Γιόγκα: θρησκεία η επιστήμη;

Υπήρξε κάποιος καιρός που η σκέψη και η κριτική ικανότητα του νου μου είχε «παραλύσει». Κι αυτό συνέβαινε, παρ' όλο που είχα σπουδάσει θετικές επιστήμες και είχα εκπαιδευθεί να σκέφτομαι.

Εξωτικές φιλοσοφίες και ανατολίτες υπεράνθρωποι ασκούσαν μια «μυστηριώδη γοητεία» πάνω μου. Κατάπινα αβασάνιστα και μ' ενθουσιασμό όποια άποψη μου σέρβιραν. Ήταν αυθεντίες!! Κανένας δε σκεφτόταν καν να τους αμφισβητήσει.

Ο πόνος ξύπνησε το μυαλό μου.

Έπαθα πολλά απ' αυτούς. Κινδύνεψα... πόνεσα... φοβήθηκα... και γι' αυτό αναγκάσθηκα ν' αρχίσω... να σκέφτομαι. Έπρεπε να ξεπεράσω κάποια «ψυχολογική υποβολή» που τότε δεν αναγνώριζα ότι υπήρχε. Έπρεπε να προσπαθήσω να δω την πραγματικότητα. Έπρεπε ν' αναλύσω, να κρίνω πράξεις, λόγια, προθέσεις. Έπρεπε να καταλήξω σε συμπεράσματα για ανθρώπους.

Σήμερα, σας προσκαλώ να σκεφτούμε παρέα· χωρίς δέος, χωρίς φόβο, χωρίς προκατάληψη, χωρίς περιορισμούς, αλλά ελεύθερα και μεθοδικά. Έχουμε το δικαίωμα αλλά και την υποχρέωση να σκεφτόμαστε ελεύθερα προς κάθε κατεύθυνση και ν' αναζητούμε την αλήθεια, αλλιώς κινδυνεύει να εγκλωβισθεί η ζωή μας μέσα σε κάποιο λάθος, μέσα σε κάποιο καλοστημένο ψέμα.

Ας διερευνήσουμε την άποψη ότι «η Γιόγκα δεν είναι θρησκεία, αλλά επιστήμη, σαν κάθε άλλη επιστήμη». Την άποψη αυτή εξέφρασε ο ίδιος ο Ινδός γκουρού Σατυανάντα στο ξενοδοχείο Σαμάρια, στα Χανιά της Κρήτης στις 24 Απριλίου του 1984. Η πληροφορία είναι από το βιβλίο «Διδασκαλίες του Παραμχάμσα Σατυανάντα» τόμος 6ος, σελίδα 148, που εκδίδει η ίδια η κίνηση του γκουρού στην Ελλάδα, Σατυανάντασραμ.

Αυτή η άποψη εκφράσθηκε και πολλές άλλες φορές κατά καιρούς και από τον ίδιο τον Σατυανάντα, αλλά και από τα επίσημα έντυπα της κίνησής του, που εκδίδουν οι οπαδοί του στην Ελλάδα. Είναι το βασικό στοιχείο της εικόνας που θέλει να καλλιεργήσει προς τα έξω η κίνηση Σατυανάντασραμ για τον εαυτό της. Την ίδια άποψη εξέφρασε και ο γκουρού του «Υπερβατικού Διαλογισμού» ο Μαχαρίσι Μάχες Γιόγκι. Εγκαινιάζοντας το ίδρυμά του που το βάφτισε «Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Ερευνών» δήλωσε «εδώ δεν πρόκειται για τίποτ' άλλο, παρά για καθαρή επιστήμη».

Όχι μόνο οι γκουρού αλλά και όλα σχεδόν τα κινήματα του «New Age», της Νέας Εποχής, προσπαθούν να καλυφθούν κάτω από το μανδύα της επιστήμης.

Ας επικεντρωθούμε στον ισχυρισμό ότι «η γιόγκα δεν είναι θρησκεία».

Οι μεγάλες (από άποψη πληθυσμού) θρησκείες του πλανήτη μας είναι ο Μουσουλμανισμός, ο Χριστιανισμός, ο Βουδισμός και ο Ινδουισμός.

