Οι Καιροί των Εθνών Αναθεωρημένοι
© Carl Olof Jonsson, Göteborg, Sweden
Κεφάλαιο 2ο
Η χρονολόγηση της Νεο-Βαβυλωνιακής περιόδου
Δ. Αστρονομικά Ημερολόγια
Ο Καθηγητής Α. Τζ. Σαξ έχει ονομάσει "αστρονομικά ημερολόγια" μια ομάδα εγγράφων με παρατηρήσεις αστρονόμων στη Βαβυλώνα. Ένα "ημερολόγιο" συνήθως καλύπτει τους έξι ή επτά μήνες του πρώτου ή δεύτερου μισού ενός συγκεκριμένου Βαβυλωνιακού έτους και δίνει τη θέση της Σελήνης κατά την πρώτη και τελευταία ορατότητά της σε μια συγκεκριμένη μέρα, μαζί με τις θέσεις των πλανητών Ερμή, Αφροδίτης, Άρη, Δία και Κρόνου. Σ’ αυτές προσθέτονται επιπλέον πληροφορίες, όπως μετεωρολογικά συμβάντα, τιμές αγοράς, κ.λπ. Πάνω από 1.200 αποσπάσματα αστρονομικών ημερολογίων διαφόρων μεγεθών έχουν ανακαλυφθεί, αλλά, εξαιτίας της αποσπασματικής τους κατάστασης μόνο το ένα τρίτο από τα κείμενα αυτά είναι χρονολογήσιμα. Τα περισσότερα από αυτά είχαν ήδη ανακαλυφθεί στις δεκαετίες του 1880 και του 1890 και σχεδόν όλα φυλάσσονται στο Βρετανικό Μουσείο. Ο μεγαλύτερος αριθμός τους καλύπτει την περίοδο από το 385 ως το 60 π.Χ. περίπου και περιέχουν αστρονομικές παρατηρήσεις για τα 180 περίπου από αυτά τα 325 χρόνια. Συνεπώς, θεμελιώνουν στερεά τη χρονολόγηση αυτής της περιόδου. έξι περίπου ημερολόγια φέρουν ημερομηνίες από τον πέμπτο, τον έκτο και τον έβδομο αιώνα π.Χ. Το σπουδαιότερο κείμενο, που ενδιαφέρει τη συζήτησή μας, φέρει το χαρακτηρισμό VAT 4956 και φυλάσσεται στο "Vorderasiatischen Abteilung" στο Μουσείο του Βερολίνου. Το ημερολόγιο αυτό αρχίζει τη χρονολόγησή του από την 1η Νισάν του τριακοστού εβδόμου έτους της βασιλείας του Ναβουχοδονόσορα, καταγράφει δε παρατηρήσεις της σελήνης και των πλανητών ολόκληρου του έτους ως την 1η Νισάν του τριακοστού ογδόου έτους του βασιλιά. Ο Π.Β. Νοϋγκεμπάουερ και Ε.Φ. Βάιντερ εξέδωσαν το 1915 μια μετάφραση με εξέταση του κειμένου. [82]
Ανάμεσα στις πολλές παρατηρήσεις που έχουν καταγραφεί στο VAT 4956, άρχουν περίπου τριάντα που περιγράφονται με τόση ακρίβεια, ώστε οι σύγχρονοι αστρονόμοι μπορούν εύκολα να ορίσουν τις ακριβείς ημερομηνίες κατά τις οποίες έγιναν αυτές οι παρατηρήσεις. Έτσι αποδείχτηκε πως όλες αυτές οι παρατηρήσεις (της σελήνης και των πέντε πλανητών) πρέπει να έχουν γίνει κατά τη διάρκεια του έτους 568/67 π.Χ. (Σε αστρονομικούς υπολογισμούς που περιλαμβάνουν έτος 0 ανάμεσα στο 1 π.Χ. και στο 1 μ.Χ., η ημερομηνία δίνεται ως 567/66). Αν το τριακοστό έβδομο έτος της βασιλείας του Ναβουχοδονόσορα ήταν το 568/67 π.Χ., [83] τότε το πρώτο έτος του πρέπει να ήταν το 604/603 π.Χ., το δε δέκατο όγδοο έτος του, στη διάρκεια του οποίου ερήμωσε την Ιερουσαλήμ, ήταν το 587/86 π.Χ. αυτή είναι η ίδια ημερομηνία που καταδείχνουν ο Βερόσσος, ο Πτολεμαίος, οι βασιλικές επιγραφές και τα οικονομικά έγγραφα!
