Η προτροπή τών πατέρων που διαψεύδει τους συκοφάντες

Αναδημοσίευση από: http://thematorthodoxtheolog.blogspot.com/2011/03/blog-post_17.html

Οι Πατέρες, όπως θα δούμε εκλαμβάνουν την έννοια του ορού Έλλην με θρησκευτική σημασία και θέλουν να χαρακτηρίσουν τον Έλληνα ως προς τη λατρεία του στους ψεύτικους Ειδωλολατρικούς θεούς, και όχι με εθνική έννοια όπως θα ήθελαν μερικοί.

Στους Ιερούς Κανόνες κυρίως, όπως θα δούμε στο επόμενο άρθρο, αλλά και στο κείμενο μας εδώ, οι Πατέρες εντάσσουν δίπλα από τους Αιρετικούς τους Αλλοδόξους. Στην κατηγορία των αλλοδόξων ανήκουν και οι Έλληνες επειδή λάτρευαν τα είδωλα.

Όπως θα δούμε στο κείμενό μας, οι Πατέρες προσεύχονται υπέρ της σωτηρίας όλων των Αιρετικών αλλά και των Ελλήνων. Συστήνουν δε να αποφεύγουμε να μισούμε τους Αιρετικούς διότι έτσι μιμούμεθα τον Θεό.

Το πρώτο κείμενό μας είναι από τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο: «β΄. Μιμού τον Θεόν. Ει πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι, εικότως υπέρ απάντων δει εύχεσθαι‧ ει πάντας αυτός ηθέλησε σωθήναι, θέλε και συ‧ ει δε θέλεις, εύχου‧ των γαρ τοιούτων εστί το εύχεσθαι. Οράς πως πανταχόθεν την ψυχήν έπεισεν, ώστε και υπέρ Ελλήνων εύχεσθαι; Και το κέρδος δείκνυς όσον εκ τούτου τίκτεται, ίνα ήρεμον, φησί, και ησύχιον βίον διάγωμεν‧ και το πολλώ τούτου μείζων, ότι και τω Θεώ τούτο δοκεί, και ότι όμοιοι αυτώ κατά τούτο γινόμεθα, κατά το τα αυτά αυτώ θέλειν. Ικανά ταύτα δυσωπήσαι και θηρίον. Μη τοίνυν φοβηθής υπέρ Ελλήνων ευχόμενος‧ και αυτός τούτο βούλεται‧ φοβήθητι το κατεύξασθαι μόνον‧ τούτο γαρ ου βούλεται. Ει δε υπέρ Ελλήνων εύξασθαι χρη, και υπέρ αιρετικών δήλον ότι‧ υπέρ γαρ απάντων ανθρώπων εύχεσθαι δει, ου διώκειν…». PG 62, 536.

Ελεύθερη μετάφραση. Μιμήσου τον Θεό. Εάν θέλει (ο Θεός) να σωθούν πάντες οι άνθρωποι, είναι εύλογο ότι κι εσύ θα πρέπει να εύχεσαι υπέρ πάντων. Εάν αυτός (ο Θεός) θέλησε πάντες οι άνθρωποι να σωθούν, να θέλεις κι εσύ το ίδιο. Αν θέλεις το ίδιο τότε να εύχεσαι διότι των τοιούτων είναι το να εύχεσαι. Βλέπεις πως πανταχόθεν την ψυχή προτρέπει, ώστε και υπέρ των Ελλήνων εύχεσθαι. Και το κέρδος δείχνει όσο προκύπτει από αυτή την πράξη, για να διάγουμε ήρεμο κι ήσυχο βίο, και το περισσότερο από αυτό, θέλημα Θεού είναι, διότι γινόμαστε όμοιοι με αυτόν επειδή θέλουμε κι εμείς αυτά που θέλει ο Θεός. Όλα αυτά είναι ικανά να κατευνάσουν και θηρίο. Μη φοβηθείς όταν εύχεσαι υπέρ των Ελλήνων διότι και ο Θεός αυτό θέλει. Να φοβάσαι μόνον το να εύχεσαι εναντίον τους διότι αυτό δεν το θέλει ο Θεός. Εάν χρειάζεται να εύχεσαι υπέρ των Ελλήνων, και υπέρ των αιρετικών θα πρέπει να κανείς το ίδιο, διότι θα πρέπει να εύχεσαι υπέρ πάντων των ανθρώπων και να μην διώκεις κανέναν».

