Στις 7 Αυγούστου η Ορθόδοξη Εκκλησία μας και ιδιαιτέρως η Δυτική Μακεδονία εορτάζει την μνήμη του Οσίου Νικάνορος του Θεσσαλονικέως. Γεννήθηκε στην πόλη του Αγίου Δημητρίου το 1491 και βαπτίσθηκε Νικόλαος. Έλαβε αρίστη μόρφωση και εργάσθηκε ως κληρικός κοντά στον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης. Νωρίς όμως απεφάσισε να ακολουθήσει τον μοναχισμό και μοίρασε στους φτωχούς την μεγάλη πατρική περιουσία του. Ο Νικόλαος, που έλαβε το αρχαίο μακεδονικό και συγχρόνως χριστιανικό όνομα Νικάνωρ, δίδαξε σε πόλεις και χωριά της Δυτικής Μακεδονίας και βοήθησε πολλούς Ρωμηούς να μην εξισλαμισθούν. Ασκήτευσε επί αρκετά έτη σε μία σπηλιά στο όρος Καλλίστρατον δίπλα στον ποταμό Αλιάκμονα και απέναντι από το σημερινό χωριό Χρώμιο Κοζάνης. Ίδρυσε την περίφημη Μονή της Ζάβορδας, η οποία συνδέθηκε με το όνομά του και η οποία πανηγυρίζει την ημέρα της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Ο Όσιος εκοιμήθη το 1549 αφού έγινε ονομαστός για τα θαύματά του σε όλη την τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Η θαυματουργός κάρα του σώζεται και προσκυνείται σήμερα στη Μονή του.

Σήμερα η Μονή Οσίου Νικάνορος Ζάβορδας υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Γρεβενών και αποτελεί προσκύνημα πανελλήνιο. Διατηρεί σπουδαία βιβλιοθήκη με ιστορικά κειμήλια. Ο Όσιος Νικάνωρ θεωρείται προστάτης όλης της Δυτικής Μακεδονίας και βρίσκουμε Ναούς του στην Κοζάνη, στην Καστοριά κ.α. Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα οι μοναχοί βοηθούσαν τους Έλληνες αγωνιστές να εισέρχονται στη Μακεδονία και τους περνούσαν με το σχοινί πάνω από τα φουσκωμένα νερά του Αλιάκμονα. Εκεί οι Μακεδονομάχοι εύρισκαν καταφύγιο και τροφή σε δύσκολες στιγμές. Με την βοήθεια της Μονής πέρασαν τον Αλιάκμονα την 11η Οκτωβρίου 1912 τα τμήματα της 5ης Μεραρχίας για να λάβουν μέρος στον ένδοξο Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Λόγω της εθνικής και θρησκευτικής της δράσεως η Μονή έγινε στόχος εκδικητικών διαθέσεων από διάφορες πλευρές κυρίως δε από τους εξισλαμισμένους Βαλαάδες της περιοχής Βεντζίων. Το 1995 τα περισσότερα κτίσματα της Μονής κατέρρευσαν λόγω του σεισμού, αλλά ανοικοδομήθηκαν ταχέως με προσωπική εργασία και φροντίδα του Σεβ. Μητροπολίτου Γρεβενών κ. Σεργίου. Η επίσκεψη στη Μονή του Οσίου Νικάνορος αποτελεί μία ευκαιρία αναβαπτίσεως στην Ιστορία και στην Ελληνορθόδοξη παράδοση της Μακεδονίας. Παράλληλα ο επισκέπτης θα θαυμάσει το εντυπωσιακό τοπίο καθώς η Μονή είναι κτισμένη σαν φρούριο σε ύψωμα, το οποίο κατά τα τρία τέταρτα περιβάλλεται από τον ρου του Αλιάκμονα.