Θα μπορούσαν όλες αυτές οι αστρονομικές παρατηρήσεις να είχαν γίνει είκοσι χρόνια νωρίτερα, δηλαδή, το έτος 588/87 π.Χ., το οποίο, σύμφωνα με τη χρονολογία που παρουσιάζεται στο βιβλίο Βοήθημα, αντιστοιχεί στο τριακοστό έβδομο έτος της βασιλείας του Ναβουχοδονόσορα; [84] Όπως σημειώνεται σ’ αυτό το Λεξικό της Βίβλου, στη σελίδα 331 (όπου προφανώς γίνεται υπαινιγμός για το VAT 4956), "Οι σύγχρονοι χρονολόγοι δίνουν έμφαση στο ότι ένας τέτοιος συνδυασμός αστρονομικών θέσεων δε θα επαναλαμβανόταν για χιλιάδες χρόνια." Ας θεωρήσουμε ένα παράδειγμα. Σύμφωνα με το "ημερολόγιο" αυτό, την 1η του Νισάν και την 1η του Αϊρού του τριακοστού έβδομου έτους του Ναβουχοδονόσορος ο πλανήτης Κρόνος μπορούσε να παρατηρηθεί "αντίκρυ στον αστερισμό." [85] Εφόσον ο Κρόνος περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο σε 29,5 χρόνια, συνεπάγεται πως κινείται διαμέσου ολόκληρου του Ζωδιακού κύκλου σε 29,5 χρόνια. Αυτό σημαίνει πως μπορεί να παρατηρηθεί αντίκρυ σε καθένα από τους δώδεκα αστερισμούς του Ζωδιακού κύκλου για 2,5 περίπου χρόνια κατά μέσον όρο. Σημαίνει επίσης πως θα μπορούσε να παρατηρηθεί αντίκρυ στο Νότιο Ιχθύ 29,5 χρόνια πριν από το 567/67 π.Χ., δηλαδή, το 597/96, αλλά βέβαια όχι είκοσι χρόνια νωρίτερα, το 588/87! Προσθέστε σ’ αυτό τις διαφορετικές περιστροφές των τεσσάρων άλλων πλανητών που μνημονεύονται στο κείμενο, μαζί με τις θέσεις που δίνονται στη σελήνη και εύκολα κατανοείται το γιατί ένας τέτοιος συνδυασμός παρατηρήσεων δε θα μπορούσε να επαναληφθεί σε χιλιάδες χρόνια. Οι παρατηρήσεις που έχουν καταγραφεί στο VAT 4956 πρέπει να έγιναν το έτος 568/67 π.Χ., επειδή δεν ταιριάζουν με καμία άλλη περίπτωση που συνέβηκε είτε χιλιάδες χρόνια πριν, είτε μετά, από εκείνη την ημερομηνία! Έτσι, το VAT 4956 παρέχει πολύ ισχυρή υποστήριξη στη χρονολογία της Νεο-Βαβυλωνιακής εποχής, όπως έχει θεμελιωθεί από τους ιστορικούς. Εντούτοις, στη σελίδα 331, το Βοήθημα παρουσιάζει επιχειρήματα ενάντια στην αποδοχή της "κοσμικής" χρονολογίας που περιγράφεται παραπάνω: [86]
(α) (Οι) παρατηρήσεις που διεξάγονται στη Βαβυλώνα ίσως να περιέχουν λάθη. Οι Βαβυλώνιοι αστρονόμοι έδειχναν μέγιστο ενδιαφέρον για ουράνια συμβάντα ή φαινόμενα που συμβαίνουν κοντά στον ορίζοντα, κατά την ανατολή ή τη δύση της σελήνης ή του ήλιου. Όμως ο ορίζοντας, όπως θεάται από την Βαβυλώνα, συχνά συσκοτίζεται από αμμοθύελλες.