Ο «σκληρός πυρήνας» του Ινδουισμού είναι ο Ινδικός λαός και γεωγραφικά, η χώρα της Ινδίας, εξ ου και το όνομα. Σήμερα, μετά από απομόνωση αιώνων, γίνεται προσπάθεια εξάπλωσης του σ' όλες τις ηπείρους: Ευρώπη, Αυστραλία, Βόρεια και Νότια Αμερική, Αφρική αλλά και στη Ρωσία και Ιαπωνία.

Οι ινδουιστές είναι διαιρεμένοι σε εκατοντάδες αιρέσεις-σχολές που έχουν διαφωνίες αλλά και εχθρότητες μεταξύ τους. Όλες όμως αυτές οι σχολές υποκλίνονται στην Μπαγκαβάτ-Γκιτά (= θείο τραγούδι), το «Ευαγγέλιο» του Ινδουισμού. Είναι ένα κείμενο που συναντιούνται όλοι οι Ινδουιστές. Ένα κείμενο που θεωρείται «ιερό» και «θεόπνευστο» απ' όλους...

Το κείμενο αυτό το μελετούν και το ψάλλουν ως λατρεία στο «θεό» Κρίσνα καθημερινά οι γιόγκι. Στο άσραμ του Σατυανάντα, στο Μονγκύρ της Ινδίας, κάθε πρωί, επί μία ώρα έψαλλαν αποσπάσματα από την Μπαγκαβάτ-Γκιτά, μ' ένα λατρευτικό τρόπο.

Τι είναι η Μπαγκαβάτ-Γκιτά; Ένας διάλογος, υπό μορφή ποιήματος. Κάτι σαν τη «Θεογονία», το ποίημα του αρχαίου Έλληνα Ησιόδου, όπου περιγράφεται η «γέννηση των «θεών» του Ολύμπου: κάτι σαν την «Ιλιάδα» του Ομήρου, όπου με αφορμές τον πόλεμο της Τροίας «θεοί» και... άνθρωποι συμπλέκονται σε έχθρες και φιλίες.

Μέσα λοιπόν στην Γκιτά, κατά τη διάρκεια ενός πολέμου, λίγο πριν αρχίσει μια μεγάλη μάχη, ο «θεός» Κρίσνα αποκαλύπτει τη γιόγκα στο μαθητή και φίλο του, Αρτζούνα. Ο βασιλιάς-μαχητής Αρτζούνα ρωτά και ο Κύριος (= Κρίσνα) διδάσκει. Άλλα ας δώσουμε το λόγο στο ίδιο το κείμενο που είναι πολύ αποκαλυπτικό. Όλα τ' αποσπάσματα είναι από το βιβλίο Μπαγκαβάτ-Γκιτά, εκδόσεις Καρδαμίτσα, 4η έκδοση 1991, σε μετάφραση του Θεοδώρου Παντουβά. Αφιερώνεται από το μεταφραστή στον γκουρού του, Σουάμι Ghanananda, του τάγματος Ramakrisna, προέδρου του Ramakrisna Vedanta Center του Λονδίνου και προλογίζεται ευμενώς από το νυν πρόεδρο του Κέντρου Swami Bhavynanda.

Σύμφωνα λοιπόν με την Γκιτά, η γιόγκα δεν είναι ανθρώπινο εύρημα, ανθρώπινο δημιούργημα, όπως λόγου χάρη η επιστήμη. Η γιόγκα είναι «θεία» αποκάλυψη, δώρο, που ο «Κύριος της Γιόγκα», ο «θεός» Κρίσνα προσφέρει στην ανθρωπότητα, μέσω του Αρτζούνα.

«Ο κύριος είπε· Στον κόσμο αυτόν από παλιά ένας διπλός δρόμος φανερώθηκε από μένα, ω αναμάρτητε. Του Γνιάνα-Γιόγκα για τους ανθρώπους της συλλογής και του Κάρμα-Γιόγκα για τους ανθρώπους της δράσης» (Κεφ. 3ο, στίχος 3/33). κι άλλου ο Κύριος (= Κρίσνα) λέει στο μαθητή του Αρτζούνα:

«Ο κύριος είπε· Αυτός ο ίδιος ο αρχαίος Γιόγκα σου φανερώθηκε σήμερα από Εμένα. Λάτρης μου είσαι και φίλος κι αυτό το μυστικό είναι πραγματικά υπέρτατο» (κεφ. 4ο, στίχος 3).

