Στις 30 Αυγούστου, η Εκκλησία μας εορτάζει την εκ του κόσμου εκδημία της ψυχής του Ρώσου αγίου Αλεξάνδρου, περιοχής Σβιρ, ενώ ο άγιος γιορτάζει και στις 17 Απριλίου, ημέρα ανακομιδής του λειψάνου του και ανακηρύξεως της αγιότητάς του.

Μια σημαντική και απαραίτητη παρένθεση ανοίγουμε εδώ για να δούμε ποια είναι η πίστη της Εκκλησίας ΠΕΡΙ ΥΠΑΡΞΕΩΣ ΨΥΧΗΣ και πώς αυτή είναι. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία -που ακολουθεί τη διδασκαλία των προφητών, του Χριστού, των αποστόλων, των αγίων και των Πατέρων της Εκκλησίας- ο άνθρωπος είναι ψυχοσωματική οντότητα. Είναι δισύνθετος και αποτελείται από σώμα και ψυχή, χωρίς το καθένα από μόνο του να μπορεί, θα λέγαμε, να διεκδικήσει τον χαρακτηρισμό του ανθρώπου. Η ψυχή είναι εκ φύσεως θνητή και με τη Χάρη του Θεού κατέστη αθάνατη. Χωρίς το Άγιο Πνεύμα είναι όμως νεκρή. Ζωντανή μεν ‘βιολογικά’, νεκρή δε κατά Θεόν. Αθανασία του ανθρώπου δεν σημαίνει επομένως ζωή της ψυχής πέραν του τάφου, αλλά είναι η υπέρβαση του θανάτου με τη χάρη του Χριστού, όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει ο μητροπολίτης Ναυπάκτου και αγίου Βλασίου, Ιερόθεος Βλάχος, αφού ο Χριστός είναι ‘η οδός, η αλήθεια και η ζωή’ και μόνο η ανάστασή Του εξασφαλίζει στον άνθρωπο τη δική του ανάσταση. Η ψυχή για τον άγιο Γρηγόριο Παλαμά είναι ‘πανταχού του σώματος’ και όχι σημείο στο κέντρο του μετώπου, όπως δέχονται οι Ινδουιστές. Η ψυχή συνέχει το σώμα και το περιέχει και το ζωοποιεί, γιατί είναι κι αυτή πλασμένη κατ’ εικόνα Θεού (Φιλοκαλία Δ΄, 156, ξα΄). Είναι ακόμη ‘μια και απλή και ασύνθετος’ και ‘δεν κρατείται από το σώμα, αλλά αυτή κρατεί το σώμα’, διδάσκει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης. ‘Δεν βρίσκεται μέσα στο σώμα σαν σε αγγείο ή ασκό, αλλά μάλλον το σώμα είναι μέσα σ’ αυτήν’ (P.G. 46,29) (βλ. Ιεροθέου Βλάχου, ‘Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία’, Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού, Έδεσσα, 1986).   

Διδάσκεται η ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ στην Αγία Γραφή; Ναι, είναι ολοφάνερη! Μερικά μόνο παραδείγματα: Ο προφήτης Ηλίας ανέστησε νεκρό παιδί και το παρέδωσε στη μητέρα του, προσευχόμενος ως εξής: «Κύριε, Θεέ μου, κάνε σε παρακαλώ να επιστρέψει η ψυχή του παιδιού αυτού μέσα του» (Γ΄ Βασιλ. 17,21). Στον Ψλμ. 145,4 ο Δαυίδ διαπιστώνει ότι ακόμη και για τους άρχοντες, «όταν φύγει απ’ αυτούς το πνεύμα τους, ξαναγυρίζουνε στο χώμα». Ο Χριστός, απευθυνόμενος στο δεξιό ληστή, του υπόσχεται: «Σήμερα θα είσαι μαζί μου στον παράδεισο» (Λουκ. 23,43). Ο πρωτομάρτυρας Στέφανος, πεθαίνοντας από λιθοβολισμό των Εβραίων, προσεύχεται λέγοντας: «Κύριε Ιησού, δέξαι το Πνεύμα μου» (Πράξ. 7,59). Στον πλεονέκτη πλούσιο, ο Θεός υπενθύμισε την τελευταία του νύχτα: «Ανόητε, αυτή τη νύχτα ζητούν από σένα την ψυχή σου. Εκείνα δε που ετοίμασες, ποιος θα τα πάρει;»  (Λουκ. 12, 20-21), κ.λπ. Τέλος ο Χριστός προειδοποιεί: «Μη φοβάστε εκείνους που σκοτώνουν το σώμα, αλλά δεν μπορούν να σκοτώσουν την ψυχή. Να φοβάστε μάλλον εκείνον που μπορεί να κάνει και ψυχή και σώμα να χαθούν στη γέενα (Κόλαση) (Ματθ. 10,28). Τέλος, στην Αγία Γραφή διδάσκεται και η ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ των νεκρών, για να κριθούν τελεσίδικα στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου: «Θα αναστηθούν, άλλοι για να ζήσουν ΑΙΩΝΙΑ κι άλλοι για να αντιμετωπίσουν ΑΙΩΝΙΑ ντροπή και περιφρόνηση (Δανιήλ 12,2). «Θα αναστηθούν όλοι οι νεκροί, δίκαιοι και άδικοι», αναφέρεται στις Πράξεις των αποστόλων (24,15). Και στον ευαγγελιστή Ιωάννη ο Ιησούς διδάσκει: «Πλησιάζει ο καιρός που ΟΛΟΙ οι νεκροί θ’ ακούσουν τη φωνή του» (του Υιού του Θεού) (5,25-28).   