Στη συνέχεια παρουσιάζεται ο Καθηγητής Όττο Νόυγκεμπάουερ να λέει πως ο Πτολεμαίος παραπονιόταν για "την έλλειψη πλανητικών παρατηρήσεων (από την αρχαία Βαβυλώνα)." [87]
Αν και η περιγραφή των μετεωρολογικών συνθηκών στη Βαβυλώνα είναι αναμφίβολα σωστή, αυτό δε σημαίνει πως διεξάγονται συχνά αναξιόπιστες πλανητικές παρατηρήσεις. Ο ορίζοντας, όπως θεάται από την Βαβυλώνα, δε συσκοτιζόταν από αμμοθύελλες καθημερινά. Εξάλλου, μερικά πλανητικά συμβάντα – όπως για παράδειγμα η θέση του Κρόνου, που σύμφωνα με το κείμενό μας μπορούσε να παρατηρηθεί επί πολλές διαδοχικές ημέρες. Όπως τονίστηκε παραπάνω, ο Κρόνος μπορεί να παρατηρηθεί αντίκρυ σε καθένα από τους δώδεκα αστερισμούς του Ζωδιακού κύκλου για 2,5 περίπου χρόνια, κατά μέσο όρο. Οι θέσεις λοιπόν του Κρόνου στη γειτονιά του Νότιου Ιχθύ, θα μπορούσαν να παρατηρούνται επί πολλούς διαδοχικούς μήνες. Το γεγονός αυτό θα καθιστούσε αδύνατο να λαθέψουν οι Βαβυλώνιοι αστρονόμοι σχετικά με το που παρατηρούνταν ο πλανήτης αυτό κατά τη διάρκεια του τριακοστού εβδόμου έτους του Ναβουχοδονόσορα, παρά τις συχνές αμμοθύελλες. Επιπλέον, οι Βαβυλώνιοι αστρονόμοι έκαναν κανονικές και συστηματικές παρατηρήσεις της σελήνης και των πλανητών, ακολουθώντας τις κινήσεις τους διαμέσου του Ζωδιακού κύκλου καθημερινά. Ήδη, από τη Νεο-Βαβυλωνιακή ακόμη περίοδο είχαν επινοήσει υπολογιστικές μεθόδους για την πρόβλεψη ορισμένων αστρικών συμβάντων. [88] Μερικές "παρατηρήσεις" που έχουν καταγραφεί στα ημερολόγια δεν αποτελούν στην πραγματικότητα παρατηρήσεις, αλλά ουράνια συμβάντα υπολογισμένα από πριν. Όταν οι σύγχρονοι αστρονόμοι διερευνούν την επαλήθευση αυτών των υπολογισμών, συνήθως τους βρίσκουν σωστούς. Για παράδειγμα, το VAT 4956 καταγράφει μιαν έκλειψη σελήνης που συνέβηκε τη δέκατη πέμπτη μέρα του μήνα Σιβάν. Κάποιος ή κάποιοι αστρονόμοι είχαν υπολογίσει τον καιρό αυτής της έκλειψης με τη βοήθεια μιας γνωστής εκλειπτικής περιόδου και συνεπώς το κείμενο φέρει το χαρακτηρισμό ‘αταλού Σιν’ που σημαίνει "σεληνιακή έκλειψη καθ’ υπολογισμόν". Προφανώς μετά προστέθηκαν οι λέξεις (το κείμενο ήταν κάπως κατεστραμμένο): ‘σα στελίκ’, δηλαδή, "η οποία δεν έλαβε χώρα", εννοώντας πως η έκλειψη δεν ήταν ορατή στη Βαβυλώνα. [89] αυτό έχει επιβεβαιωθεί από σύγχρονους υπολογισμούς. Η έκλειψη έλαβε χώρα στις 4 Ιουλίου 568 π.Χ. (Ιουλιανό ημερολόγιο) αλλά, επειδή άρχισε το απόγευμα, δεν ήταν ορατή στη Βαβυλώνα. [90] Το γεγονός πως όλες οι παρατηρήσεις που έχουν καταγραφεί στο VAT 4956 (εκτός από μία ή δύο, που έχουν λάθη αντιγραφής) ταιριάζουν στο ίδιο έτος δείχνει πως οι παρατηρήσεις αυτές είναι στην ουσία σωστές. Αν πρόκειται για λαθεμένες παρατηρήσεις, δε θα συνέβαινε κάτι τέτοιο. Επιπλέον, ο καθηγητής Όττο Νόυγκεμπάουερ, του οποίου λόγια παραθέτει το Βοήθημα, δε φαίνεται να δυσπιστεί ο ίδιος για τις πληροφορίες που δίνουν τα ημερολόγια. [91]