Λίγα ακόμη από τ' αναρίθμητα αποσπάσματα της Μπαγκαβάτ Γκιτά θα μας πείσουν ότι· η Γιόγκα είναι μια μορφή λατρείας με την οποία ο «θεός» επιθυμεί να λατρεύεται από τους οπαδούς του. Λέει λοιπόν ο Κρίσνα:

«Μα οι μεγάλες ψυχές, ω Γιε της τιρίτχα, που έχουν θεία φύση, Εμένα λατρεύουν με απαρασάλευτη σκέψη, έχοντας γνωρίσει την πηγή των όντων, την Άφθαρτη.

Πάντα δοξάζοντάς με και αγωνιζόμενοι με αποφασιστικότητα, προσκυνώντας με, με λατρεύουν με αφοσίωση πάντα σε Γιόγκα» (Κεφ. 9ο, στίχ. 13-14). κι άλλου λέει· «Ο Γιόγκι που ‘χει αυτοκυριαρχία και ακλόνητη αποφασιστικότητα, με καρδιά και νου αφιερωμένα σ' Εμενα, αυτός ο λάτρης μου, μου είναι αγαπητός» (κεφ. 12, στ. 14). κι άλλου λέει· «Κι αυτός που θα μελετήσει τον ιερό τούτο διάλογό μας, απ' αυτόν Εγώ θα έχω λατρευθεί με τη Γνώση θυσία. Έτσι εγώ ορίζω» (Κεφ. 18, στ. 70).

Με εξουσία μιλάει ο θεός Κρίσνα, και ορίζει ότι όχι μόνο η πρακτική εξάσκηση της Γιόγκα αλλά και η απλή μελέτη της θεωρίας της, θεωρείται λατρεία προς αυτόν!! Τώρα ο καθένας ξέρει ότι η λατρεία είναι θρησκευτική πράξη και όχι επιστήμη.

Ακόμα, μέσα από την Μπαγκαβάτ Γκιτά ο «θεός» Κρίσνα διδάσκει ότι· η Γιόγκα είναι μια μορφή θυσίας σ’ αυτόν. Τι νομίζετε; η θυσία είναι επιστημονική πράξη;... ας δούμε.

«Άλλοι προσφέρουν θυσία υλικά αγαθά, άλλοι τον ασκητισμό, άλλοι το Γιόγκα και άλλο...» (Κεφ. 4ο, στ. 28), άλλου λέει: «Άλλοι προσφέρουν όλες τις λειτουργίες των αισθήσεων και του Πράνα τις λειτουργίες, θυσία στη φωτιά του Γιόγκα της αυτοσυγκέντρωσης» (Κεφ. 4ο, στ. 27).

Σ' άλλα σημεία ο «θεός» Κρίσνα διακηρύσσει τον εαυτό του θεό-δημιουργό του κόσμου. Διακηρύσσει ότι αυτός είναι το κέντρο και ο σκοπός γύρω από τον όποιο περιστρέφονται και καταλήγουν τα πάντα μέσα στον Ινδουισμό. Τα πάντα· οι «ιερές» γραφές Βέδες, οι θυσίες, οι ιεροτελεστίες, τα μάντρα, το Ιερό ΟΜ, οι ασκήσεις γιόγκα... είναι ο Κρίσνα.

Ας δώσουμε ξανά το λόγο στο κείμενο της Μπαγκαβάτ Γκιτά κεφ. 9ο στίχοι 16-17-18-19.

«Εγώ 'μαι η ιεροτελεστία, Εγώ η θυσία... ο Μάντρα Εγώ. Εγώ η σπονδή, εγώ η φωτιά... Εγώ του κόσμου τούτου είμ' ο πατέρας, η μάνα, ο χορηγός, ο Προπάτορας, το αντικείμενο της γνώσης, ο Εξαγνιστής, η συλλαβή ΟΜ κι ακόμα ο Ρίγκ-Βέδα, ο Σάμα-Βέδα και ο Γιάτζιους-Βέδα, ο σκοπός, το στήριγμα, ο Κύριος... Η αθανασία κι ο θάνατος και το ον και το μη ον, Εγώ είμαι ω Αρτζούνα».

