Αποκαλεί τον Ιησού Χριστό η Αγία Γραφή "κτίσμα";

Χωρία τής Αγίας Γραφής που παρερμηνεύονται από Αρειανιστές

• 1. Το εδάφιο Παροιμίες 8/η΄ 22

• 2. Το εδάφιο Αποκάλυψις 3/γ΄ 14

• 3. Το εδάφιο Κολοσσαείς 1/α΄ 15

1. Το εδάφιο Παροιμίες 8/η΄ 22

Θα αρχίσουμε με το εδάφιο που βρίσκεται στις Παροιμίες 8/η΄ 22. Αυτό κατά το αρχαιότερο κείμενο που διαθέτουμε, τη μετάφραση Ο΄ λέει τα εξής:

"Κύριος έκτισέ με αρχήν οδών αυτού εις έργα αυτού".

Εδώ, σαφώς δεχόμαστε ότι μιλάει για τον Ιησού Χριστό, ως "Σοφία τού Θεού". Δεν θα αναλύσουμε εδώ για ποιο λόγο το δεχόμαστε, αλλά εφ' όσον το δεχόμαστε όπως και οι Αρειανιστές, δεν υπάρχει λόγος για τέτοια ανάλυση.

Το επιχείρημα τών Αρειανιστών, είναι το εξής εδώ: Λέει ότι ο Θεός ΕΚΤΙΣΕ τον Ιησού Χριστό, άρα είναι "κτίσμα".

Ας το δούμε όμως πιο αναλυτικά:

Αν δούμε πώς είναι γραμμένη η φράση στο Εβραϊκό κείμενο, θα βρούμε ότι εκεί γράφει στα Εβραϊκά: "Γιαχβέ κανανί". Όμως η λέξη αυτή "κανανί", έχει δύο έννοιες: Η μία είναι "κτίζω", και η άλλη είναι "αποκτώ" (από το "κτώμαι" Ελληνικά). Ας δούμε μερικά παραδείγματα, πώς χρησιμοποιεί την ίδια λέξη (στα Εβραϊκά) η Αγία Γράφη σε άλλα σημεία, και θα καταλάβουμε:

Ιερεμίας 39/λθ΄ 15 (κατά την αρίθμηση τών Ο΄): "Έτι κτιθήσονται αγροί". Φυσικά τους αγρούς τους αποκτάμε. Δεν τους κατασκευάζουμε!

Γένεσις 4/δ΄ 1: Έτεκεν τον Κάιν και είπεν: "Εκτησάμην άνθρωπον" (Απέκτησα άνθρωπο). Εδώ στο Εβραϊκό κείμενο υπάρχει η ίδια λέξη: "κανανί". Φυσικά η Εύα δεν "κατασκεύασε" τον Κάιν. Τον απέκτησε με τη γέννησή του.

Πιστεύουμε ότι αυτά τα δύο παραδείγματα (από τα πολλά που θα μπορούσαμε να πούμε), είναι αρκετά για να δει κάποιος, ότι η λέξη έχει δύο σημασίες. Γιατί λοιπόν θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε την ερμηνεία που θέλουν οι αρειανιστές;

Στην πραγματικότητα, έχουμε ισχυρότερους λόγους να δεχθούμε την έννοια: "αποκτώ" από την έννοια: "κτίζω" που θέλουν οι οπαδοί τού Αρείου. Γι' αυτό και ο Βάμβας στη μετάφρασή του από το Εβραϊκό, το αποδίδει ως: "Ο Κύριος με είχεν εν τη αρχή τών οδών αυτού..." Εδώ το "έχω", αν και δεν είναι ακριβής έκφραση, είναι σαφώς κοντύτερα με το "αποκτώ", παρά με το "κατασκευάζω.

Ας δούμε όμως για ποιο λόγο λέμε ότι η έννοια "αποκτώ" είναι για το συγκεκριμένο εδάφιο η καταλληλότερη.

