Οι αρχαίοι πρόγονοί μας φιλοσοφούσαν τα πράγματα, και δεν είναι παράδοξο ότι σε αυτόν τον τόπο αναπτύχθηκε η φιλοσοφία, για τον Θεό, τον κόσμο, τον άνθρωπο, το νόημα τής ζωής.

Ακόμη, στην αρχαία τραγωδία σχολιάζονταν και καυτηριάζονταν όλα τα κοινωνικά και ανθρώπινα γεγονότα, γι’ αυτό και οι ψυχαναλυτές βρήκαν στην αρχαία τραγωδία πολλά σημεία, ακόμη και φράσεις, για να εκφράσουν τις εσωτερικές καταστάσεις τής ψυχής τού ανθρώπου. Ας θυμηθούμε το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, τον ναρκισσισμό κ.α.

Μεταξύ τών άλλων στην αρχαία τραγωδία επικρατεί το δυαδικό σχήμα «ύβρις-τίσις». Η ύβρις είναι η αλαζονεία τού ανθρώπου και όχι απλώς οι υβριστικοί λόγοι, το ότι ο άνθρωπος επαίρεται ακόμη και έναντι τού Θεού, και τελικά καταλήγει σε μια αυτοθέωση, σε μια αίσθηση υπεροχής έναντι όλων. Η τίσις είναι η τιμωρία που ακολουθεί την αλαζονεία, ως ένας αδήριτος πνευματικός νόμος, για να επέρχεται μια ισορροπία. Αυτήν την δυαδική σχέση «ύβρις-τίσις» την συναντάμε στις αρχαίες τραγωδίες, και θεραπεύεται με την κάθαρση.

Η σύγχρονη ζωή είναι γεμάτη από την ύβρη με την έννοια τής αλαζονείας, και η αλαζονεία δηλώνει την «υπερβολική έπαρση, την οίηση, την υπεροψία». Αυτή η ύβρις-αλαζονεία προέρχεται από όλα τα πάθη, ήτοι τον πλούτο, την εξουσία, την υπεροχή, την δύναμη που προξενούν εκείνα που θεωρούνται αξίες για την σύγχρονη κοινωνία.

Η συμπεριφορά τού αλαζόνος είναι επικίνδυνη για τους ανθρώπους και την κοινωνία, είναι μια αντικοινωνική συμπεριφορά, είναι διαλυτική τής πολιτείας. Βέβαια, ο αλαζόνας γίνεται ένα αποκρουστικό στοιχείο, προκαλεί αντιδράσεις, και από χριστιανικής πλευράς λέμε ότι αυτοτιμωρείται από τον Θεό. Έτσι, αργά ή γρήγορα επέρχεται η τιμωρία, η «τίσις», η οποία στην πραγματικότητα γίνεται παιδαγωγός στην κοινωνία.

Ο εκκλησιαστικός χώρος και ιδιαιτέρως ο μοναχικός χώρος είναι εκείνος στον οποίο πρέπει να κυριαρχεί η ταπείνωση, η αυτομεμψία και όχι η έπαρση, η αλαζονεία και η ύβρις. Όταν, όμως, σε ένα τέτοιο εκκλησιαστικό, χαρισματικό περιβάλλον αναπτύσσεται στο έπακρον η «ύβρις» με όλες τις σημασίες της, τότε η «τίσις» είναι αναπόφευκτη και μεγάλη, διότι τα «πνευματικά λάθη πληρώνονται πολύ ακριβά». Ο Προφητάναξ Δαβίδ γράφει:

«Είδον τον ασεβή υπερυψούμενον και επαιρόμενον ως τας κέδρους τού Λιβάνου· και παρήλθον, και ιδού ουκ ην, και εζήτησα αυτόν, και ουχ ευρέθη ο τόπος αυτού» (Ψαλμ. λστ΄, 35-36).

Όταν επαίρεται κανείς αλαζονικά για τα έργα του, για το πρόσωπό του, τότε όχι μόνον ο ίδιος θα αφανισθεί, αλλά θα εξαφανισθεί και ο τόπος στον οποίο βρισκόταν, και ενδεχομένως για τον τόπο αυτόν επαιρόταν αλαζονικά.

Τελικά, η δυαδική σχέση «ύβρις-τίσις» είναι ένας πνευματικός εξισορροπητικός νόμος. Δεν είναι δυνατόν το άδικο να ευοδούται αιωνίως, δεν είναι δυνατόν ο αλαζόνας που διακρίνεται από την «ύβριν» να κυριαρχεί στην κοινωνία. Η «τίσις» είναι ευεργετική στην κοινωνία, όπως η κάθαρση στην αρχαία τραγωδία. Μπορεί κάποιοι με τα χρήματα που διαθέτουν να ξε-περνούν όλα τα εμπόδια, γιατί, δυστυχώς, υπάρχουν άρχοντες που υποκύπτουν σε πειρασμούς, αλλά αργά ή γρήγορα την «ύβριν» θα ακολουθήσει η «τίσις».

Όποιος πιστεύει στον Θεό, γνωρίζει ότι τελικά κατισχύει ο πνευματικός νόμος.