Ο συμβολισμός τής αφήγησης για την προετοιμασία τού Πάσχα από τον Χριστό. Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού (580-662)

Ερώτηση 3

Ποιος είναι αυτός που κατά το ευαγγέλιο κρατάει το κανάτι με το νερό και γιατί με νερό, και τον οποίο συναντούν οι μαθητές που στέλνει ο Χριστός και παίρνουν την εντολή να τον ακολουθήσουν; Και ποιος είναι ο οικοδεσπότης; Και γιατί οι ευαγγελιστές αποσιωπούν αυτό το όνομα; Τι είναι επίσης το ανώγι το μεγάλο και στρωμένο, όπου εκτελείται το φρικτό μυστήριο του θείου δείπνου (Λουκάς 22: 7-13);

Απόκριση

Η Γραφή δεν αποσιώπησε μόνο το όνομα του ανθρώπου στον οποίο ο Σωτήρας έστειλε τους δύο μαθητές για την προετοιμασία του Πάσχα, αλλά και το όνομα της πόλης όπου είχαν σταλεί. Έτσι κατά μία πρώτη ερμηνεία, υποθέτω ότι με την πόλη δηλώνεται ο αισθητός κόσμος και με τον άνθρωπο στο σύνολό του το γένος τών ανθρώπων στο οποίο αποστέλλονται, ως μαθητές του Θεού και Λόγου και πρόδρομοί του για να ετοιμάσουν τη μυστική ευωχία του με τη φύση των ανθρώπων, οι δύο νόμοι, ο νόμος της πρώτης διαθήκης και ο νόμος της Καινής, ο ένας αποκαθαίροντας τη φύση μας με την πρακτική φιλοσοφία από κάθε μολυσμό, και ο άλλος ανυψώνοντας με τη θεωρητική μυσταγωγία από τα σωματικά το νου με τη γνώση στα συγγενή του νοητά θεάματα. Απόδειξη γι’ αυτό είναι το γεγονός ότι οι μαθητές που στάλθηκαν ήταν ο Πέτρος και ο Ιωάννης. Γιατί ως γνωστόν ο Πέτρος είναι σύμβολο της πράξης και ο Ιωάννης της θεωρίας.

Γι’ αυτό τους συναντά πρώτος όπως πρέπει αυτός που κρατεί το κανάτι με το νερό, σημαίνοντας με τον εαυτό του όλους όσοι βαστάζουν κατά την πρακτική φιλοσοφία των αρετών στους ώμους τους, όπως μέσα στο κανάτι, με τη νέκρωση των επιγείων μελών του σώματος τη χάρη του Πνεύματος που με την πίστη τούς καθαίρει από τούς μολυσμούς.

Έπειτα από αυτόν, δεύτερος, ο οικοδεσπότης που παρουσιάζει το στρωμένο ανώγι, διδάσκοντας επίσης με τον εαυτό του όλους όσοι έχουν στρώσει με γνωστικά νοήματα και δόγματα το θεωρητικό ύψος της καθαρής και μεγαλόπλαστης διανοίας τους, όμοια με ανώγι, για να υποδεχθούν θεοπρεπώς το μεγάλο Λόγο.

Το σπίτι πάλι είναι η απόκτηση τής ευσέβειας, προς την οποία ο πρακτικός νους πορεύεται επιδιώκοντας την αρετή και τής οποίας ευσέβειας αυτός είναι Κύριος και την έχει αποκτήσει ως δική του καταφύση, ο νους που καταλάμπεται από το θείο φως της μυστικής γνώσης και γι’ αυτό μαζί με τον πρακτικό αξιώνεται την υπερφυή παρουσία και ευωχία του Σωτήρα Λόγου.

Έγινε λοιπόν λόγος για έναν άνθρωπο και για δύο, -αν βέβαια έχει γραφεί ότι ο ένας κρατάει κανάτι με νερό κι ο άλλος έχει ονομαστεί οικοδεσπότης- γράφτηκε ότι ήταν ένας ίσως, όπως είπα, εξαιτίας της μιας φύσης, και δύο επειδή αυτή η μία φύση χωρίστηκε στους πρακτικούς και τους θεωρητικούς ανάλογα με την ευσέβειά τους, τους οποίους πάλι ενώνοντάς τους με το πνεύμα ο Λόγος τους καλεί και τους κάνει ένα.

Αν όμως θέλει κάποιος να εφαρμόσει όσα ειπώθηκαν και στον καθένα άνθρωπο, δεν απομακρύνεται από την αλήθεια.

Πόλη δηλαδή είναι η ψυχή του καθενός, στην οποία αποστέλλονται πάντοτε, σαν μαθητές του Θεού και Λόγου, οι λόγοι περί αρετής και γνώσης.

Αυτός που κρατεί το κανάτι με το νερό είναι ο καρτερικός τρόπος και λογισμός που σηκώνει στους ώμους της εγκράτειας χωρίς να την πετάξει κάτω τη Χάρη της πίστης που τού δόθηκε στο βάπτισμα.

Το σπίτι πάλι είναι η κατάσταση και η απόκτηση των αρετών που οικοδομήθηκε, σαν από πέτρες, από πολλά σταθερά και ανδρικά ήθη και λογισμούς.

Το ανώγι είναι η πλατιά και ευρύχωρη διάνοια και η ικανότητα για γνώση που έχει κατακοσμηθεί από τα θεϊκά θεάματα των μυστικών κι απορρήτων δογμάτων.

Ο οικοδεσπότης είναι ο νους που διαπλατύνεται με το λαμπρό ύψος, το κάλλος και μέγεθος της γνώσης του σπιτιού που έφτιαξε η αρετή· στον οικοδεσπότη μαζί με τους μαθητές του, δηλαδή με τα πρώτα πνευματικά νοήματα περί φύσεως και χρόνου ενδημώντας ο Λόγος μεταδίδει τον εαυτό του. Γιατί Πάσχα αληθινά είναι η διάβαση τού Λόγου προς τον ανθρώπινο νου, κατά την οποία χαρίζει σ' όλους τούς άξιους την πληρότητα με τη μετοχή των αγαθών του ερχόμενος σ’ αυτή μυστικά ο Λόγος του Θεού.