Αλλά ας πάμε πάρα κάτω.

Για ποιο λόγο τέλος πάντων αρχίζει κάποιος να εξασκείται στη Γιόγκα; Ποιο είναι το ζητούμενο; Ποιο είναι το ποθητό τέλος; Ας μην ακούσουμε επαρχιώτες μικροπωλητές, που λένε ό,τι τους βολεύει για να διαφημίσουν την πραμάτεια τους, αλλά ας ακούσουμε, το «μητροπολιτικό» κέντρο να ομιλεί. Ας ακούσουμε το «θεό» Κρίσνα μέσα από τη Μπαγκαβάτ Γκιτά να μας δίνει την απάντηση.

«Τη σκέψη έχε σ' Εμένα, Εμένα λάτρευε, σ' Εμένα θυσίαζε, Εμένα προσκύνα, έτσι σ' Εμένα θα 'ρθεις» (κεφ. 18, στ. 65).

«Άνθρωποι χωρίς πίστη σε τούτη τη διδασκαλία ξαναγυρίζουν στο δρόμο τον κόσμου τον θάνατον, χωρίς να φθάσουν σ' Εμένα» (Εδώ, όπως και σε πολλά άλλα σημεία γίνεται λόγος για πίστη!!).

«Με τη δική Του Χάρη, θα φθάσεις, στη γαλήνη την υπέρτατη, στην αιώνια κατοικία».

Για να φθάσει κανείς στο τέρμα, εκτός από την πρακτική εξάσκηση της Γιόγκα χρειάζεται απαραίτητα και η «Χάρη» του θεού Κρίσνα!!!

Τι λέτε, είναι η γιόγκα θρησκεία ή επιστήμη, όπως διακήρυξε ο Ινδός γκουρού Σατυανάντα; Τι νομίζετε, μας είπε την αλήθεια η θέλουν να μας ρίξουν στάχτη στα μάτια;

«...Κι αυτός ακόμα, λυτρωμένος, στους φωτεινούς κόσμους θα φθάσει των ενάρετων» (κεφ. 18, στ. 17).

Στόχος λοιπόν της Γιόγκα είναι η αιωνιότητα στους φωτεινούς κόσμους των ενάρετων.

Σκοπός λοιπόν και τέλος της Γιόγκα είναι η ένωση με το θεό. Άλλωστε αυτό σημαίνει η λέξη Γιόγκα (= ένωση με το θεό). Προσοχή όμως. Ένωση όχι με κάποιον απρόσωπο «θεό» αλλά με το συγκεκριμένο «θεό» Κρίσνα! Τον εφευρέτη, δημιουργό και δάσκαλο της γιόγκα. Έτσι διδάσκει ο «θεός» Κρίσνα ή οποίος κρύβεται πίσω του, έτσι διδάσκει η «Ιερή» Γκιτά!!...

Συμπεράσματα:

Η γιόγκα, η φιλοσοφία της, από την οποία πηγάζουν και οι πρακτικές της, συνδέεται αδιάσπαστα με θεμελιώδεις θρησκευτικές αντιλήψεις όπως:

�        η ύπαρξη και η αθανασία της ψυχής

�        η μετεμψύχωση

�        ο νόμος του Κάρμα, δηλαδή της ανταπόδοσης των καλών η κακών πράξεων του ανθρώπου σ' άλλες ζωές

�        η ύπαρξη του θεού που καθοδηγεί τους πιστούς του προς αυτόν.
 

Μετά από αυτά εσείς τι λέτε;... Είναι η γιόγκα θρησκεία η επιστήμη όπως ισχυρίζεται ο γκουρού;...

Μα, η επιστήμη έχει ως αντικείμενο μελέτης το φυσικό κόσμο, την ύλη και τις εκδηλώσεις της. Όργανο της επιστήμης είναι... η λογική σκέψη, μέχρι εκεί που αυτή μπορεί να φθάσει. Όταν ξεπεράσουμε αυτά τα όρια, απλά κάνουμε υποθέσεις, πιθανολογούμε ή εκφράζουμε τα πιστεύω μας. Πολλοί μεγάλοι επιστήμονες (π.χ. Αϊνστάιν, Πασκάλ, κ.λ.π.) πίστευαν στον Θεό, αλλά ποτέ δε διανοήθηκαν να παρουσιάσουν αυτή τους την πίστη ως... επιστημονική άποψη.