Επιστρέφοντας στον άγιο Αλέξανδρο Σβίρσκι, να πούμε πως γεννήθηκε στα μισά περίπου του 15ου αιώνα στη Ρωσία, στο χωριό Μαντέρα, ύστερα από πολλές προσευχές των ευλαβών γονέων του. Λίγα λόγια παρακάτω για την ΠΡΟΣΕΥΧΗ: Τόσο πιο πολύ άνθρωπος είναι κανείς (άνω-θρώσκω= βλέπω προς τα πάνω), όταν και όσο περισσότερο προσεύχεται καρδιακά και αληθινά. Η ολιγόλογη, εν ησυχία, πνευματική και εκ βάθους καρδίας προσευχή, είναι ίσως η ανώτερη και σπουδαιότερη ΠΡΑΞΗ μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο. ‘Πες μου πώς προσεύχεσαι, να σου πω ποιος είσαι’, θα έλεγε σήμερα ο Ευάγριος ο Ποντικός, αφού κοντολογίς έγραψε: ‘Θεολόγος είναι μόνο εκείνος που προσεύχεται αληθινά’, εκείνος που ετοιμάζει την καρδιά του ώστε να γίνει ζωντανή λύρα του Πνεύματος. Ο απόστολος Παύλος είχε βιώσει την αληθινή προσευχή, γιατί μπορούσε να λέει: ‘Δεν ζω πλέον εγώ, αλλά ζει μέσα μου ο Χριστός’ (Γαλ. 2,20). Και δεν έχει σημασία ο τόπος που γίνεται η προσευχή, αλλά Ο ΤΡΟΠΟΣ με τον οποίον γίνεται, μας λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: ‘Και στο λουτρό να προσεύχεσαι, και στο κρεβάτι και στο δρόμο, όπου κι αν είσαι. Είσαι ναός του Θεού, να μην ζητάς τόπο. Η εσωτερική διάθεση και σκέψη χρειάζεται μόνο’ (Ε.Π. 52,458).  Και ακόμη προσθέτει: ‘Όπως το σώμα χωρίς την ψυχή είναι νεκρό και δυσώδες, έτσι και η ψυχή χωρίς την προσευχή καταντά νεκρή και αθλία και δυσώδης’ (Περί προσευχής, Λόγος Α΄, M.G. 50,776). Ο ίδιος ο Κύριος σύστησε στους μαθητές του να προσεύχονται θερμά και τους είπε: «Αλήθεια σας λέγω, όλα όσα ζητήσετε από τον Πατέρα μου στο όνομά μου θα σας τα δώσει… ζητάτε και θα πάρετε, για να είναι η χαρά σας τέλεια» (Ιω. 16,23-24).

