Ιουστίνου Φιλοσόφου και Μάρτυρος, Διάλογος προς Τρύφωνα, κεφ.49, Patrologia Graeca, τόμ.06, σελ.581), και απορρίπτοντας οποιοδήποτε υπερβατικό χαρακτηριστικό.

 

3. Ο τρόπος ελεύσεως τού Μεσσίου

     Ο τρόπος τού Μεσσίου νοείται αιφνίδιος. Θα γεννηθεί μεν ως παιδίον εις την Βηθλεέμ, αλλά θα ζήσει αφανής· και αιφνιδίως θα προβάλει από την αφάνεια. Γι’ αυτόν τον λόγο λέγουν οι Ιουδαίοι «ο Χριστός όταν έρχηται, ουδείς γινώσκει πόθεν εστίν» (ΙΩΑΝ. Ζ:27). Κατά την εμφάνισή του θα αποκαλυφθεί με τα θαύματά του:

«Και αποκριθείς ο Ιησούς είπεν αυτοίς· πορευθέντες απαγγείλατε Ιωάννη ά ακούετε και βλέπετε· τυφλοί αναβλέπουσι και χωλοί περιπατούσι, λεπροί καθαρίζονται και κωφοί ακούουσι, νεκροί εγείρονται και πτωχοί ευαγγελίζονται» (ΜΑΤΘ. ΙΑ:4-5 και ΛΟΥΚ. Ζ:22)

«Πολλοί δε εκ τού όχλου επίστευσαν εις αυτόν και έλεγον ότι ο Χριστός όταν έλθη, μήτι πλείονα σημεία τούτων ποιήσει ών ούτος εποίησεν;» (ΙΩΑΝ. Ζ:31)                                          

                                      

4. Καινοποίηση τής Ιερουσαλήμ

    Το μεσσιακό κράτος θα ιδρυθεί εις την Αγία Γη (Δ΄ ΕΣΔΡΑ 9:8), η Ιερουσαλή θα ανακαινισθεί, θα καθαρισθεί από τούς εθνικούς, η δε άνω Ιερουσαλήμ, η επουράνιος, θα κατέλθη εις την γη κατά την έναρξη τής μεσσικής εποχής, και έτσι θα προέλθει η Νέα Ιερουσαλήμ, η οποία θα υπερβαίνει την παλαιά εις ωραιότητα και μεγαλείο (ΕΝΩΧ 90:29 και εξής, Δ΄ ΕΣΔΡΑ 7:26. Πρβλ. ΑΠΟΚ. ΒΑΡΟΥΧ. 32:4). Κατά την Αποκάλυψη δε τού Βαρούχ, η ουράνιος αυτή Ιερουσαλήμ, υπήρχε αρχικώς εις τον παράδεισο πριν αμαρτήσει ο Αδάμ. Όταν δε αυτός αμάρτησε, την πήρε ο Θεός και την διεφύλαξε εις τον ουρανό, όπως το αυτό έκανε και για τον παράδεισο.

 

5. Συγκέντρωση τών διεσπαρμένων

     Τής μεσσιακής βασιλείας θα μετάσχουν και οι ευρισκόμενοι εις την διασπορά, οι οποίοι θα επιστρέψουν γι’ αυτό τον λόγο εις την Παλαιστίνη από δυσμών και ανατολών, από βορρά και νησιά (ΨΑΛΜ. ΣΟΛ. 11 και17:34, εν συγκρίσει προς τα ΗΣΑ. ΜΘ:22, Ξ:4,9, ΞΣΤ:20. Πρβλ. και ΒΑΡΟΥΧ 4:36-37, 5:5-9, Δ΄ ΕΣΔΡΑ 13:39-47). Τα υπόλοιπα έθνη θα γίνουν βαθμιαίως προσήλυτα και θα ενσωματωθούν εις τον Ισραήλ, ειδάλλως η εχθρότης τους θα εξουδετερωθεί δια τής καταστροφής των.

