9. Η εύγλωττη σιωπή του Βατικανού

Αυτό όμως, που ιδιαίτερα προκαλεί, είναι η σιωπή του Βατικανού στην απαίτηση όχι μόνο Ορθοδόξων, αλλά και πολλών μέσα στους κόλπους του, για την κατάργηση της Ουνίας. Προσωπικά, μάλιστα, δέχομαι ως ειλικρινή την πρόσφατη δήλωση εκπροσώπου των Ουνιτών της Ελλάδος στην Τηλεόραση, ότι επιθυμία τους είναι η κατάργησή τους.

Ήδη από την εποχή της Β΄ Βατικανής Συνόδου (1962 - 65) διατυπώθηκαν πολλές αντιδράσεις στην συνέχιση του θεσμού της Ουνίας, σε εποχή μάλιστα διαχριστιανικού Διαλόγου και ειδικού Διαλόγου με τη Λατινική Εκκλησία και μετά τις τόσες υποχωρήσεις, που κάνει συνεχώς υπέρ του Διαλόγου η Ορθόδοξη πλευρά, ως ένδειξη καλής θελήσεως. Πανορθόδοξο εξ άλλου ήταν το αίτημα για κατάργηση της Ουνίας, διότι ζημιώνει τον διάλογο και πληγώνει τις εκατέρωθεν σχέσεις. Μάλιστα έχει τονισθεί, ότι η ύπαρξη της Ουνίας και η συνέχιση του θλιβερού ρόλου της προκαλεί αντιδράσεις, που απειλούν και αυτή την ευρωπαϊκή ενότητα, για την οποία φαίνεται να κόπτεται ο Πάπας.

Με την διαμαρτυρία της Ορθοδόξου πλευράς ένωσαν τις φωνές τους και επιφανείς ρωμαιοκαθολικοί θεολόγοι, που διασώζουν ειλικρίνεια και εντιμότητα και φαίνονται να έχουν διασώσει την ελευθερία της γνώμης τους. Ο γνωστός Γάλλος πανεπιστημιακός θεολόγος Yves Congar λ.χ. Απεκάλεσε την Ουνία «καρικατούρα και σαφή αντίθεση κατά της ενώσεως». Ο δε άριστος ερευνητής της μοναστικής παραδόσεως, καθηγητής Louis Bouyer, απεκάλεσε την Ουνία «πονηρία», συμπληρώνοντας: «Δεν μπορούμε να πάρουμε τη λειτουργία του Βυζαντίου, χωρίς να πάρουμε ολόκληρο το Βυζαντινό Χριστιανισμό», εννοώντας μάλλον την Ορθοδοξία. Ανάλογη στάση τήρησαν και άλλοι (G. Wunderle, P. Wenger, κ.λπ. ). Κυρίως δε και κατ’ εξοχήν επεσήμανε τον κίνδυνο της Ουνίας και ζήτησε επανειλημμένως την κατάργησή της η Εκκλησία της Ελλάδος. Και όμως το Βατικανό κωφεύει!

Η Β΄ Βατικανή Σύνοδος, χαρακτηρισθείσα «ενωτική», διότι κύρια επιδίωξή της ήταν η προσέγγιση των Χριστιανών ανατολής και Δύσεως, όχι μόνο δεν προχώρησε στη διάλυση της Ουνίας, αλλά αντίθετα με το «Διάταγμα περί των ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών» την ενίσχυσε και συνέτεινε στην αναδιοργάνωσή της για τη συνέχιση του ρόλου της στις Ορθόδοξες και ανατολικοχριστιανικές κοινωνίες. Προτρέποντας, μάλιστα, την μυστηριακή κοινωνία Ουνιτών και «διϊσταμένων» με τη Ρώμη, ανοίγει ακόμη μεγαλύτερη απειλή για την Ορθοδοξία. Η ανακήρυξή επίσης σε Καρδιναλίους των Ουνιτών προκαθημένων της Ουκρανίας και της Ρουμανίας έγινε ακριβώς, για να αναβαθμισθεί ο ρόλος της Ουνίας σε κρίσιμες περιοχές της Ευρώπης.