(β) Δεύτερο, γεγονός είναι πως η μεγάλη πλειονότητα των αστρονομικών ημερολογίων που έχουν βρεθεί γράφηκαν, όχι στον καιρό της Νεο-Βαβυλωνιακής ή της Περσικής Αυτοκρατορίας, αλλά στη Σελευκειδική περίοδο (312-64 π.Χ.), παρόλο που περιέχουν πληροφορίες που αναφέρονται σ’ εκείνες τις αρχαιότερες περιόδους. Οι ιστορικοί υποθέτουν πως πρόκειται για αντίγραφο αρχαιότερων εγγράφων. [92]
Όμως οι ιστορικοί δεν "υποθέτουν" απλώς πως πρόκειται για αντίγραφα αρχαιότερων εγγράφων. Τα παλαιότερα ημερολόγια συχνά αντανακλούν τη προσπάθεια των αντιγραφέων να κατανοήσουν τα αρχαία έγγραφα που αντέγραφαν, μερικά από τα οποία ήταν σπασμένα ή με κάποιον άλλον τρόπο φθαρμένα, ενώ συχνά χρησιμοποιούσαν ορολογία που οι αντιγραφείς κατέβαλλαν προσπάθεια να "εκσυγχρονίσουν". Αυτό ξεκάθαρα αληθεύει και για το VAT 4956. Δύο φορές ο αντιγραφέας πρόσθεσε στο κείμενο το σχόλιο, "σπασμένο, σβησμένο", δείχνοντας πως δε μπορούσε να αποκρυπτογραφήσει κάποιο σημείο του αντιγράφου. Ακόμη, το κείμενο αντανακλά την προσπάθεια του ν’ αλλάξει την αρχαϊκή ορολογία. Αλλά, μήπως άλλαξε και το περιεχόμενο του κειμένου; Σχετικά μ’ αυτό, οι Νόυγκεμπάουερ και Βάιντερ καταλήγουν στο ακόλουθο συμπέρασμα: "Όσον αφορά το περιεχόμενο του αντιγράφου, αυτό αποτελεί φυσικά πιστή αντιγραφή του πρωτοτύπου." [93] Υποθέστε πως μετέπειτα αντιγραφείς παραμόρφωσαν ένα μέρος του υλικού των τριάντα παρατηρήσεων του VAT 4956, που έχουν φθάσει ατόφιες ως εμάς. Τι πιθανότητα υπάρχει ώστε όλες αυτές οι "παραμορφωμένες" παρατηρήσεις να ταιριάζουν στο ίδιο ακριβώς έτος – το ιδιαίτερο εκείνο έτος που επιβεβαιώνεται από τις βασιλικές επιγραφές, τα χρονικά, το Βερόσσο και τον Πτολεμαίο – δηλαδή το τριακοστό έβδομο έτος της βασιλείας του Ναβουχοδονόσορα; Τα τυχαία λάθη αυτού του είδους δε "συνεργάζονται" σε τόσο μεγάλο βαθμό. Έτσι, δεν υπάρχει λόγος ν’ αμφιβάλλουμε πως οι αρχικές παρατηρήσεις έχουν διασωθεί ατόφιες στο αντίγραφο που διαθέτουμε.
(γ) Τελικά, όπως στην περίπτωση του Πτολεμαίου, ακόμη κι αν, στα κείμενα που έχουν ανακαλυφθεί, τα αστρονομικά δεδομένα (όπως ερμηνεύονται και κατανοούνται τώρα) είναι κατά βάση ακριβή, αυτό δεν αποδείχνει πως τα ιστορικά δεδομένα που τα συνοδεύουν είναι επίσης ακριβή. Ακριβώς όπως ο Πτολεμαίος χρησιμοποίησε τις βασιλείες των αρχαίων βασιλέων (όπως τις κατανόησε) απλά σαν πλαίσιο στο οποίο έθεσε τα αστρονομικά του δεδομένα, έτσι και οι συγγραφείς (ή αντιγραφείς) των αστρονομικών κειμένων της περιόδου των Σελευκειδών, μπορεί να έχουν απλώς εισάξει στα αστρονομικά τους κείμενα αυτό που ήταν η αποδεκτή, η "δημοφιλής" χρονολογία εκείνου του καιρού. [94]