 

6. Το εις την Παλαιστίνη βασίλειο τής δόξης

     Το βασίλειο λοιπόν εις την Παλαιστίνη, που θα σχηματιστεί δι’ αυτού τού τρόπου, θα έχει επικεφαλής του βασιλέα τον Μεσσία, αλλά ανώτατος αυτού κυρίαρχος θα είναι ο Θεός (ΨΑΛΜ. ΣΟΛ. 17:1,38,51). Δια τής ιδρύσεως αυτού τού βασιλείου, η ιδέα τής βασιλείας τού Θεού επί τον Ισραήλ, θα καταστεί ολοκληρωμένη πραγματικότης και αλήθεια. Και ναι μεν ο Θεός είναι, ήδη και τώρα, βασιλεύς τού Ισραήλ, αλλά την βασιλεία αυτού δεν την ασκεί εις όλην της την έκταση, διότι επιτρέπει κατά περιόδους ο λαός Του να χειμάζεται εν μέσω αλλοθρήσκων, προς τιμωρία του λόγω αμαρτιών. Αλλά εις το δοξασμένο βασίλειο τού μέλλοντος, θα αναλάβει ο Θεός την πλήρη διακυβέρνηση αυτού. Γι’ αυτό και, εν αντιθέσει προς τα υπόλοιπα αλλόθρησκα βασίλεια τού κόσμου, η μέλλουσα νέα κατάσταση λέγεται βασιλεία τού Θεού, ταυτόσημη προς τον όρο ‘βασιλεία τών ουρανών’ (μαλχιούθ σαμάγειμ: ‘οι ουρανοί’, μετωνυμικώς ο Θεός), εφόσον αυτό το βασίλειο δεν θα κυβερνάται από επίγειες δυνάμεις, αλλά από τον ουρανό.

     Το κέντρο αυτού τού βασιλείου θα είναι η Αγία Γη. Δια τούτο και η έκφραση ‘κληρονομείν την γην’ (ΜΑΤΘ. Ε:5), κατά μίαν ερμηνεία, σημαίνει και μετέχειν τού μεσσιακού βασιλείου. Η δε Αγία Γη δεν νοείται περιοριζομένη εις τα σύνορα τής Παλαιστίνης, αλλά νοείται περιλαμβάνουσα όλο τον κόσμο [(ΗΣΑ. Β:2 και εξής, ΜΒ:1-6, ΜΘ:6, ΝΑ:4-5, ΝΕ:5, ΝΣΤ:1 και εξής, ΙΕΡ. Γ:17, ΙΒ:14 και εξής, ΙΣΤ:19, ΜΙΧ. Δ:1 και εξής, Ζ:16 και εξής, ΖΑΧ. Β:15 Ο΄ (στίχ.11 Εβρ.), Η:20, ΣΟΦ. Β:11, Γ:9)], ώστε ο Γιαχβέ θα καταστεί βασιλεύς όλης τής γης (ΖΑΧ. ΙΔ:9) και ο Μεσσίας άρχων πάντων τών λαών (ΗΣΑ. ΙΑ:10, ΔΑΝ. Β:44, Ζ:14,27). Επί τη βάση τών χωρίων τής Παλαιάς Διαθήκης, η μεσσιακή εποχή περιγράφεται ως εποχή χαράς και μακαριότητος.