Το δεύτερο κείμενό μας παρατίθεται από τον Νίκωνα τον Μαυρορείτη στον 25ο λόγο του βιβλίου των Ερμηνειών των εντολών του Κυρίου που έχει τίτλο: «κε΄. Ότι ου δει κακοποιείν, ή μισείν οιονδήποτε άνθρωπον, είτε ασεβή, ή αιρετικόν, ή Έλληνα, ή όλως αμαρτωλόν, όταν άγη καιρός, και ουκ έχωμέν τι εξ αυτών βλάβος. Εν τούτω γαρ μιμούμεθα τον Θεόν‧ όταν δε ψυχικόν έχωμεν βλάβος, ή εκ της ασθενείας ημών, ή άλλως πως, τότε κατά ανάγκην φύγωμεν απ’ αυτών, ουχ ως μισούντες ανθρώπους, αλλά την λύμην υφορώμενοι, ίνα μη η αυτών φιλία αφορμή γένηται παρανομίας ημίν κατά τον πάλαι Ισραήλ, και οι θέλοντες προφάσει θεοσεβείας διεκδικείν τον Θεόν, οικεία πάθη πληρούσι‧ και ότι το στενάζειν υπέρ αιρετικών, και ευεργετείν αυτούς, τούτό εστι διόρθωσις αληθής».

Ελεύθερη Μετάφραση. Ότι δεν πρέπει να κακοποιείς, ή να μισείς οποιονδήποτε άνθρωπο, είτε ασεβή, ή αιρετικό, ή Έλληνα, ή κάποιον που είναι εντελώς μέσα στην αμαρτία, όταν φθάσει ο καιρός να μην έχουμε καμία βλάβη εξ’ αυτών. Με αυτό τον τρόπο μιμούμαστε τον Θεό. Όταν έχουμε κάποια ασθένεια τότε κατ’ ανάγκη θα πρέπει να φύγουμε από αυτούς, όχι σαν να τους μισούμε, αλλά μήπως η αδυναμία μας αυτή προσελκύσει τους αιρετικούς και η φιλία που θα αναπτυχθεί μεταξύ μας γίνει αιτία να παρανομήσουμε όπως είχε κάνει ο παλαιός Ισραήλ. Επίσης, αυτοί που διεκδικούν τον Θεό προφασιζόμενοι την θεοσέβεια, στην ουσία ικανοποιούν τα δικά τους πάθη. Το να στενάζει κάποιος υπέρ των Αιρετικών και να τους ευεργετεί είναι διόρθωση αληθινή.

Σχόλια κατανόησης: Στο κείμενο γίνεται διαχωρισμός των Ελλήνων από τους Αιρετικούς αφού οι πρώτοι είναι αλλόθρησκοι ενώ οι Αιρετικοί έχουν απόψεις που αποκλίνουν από το ορθόδοξο δόγμα ή και συγκρούονται με την ορθή πίστη. Η κατάταξη «ή αιρετικόν, ή Έλληνα» γίνεται αναφορικά με τα θρησκευτικά πιστεύω του καθενός και όχι με την Εθνική έννοια. H ίδια κατάταξη υπάρχει και στον 62^ο Αποστολικό κανόνα και σε άλλους Κανόνες, τους οποίους θα αναλύσουμε εν ευθέτω χρόνω.

Στον 26ο λόγο του διαβάζουμε: «κστ΄. Ότι δει μάλλον υπερεύχεσθαι των ασεβών, αιρετικών τε, και Ελλήνων, και πάντων των αμαρτωλών, και μη επάρασθαι αυτοίς. Τούτο γαρ ποιούντες, εαυτούς τε ευεργετούμεν, και τον Θεόν μιμούμεθα‧ και ότι ου δει εύχεσθαι υπέρ αιρετικών τελευτησάντων, αλλ’ έτι ζώντων χρη υπερεύχεσθαι, όπως δω αυτοίς μετάνοιαν ο Θεός εις το επιστρέψαι από της πλάνης, και κατά Θεόν ζην‧ τούτο γαρ ο Θεός θέλει». PG 106, 1368BD.

Ελεύθερη Μετάφραση. Ότι θα πρέπει να υπερευχόμαστε των ασεβών, των αιρετικών και των Ελλήνων, και πάντων των αμαρτωλών, και να μην υπερηφανευόμαστε προς αυτούς. Όταν το κάνουμε αυτό και τον Θεό μιμούμεθα και τους εαυτούς μας ευεργετούμε. Δεν πρέπει να ευχόμαστε υπέρ των αιρετικών που έχουν πεθάνει, αλλά όταν είναι ακόμη ζώντες θα πρέπει να ευχόμαστε να τους δώσει ο Θεός μετάνοια για να επιστρέψουν από την πλάνη στην οποία υπέπεσαν και έτσι να ζουν κατά Θεόν. Αυτό είναι το θέλημα του Θεού.