Στο εδάφιο Παροιμίες 8/η΄ 25, δηλαδή τρία μόλις εδάφια μετά το 22 που εξετάζουμε, λέει για τον Χριστό: "προ τού όρη εδρασθήναι, προ δε πάντων βουνών γεννά με". (κατά τους Ο΄ ). Σύμφωνα πάλι με τη μετάφραση τού Εβραϊκού κατά τον Βάμβα λέει: "Πριν τα όρη θεμελιωθώσι, προ τών λόφων, εγώ εγεννήθην". Η έννοια λοιπόν, είναι ότι ο Χριστός είναι ΓΕΝΝΗΜΑ, και όχι "κτίσμα". Όπως ακριβώς η Εύα γέννησε τον Κάιν κατά το παράδειγμα που είδαμε και έτσι τον "απέκτησε", έτσι και ο Πατέρας, γέννησε τον Υιό κατά τον ίδιο τρόπο, και έτσι τον απέκτησε. Δεν τον κατασκεύασε, γιατί το γέννημα είναι πάντα τής ιδίας φύσης με τον γεννήτορα. Το τραπέζι δεν είναι τής ιδίας φύσης με τον ξυλουργό. Ο γιος του όμως είναι! Ομοίως, εδώ, αφού μιλάει για "γέννημα", δεν είναι δυνατόν να κατανοήσουμε "κτίσμα", αλλά "απόκτημα". Και ο Υιός είναι τής ιδίας φύσης ή ουσίας με τον Πατέρα, όπως ο γιος τού ξυλουργού είναι εξ' ίσου άνθρωπος με τον πατέρα του, δηλαδή ομοούσιος. Και όπως δεν είναι ο γιος τού ξυλουργού "πιο άνθρωπος" από τον πατέρα του, ομοίως δεν είναι ο Πατέρας Θεός "πιο Θεός" από τον Υιό του τον Ιησού Χριστό.

Και αν προσέξουμε μάλιστα, στο αρχαίο κείμενο τών Ο', λέει: "γεννά με", στον Ενεστώτα, που σημαίνει την αιώνια ύπαρξη, και όχι στον Αόριστο που σημαίνει μια εν χρόνω παρελθοντική λειτουργία. Δείχνει λοιπόν μια προαιώνια γέννηση, και όχι "κατασκευή" εν χρόνω, όπως αρμόζει σε Κτίστη, και όχι σε κτίσμα.

Η λέξη: "θεμελίωσε" δεν αναφέρεται σε "κατασκευή" τού Υιού από τον Πατέρα. Αναφέρομαι εδώ στο εδάφιο 23, τού 8ου κεφαλαίου τών Παροιμιών που εξετάζουμε. Εκεί λέει: "προ τού αιώνος εθεμελίωσέ με εν αρχή, προ τού την γην ποιήσαι". Ίσως κάποιος πει, ότι εκεί μιλάει για "κατασκευή" τού γιου, επειδή "θεμελιώνεις" ένα σπίτι, το οποίο κατασκευάζεις, και δεν το γεννάς. Κάτι τέτοιο όμως, είναι λάθος να το συμπεράνουμε, για δύο λόγους. 1ον είδαμε καθαρά ότι μιλάει για γέννηση στο εδάφιο 25, (άλλωστε τον λέμε Υιό τού Θεού, και όχι "κτίσμα" τού Θεού), και 2ον, η φράση ότι τον "θεμελίωσε", αναφέρεται μεταφορικά, στο ότι ο Υιός είναι ΤΟ ΘΕΜΕΛΙΟ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΤΙΣΗΣ. Δεν μιλάει δηλαδή για το "κτίσιμό" του ως προς κατασκευή δική του, αλλά για το ότι τον έβαλε ο Πατέρας Του ΘΕΜΕΛΙΟ τής κτίσης. Και για να μη μείνει καμία αμφιβολία γι' αυτό, μπορούμε να το δούμε και στην Καινή Διαθήκη στο Α΄ Κορινθίους 3/γ΄ 11: "Θεμέλιον γαρ άλλον ουδείς δύναται θείναι παρά τον κείμενον ος εστιν Ιησούς Χριστός". Ο Θεός λοιπόν έθεσε τον Υιό του και Λόγο του και Σοφία του Ιησού Χριστό, ως θεμέλιο τής κτίσης και τής Εκκλησίας Του. Είναι το θεμέλιο όλων τών κτισμάτων. Αυτό όμως θα το δούμε και παρακάτω.