Οι γκουρού όμως είναι τεχνίτες στο να αλλοιώνουν και να διαστρεβλώνουν τις λέξεις και τις έννοιες. «Έχει κύρος η επιστήμη στο Δυτικό κόσμο, σκέφτονται, άρα συμφέρει να "ντυθούμε" το μανδύα της επιστήμης». Προβατόσχημοι λύκοι. Γιατί κρύβεστε πίσω από πράγματα που δε σας ανήκουν; Γιατί δε διακηρύσσετε καθαρά και τίμια τα μεταφυσικά σας πιστεύω; Μήπως φοβάστε την αντίδραση του κόσμου; Μήπως θέλετε σιγά-σιγά να τους εθίσετε σ' αυτές τις μεταφυσικές απόψεις; Μήπως θέλετε να τους αλλάξετε την πατροπαράδοτη πίστη τους;

Ας προσθέσουμε και μερικές παρατηρήσεις κοινωνιολογικής φύσης, για να συμπληρώσουμε την εικόνα.

Οι Ινδοί είναι ένας λαός με βάθος. Είναι ένας πολύ θρησκεύων λαός. Παντού στη χώρα τους βλέπει κανείς εικόνες, αγάλματα και ναούς αφιερωμένους σε κάποιον από τους χιλιάδες θεούς του Ινδουιστικού πανθέου, π.χ. Κρίσνα, Βισνοϋ, Σίβα, Βράχμαν, Κάλι, Ίντρα, Ράμα κ.λ.π.

Μέσα από το πλήθος του λάου, ξεχωρίζουν οι Σανυάσιν, οι Σουάμι. Άνθρωποι ιδιαίτερα θρησκεύοντες. Έχουν αφιερώσει τη ζωή τους σε κάποια μορφή Γιόγκα, στην αναζήτηση του Θεού. Φορούν κάποια ιδιαίτερη ενδυμασία, συνήθως το γκερού χρώματος ράσο τους, που τους ξεχωρίζει από το πλήθος.

Ζουν συνήθως ομαδικά, σε κάποιο άσραμ, υπό την καθοδήγηση κάποιου γκουρού. Υπάρχουν και κάποιοι περιπλανώμενοι, μακριά από πόλεις, ταξιδεύοντας από ένα «ιερό» προσκύνημα σε κάποιο άλλο, συνήθως κατά μήκος του «Ιερού» ποταμού Γάγγη. Πίνουν και λούζονται καθημερινά στα νερά του, γιατί πιστεύουν ότι έτσι εξαγνίζονται από τις αμαρτίες τους, το κακό τους κάρμα.

Στην Ελλάδα οι άνθρωποι που κάνουν γιόγκα, υποκύπτουν, άλλος περισσότερο άλλος λιγότερο, σε μια πολιτιστική ινδική επιρροή. Αρχίζουν να στολίζουν το σπίτι τους με ινδικά μπιχλιμπίδια, να μαγειρεύουν ινδικά φαγητά, ν' ακούν ινδική θρησκευτική μουσική (Κίρταν), να «σκέφτονται» Ινδικά, να μιλούν για μετεμψύχωση, για προηγούμενες ζωές, για τις κρυμμένες δυνάμεις του ανθρώπου, για τα «κατορθώματα» των γιόγκι.

Στό τέλος, μερικοί γίνονται μόνιμοι θαμώνες των εδώ άσραμς. Φορούν το γκερού ράσο των γιόγκι. Κόβουν τα μαλλιά τους και τ' αφιερώνουν στον γκουρού. Αλλάζουν το όνομά τους με κάποιο ινδικό όνομα. Υπακούν, συνήθως απόλυτα στον γκουρού και τους τοπικούς αντιπροσώπους-μαθητές του. Κάνουν κάποια τελετή και παίρνουν τον τίτλο του Σουάμι. Δωρίζουν την περιουσία τους στην κίνηση και αφιερώνουν όλο τους τον εαυτό, όλη τους τη ζωή, όλο τους το χρόνο... στην ανάπτυξη του κινήματος... που θα σώσει τον κόσμο.