    Ο Ισραήλ θα αναγγεννηθεί πνευματικώς, θα αναβιώσει η παλαιά του αίγλη και ζωή. Θα ανοικοδομηθεί ο Ναός, θα ανασυσταθούν οι παλαιοί θεσμοί (ιερατείο, βασιλείς, κριτές, δικαστήρια) αλλά και επί παγκοσμίου πεδίου θα εγκαινιασθεί νέα περίοδος. Θα τερματισθεί κάθε πόλεμος επί τής γης, και κάθε έριδα και διχοστασία και κάθε μίσος, και θα βασιλεύσει ειρήνη, δικαιοσύνη, αγάπη. Πλούτος και ευτυχία θα επικρατεί μεταξύ τών ανθρώπων. Πάντες θα χαίρουν σωματικής δυνάμεως και υγείας. Τα εξωτερικά αυτά αγαθά δεν θα είναι τα μόνα. Αντιθέτως, αυτά είναι μόνο συνέπεια τού μεγίστου πνευματικού αγαθού, που συνίσταται εκ τού ότι η μεσσιακή κοινότητα θα είναι λαός άγιος, τον οποίον θα έχει αγιάσει ο Θεός, λαός, τον οποίον ο Μεσσίας θα οδηγεί με δικαιοσύνη. Δεν θα αφήνει Αυτός να υπάρχει εις τον λαό Του αδικία, ούτε να κατοικεί άνθρωπος φορέας τής αδικίας, διότι άπαντες θα είναι άγιοι. Η ζωή εις το μεσσιακό βασίλειο θα είναι ένα διαρκές «λατρεύειν Θεώ εν οσιότητι και δικαιοσύνη ενώπιον αυτού» (ΛΟΥΚ. Α:74-75), η δε κυριαρχία τού Μεσσίου επί τού εθνικού κόσμου, δεν νοείται να στηρίζεται εις κάποιαν εξωτερική δύναμη, αλλά εις το θάμβος θείου φωτός, διότι ο Μεσσίας είναι φως για τούς λαούς (ΗΣΑ. ΜΒ:6, ΜΘ:6, ΝΑ:4, ΛΟΥΚ. Β:32).

    Τού ενδόξου τούτου βασιλείου τού μέλλοντος, θα συμμετάσχουν, όχι μόνο οι απανταχού τού κόσμου διεσπαρμένοι Ιουδαίοι, μέλη τού ενός λαού τού Θεού, αλλά και πάντες οι θανόντες Ιουδαίοι, εξερχόμενοι από τούς τάφους τους. (ΔΑΝ. ΙΒ:2, ΕΝΩΧ 51:1-5)

 

7. Η διάρκεια τού μεσσιανικού βασιλείου

    Η διάρκεια τού μεσσιανικού βασιλείου τούτου θα είναι αιωνία. Κατά τις προφητείες τής Παλαιάς Διαθήκης, ο Ισραήλ θα κατοικεί την χώρα του αιωνίως (ΙΕΖ. ΛΖ:25, ΙΩΗΛ Δ:20 Ο΄, Εβρ. Γ:20), ο θρόνος τού Δαυίδ ουδέποτε θα μείνει κενός και ο Δαυίδ θα είναι αιωνίως άρχων τού Ισραήλ (ΙΕΖ. ΛΖ:25). Το κράτος τών αγίων τού Υψίστου θα είναι αιώνιο (ΔΑΝ. Ζ:27). Από εδώ ορμώμενοι οι Ιουδαίοι λέγουν «ημείς ηκούσαμεν εκ τού νόμου, ότι ο Χριστός μένει εις τον αιώνα» (ΙΩΑΝ. ΙΒ:34). Η διάρκεια τού μεσσιακού βασιλείου άλλες φορές νοείται και περιωρισμένη, 400 έτη (Δ΄ ΕΣΔΡΑ Ζ:28-29), κατ’ αντιστοιχία και ισοστάθμιση τής επί 400 έτη δουλείας εις την Αίγυπτο, μετά τα οποία θα επακολουθήσει η ανακαίνιση τού κόσμου, γενική ανάσταση και τελική κρίση (Δ΄ ΕΣΔΡΑ Ζ:31-34, ΙΒ:34).