Βεβαίως όσον αφορά την ανθρώπινη φύση τού Χριστού, ναι, αυτός είναι "κτίσμα". Αλλά το τονίζουμε, ΜΟΝΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ. Το λέει άλλωστε και ο άγιος Αθανάσιος: "Έκτισε... ου δει κτίσμα τη φύσει νοείν τον Λόγον, αλλά ότι το κτιστόν ενεδύσατο σώμα και υπέρ ημών έκτισεν αυτόν ο Θεός". Και βεβαίως εδώ, η λέξη "κτίσμα", ταιριάζει και με την δεύτερη έννοια στον Χριστό, με την έννοια τού κτίσματος.

Το ότι λέμε ότι ταιριάζει στην ανθρώπινη φύση Του με την έννοια τού κτίσματος, δεν έρχεται σε αντίθεση με τα λόγια που αναφέρουν τον Χριστό στην προανθρώπινη ύπαρξή του. Και ο λόγος είναι ότι ο Χριστός στην προανθρώπινη φύση του είναι ΑΧΡΟΝΟΣ, ΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ. Αφού είναι άχρονος, και είναι ενωμένος με την ανθρώπινη φύση του ασυγχύτως, σημαίνει ότι η ανθρώπινη φύση του αν και έχει την αρχή της στο χρόνο και είναι κτιστή, αποκτάει ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.

Αυτός είναι και ο λόγος που "ΠΕΡΠΑΤΟΥΣΕ με τον Αδάμ κατά το δειλινό" στον Παράδεισο (Γένεσις 3/γ΄ 8), που ήταν το πρότυπο δημιουργίας τού ανθρώπου ως "εικόνα Θεού" (Κολοσαείς 1/α΄ 15), ώστε ο άνθρωπος να πλασθεί "κατ' εικόνα" τού Θεού, δηλαδή ως "εικόνα Χριστού" (Γένεσις 1/α΄ 26). Με τον ίδιο τρόπο ο Χριστός κατά την ανθρώπινη φύση του πάλεψε με τον Ιακώβ και νικήθηκε, όταν τον ευλόγησε και τον ονόμασε Ισραήλ. Να θυμίσουμε, ότι εκεί τον αναφέρει όχι μόνο Θεό, αλλά και άνθρωπο (θεάνθρωπο) (Γένεσις 32/λβ΄ 24-30). Όμως δεν νομίζω ότι είναι ανάγκη να αναφέρω περισσότερες Χριστοφάνειες πριν τη γέννηση τού Χριστού. Ήδη είναι εμφανές ότι η ενωμένη με τον Θεό Λόγο ανθρώπινη φύση τού Χριστού, ΛΟΓΩ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, υπερβαίνει και αυτή το χρόνο, ώστε ως άνθρωπος να εμφανίζεται ακόμα και κατά το παρελθόν, που δεν είχε ακόμα σαρκωθεί.

Η υπέρβαση αυτή τού χρόνου, είναι εμφανής στο χωρίο τών Παροιμιών που εξετάζουμε, όπου κατά τους Εβδομήκοντα λέει: "Ο Κύριος έκτισέ με ΑΡΧΗΝ οδών αυτού". Προσέξτε! Δεν λέει: "στην αρχή" όπως το μεταφράζει ο Βάμβας από το Μασοριτικό, αλλά λεει: "έκτισέ με αρχήν". Δηλαδή τον απέκτησε ως Αρχή, ως ΑΡΧΗΓΟ τών οδών Του, (κάτι που θα το δούμε και στη συνέχεια). Αυτό δείχνει ότι ο Χριστός δεν είναι απλώς ένα κτίσμα στον χρόνο, αλλά Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.