Γι' αυτό ήταν μεγάλο σφάλμα εκ μέρους των Ορθοδόξων να αποδεχθούμε την παρουσία Ουνιτών στο θεολογικό Διάλογο με τη «Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία», έστω και αν το πράγμα καλύφθηκε με διάφορες δηλώσεις. Στο σημείο αυτό έπρεπε οι Ορθόδοξοι να είμαστε ανυποχώρητοι, βλέποντας τη θρασύτητα των συνομιλητών μας. Η επιμονή του Βατικανού στην παρουσία Ουνιτών στο Διάλογο απεδείκνυε τις αληθινές του προθέσεις και το αμετάβλητο της τακτικής του. Αλλά, δυστυχώς, οι σημειωθείσες αντιδράσεις δεν εισακούσθησαν και εμείναμε με τις ψευδαισθήσεις. Αυτό όμως, που δεν έγινε φανερό τότε ο Θεός το απεκάλυψε τώρα, με τις αντορθόδοξες και ανθελληνικές ενέργειες του Βατικανού. Έπρεπε να θιγούν εθνικά μας δίκαια, για να αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε τη μεγάλη φθορά, που έχει προξενήσει ήδη το Βατικανό στις Ορθόδοξες εθνότητες!

Έστω όμως και με καθυστέρηση, η Ορθόδοξη πλευρά έσπευσε να διορθώσει το αρχικό λάθος όταν, με την Περεστρόικα το Βατικανό άνοιξε το μεσαιωνικό οπλοστάσιό του εις βάρος της Ορθοδοξίας. Έτσι, η Υποεπιτροπή Διαλόγου Ορθοδοξίας Ρωμαιοκαθολικισμού στη Βιέννη (Ιανουάριος 1990) με απόφασή της απέρριψε την Ουνία ως «μοντέλο ενώσεως» και καταδίκασε τον προσηλυτισμό και την άλλη δράση της, επαναθέτοντας το αίτημα διαλύσεώς της. Τον Ιούνιο του 1990 όλοι οι Ορθόδοξοι, με κοινή συμφωνία, ανέστειλαν τον θεολογικό Διάλογο με το Βατικανό, ώσπου να λυθεί το πρόβλημα της Ουνίας. Τον Δεκέμβριο του 1991 ο Μητροπολίτης Ιταλίας κ. Σπυρίδων μίλησε εξ ονόματος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη Σύνοδο των ευρωπαίων Επισκόπων στη Ρώμη, ενώπιον του Πάπα και κατήγγειλε την «αναγέννηση» και δραστηριότητα των Ουνιτών στην ανατολική Ευρώπη. Αλλά και ο νέος Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος στην προσφώνησή του προς την παπική αντιπροσωπία κατά την θρονική εορτή της Μνήμης του Αγίου Ανδρέου (30-11-1991) διατύπωσε με παρρησία, εξ ονόματος όλων των Ορθοδόξων, τον κίνδυνο όχι μόνο αναστολής, αλλά και ματαιώσεως του θεολογικού Διαλόγου, αν συνεχισθεί η δράση της Ουνίας.

Μετά από όλα αυτά θα περίμενε κανείς να απαντήσουν ο Πάπας και το Βατικανό με κάποια καθησυχαστική χειρονομία. Αυτό όμως δεν έγινε. Και το ερώτημα είναι: Γιατί; Γιατί το Βατικανό επιμένει να στηρίζει στην ύπαρξη και δράση της Ουνίας την εξόρμησή του στην ανατολική Ευρώπη; Γιατί ζήτησε ο Πάπας, μάλιστα, μέσω του Νουντσίου (πρεσβευτού) του από την Κυβέρνηση της Ρωσίας να αναγνωρίσει την ισοτιμία της Ουνίας με την Ορθοδοξία, προσφέροντας ως αντάλλαγμα τη μεσολάβησή του στις Κυβερνήσεις της Ευρώπης Ε.Ο.Κ. για την παροχή οικονομικής βοήθειας στην εμπερίστατη Ρωσία; Γιατί, λοιπόν, επιμένει ο Πάπας, περιφρονώντας τους Ορθοδόξους, με τόση μάλιστα υπεροψία; Πέρα από την γνωστή έπαρση του Παπισμού μήπως υπάρχει και ειδικότερος λόγος; Η απάντηση είναι καταφατική.

---