Γεννήθηκε μάλιστα ο όσιος Αλέξανδρος την ημέρα Μνήμης του προφήτου Αμώς (15 Ιουνίου), γι’ αυτό και του έδωσαν αυτό το όνομα. Μερικά σημαντικά σχόλια για τον ΠΡΟΦΗΤΗ ΑΜΩΣ: Ο λαϊκός, αλλά ευθύς και καυστικός στις εκφράσεις του προφήτης Αμώς, γεννήθηκε στη Θεκουέ (κοντά στη Βηθλεέμ), κλήθηκε από το Θεό γύρω στο 760-700 π.Χ. στο προφητικό αξίωμα, και περιγράφει τη συσκότιση του ηλίου κατά την ημέρα της Σταύρωσης του Κυρίου ως εξής: «Εκείνη την ημέρα, λέγει Κύριος ο Θεός, θα δύσει ο ήλιος από το μεσημέρι και θα εκλείψει από τη γη, κατά τη διάρκεια της ημέρας, το φως» (8,9). Το γεγονός διασώθηκε από τον ευαγγελιστή Ματθαίο ως εξής: «Από το μεσημέρι ως τις τρεις το απόγευμα έπεσε σκοτάδι σ’ όλη τη γη» (27,45). Και όταν ο Ιησούς άφησε με δυνατή κραυγή την τελευταία του πνοή, τότε «το καταπέτασμα του ναού σκίστηκε στα δύο… η γη σείστηκε, έσπασαν οι ταφόπλακες κι άνοιξαν τα μνήματα» (27,50-53). Τα φαινόμενα αυτά προήλθαν βέβαια εκ Θεού και δεν είναι τυχαία. Η συγκεκριμένη ολική έκλειψη ηλίου: (α) διήρκεσε για τρεις ολόκληρες ώρες και (β) η ημέρα της Σταύρωσης ήταν ημέρα πανσελήνου, οπότε δεν θα μπορούσε να συμβεί με φυσικό τρόπο. Εκτός του ιερού ευαγγελιστή, για τον σεισμό και την έκλειψη του ηλίου κατά τη διάρκεια της σταυρώσεως του Υιού του Θεού, μας πληροφορούν: Ο χρονικογράφος Φλέγοντας (76-138 μ.Χ.) και ο ιστορικός Θαλλός (μόλις το 52 μ.Χ.) (βλ. πρωτ. Ιωάννου Αντωνόπουλου, ‘Ιστορική Ύπαρξη και Θεότητα του Ιησού Χριστού’ εκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθ. 2001 και Μιχαήλ Χούλη, ‘Περιπατούντες εν αληθεία’, Σύρος 1997). Υπάρχουν ομοιότητες του Αμώς με τον όσιο Αλέξανδρο; Σαφώς ναι! Καταρχάς και οι δύο είναι μάρτυρες της σάρκωσης και θεότητας του Ιησού Χριστού (με τις προφητείες του ο πρώτος, με την ζωή του ο δεύτερος) και κατά δεύτερον, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο άγιος Αλέξανδρος ξεπέρασε σε αγιότητα τον προφήτη Αμώς, αφού αξιώθηκε να δει τον Τριαδικό Θεό με τη μορφή τριών αγγέλων -όπως και μόνο είχε συμβεί στον Πατριάρχη Αβραάμ, τον γενάρχη της πίστεως και ‘φίλο’ του Θεού- αλλά ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΝ ΑΓΓΙΞΕΙ Ο ΑΓΓΕΛΟΣ, ΟΠΟΤΕ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ ΚΑΤΕΣΤΗ ΠΛΗΡΩΣ ΑΦΘΑΡΤΟ! 