Θα δούμε όμως περισσότερα γι' αυτό, στο επόμενο εδάφιο που θα εξετάσουμε, και που οι Αρειανιστές το χρησιμοποιούν για να πουν ότι ο Χριστός είναι κτίσμα:

2. Το εδάφιο Αποκάλυψις 3/γ΄ 14

Ένα δεύτερο εδάφιο που χρησιμοποιούν οι Αριανιστές για να υποβιβάσουν τον Υιό τού Θεού σε "κτίσμα", είναι το Αποκάλυψις 3/γ΄ 14:

"Και τω αγγέλω της εν Λαοδικεία εκκλησίας γράψον: Τάδε λέγει ο Αμήν, ο μάρτυς ο πιστός και αληθινός, η αρχή τής κτίσεως του Θεού"

Αυτό το εδάφιο που αναφέρεται στον Ιησού Χριστό, το ερμηνεύουν, ως: "το πρώτο κτίσμα". Αν όμως προσέξουμε τι λέει, θα καταλάβουμε ότι εδώ δεν μιλάει για "χρονική" αρχή, αλλά για ΕΞΟΥΣΙΑ. Οι εξουσίες λέγονται και ΑΡΧΕΣ. Ο Ιησούς Χριστός, ως Θεός Λόγος, και ως Σοφία του Θεού που είδαμε πιο πάνω, αναφέρεται ως η ΑΡΧΗ, (ο άρχων), Ο ΗΓΕΤΗΣ τής κτίσης. Δεν λέει εκεί ότι ο ίδιος είναι κτίσμα.

Με την ίδια έννοια για τη λέξη: "αρχή", μπορούμε να τη δούμε στο εδάφιο Εφεσίους 6/ς΄ 12: "Ότι ουκ έστιν ημίν η πάλη προς αίμα και σάρκα αλλά προς τας αρχάς, προς τας εξουσίας..."

Είναι εμφανές ότι εδώ η λέξη "αρχή", έχει την έννοια τής "ηγεσίας", τής "εξουσίας", και δεν μιλάει για χρονική αρχή. Είναι η ίδια έννοια που είδαμε πριν στις Παροιμίες, σύμφωνα με τους Ο΄. Με την ίδια έννοια και εδώ αναφέρεται ότι ο Χριστός είναι ο ηγέτης τής κτίσεως τού Θεού, και δεν αποκαλείται εκεί κτίσμα. Το εδάφιο δεν λέει τίποτα τέτοιο, ούτε υπάρχει λόγος να υποθέσει κάποιος τέτοιο βλάσφημο πράγμα.

3. Το εδάφιο Κολοσσαείς 1/α΄ 15

Το εδάφιο Κολοσσαείς 1/α΄ 15 λέει τα εξής για τον Ιησού Χριστό, τον Λόγο:

"Ος εστιν εικών του Θεού του αοράτου πρωτότοκος πάσης κτίσεως"

Και εδώ, θέλουν μας πουν οι Αρειανιστές, ότι ο Χριστός "φτιάχτηκε" πριν από όλη την "υπόλοιπη" κτίση. Προσέξτε όμως, το εδάφιο όχι μόνο δεν λέει κάτι τέτοιο, αλλά ΛΕΕΙ ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ! Δεν λέει: "πρωτόκτιστος". Λέει: "πρωτότοκος"! Δηλαδή ο πρώτος που ετέχθη, ο πρώτος που γεννήθηκε. Αν ο Παύλος εδώ ήθελε να πει "το πρώτο κτίσμα", θα έλεγε: "πρωτόκτιστος". Όμως δεν λέει "πρωτόκτιστος", αλλά "πρωτότοκος", για να δείξει ότι ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ, (δεν κτίσθηκε), πριν από όλη την κτίση. Συνεπώς το εδάφιο στην πραγματικότητα είναι ΑΠΟΔΕΙΞΗ ότι ο Χριστός δεν είναι κτίσμα, αλλά ΚΤΙΣΤΗΣ.