Ο υπαινιγμός που γίνεται εδώ είναι πως οι μετέπειτα αντιγραφείς παραποίησαν τα έγγραφα, στοχεύοντας να τα προσαρμόσουν στη δική τους αντίληψη για την αρχαία Βαβυλωνιακή και Περσική χρονολογία. Έτσι ένας συγγραφέας του περιοδικού Ξύπνα! Φαντάζεται πως οι αντιγραφείς ίσως "έχουν εισάξει τη φράση ‘τριακοστό έβδομο έτος του Ναβουχοδονόσορα’ στο ημερολόγιο VAT 4956 ". [95] Είναι αυτή η θεωρία πιθανή;
Όπως τονίστηκε παραπάνω, το VAT 4956 φέρει χρονολογία από την 1η Νισάν του τριακοστού εβδόμου έτους του Ναβουχοδονόσορα, ως την 1 Νισάν του τριακοστού όγδοου έτους του. επιπλέον, σχεδόν για όλα τα γεγονότα που μνημονεύονται στο κείμενο δίνεται ο μήνας, η μέρα και η ώρα, οπότε συνέβησαν. Σαράντα περίπου ημερομηνίες αυτού του είδους δίνονται στο κείμενο, αν και φυσικά δεν επαναλαμβάνεται το έτος, σ’ όλα τα μέρη. Αν σκόπευαν ν’ αλλάξουν τα χρόνια στο κείμενο, οι αντιγραφείς θα εξωθούνταν ν’ αλλάξουν και το όνομα του κυβερνώντος βασιλιά, επειδή, αν το τριακοστό έβδομο έτος του Ναβουχοδονόσορα έπεφτε στο 588/87 π.Χ., όπως ισχυρίζεται η Εταιρία Σκοπιά, αυτός πρέπει να είχε πεθάνει πολύ πριν από το 568/567, οπότε έγιναν οι παρατηρήσεις του VAT 4956. Είναι πραγματικά πιθανό οι Σελευκίδες αντιγραφείς να αφιερώθηκαν σε τέτοιες μακροσκελείς πλαστογραφήσεις; Τι γνωρίζουμε για τη "δημοφιλή" χρονολογία του καιρού τους που προτείνεται ως κίνητρο γι’ αυτή την προμελετημένη απάτη;
Η χρονολογία του Βερόσσου για τη Νεο-Βαβυλωνιακή εποχή γράφηκε στη διάρκεια της Σελευκειδικής περιόδου και προδήλως εκπροσωπεί τη σύγχρονή της "δημοφιλή" αντίληψη για τη Νεο-Βαβυλωνιακή χρονολογία. Οι αριθμοί που δίνει ο Βερόσσος για τις βασιλείες των Νεο-Βαβυλώνιων βασιλέων τοποθετούν το τριακοστό έβδομο έτος του Ναβουχοδονόσορος στο 568/67 π.Χ., όπως και το VAT 4956. το πιο σπουδαίο όμως είναι πως η Νεο-Βαβυλωνιακή χρονολογία του Βερόσσου, όπως δείξαμε παραπάνω, βρίσκεται σε πλήρη συμφωνία με τη χρονολογία που δίνουν πολλά έγγραφα, σύγχρονα της Νεο-Βαβυλωνιακής εποχής καθαυτής, όπως χρονικά, Βασιλικές επιγραφές, οικονομικά έγγραφα και (όπως θα καταδειχθεί παρακάτω) με τα σύγχρονά τους Αιγυπτιακά έγγραφα! Ώστε, λοιπόν, η "δημοφιλής" Νεο-Βαβυλωνιακή χρονολογία της Σελευκειδικής εποχής ήταν χρονολογία αληθινή και σωστή και δεν υπήρχε καμιά ανάγκη να αλλοιώσουν οι αντιγραφείς τα αρχαία έγγραφα, ώστε να τα προσαρμόσουν σ’ αυτή. Κατά συνέπεια, η θεωρία πως παραποίησαν εκείνα τα έγγραφα είναι ολότελα αβάσιμη. Επιπρόσθετα, αντικρούεται ολότελα από ένα ακόμη ημερολόγιο που δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί.