Από μικρό παιδί ο Αλέξανδρος ήταν φιλομόναχος, εγκρατής και τρεφόταν ελάχιστα. Συνήθιζε δε να προσεύχεται πολλές ώρες κάθε νύχτα. Η προσευχή, η νηστεία και η μετάνοια προετοιμάζουν αγίους, αφού βλέποντας ο Θεός τους αγώνες τους και την ταπεινή τους καρδιά, τους βραβεύει με τη χάρη Του, που πλουσιοπάροχα μοιράζει σε εκείνους που την ζητούν πραγματικά. Ως εκ τούτου, όταν ο παντογνώστης Θεός έκρινε, άκουσε ο άγιος ουράνια φωνή κοντά στον ποταμό Σβιρ (παραδοσιακό σύνορο περιοχής της Καρελίας), που του είπε: «Πήγαινε να μονάσεις και να αγωνιστείς πνευματικά στη Μονή Βαλαάμ και αργότερα, επιστρέφοντας εδώ, θα χτίσεις μοναστήρι για να σωθούν πολλοί». Έκτισε πράγματι Μονή και ναούς, ενώ του εμφανίστηκε και η Υπεραγία Θεοτόκος, που προς τιμήν της οικοδόμησε τον ι. ναό της Αγίας Σκέπης. Η Παναγία και Μητέρα της Ζωής (δηλαδή του Κυρίου Ιησού) έχει πράγματι εμφανιστεί σε πολλούς αγίους, ενώ παρέχει άφθονη τη βοήθειά της, προστατευτικά, θεραπευτικά και παραμυθητικά, σε «άπειρο» πλήθος ανθρώπων, μικρών και μεγάλων, νέων και γεροντότερων,  ανδρών και γυναικών, εγγάμων και ασκητών, χωρίς διακρίσεις, φτάνει να υπάρχει στις καρδιές ανιδιοτέλεια, απλότητα και ταπείνωση (βλ. Μητροπολίτου Φθιώτιδος Νικολάου, ‘Οι εμφανίσεις της Παναγίας, Μύθος ή Πραγματικότης;’, έκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθ. 1997). Στο μοναστήρι αυτό του οσίου Αλεξάνδρου μόνασαν και αγίασαν πολλοί ασκητές, όπως η Υπεραγία Θεοτόκος τού αποκάλυψε, και τους οποίους υπηρέτησε ο άγιος με ταπείνωση και αγάπη Θεού.

Πριν πεθάνει, τους υποσχέθηκε ότι θα φροντίσει γι’ αυτούς ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΔΗΜΙΑ ΤΟΥ (σε ηλικία 85 ετών). Την μεσιτεία των αγίων βλέπουμε πράγματι σε πολλές περιπτώσεις να συμβαίνει τόσο στην Π.Δ., όσο και στην Κ.Δ. Ο Θεός λ.χ. για χάρη του δούλου Του Δαυίδ (που είχε ήδη πεθάνει) έσωσε την Ιερουσαλήμ (Β΄ Βασιλ. 20,6, στη μετάφρ. Βάμβα). Ο Ιούδας ο Μακκαβαίος είδε εν οράματι τον αρχιερέα Ονία και τον προφήτη Ιερεμία (που είχαν εκδημήσει προ πολλού) να προσεύχονται στο Θεό για τον ιουδαϊκό λαό και την αγία πόλη Ιερουσαλήμ (Β΄ Μακκ. 15,12-14). Ο απόστολος Πέτρος λέγει: «ΘΑ ΦΡΟΝΤΙΣΩ να μπορείτε να φέρνετε στο νου σας όλα αυτά τα πράγματα σε κάθε περίσταση, ΑΚΟΜΗ ΚΙ ΟΤΑΝ ΘΑ ΕΧΩ ΦΥΓΕΙ ΑΠ’ ΑΥΤΗ ΤΗ ΖΩΗ» (Β΄ Πέτρ. 1,14-15). Και τέλος, οι προσευχές των αγίων ως καπνός θυμιάματος ανεβαίνουν ενώπιον του θρόνου του Θεού (Αποκ. 8,4) (βλ. και Αντ. Αλεβιζόπουλου, ‘Η Ορθοδοξία μας’, Αθ. 1994).      