Γιατί όμως τον λέει: "πρωτότοκο"; Υπάρχουν και "δευτερότοκοι"; Ίσως μας ρωτήσει κάποιος.

Το ότι αναφέρεται έτσι, δεν σημαίνει ότι ακολουθούν και δευτερότοκοι, (τουλάχιστον όχι κατά φύσιν, γιατί η Εκκλησία είναι αδελφοί τού Χριστού κατά χάριν). Εδώ όμως μιλάει για το κατά φύσιν, την Θεϊκή φύση τού Χριστού, και αυτό φαίνεται στη συνέχεια τού χωρίου που μελετάμε, στο Κολοσσαείς 1/α΄ 15-18:

"Ος εστίν εικών του Θεού του αοράτου, πρωτότοκος πάσης κτίσεως. Ότι εν αυτώ εκτίσθη τα πάντα, τα εν τοις ουρανοίς και τα επί της γης, τα ορατά και τα αόρατα. Είτε θρόνοι, είτε κυριότητες, είτε αρχαί, είτε εξουσίαι, τα πάντα δι’ αυτού και εις αυτόν έκτισται. Και αυτός εστιν προ πάντων, και τα πάντα εν αυτώ συνέστηκεν. Και αυτός εστιν η κεφαλή του σώματος της εκκλησίας, ος εστιν αρχή, πρωτότοκος εκ των νεκρών, ίνα γένηται εν πάσιν αυτός πρωτεύων"

Τι δείχνει λοιπόν εδώ; Ότι ο Χριστός είναι προ πάντων, τα πάντα στην κτίση λαμβάνουν τη σύστασή τους, ("συνέστηκεν"), την ύπαρξή τους, απ' Αυτόν. Τα πάντα είναι "εν αυτώ", και εκείνος ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΧΗ, (δεν έχει αρχή, ΕΙΝΑΙ η αρχή), και ο πρώτος σε όλα. Γι' αυτό ονομάζεται "πρωτότοκος", γιατί τίποτα δεν υπήρξε προ αυτού, και αυτός είναι ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΣ όλων αυτών από τον Πατέρα Θεό. Η λέξη "πρωτότοκος" έχει την έννοια όχι μόνο τού "πρώτου", αλλά και τού κληρονόμου.

Το ότι ο Θεός Λόγος λοιπόν είναι "πρωτότοκος" κατά φύσιν τού Θεού, δεν σημαίνει ότι ακολουθεί και άλλος γιος "κατά φύσιν", γιατί οι πνευματικοί γιοι τού Θεού, οι Χριστιανοί, είναι "κατά χάριν" τέκνα Θεού, δια τού βαπτίσματος. Αλλά για να δείξουμε ότι πράγματι δεν υπάρχει κατ' ανάγκην και άλλος κατά φύσιν γιος, ας θυμηθούμε το παράδειγμα τής πληγής τής Αιγύπτου, όπου πέθαναν ΟΛΑ ΤΑ ΠΡΩΤΟΤΟΚΑ, είτε είχαν αδέλφια, είτε όχι. Επίσης, στο Έξοδος 13/ιγ΄ 2 λέει: "Αγίασον παν πρωτότοκον πρωτογενές, διανοίγον πάσαν μήτραν εν τους υιοίς Ισραήλ από ανθρώπου έως κτήνους". Είναι σαφές, ότι η λέξη: "πρωτότοκος", σημαίνει τον πρώτο που γεννιέται, και δεν σημαίνει κατ' ανάγκην ότι ακολουθούν και άλλοι σαν αυτόν. Μην ξεχνάμε, ότι ο "πρωτότοκος" ήταν στον αρχαίο Ισραήλ ο κατ' εξοχήν "κληρονόμος" τού πατέρα του.