    Η πρόρρηση, ότι ο Μεσσίας θα πεθάνει μετά 400ετή βασιλεία (Δ΄ ΕΣΔΡΑ Ζ:28-29), δεν έχει τίποτα το κοινό προς την χριστιανική πίστη περί Μεσσίου λυτρωτού και λυτρωτικού του θανάτου. Και εδώ τίθεται το ερώτημα: Κατά την εποχή τού Κυρίου ημών Ιησού Χριστού ανέμενε ο Ιουδαισμός Μεσσία, ο οποίος θα έπασχε και θα απέθνησκε προς εξιλασμό τών ανθρωπίνων αμαρτημάτων; Κατά την Ιουδαική άποψη που εκφράζεται υπό τού Ιουστίνου, ο Μεσσίας κατά τούς Ιουδαίους έπρεπε να πάθει, αλλά απορρίπτεται η ιδέα παρί ιλαστηρίου θανάτου («Ας δ’ αν λέγωμεν αυτοίς Γραφάς, αί διαρρήδην τον Χριστόν και παθητόν και προσκυνητόν και Θεόν αποδεικνύουσιν...» Ιουστίνου Φιλοσόφου και Μάρτυρος, Διάλογος προς Τρύφωνα, κεφ.68, Patrologia Graeca, τόμ.6, σελ.636).

    Όμως εις την Ιουδαική Γραμματεία υπάρχουν και μαρτυρίες που δεικνύουν ιλαστήριο θάνατο τού Μεσσίου, υπέρ τών αμαρτιών τών ανθρώπων, που απαντούν εις τον ΗΣΑ. ΝΓ:4 και εξής, τις οποίες λόγιοι Ιουδαίοι τής εποχής ανέφερον εις τον Μεσσία («Ει μεν μη έμελλε πάσχειν ο Χριστός, φημί αυτώ εγώ, μηδέ προείπον οι προφήται, ότι από τών ανομιών τού λαού αχθήσεται εις θάνατον, και ατιμωθήσεται, και μαστιχθήσεται, και εν τοις ανόμοις λογισθήσεται, και ως πρόβατον επί σφαγήν αχθήσεται, ού το γένος εξηγήσασθαι έχειν ουδένα φησίν ο προφήτης, καλώς είχεν θαυμάζειν» Ιουστίνου Φιλοσόφου και Μάρτυρος, Διάλογος προς Τρύφωνα, κεφ.89, Patrologia Graeca, τόμ.6, σελ.689). Αλλά οι μεμονωμένες αυτές γνώμες δεν κυριάρχησαν εις την Ιουδαική πίστη. Ο επίσημος ραββινικός Ιουδαισμός τις προφητείες εις ΗΣΑ. ΝΓ κεφ. και ΨΑΛΜ. ΚΑ κεφ. (ΚΒ Εβρ.) περί τού πάθους τού δούλου τού Θεού, δεν αποδίδει εις τον Μεσσία (πρβλ. Παναγιώτου Μπρατσιώτου, Ο Ιουδαικός όχλος εν τοις Ευαγγελίοις, Αθήναι 1923, σελ.17 και εξής, 29 και εξής)                            

 

    Πουθενά εις την επίσημο εξωβιβλική Ιουδαική Γραμματεία, δεν γίνεται υπαινιγμός περί εξιλαστηρίου πάθους τού Μεσσίου. Γι’ αυτό και απόρησαν οι μαθητές όταν ο Ιησούς τούς προείπε για το πάθους που πρόκειται να υποστεί ο Μεσσίας, το οποίο είχαν ήδη προείπη οι προφήτες τής Παλαιάς Διαθήκης.

«Από τότε ήρξατο ο Ιησούς δεικνύειν τοις μαθητές αυτού ότι δει αυτόν απελθείν εις Ιεροσόλυμα και πολλά παθείν από τών πρεσβυτέρων και αρχιερέων και γραμματέων και αποκταθήναι, και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι. 22. Και προσλαβόμενος αυτόν ο Πέτρος ήρξατο επιτιμάν αυτώ λέγων· ίλεώς σοι, Κύριε· ου μη έσται σοι τούτο» δηλαδή «Από τότε άρχισε ο Ιησούς να λέγει σαφώς εις τούς μαθητές του, ότι πρόκειται να πάει εις τα Ιεροσόλυμα και να πάθει πολλά από τούς πρεσβυτέρους και τούς αρχιερείς και τούς γραμματείς, και να θανατωθεί, και την τρίτη ημέρα να αναστηθεί. 22. Τότε ο Πέτρος τού μίλησε ιδιαιτέρως και άρχισε να τον επιπλήττει λέγοντας: ‘Μη γένοιτο, Κύριε! Να μην σού συμβεί αυτό» (ΜΑΤΘ. ΙΣΤ:21-22).