Σ’ ένα άρθρο που δημοσίευσε το 1974 [96] ο Καθηγητής Αβραάμ Τζ. Σαξ, πιθανώς η πρώτιστη αυθεντία στα αστρονομικά ημερολόγια, κάνει μια σύντομη παρουσίασή τους. μνημονεύοντας πως το αρχαιότερο χρονολογήσιμο ημερολόγιο περιέχει παρατηρήσεις από το έτος 652 π.Χ., εξηγεί πως μπόρεσε να ορίσει αυτή την ημερομηνία: "Βρήκα πως τα αστρονομικά περιεχόμενα ήταν μόλις επαρκή για να καταστήσουν αυτήν την ημερομηνία ουσιαστικά βέβαιη. Αποτέλεσε μεγάλη ανακούφιση για μένα όταν μπόρεσα να επιβεβαιώσω τη χρονολογία αυτή αντιπαραβάλλοντας μια ιστορική παρατήρηση στο ημερολόγιο με την αντίστοιχη δήλωση για το 651 σ’ ένα καλά χρονολογημένο ιστορικό χρονικό. [97] Επειδή αυτό το ημερολόγιο φαινόταν να έχει μεγάλη σπουδαιότητα για το ζήτημα της Βαβυλωνιακής χρονολογίας, έγραψα στον Καθηγητή Σαξ και του υπέβαλα δύο ερωτήσεις:
1. Ποια πληροφορία στο ημερολόγιο καθιστά τη χρονολογία 651 "ουσιαστικά βέβαιη;"
2. Ποιο είδος ιστορικής παρατήρησης στο ημερολόγιο αντιστοιχεί σε ποια δήλωση, τίνος καλά χρονολογημένου χρονικού;
Στην απάντησή του, με ημερομηνία 10 Φεβρουαρίου 1980, ο Καθηγητής Σαξ περιέλαβε ένα αντίγραφο του ημερολογίου για το οποίο συζητούσε, το Β.Μ. 32312, και πρόσθεσε πληροφορίες που κάλυπταν πλήρως τις δύο ερωτήσεις μου. Τα αστρονομικά περιεχόμενα του ημερολογίου θεμελιώνουν ξεκάθαρα πως πρόκειται για το έτος 652/51 π.Χ., οπότε έγιναν οι παρατηρήσεις. Ο Σαξ γράφει: "τα αστρονομικά συμβάντα που έχουν διασωθεί (η τελευταία ορατότητα του Ερμή στην ανατολή πίσω από τους Ιχθύες και η τελευταία ορατότητα του Κρόνου πίσω από τους Ιχθύες που ορίζονται γύρω στις 14 του μήνα Ι, το σημείο στασιμότητας του Άρη στο Σκορπιό στις 17 του μήνα Ι, η πρώτη ορατότητα του Ερμή στους Ιχθύες στις 6 του μήνα ΧΙΙ) καθορίζουν κατά μοναδικό τρόπο το έτος 652/51 π.Χ."
Είναι ενδιαφέρον πως δεν μπορεί να προβληθεί ο ισχυρισμός πως αυτό το ημερολόγιο έχει επαναχρονολογηθεί από μετέπειτα αντιγραφείς, επειδή το όνομα του βασιλιά, το έτος της βασιλείας του και τα ονόματα των μηνών έχουν αποσπαστεί. Ωστόσο, αυτά τα δεδομένα μπορούν ν’ αναπληρωθούν εξαιτίας μιας ιστορικής παρατήρησης που υπάρχει στο ημερολόγιο. Προκειμένου για την 27η ημέρα του 12ου μήνα το ημερολόγιο αναφέρει πως ο βασιλιάς της Βαβυλώνας αναμίχθηκε σε μάχη που διεξάχθηκε σε μια τοποθεσία που ονομαζόταν Χιρίτ. Ευτυχώς, αυτή η μάχη μνημονεύεται στο Βαβυλωνιακό χρονικό.
Πρόκειται για το χρονικό που ονομάζεται "Χρονικό Ακιτού", Β.Μ. 86379, που καλύπτει τμήμα της βασιλείας του Σαμασσουμουκίν, ιδιαίτερα δε τα τελευταία πέντε χρόνια της βασιλείας του (από το δέκατο έκτο ως το εικοστό). Η μάχη τοποθετείται στο δέκατο έκτο έτος της βασικλείας του ως εξής:
"Το δέκατο έκτο έτος του Σαμασσουμουκίν … την εικοστή εβδόμη ημέρα του Αδάρ (27η μέρα του 12ου μήνα!) τα στρατεύματα της Ασσυρίας και της Ακκάδ συνεπλάκησαν σε μάχη στη Χιρίτ. Το στράτευμα της Ακκάδ υποχώρησε από το πεδίο της μάχης και υπέστη μεγαλειώδη ήττα." [98]
τα αστρονομικά γεγονότα που περιγράφονται στο ημερολόγιο ορίζουν τη μάχη της Χιρίτ στις 27 του Αδάρ του 561 π.Χ. [99] Το "Χρονικό Ακιτού" δείχνει πως αυτή η μάχη διεξήχθηκε σ’ αυτή την τοποθεσία στις 27 του Αδάρ του δεκάτου έκτου έτους του Σαμασσαουμουκίν. Έτσι, το δέκατο έκτο έτος του Σαμασσουμουκίν ήταν το 652/51 π.Χ. Ολόκληρη λοιπόν η βασιλεία του, που διάρκεσε είκοσι χρόνια, μπορεί να οριστεί χρονολογικά από το 667/648 π.Χ. Πριν από πολύ καιρό οι ιστορικοί τοποθετούσαν τη βασιλεία του Σαμασσουμουκίν σ’ αυτήν ακριβώς την περίοδο, και αυτός είναι ο λόγος που ο Καθηγητής Σαξ καταλήγει στην επιστολή του λέγοντας: "Πρέπει ίσως να προσθέσω πως η απόλυτη χρονολογία των ετών της βασιλείας του Σαμασσουμουκίν δεν αμφισβητήθηκε ποτέ αλλά μόνο επιβεβαιώθηκε και πάλι από το αστρονομικό ημερολόγιο."