Το 1641 αποκαλύφθηκε το λείψανό του ΣΕ ΠΛΗΡΗ ΑΦΘΑΡΣΙΑ, 108 χρόνια μετά το θάνατό του, κατά την διάρκεια της ανακαινίσεως του Ναού της Μεταμορφώσεως, όπου ο Άγιος είχε ταφεί. Τα άφθορα λείψανα (μετά θάνατον) πολλών (όχι όλων φυσικά) αγίων στην Ορθόδοξη Εκκλησία, καθίστανται άφθαρτα όχι ένεκα υποτιθέμενων εσωτερικών ατομικών δυνάμεων, παραψυχολογικών ικανοτήτων όσο ζούσαν κ.λπ, αλλά επειδή ο Θεός χορήγησε ως δώρο την αφθαρσία στα σώματά τους προς δόξαν δική Του και σωτηρία των ανθρώπων. Είναι διδασκαλία της Εκκλησία μας ότι η άκτιστη χάρη του Θεού αγιάζει τόσο τις ψυχές όσο και τα σώματα των αγίων. Τα σώματα καθίστανται ναοί του Αγίου Πνεύματος, αφού άλλωστε ολόκληρη η ανθρώπινη φύση προσλήφθηκε και ανακαινίσθηκε από το Λόγο του Θεού. Η ενανθρώπηση του Θεού, η Μεταμόρφωση του Χριστού, η Ανάσταση και Ανάληψη Του, μάς δείχνει ότι το σώμα δεν έχει καθόλου δευτερεύουσα θέση (βλ. και ‘Θέματα Χριστιανικής Ηθικής’, ΟΕΔΒ, 2011). Οι χριστιανοί, εξάλλου, προσδοκούμε ‘ανάσταση νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος’ με τα σώματά μας, πράγμα που για τον Ινδουισμό λ.χ. θεωρείται απαράδεκτο (βλ. και Μιχαήλ Χούλη, ‘Η Ψευδώνυμος Γνώσις’, εκδ. Στερέωμα, Θεσσαλονίκη).

Ειδικότερα, στα λείψανα ορισμένων αγίων (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μόνο όσων διατηρούνται άφθαρτα τα λείψανα είναι όντως άγιοι) κατοικεί η χάρη του Θεού στο διηνεκές, ώστε ΝΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΟΥΝ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ και να αποτελούν πηγή ευλογίας, θεραπείας των ανθρώπων όπου γης και «σημείον» πίστεως. Πράγματι ο Χριστός, μέσω των λειψάνων των αγίων Του, έχει επιτελέσει ‘άπειρο’ πλήθος θαυμάτων σε εκατομμύρια ανθρώπους ιστορικά και παγκοσμίως. Για τον Μ. Βασίλειο, ο πιστός που αγγίζει οστά Μάρτυρα μετέχει στον αγιασμό, από τη χάρη που παρεδρεύει στο σώμα του αγίου (P.G. 30,112). Για τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, και τα σώματα ακόμη των Μαρτύρων ποιούν θαύματα όπως και οι άγιες ψυχές τους, είτε με το να τα αγγίζουμε είτε με το να τα τιμούμε λειτουργικά (P.G. 35,589). Και ο όσιος Σεραφείμ του Σαρώφ χαρακτήριζε τα άγια λείψανα «άφωνες σάλπιγγες» και «βροντές» που μας καλούν σε μετάνοια. Πράγματι, είναι αγωγοί της Θείας Χάριτος και όργανα ιάσεων (βλ. Ιεράς Μητροπόλεως Σύρου, ‘Η Έννοια των Θαυμάτων και των Λειψάνων των Αγίων στην Ορθόδοξη Εκκλησία’, Μιχαήλ Γ. Χούλη, εκδ. Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, Οκτ. 2006 & ‘Το Συναξάριον της Εκκλησίας’, churchsynaxarion. blogspot. com/ 2009/ 05/1_05. html).

Αργότερα, με την επικράτηση του Κομμουνισμού στη Ρωσία, το λείψανο του αγίου Αλεξάνδρου έγινε αντικείμενο πειραμάτων στην Ακαδημία Πολέμου της Πετρουπόλεως, και στη συνέχεια ξεχάστηκε σε μια αποθήκη. «Επιστημονικές εξετάσεις» έγιναν και σε πολλά ακόμη λείψανα αγίων, τα οποία στο τέλος εστάλησαν σε μουσεία ή χάθηκαν. Στην ιστορική αυτή φάση ολόκληρη εξάλλου η βόρεια Ρωσία -και πολλά ονομαστά μοναστήρια- έγινε ένα τεράστιο στρατόπεδο συγκεντρώσεως. Η  Μονή του Αγίου Αλεξάνδρου του Σβιρ, όπως και πολλά άλλα μοναστήρια, έγινε στην αρχή στρατόπεδο συγκεντρώσεως, και μετέπειτα οίκος αναπήρων πολέμου, οίκος παιδιών, τεχνική σχολή και στρατόπεδο. Τέλος, το τμήμα της Αγίας Τριάδος της Μονής μετατράπηκε σε ψυχιατρικό άσυλο.