«Παραλαβών δε τούς δώδεκα είπε προς αυτούς· ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα και τελειωθήσεται πάντα τα γεγραμμένα δια τών προφητών τω υιώ τού ανθρώπου. 32. Παραδοθήσεται τοις έθνεσι και εμπεχθήσεται και υβρισθήσεται και εμπτυσθήσεται, 33. και μαστιγώσαντες αποκτενούσι αυτόν, και τη τρίτη ημέρα αναστήσεται. 34. Και αυτοί ουδέν τούτων συνήκαν, και ην το ρήμα τούτο κεκρυμμένον απ’ αυτών, και ουκ εγίγνωσκον τα λεγόμενα» δηλαδή «Πήρε δε ιδιαιτέρως τούς δώδεκα  και τούς είπε: ‘Ιδού ανεβαίνουμε εις τα Ιεροσόλυμα, και θα εκπληρωθούν όλα, όσα οι προφήτες έγραψαν για τον Υιόν τού ανθρώπου. 32. Θα τον παραδώσουν δηλαδή εις τούς εθνικούς (ειδωλολάτρες), και θα τον εμπαίξουν, και θα τον βρίσουν, και θα τον φτύσουν,  33. και αφού τον μαστιγώσουν θα τον θανατώσουν, και την τρίτη ημέρα θα αναστηθεί’. 34. Αλλά αυτοί τίποτε από αυτά δεν κατάλαβαν, διότι η σημασία αυτού τού λόγου ήτο κρυμμένη από αυτούς, και γι’ αυτό δεν καταλάβαιναν τα λεγόμενα.   (ΛΟΥΚ. ΙΗ:31-34)

«όπως παρέδωκαν αυτόν οι αρχιερείς και οι άρχοντες ημών εις κρίμα θανάτου και εσταύρωσαν αυτόν. 21. Ημείς δε ηλπίζομεν ότι αυτός εστι ο μέλλων λυτρούσθαι τον Ισραήλ· αλλά γε συν πάσι τούτοις τρίτη ταύτη ημέρα άγει σήμερον αφ’ ού ταύτα εγένετο.»  δηλαδή «και πως οι αρχιερείς και οι άρχοντές μας τον παρέδωσαν για να υποστεί θανατική ποινή, και τον σταύρωσαν. 21. Εμείς δε ελπίζαμε, ότι αυτός είναι εκείνος, ο οποίος πρόκειται να λυτρώσει τον Ισραήλ. Αλλά, παρ’ όλα αυτά,  αυτή είναι η τρίτη σήμερα ημέρα, αφότου έγιναν αυτά (και φως δεν βλέπουμε) (ΛΟΥΚ. ΚΔ:20-21).

«Απεκρίθη αυτώ ο όχλος· ημείς ηκούσαμεν εκ τού νόμου ότι ο Χριστός μένει εις τον αιώνα, και πώς συ λέγεις, δει υψωθήναι τον υιόν τού ανθρώπου; τίς εστιν ούτος ο υιός τού ανθρώπου;» δηλαδή «Ο λαός τού είπε: ‘Εμείς ακούσαμε από τον νόμο, ότι ο Χριστός (ο Μεσσίας) θα ζει αιωνίως. Και πώς συ λέγεις ο Υιός τού ανθρώπου πρόκειται να υψωθεί; Ποιος είναι αυτός ο Υιός τού ανθρώπου;’»  (ΙΩΑΝ. ΙΒ:34)

 