Η βασιλεία του Σαμασσουμουκίν έγινε γνωστή, για παράδειγμα, μέσω τον κανόνα του Πτολεμαίου, που αποδίδει σ’ αυτόν μεν είκοσι χρόνια βασιλείας, στο διάδοχό του δε, τον Κανταλανού, είκοσι δύο χρόνια. Έπειτα ακολούθησε στο θρόνο ο Ναβοπολασσάρ, ο πατέρας του Ναβουχοδονόσορα. Οι αριθμοί αυτοί συμφωνούν πλήρως με τις αρχαίες σφηνοειδείς πηγές. Τόσο τα οικονομικά έγγραφα, όσο και το "Χρονικό Ακιτού" και ο "Βασιλικός κατάλογος Ουρούκ", όλα δείχνουν πως ο Σαμασσουμουκίν βασίλεψε είκοσι χρόνια και πως από το πρώτο έτος του Κανταλανού, ως το πρώτο έτος του Ναβοπολάσσαρ ήταν μια περίοδος είκοσι δύο ετών. [100]
Και πάλι, λοιπόν, το ημερολόγιο Β.Μ. 32312 υποστηρίζει τη χρονολογία της Νεο-Βαβυλωνιακής εποχής, που έχει θεμελιωθεί παραπάνω:
Σαμασσουμουκίν 20 χρόνια 667/648 π.Χ.
Κανταλανού 22 χρόνια 647/626 π.Χ.
Ναβοπολασσάρ 21 χρόνια 625/605 π.Χ.
Ναβουχοδονόσορ 43 χρόνια 604/562 π.Χ.
Το ημερολόγιο αυτό επιβεβαιώνει για μια ακόμη φορά το βασιλικό κατάλογο του Πτολεμαίου και προσθέτει μια ακόμη μαρτυρία στον αυξανόμενο όγκο αποδείξεων ενάντια στη χρονολογία 607 π.Χ. Μια μετατόπιση του δέκατου όγδοου έτους του Ναβουχοδονόσορα από το 587 στο 607 π.Χ. θα μετατόπιζε και το δέκατο έκτο έτος του Σαμασσουμουκίν από το 652 στο 672 π.Χ. Όμως, το ημερολόγιο Β.Μ. 32312 καθιστά αδύνατη μια τέτοια αλλαγή. Όπως έχει ήδη τονιστεί, κανείς δε μπορεί να ισχυριστεί πως τάχα μετέπειτα αντιγραφείς παρενέβαλαν τη φράση "το δέκατο έκτο έτος του Σαμασουμουκίν" στο ημερολόγιο αυτό, καθόσον το κείμενο έχει καταστραφεί στο σημείο αυτό, και αυτή η πληροφορία λείπει. Η μοναδική ιστορική πληροφορία που βρίσκεται στο κείμενο, και επαναλαμβάνεται στο "Χρονικό Ακιτού", τοποθετεί χρονικά το ημερολόγιο στο δέκατο έκτο έτος του Σαμασσουμουκίν. Συνεπώς, αυτό το ημερολόγιο μπορεί να θεωρείται ως ανεξάρτητος μάρτυρας που υποστηρίζει την αυθεντικότητα του VAT 4956, όσο και άλλων ημερολογίων.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
82. Paul V. Neugebauer and Ernst F. Weidner, bEin astronomischer bBeobachtungstext aus dem 37 Jahre Nebukadnezars II. (-567/66), στο bBerichte uder die Verhandlungen der Konigl. Sachsischen bGesellschaft der Wissenschaften zuLeipzig: bPhilologisch-Historische Klasse Τόμ.67, No. 2, Μάιος 1915, σελ. 29-89.
83. Το ημερολόγιο σαφώς αναφέρει πως οι παρατηρήσεις διεξήχθηκαν στη διάρκεια του τριακοστού έβδομου έτους του Ναβουχοδονόσορα. Το κείμενο ανοίγει με τα Λόγια: "37ο έτος του Ναβουχοδονόσορα, βασιλιά της Βαβυλώνας, την 1η του Νισσάν η σελήνη θεάθηκε πίσω από τις Υάδες {Hyades} η θέα της διάρκεσε 64m ..." Κλείνει με την 1η του Νισσάν του "38ου έτους του Ναβουχοδονόσορα", Neugebauer and Weidner, σελ. 34,38.