Αν λοιπόν μπορούν να μας πείσουν ότι όλα αυτά δεν είναι θρησκεία, τότε λίγο απέχουν από το να μας πείσουν ότι δεν είμαστε ελεύθερα σκεπτόμενοι άνθρωποι, αλλά πνευματικώς εξουσιαζόμενα ρομπότ.

Πιστεύω στην ελευθερία της-θρησκευτικής συνείδησης. Εκείνο που μ' ενοχλεί είναι η προσπάθεια εξαπάτησης. Εκείνο που μ' ενοχλεί είναι να παρουσιάζεται κανείς με μια όμορφη μάσκα, φοβούμενος μήπως δε γίνει αποδεκτός δείχνοντας το αληθινό του πρόσωπο. Αυτή τη συμπεριφορά τη θεωρώ υποκριτική, ύπουλη.

Έκλεψαν ένα κομμάτι από τη ζωή μου. Έχασα χρόνο, ενέργεια, χρήμα, ευκαιρίες. Πάλεψα χρόνια μ' ένα καλοστημένο ψέμα.

Ελπίζω μ' αυτά τα γραπτά να βοηθήσω κάποιες αδελφές ψυχές να ξεμπλέξουν γρηγορότερα, ευκολότερα και με λιγότερες απώλειες.

***

Η τέχνη της παραπλάνησης

Είναι φυσικό ο άνθρωπος να επιθυμεί ό,τι καλό και ωφέλιμο. Όμως ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός! Ιδιαίτερα στις μέρες μας, που η «τέχνη» της διαφήμισης ή καλύτερα της εξαπάτησης έχει φθάσει σε μεγάλη ανάπτυξη, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί.

Όλοι οι διαφημιστές παρουσιάζουν τα πράγματα από την «ωραία» τους πλευρά. Τα μειονεκτήματα, τα ελαττώματα ή τα αποσιωπούν αν είναι δυνατόν ή τα παρουσιάζουν ως... προτερήματα. Έτσι ο ανυποψίαστος... προχωρεί και μόνο αφού την «πατήσει», θα συνειδητοποιήσει το πάθημά του.

Επειδή είμαι άνθρωπος που την έχω «πατήσει» και έχω πονέσει πολύ απ' αυτό, θεωρώ υποχρέωσή μου να σας προειδοποιήσω. Από εδώ και πέρα, το πώς θ' αντιδράσετε, είναι και δικιά σας ευθύνη.

Στις μέρες μας γίνεται μια έντονη προσπάθεια προσηλυτισμού. Ορισμένα κέντρα καλλιεργούν συνειδητά τη σύγχυση στα μυαλά των ανθρώπων. Έτσι μειώνεται η ικανότητα για σκέψη και κριτική. Το άτομο γίνεται ευάλωτο. Χειραγωγείται, αλλάζει ιδέες, πιστεύει και κατευθύνεται προς συγκεκριμένους «χώρους».

Πώς καλλιεργείται αυτή η σύγχυση; Με πολλούς και διάφορους τρόπους. Ένας από αυτούς για παράδειγμα είναι ο εξής: Αλλάζοντας την έννοια, το περιεχόμενο των λέξεων!!

Όταν χρησιμοποιούμε τις ίδιες λέξεις με διαφορετικό όμως νόημα, δημιουργείται σύγχυση. Μέσα στα θολά νερά της φωλιάζει η εξαπάτησή μας. Ένα μικρό παράδειγμα: η λέξη Χριστός. Το νόημα που έχει αυτή η λέξη εδώ και χιλιάδες χρόνια είναι: Χριστός = Συγκεκριμένο ιστορικό πρόσωπο, που έδρασε στην περιοχή της Παλαιστίνης (σημερινό Ισραήλ) πριν 2.000 περίπου χρόνια. Δίδαξε κάποια συγκεκριμένη αλήθεια, απόκτησε πολλούς οπαδούς, ίδρυσε την Εκκλησία.

Πηγή: Οι γκουρού, ο νέος και ο γέροντας Παΐσιος, σελ. 364-370.

Το άρθρο αυτό στα Αγγλικά