8. Ανακαίνιση τού κόσμου

Η ελπίδα για την ανακαίνιση τού κόσμου στηρίζεται εις την προφητεία ΗΣΑ. ΞΕ:17 (κατά το Εβρ.) «Επειδή, ιδού, νέους ουρανούς κτίζω, και νέαν γην· και δεν θέλει είσθαι μνήμη τών προτέρων, ουδέ θέλουσιν ελθεί εις τον νουν.» και ΞΣΤ:22 (κατά το Εβρ.) «Διότι ως οι νέοι ουρανοί και η νέα γη, τα οποία εγώ θέλω κάμει, θέλουσι διαμένει ενώπιόν μου, λέγει Κύριος, ούτω θέλει διαμένει το σπέρμα σας και το όνομά σας.» Έτσι διακρίνονται: ο αιών ούτος (χαωλάμ χαζζέ) και ο αιών ο μέλλων (χαωλάμ χαββά) ή ο ερχόμενος. Κατά μίαν παλαιοτέρα εκδοχή, ο αιών ο μέλλων θα αρχίσει με την προσδοκώμενη εμφάνιση τού Μεσσίου (ΕΝΩΧ 45:4-5), ώστε μεσσιακή βασιλεία και μέλλων αιών ταυτίζονται. Η μεταγενεστέρα Ιουδαική θεολογία, τοποθετεί τον μέλλοντα αιώνα, μετά την λήξη τής επιγείου μεσσιακής βασιλείας (Δ΄ ΕΣΔΡΑ Ζ:30-31), οπότε θα γίνει και η τελική κρίση (Δ΄ ΕΣΔΡΑ Ζ:42-43). Άλλες φορές η μεσσιακή βασιλεία νοείται εις την μέση, μεταξύ τού αιώνος τούτου και τού μέλλοντος (ΑΠΟΚ. ΒΑΡΟΥΧ 74:2-3).

     Κατά ποίον τρόπο θα καταστραφεί ο κόσμος δεν αναφέρεται. Εις την περιοχή τού ελληνιστικού Ιουδαισμού, απαντά η προσδοκία καταστροφής δια τού πυρός (ΔΑΝ. Ζ:9-10) ή συμφώνως προς την στωική θεωρία δια εκπυρώσεως.

 

9. Γενική ανάσταση

Μετά την ανακαίνιση τού κόσμου και προ τής τελικής κρίσεως επακολουθεί γενική ανάσταση. Για πρώτη φορά εις τον Δανιήλ ΙΒ:2 προβάλλει σαφώς η πίστη για γενική ανάσταση ή αναζωοποίηση τών νεκρών, κι από τότε επεκράτησε σταθερώς (Β΄ ΜΑΚΚ. Ζ:9,14,23,29,36, ΙΒ:43-44, ΕΝΩΧ 51:1, ΨΑΛΜ. ΣΟΛΟΜ. Γ:13-14, ΙΔ:3 και εξής, ΑΠΟΚ. ΒΑΡΟΥΧ 30:1-5, 50:1-51:6, Δ΄ ΕΣΔΡΑ 7:32). Μόνον οι Σαδδουκαίοι ηρνούντο την ανάσταση (ΠΡΑΞ. ΚΓ:8), ο δε ελληνιστικός Ιουδαισμός την υποκαθιστά δια τής αθανασίας τής ψυχής (ΣΟΦ. ΣΟΛΟΜ. Γ:1-9, Δ:7, Ε:15-16, ΣΤ:19). Μεταξύ θανάτου και αναστάσεως εδέχοντο την κοινή για όλους μετάβαση εις υποχθόνιο περιοχή, χωρισμό εκεί δικαίων και αδίκων, και προσωρινή ανταπόδοση αμέσως μετά θάνατον, κατά την οποία οι ψυχές τών δικαίων προαπολαμβάνουν μακαριότητος, οι δε τών αδίκων προαπολαμβάνουν βασάνων (ΕΝΩΧ κεφ. 22, Δ΄ ΕΣΔΡΑ 7:75-101).