Το 1997 ήταν η χρονιά που το άγιο λείψανο βρέθηκε εκ νέου. Αφού εξετάστηκε, αποδείχθηκε ότι ήταν το ίδιο αδιάφθορο όσο και κατά την πρώτη του εύρεση. Ύστερα από οργανωμένες προσευχές των Αδελφών της Μονής της Αγίας Σκέπης Τερβενίτσι, αλλά και δέηση πριν την επιστροφή του ιερού λειψάνου στην μονή του αγίου, που έγινε στην αίθουσα εξετάσεων της Ιατρικής Ακαδημίας, προς μεγάλη συγκίνηση και ευλάβεια των παρευρισκομένων –είναι καταγραμμένες και επώνυμες μαρτυρίες κληρικών- από τα χέρια και τα πόδια του Αγίου άρχισε να αναβλύζει σε περίσσεια ποσότητα ευώδες μύρο. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και θεραπείες κάθε είδους άρχισαν να πραγματοποιούνται (και συνεχίζονται αμείωτα) σε παραλυτικούς, καρκινοπαθείς, από δερματοπάθειες κ.λπ., που συνέχισαν και μετά τη μεταφορά του λειψάνου στην Μονή του Αγίου Αλεξάνδρου του Σβιρ. Έκτοτε, το χαριτόβρυτο λείψανο του αγίου ευωδιάζει, με τη χάρη του Χριστού κατέστη θαυματουργό και θεραπεύει, παραμένει ελαστικό, ζεστό και διατηρεί με μοναδικό τρόπο λίπος, μυς και ιστούς.

Ήταν τόσο ταπεινός ο άγιος όσο ζούσε στη γη, που ο Θεός τον υπερύψωσε, σύμφωνα με τα λόγια Του: «Τους δοξάζοντάς με δοξάσω» (Α΄ Βασιλ. [Α΄ Σαμ.] 2,30), αλλά και με την εντολή του Θεανθρώπου: «Ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται» (Μθ. 23,12).

Το χέρι του αγίου Αλεξάνδρου του Σβιρ, όπως διατηρείται μέχρι σήμερα

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:

• Αντ. Αλεβιζόπουλου, ‘Η Ορθοδοξία μας’, Αθ. 1994
• Θησαυρός γνώσεων και ευσεβείας, http://fdathanasiou.wordpress.com/2011/02/25/άγιος-αλέξανδρος-σβιρ-συγκλονιστικό
• Ιεροθέου Βλάχου, ‘Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία’, Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού, Έδεσσα, 1986  
• Ιερόν Ησυχαστήριον Παντοκράτορος Μελλισοχωρίου, http://www.impantokratoros.gr/alexander_svir.el.aspx
• Ιωάννου Αντωνόπουλου, πρωτοπρ. ‘Ιστορική Ύπαρξη και Θεότητα του Ιησού Χριστού’ εκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθ. 2001
• Μητροπολίτου Φθιώτιδος Νικολάου, ‘Οι εμφανίσεις της Παναγίας, Μύθος ή Πραγματικότης;’, έκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθ. 1997
• Μιχαήλ Γ. Χούλη, ‘Η Έννοια των Θαυμάτων και των Λειψάνων των Αγίων στην Ορθόδοξη Εκκλησία’, Ιεράς Μητροπόλεως Σύρου, έκδ. Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, Οκτ. 2006
• Μιχαήλ Χούλη, ‘Η Ψευδώνυμος Γνώσις’, εκδ. Στερέωμα, Θεσσαλονίκη
• Μιχαήλ Χούλη, ‘Περιπατούντες εν αληθεία’, Σύρος 1997
• Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας,  http://www.oodegr.com/oode/pateres1/alexandros_svir/emfan_ag_trias_1.htm
• Περιοδικό Πολυτέκνων, τ. 128 – 2010, έκδοση Π.Ε.ΦΙ.Π
• Περιοδικό της «Ενωμένης Ρωμηοσύνης» (τεύχος 3, Σεπτ. 2010, α 7—11).
• Προσκυνητής, http://proskynitis.blogspot.gr/2010/08/blog-post_30.html
• ‘Το Συναξάριον της Εκκλησίας’, churchsynaxarion. blogspot. com/ 2009/ 05/1_05. html)
• Φωτογραφίες από Άγιον Όρος, http://agioritis.pblogs.gr/2011/00/fwtografies-leipsanoy-agioy-alexandroy-sbir.html