Ιδιαίτερα εμφανής είναι και η Οικονομία των αγίων Πατέρων έναντι των επισκόπων που εκήρυξαν την αίρεσι του Μονοθελητισμού. Πράγματι, παρά το ότι η αίρεσις άρχισε να κηρύσσεται περί το 615, οι κύριοι πολέμιοί της, άγιοι Σωφρόνιος και Μάξιμος Ομολογητής, δεν διέκοψαν αμέσως την εκκλησιαστική κοινωνία με τους αρχηγούς της, αλλά προσπάθησαν ποικιλοτρόπως να τους οδηγήσουν σε μετάνοια. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι κατά το 634 ο άγιος Σωφρόνιος Ιεροσολύμων απεκάλεσε στην ενθρονιστήρια Επιστολή του τον αιρετικό Σέργιο Κωνσταντινουπόλεως -αλλά και τους υπολοίπους αιρετικούς πατριάρχας- «συλλειτουργό»³²⁹. Η διακοπή της κοινωνίας των Ορθοδόξων με τους Μονοθελήτας συνέβη λοιπόν έπειτα από το 634 και μάλλον έπειτα από το 638, λίγο πριν δηλαδή ή ταυτόχρονα με τις Συνόδους της Δύσεως (640-649) που τους αναθεμάτισαν³³⁰.

Στην Σύνοδο μάλιστα του Λατερανού (649) εναντίον των Μονοθελητών η άσκησις της εκκλησιαστικής Οικονομίας γίνεται ακόμη πιο εμφανής, καθώς ο Σέργιος επίσκοπος των Κυπρίων αναφέρει τα εξής χαρακτηριστικά: «Μέχρι γαρ και τήμερον οικονομίαν τινά πραγματευομένοις εσιγήκαμεν, οιόμενοι προς τα κρείττω μετακινήσαι αυτούς τα οικεία διδάγματα»³³¹.

Η ανωτέρω περίπτωσις της Οικονομίας των αγίων Πατέρων έναντι των Μονοθελητών -όπως και η προηγούμενη έναντι των Λατίνων- μάς οδηγεί στο εξής συμπέρασμα: Εάν οι άγιοι Σωφρόνιος και Μάξιμος κοινωνούσαν κατ' οικονομία με τους επισκόπους, που εκήρυτταν την αίρεσι του Μονοθελητισμού επί είκοσι περίπου έτη, πολύ περισσότερο δικαιολογούμαστε εμείς να μη διακόπτουμε την εκκλησιαστική κοινωνία, με όσους συμμετέχουν στην Οικουμενική Κίνησι, εφόσον μάλιστα δεν κηρύττουν επίσημα καμμία απολύτως αίρεσι.

Την άποψί μας αυτή προσπάθησε να αναιρέση με τρία συνεχόμενα, εκτενή άρθρα του ο ζηλωτής π. Νικόλαος Δημαράς. Ο π. Νικόλαος, αφού εξιστόρησε την ιστορία της αιρέσεως του Μονοθελητισμού χωρίς τάξι και χρονολογική σειρά, υποστήριξε τα εξής: στην περίπτωσι της αιρέσεως του Μονοθελητισμού δεν υφίσταται καμμία απολύτως Οικονομία των αγίων Πατέρων, καθώς οι άγιοι Σωφρόνιος και Μάξιμος διέκοψαν την εκκλησιαστική κοινωνία με τους πρωτοστάτας της αιρέσεως άμεσα και μάλιστα προ συνοδικής κρίσεως. Προκειμένου δε να τεκμηριώση την ανωτέρω εσφαλμένη άποψί του ο π. Νικόλαος όχι μόνο διαστρέβλωσε ολόκληρη την ιστορία της αιρέσεως, αλλά περιέπεσε και σε τεράστιες αντιφάσεις.

 

Σημειώσεις:

---

329. Επιστολή Συνοδική, P.G.87Γ΄, 3148A.

330. Μελετίου, Εκκλησιαστική Ιστορία, αιών ζ΄, κεφ. Στ΄, ι΄, σελ. 166, 177.

331. Δοσιθέου Ιεροσολύμων, ένθ ανωτ. βιβλίο στ΄, κεφ. ζ΄, § θ΄, σελ. 278.