 

10. Τελική κρίση

Η τελική κρίση περιγράφεται λεπτομερώς (Δ΄ ΕΣΔΡΑ 7:33-44). Κατά την εν λόγω περιγραφή, αυτή θα γίνει υπό τού Θεού και θα περιλάβει όλη την ανθρωπότητα. Επειδή το κριτήριο τής κρίσεως και αξιολογήσεως εκάστου θα είναι τα έργα που εποίησε εις αυτήν τη ζωή, δια τούτο αυτά καταγράφονται εις ουρανίους βίβλους (ΕΝΩΧ 98:7-8, 104:7). Οι άθεοι θα βληθούν εις το πυρ τής γεέννης (ΑΠΟΚ. ΒΑΡΟΥΧ 44:15, 51:1-2, 4-6, Δ΄ ΕΣΔΡΑ 7:38 και εξής), όπου θα μείνουν αιωνίως (ΗΣΑ. ΞΣΤ:24, ΔΑΝ. ΙΒ:2). Οι δίκαιοι και ευσεβείς θα εισέλθουν εις τον παράδεισο και θα βλέπουν την μεγαλειότητα τού Θεού και τών αγίων αγγέλων Του. Τα πρόσωπά τους θα λάμπουν ως ο ήλιος και θα ζουν αιωνίως (ΔΑΝ. ΙΒ:3, ΑΠΟΚ. ΒΑΡΟΥΧ 51:3,7-14, Δ΄ ΕΣΔΡΑ 7:36-38, 95-98).

     Εξ όλων τών ανωτέρων καθίσταται φανερό, ότι η Μεσσιακή εικόνα τού Ιουδαισμού δεν ήτο ενιαία. Εξ μίας απόψεως τον Μεσσία τον εδέχοντο ως άνθρωπο Δαυϊδικής προελεύσεως (ΗΣ. Θ:6-7, ΙΑ:1 και εξής, ΙΕΡ. ΚΓ:5, ΛΖ:9 [Λ:9 Εβρ.], ΙΕΖ. ΛΔ:23, ΛΖ:24), ο οποίος θα αποκαθιστούσε τον θρόνο τού Δαυίδ, καθιστάμενος βασιλεύς παγκόσμιος και κυβερνώντας με δικαιοσύνη και αγιότητα, και εξ ετέρας απόψεως τον Μεσσία τον εννοούσαν ως υπεράνθρωπο και υπερφυσικό, ο οποίος, περί το τέλος τού κόσμου, θα έλθει με θεία μεγαλειότητα ως κριτής τού κόσμου πλησίον τού Θεού (ΔΑΝ. Ζ:9-14) ή αντί τού Θεού (ΕΝΩΧ 48:5, 51:3).

     Το νέο στοιχείο, το οποίο προσέθεσε ο Ιησούς εις την περί τού Μεσσίου εικόνα ήτο, ότι ο Μεσσάς, κατά την εκπλήρωση τού έργου του, θα εθανατούτο!

«Και ήρξατο διδάσκειν αυτούς ότι δει τον Υιόν τού ανθρώπου πολλά παθείν, και αποδοκιμασθήναι από τών πρεσβυτέρων και τών αρχιερέων και τών γραμματέων, και αποκταθήναι, και μετά τρεις ημέρας αναστήναι» δηλαδή «Και άρχισε να τούς λέγει, ότι ο Υιός τού ανθρώπου πρόκειται να πάθει πολλά, μάλιστα να αποδοκιμασθεί από τούς πρεσβυτέρους και τούς αρχιερείς και τούς γραμματείς, και να θανατωθεί, και μετά τρεις ημέρες να αναστηθεί» (ΜΑΡΚ. Η:31).

«Και γαρ ο Υιός τού ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι, και δούναι την ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών» δηλαδή «Και ο Υιός δε τού ανθρώπου δεν ήλθε να υπηρετηθεί, αλλά να υπηρετήσει και να δώσει την ζωή του ως λύτρο για πολλούς (για όλους δηλαδή)» (ΜΑΡΚ. Ι:45).