Ο βίος του Οσίου και η ιστορία της Μονής μας μεταδίδουν πολλά και χρήσιμα διδάγματα, τα οποία δυστυχώς δεν θα τα διδαχθεί ποτέ το σημερινό ελληνόπουλο στο σχολείο. Με την τάση αφελληνισμού και διαστρεβλώσεως των ιστορικών γεγονότων τα παιδιά μας θα μαθαίνουν μία παγκοσμιοποιημένη ιστορία χωρίς ήρωες, μάρτυρες, θυσίες και πρότυπα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του απαράδεκτου βιβλίου Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού, το οποίο κατά την άποψή μου δεν είναι ούτε διορθώσιμο ούτε διδάξιμο. Πρέπει να αποσυρθεί, αν θέλουμε να καλλιεργήσουμε το αίσθημα του υγιούς πατριωτισμού, την δημοκρατική ευθύνη και την ελληνορθόδοξη αυτογνωσία ώστε να μη καταντήσουν τα παιδιά μας ένας άπατρις χυλός χωρίς αξίες και ιδανικά.

Αν κάποιος θαρραλέος και φιλότιμος δάσκαλος έλεγε στους μαθητές του λίγα λόγια για τον Όσιο Νικάνορα και το μοναστήρι του οι νέοι μας και οι νέες μας θα μάθαιναν ότι πολλοί κληρικοί και μοναχοί επί Τουρκοκρατίας κράτησαν όρθια την εθνική συνείδηση αποτρέποντας τους εξισλαμισμούς. Όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία εκείνη την εποχή χανόταν και για τον Ελληνισμό. Τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλλην. Παράδειγμα οι Τσάμηδες της Θεσπρωτίας που μας απασχολούν ακόμη και σήμερα μέσω της αλβανικής προπαγάνδας. Ήταν Χριστιανοί που εξισλαμίσθηκαν τον 17ο αιώνα, άλλοι εκουσίως , άλλοι βιαίως. Η αλλαγή του θρησκεύματος τους οδήγησε γρήγορα και σε αλλαγή της εθνικής συνειδήσεως. Ενώ αντιθέτως πολλοί Καππαδόκες και Πόντιοι που αναγκάσθηκαν να μιλούν τουρκικά κράτησαν την ελληνικότητά τους μέσω της Ορθοδοξίας. Στα μαύρα χρόνια της δουλείας η Ορθοδοξία ήταν η δύναμη που διετήρησε τον Ελληνισμό, γράφει ο αείμνηστος Βρετανός Βυζαντινολόγος Στήβεν Ράνσιμαν. Αυτό βίωναν καθημερινά με το έργο τους Ορθόδοξοι μοναχοί όπως ο Όσιος Νικάνωρ, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Νεκτάριος Τέρπος και άλλοι γνωστοί ή άγνωστοι. Και μοναστήρια σαν αυτό της Ζάβορδας βοήθησαν όλους τους εθνικούς αγώνες για την Ελευθερία και την απομάκρυνση διαφόρων κατακτητών. Σε ποιο σχολικό βιβλίο θα βρουν άραγε τα ελληνόπουλα την προσφορά της Μονής Ζάβορδας στην παιδεία και στους αγώνες του Έθνους;

Ας προσευχηθούμε στον Όσιο Νικάνορα να χαρίζει υγεία στον καθένα μας και πνευματική προκοπή στον λαό μας.

Κ.Χ. 31-7-2007.

 

Βίος Οσίου Νικάνωρα από www.xfe.gr

Ο Όσιος Νικάνωρ γεννήθηκε το 1491 στη Θεσσαλονίκη από πλούσιους γονείς, τον Ιωάννη και τη Μαρία, οι οποίοι δυσκολεύτηκαν να αποκτήσουν παιδιά. Η πίστη τους όμως, η οποία συνοδεύονταν από δεήσεις και αγαθοεργίες, τους έκανε να ευτυχήσουν και να αποκτήσουν μετά από χρόνια το Νικόλαο, όπως ήταν το κοσμικό όνομα του Οσίου. Οι γονείς του από την αρχή προσπάθησαν να τον αναθρέψουν σύμφωνα με τα διδάγματα του Ευαγγελίου. Αλλ’ ενώ ο Νικόλαος ήταν 20 χρονών, πεθαίνει ο πατέρας του και μετά από λίγα χρόνια και η μητέρα του.