Την έννοια τού πρωτοτόκου ως "κληρονόμου" για τον Χριστό, τη βρίσκουμε και στα λόγια τού Παύλου στην προς Εβραίους 1/α΄ 2: "Ον έθηκεν κληρονόμον πάντων, δι' ου και τους αιώνας εποίησεν". Είναι αυτό σύμφωνο και με τα λόγια τού Ιωάννη στο 1/α΄ 3: "Πάντα δι' αυτού εγένετο και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ο γέγονεν". Στα παραπάνω βλέπουμε ότι ο Χριστός έφτιαξε και τους αιώνες, δηλαδή είναι ανώτερος και από τον ίδιο το χρόνο. Αφού λοιπόν ακόμα και ο χωροχρόνος έγινε (ως κτιστός που είναι) από τον Υιό και Λόγο τού Θεού, δεν είναι δυνατόν ο Υιός να έχει χρονική αρχή. Πώς είναι δυνατόν να έχει αρχή αυτός που έφτιαξε τον ίδιο τον χρόνο;

Αυτό ο Ιωάννης στο 1/α΄ 3 το γράφει καθαρά: "Πάντα δι' αυτού εγένετο και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ο γέγονεν". Δεν είναι ο Θεός Λόγος που έφτιαξε τα πάντα; Μέσα στα πάντα δεν είναι και ο Χρόνος; Λέει καθαρά, ότι ΟΥΤΕ ΕΝΑ ΑΠ' ΟΣΑ ΕΓΙΝΑΝ δεν έγινε χωρίς Αυτόν. Αν λοιπόν ο έφτιαξε και τον χρόνο, δεν είναι δυνατόν να έχει ο Υιός και Λόγος αρχή. Δεν είναι δυνατόν να είναι κτίσμα, γιατί είναι εκτός κτίσεως. Είναι ΠΡΩΤΟΤΟΚΟΣ πάσης κτίσεως, δηλαδή γεννήθηκε πριν από όλη την κτίση, πριν από τον ίδιο τον χρόνο, γιατί ο χρόνος έχει αρχή, και είναι κτιστός. Αν ο Θεός δεν έφτιαξε τον χρόνο, ποιος τον έφτιαξε; Και αν τον έφτιαξε, τον έφτιαξε με τον Υιό και Λόγο Του. Και αν ο λόγος έφτιαξε τον χρόνο, είναι ΑΧΡΟΝΟΣ.

"Μα τότε, πώς είναι Υιός; Ο Υιός δεν έχει την αρχή του στον Πατέρα;" Ίσως ρωτήσει κάποιος.

Βεβαίως. Αλλά επειδή μιλάμε για Θεό, δεν μιλάμε για χρονική αρχή. Μιλάμε για την αρχή του ως προς την αιτία. Η αιτία ύπαρξης τού Υιού, βρίσκεται στην πρώτη αιτία, που είναι ο Πατέρας. Πρώτη αιτία όχι χρονικά, αλλά αιτιοκρατικά, γιατί δεν υπήρξε χρόνος πριν τον φτιάξει ο Χριστός.

Γι' αυτό ο Χριστός είπε: "Ο Πατήρ μου είναι μεγαλύτερός μου". Όχι ως προς την ηλικία. Μόνο ως προς την αιτία. Ως προς το χρόνο, είναι συναιώνιοι, γιατί είναι άχρονοι, και μαζί έφτιαξαν τον χρόνο. Και για το λόγο αυτό, κανείς τους δεν είναι κτίσμα.

Περισσότερα όμως γι' αυτό, μπορείτε να βρείτε στη μελέτη μας: Περί τών υποστάσεων τής Αγίας Τριάδος.

N.M.