    Το νέο αυτό στοιχείο που προσέθεσε ο Χριστός, αντέφασκε εις τις Ιουδαϊκές αντιλήψεις περί Μεσσίου:

«Απεκρίθη αυτώ ο όχλος· ημείς ηκούσαμεν εκ τού νόμου ότι ο Χριστός μένει εις τον αιώνα, και πώς συ λέγεις, δει υψωθήναι τον υιόν τού ανθρώπου; τίς εστιν ούτος ο υιός τού ανθρώπου;» δηλαδή «Ο λαός τού είπε: ‘Εμείς ακούσαμε από τον νόμο, ότι ο Χριστός (ο Μεσσίας) θα ζει αιωνίως. Και πώς συ λέγεις ο Υιός τού ανθρώπου πρόκειται να υψωθεί; Ποιος είναι αυτός ο Υιός τού ανθρώπου;’»  (ΙΩΑΝ. ΙΒ:34),

«Από τότε ήρξατο ο Ιησούς δεικνύειν τοις μαθητές αυτού ότι δει αυτόν απελθείν εις Ιεροσόλυμα και πολλά παθείν από τών πρεσβυτέρων και αρχιερέων και γραμματέων και αποκταθήναι, και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι. 22. Και προσλαβόμενος αυτόν ο Πέτρος ήρξατο επιτιμάν αυτώ λέγων· ίλεώς σοι, Κύριε· ου μη έσται σοι τούτο» δηλαδή «Από τότε άρχισε ο Ιησούς να λέγει σαφώς εις τούς μαθητές του, ότι πρόκειται να πάει εις τα Ιεροσόλυμα και να πάθει πολλά από τούς πρεσβυτέρους και τούς αρχιερείς και τούς γραμματείς, και να θανατωθεί, και την τρίτη ημέρα να αναστηθεί. 22. Τότε ο Πέτρος τού μίλησε ιδιαιτέρως και άρχισε να τον επιπλήττει λέγοντας: ‘Μη γένοιτο, Κύριε! Να μην σού συμβεί αυτό» (ΜΑΤΘ. ΙΣΤ:21-22).

    Αυτές δε οι αντιλήψεις ήσαν η αιτία οι περί τών παθημάτων τού ‘δούλου τού Θεού’ (Έβεδ Γιαχβέ) πρηφητείες (ΗΣΑ. ΝΒ:13 – ΝΓ:12) να μην εκλαμβάνονται μεσσιακώς.

 

11. Ανακεφαλαίωσις

     Ανακεφαλαιώνοντας τα ανωτέρω, λέγουμε εν περιλήψει τα εξής: Η λέξη ‘Μεσσίας’ είναι, όπως προείπαμε, ελληνική μεταγραφή τής εβραϊκής λέξεως ‘μασσίαχ’ και σημαίνει τον ‘κεχρισμένο’. Οι βασιλείς τών Εβραίων εχρίοντο δι’ ελαίου εις συμβολισμό τής βασιλικής δυνάμεως και εξουσίας. Αλλά ως τον κατ’ εξοχήν κεχρισμένο βασιλέα ‘τον Μεσσία’, ανέμενε ο εβραϊκός λαός κάποιον ισχυρό επίγειο βασιλέα εκ τού βασιλικού οίκου Δαυίδ, ο οποίος, ως ανδρείος πολεμιστής, θα είχε ως έργο να κατατροπώσει τούς εχθρούς τού Ισραήλ, να καθαρίσει την Παλαιστίνη από τούς αλλοφύλους και τούς ειδωλολάτρες, να την κατανείμει εις τις φυλές τού Ισραήλ, να ανοικοδομήσει τον Ναό τής Ιερουσαλήμ και να βασιλεύσει επί τού λαού με δικαιοσύνη και σοφία. Η δύναμή του θα οφείλετο εις την πίστη του προς τον Θεό, η γη θα απέδιδε θαυμαστή καρποφορία και το νέο μεσσιακό έθνος θα απέβλεπε εις πέλαγος ευδαιμονίας. Αυτά προσδοκούσαν περί τού Μεσσίου των οι Εβραίοι, παρερμηνεύοντες και παρανοούντες τις μεσσιακές προφητείες υπό στενό εθνικιστικό πρίσμα.