Όταν πέθαναν οι γονείς του, ο Όσιος Νικάνωρ βρέθηκε να είναι κληρονόμος μεγάλης περιουσίας, όμως ήδη η εκκλησία τον είχε κερδίσει. Μία νύχτα, ενώ προσεύχονταν ουράνια φωνή του παρήγγειλε «να πορευθεί εις το του Καλλιστράτου όρος, για να αγωνιστεί εκεί καλώς».

Αφού μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς, ξεκίνησε για τον προορισμό του μαζί τον Όσιο Διονύσιο, τον εν τω Ολύμπω. Στη διαδρομή οι δρόμοι τους χώρισαν και ο Όσιος Νικάνωρ έφθασε μόνος του στο Καλλίστρατον όρος – γνωστό ως όρος Βέρμιον (Γρεβενά) – όπου με πολύ κόπο έκτισε το ασκηταριό του στη Μονή που προϋπήρχε, το οποίο και σώζετε μέχρι και σήμερα, στους δύσβατους βράχους, στις όχθες του Αλιάκμονα ποταμού. Παρ’ όλα αυτά συχνά κατέβαινε και εμψύχωνε το λαό των γύρω πόλεων και χωριών, να μένουν σταθεροί στην πίστη τους ακόμα και με θυσία της ζωής τους.

Κάποια νύχτα την ώρα που προσεύχονταν άκουσε και πάλι ουράνια φωνή, που τον καλούσε να πάει στην κορυφή του όρους και να βρει την εικόνα του Σωτήρος, η οποία ήταν κρυμμένη εκεί από την εποχή των εικονομάχων και να κτίσει στο σημείο αυτό μοναστήρι. Πράγματι, την επόμενη ημέρα τα λεγόμενα της φωνής επαληθεύτηκαν και ο Νικάνωρ στο σημείο εκείνο έκτισε εκκλησία και μοναστήρι στο όνομα της Μεταμόρφωσης του Κυρίου.

Η προσφορά του μοναστηριού ήταν ανεκτίμητη σε όλους τους Εθνικούς απελευθερωτικούς αγώνες, λόγω της στρατηγικής θέσεως, αλλά και της οικονομικής ακμής που απέκτησε, τόσο όταν ζούσε ο Όσιος Νικάνωρ όσο και όταν εκοιμήθη στις 7 Αυγούστου του 1549, σε ηλικία 58 ετών. Το σεβάσμιο λείψανό του, τάφηκε στο παρεκκλήσι του τιμίου Προδρόμου.

Το μοναστήρι της Ζάβορδας φημιζόταν για τη φιλοξενία του και πολλά μονοπάτια, από Γρεβενά, Σιάτιστα, Κοζάνη, Σέρβια, Δεσκάτη και άλλες πόλεις και χωριά της Δυτικής Μακεδονίας, οδηγούσαν στο μοναστήρι της Ζάβορδας. Η παράδοση αυτή ήταν ιερή από την εποχή που ζούσε ο Όσιος Νικάνορας και διατηρήθηκε όλα τα χρόνια λειτουργίας του, οπότε οι φιλοξενούμενοι και οι περαστικοί έβρισκαν πάντα ένα πιάτο φαγητό και ένα ποτήρι κρασί, από τα μεγάλα αμπάρια που υπήρχαν σ’ αυτό.

Ανεκτίμητη ήταν όμως και η προσφορά του Οσίου, τόσο όταν ήταν εν ζωή όσο και μετά που εκοιμήθη, καθώς η πίστη σ’ αυτόν και την εκκλησία οδήγησαν σε μία σειρά θαυμάτων μέχρι και σήμερα, τα οποία έχουν σχέση με τις επιδημίες και τις αρρώστιες.

 

Απολυτίκιο, Ήχος δ΄  

«Ως ένσαρκος Άγγελος πολιτευθείς επί γης, ταής νίκης τον στέφανον, εν ουρανοίς εκ Θεού απέλαβες, Όσιε, όθεν και ταών θαυμάτων δεδεγμένος την χάριν, ρώσιν αεί παρέχεις, θεοφόρε Νικάνωρ, τοις πίστει προσιούσι, τη θεία πρεσβεία σου.»