Σχόλια κατανόησης: Στο πρώτο κείμενό μας είδαμε πως ο Ιωάννης ο Χρυσόστομός μας λέγει «Εύχεσθαι υπέρ των Ελλήνων». Αν το αναφέρει με τη θρησκευτική σημασία τότε σημαίνει πως ο Χρυσόστομος εύχεται να γνωρίσουν τον αληθινό Θεό οι Έλληνες και να παρατήσουν τα είδωλα. Για εμάς αυτή η έννοια είναι σωστή.

Αν το εκλάβουμε ότι έχει εθνική έννοια τότε το «Εύχεσθαι υπέρ των Ελλήνων» σημαίνει ότι ο Χρυσόστομος εύχεται υπέρ του Έθνους των Ελλήνων!!!. Είναι ποτέ δυνατόν κάποιος ανθέλληνας να γράφει στα κείμενα του «Εύχεσθαι υπέρ των Ελλήνων»;;;

Στο δεύτερο κείμενο συνίσταται η αποφυγή των αιρετικών όταν βρισκόμαστε σε αδυναμία λόγω ασθένειας ή όποιας άλλης ανάγκης και νόσου. Η φιλία που θα αναπτυχθεί μεταξύ μας εξαιτίας της αδυναμίας μας λόγω ασθένειας ίσως μας παρασύρει αργότερα να κάνουμε πράγματα αντίθετα στην πίστη μας. Αναφέρει ως κλασικό παράδειγμα τα όσα συνέβησαν στην Π. Δ στον Ισραηλιτικό λαό. Η συγκατοίκηση του Ισραηλιτικού λαού με τους γηγενείς είχε πολλές φορές ως αποτέλεσμα την εισαγωγή των Ειδωλολατρικών θεοτήτων στην Ισραηλιτική λατρεία, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με την εντολή του Θεού.

Ίσως φαίνεται λίγο υπερβολική αυτή η σύσταση, αλλά δεν είναι εντελώς αβάσιμη. Πόσες φορές κάποιος συνάνθρωπός μας σήμερα δεν βρέθηκε σε στιγμή αδυναμίας; Πόσες φορές ζήτησε βοήθεια από εμάς τους Χριστιανούς χωρίς να βρει κανένα αντίκρισμα; Πόσες φορές την απελπισία του αυτή, ή την οποία αδυναμία του, δεν την εκμεταλλεύτηκαν οι κάθε είδους αιρεσιάρχες για να τον πλησιάσουν με δήθεν καλό σκοπό και έτσι με τη φίλια και την αδελφοσύνη που θα αναπτυχθεί κατά την ώρα της ανάγκης να τον παρασύρουν σε βάθος χρόνου μακριά από την πίστη του;

Ας αναλογιστούμε ο καθένας μας ειδικά αυτές τις μέρες την ευθύνη μας και τις όποιες επιπτώσεις που μπορεί να έχει για τον κάθε αναξιοπαθούντα συνάνθρωπό μας η αντιχριστιανική συμπεριφορά μας, όταν τον αφήνουμε αβοήθητο και αδιαφορούμε παντελώς γι’ αυτόν, κι ας σπεύσουμε να τον βοηθήσουμε. Πολλοί από αυτούς θα διατηρήσουν την πίστη τους και θα υπομείνουν την οποία αδιαφορία μας. Υπάρχουν όμως και κάποιοι οι οποίοι είναι αδύνατοι στην πίστη και εύκολα μπορούν να παρασυρθούν από κάποιον αιρεσιάρχη που θα τους βρει σε στιγμή αδυναμίας και θα σπεύσει να τους βοηθήσει εκείνη τη στιγμή με απώτερο σκοπό την πολύχρονη εκμετάλλευσή τους…

Η βοήθειά μας προς τους συνανθρώπους μας είναι αναγκαία και η ευθύνη δεν περιορίζεται μόνον στους κληρικούς, αλλά επεκτείνεται σε όλα τα μέλη της Εκκλησίας. Ας κοιτάξουμε όλοι τριγύρω μας πώς είναι ο συνάνθρωπός μας.

Ερευνητής