84. bΒοήθημα σελ. 1212, κάτω από τον υπότιτλο bKATAΛAMBANEI ΤΗΝ ΤΥΡΟ
85. Neugebauer and Weidner, σελ. 34: bSaturn gegenuber dem sudlischen bFishe des Tierkreises.
86. Βλ. επίσης bΞύπνα! 8-8-1972, σελ. 28.
87. bΒοήθημα bΒλ.331.
88. B.L.van der Waerden, bDie Anfange der Astronomie, Band 2: bErwachende issenschaft (Basel und Stuttgart: Birkhauser Verlag, 1968), σελ. 97. Βλ. επίσης Otto Neugebauer, bA History of Ancient bMathematical Astronomy (Ιστορία της Αρχαίας Μαθηματικής Αστρονομίας) (Berlin, Heideeberg, New York: Sprimnger-Ver1ag, 1975), Μέρος Τρίτο, σελ. 1073.
89. Neugebauer and Weidner, σελ. 35,50,69.
90. bΌπ. Παρ. σελ. 69. Oppolzer, σελ. 334, No.984.
91. Βλ. για παράδειγμα τα προεισαγωγικά λόγια του Bryan Tukerman στο bPlanetary, Lunar, and Solar Positions: 601 B.C. to A.D. 1 at bFive-day and Ten-day Intervals (Πλανητικές, Σεληνιακές και Ηλιακές θέσεις: 601 π.Χ. μέχρι 1 μ.Χ., σε Μεσοδιαστήματα Πέντε και Δέκα Ημερών) (Philadelphia: The American Philosophical Society, 1962).
92. Βοήθημα σελ. 331.
93. Neugebauer και Weidner, σελ.39. Αυτό είναι επίσης το συμπέρασμα και άλλων σύγχρονων αυθεντιών. Ο Ulaerden Λέει: "Εs ist zwar nur einer Kopie aus viel spaterer Zeit erhalten, stellt ader eine ansheinend getreue, lediglich orthographisch etwas modernisierte Adschrift eines Originals aus der Zeit NEBUKADNEZARS der." (σελ. 98).
94. bΒοήθημα σελ. 331.
95. Ξύπνα! 18-8-1972, σελ. 28.
96. A.J.Sachs, bBabylonian Observational Astronomy (Βαβυλωνιακή Παρατηρητική Αστρονομία στο bPhilos. Trans. Royal Soc. London (Πράξεις της Βασιλικής Φιλοσοφικής Εταιρίας του Λονδίνου), σειρά Α.276, 1974, σελ. 43-50.
97. bΌπ. Παρ. σελ. 48.
98. Grayson, σελ. 131,132.
99. Εφόσον ο πρώτος μήνας, ο Νισσάν, άρχισε την Άνοιξη του 952 π.Χ., ο Αδάρ, ο δωδέκατος μήνας, συνέπεσε στο Φεβρουάριο - Μάρτιο του 651 π.Χ.
100. Τα σφηνοειδή κείμενα δείχνουν πως ο Κανταλανού πέθανε, προφανώς στο εικοστό πρώτο έτος της βασιλείας του. Μετά από αυτό, διάφοροι διεκδικητές του θρόνου μάχονταν αναμεταξύ τους για εξουσία μέχρι που ο Ναβοπολασσάρ κατάφερε να ανέλθει στο θρόνο. Οικονομικά έγγραφα εκτείνουν την περίοδο της μεσοβασιλείας επιμηκύνοντας τεχνητά τη Βασιλεία του Κανταλανού μέχρι το εικοστό δεύτερο έτος. Άλλα έγγραφα εκτείνουν διαφορετικά την περίοδο. bO Βασιλικός bΚατάλογος Ουρούκ δίνει είκοσι ένα έτη στον Καταλανού, ενώ αποδίδει το έτος της μεσοβασιλείας σε δυο από τους αντίπαλους μαχητές: τον Σιν-σουμ-,λισίρ και τον Σιν-σαρ-ισελκούν. Ένα άλλο έγγραφο, το Β.Μ. 25127, αναφέρει πως "για ένα έτος δεν υπήρξε βασιλιάς στη γη". Όμως, όλα τα έγγραφα συμφωνούν ως προς το συνολικό μήκος της περιόδου από τον Σαμάς-σουμουκίν μέχρι το Ναβοπολασσάρ.
Προηγούμενο // Περιεχόμενα // Επόμενο
Δημιουργία αρχείου: 24-2-2006.
Τελευταία ενημέρωση: 13-3-2006.