5. Πώς πρέπει να συμπεριφέρονται οι ορθόδοξοι χριστιανοί ενώπιον των χριστιανών των άλλων ομολογιών;

Προς αυτούς, εάν δεν μας προκαλούν σε συζήτηση για την αλήθεια της πίστεως μας, πρέπει να τους συμπεριφερώμεθα με αγάπη και με ευσπλαχνία, να τους βοηθάμε στις ανάγκες των, κατά το παράδειγμα που μας έδωσε ο Σωτήρ μας Ιησούς Χριστός με τον καλό Σαμαρείτη (Λουκ. 10,37 και Ματθ. 7,12). Ενώ, εάν θελήσουν να αμφισβητήσουν και μας προκαλέσουν για την αγία μας πίστη ή την Ιερά Παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, τότε «πρέπει να την υπερασπίσουμε με όλη μας την δύναμη και να πολεμήσουμε μέχρι θανάτου» (Αόρατος Πόλεμος, Αγίου Νικόδημου Αγιορείτου).

Επειδή πρέπει να αγαπούμε τον πλησίον μέσα στα πρέποντα όρια, ενώ τον Θεό άνευ όρων. Δεν πρέπει να νομίζουμε ότι είναι καλό να αγαπούμε τον πλησίον και να αφήνουμε να καταπατείται από τους ξένους η αληθινή πίστης του Χριστού, διότι αυτοί θέλουν να μας απομακρύνουν απ' αυτή την πίστη και να μας διδάξουν την δική τους, την σκολιά και αιρετική. Πρέπει λοιπόν, κάθε ορθόδοξος Ιερεύς και κάθε πιστός της Εκκλησίας μας να είναι ένας καλός στρατιώτης του Χριστού με όλη την ευλάβεια, την γενναιότητα και την δύναμη της ευσέβειας για να προστατεύσει με τον λόγο και με τα γραπτά του, εάν μπορεί, την αλήθεια της ορθοδόξου πίστεως μας.

Δεν πρέπει να είναι πράος εκεί που δεν υπάρχει ανάγκη πραότητας, διότι άκουσε τι λέγει ο προφήτης: «Εκεί ο πραΰς έστω μαχητής» (Ίωήλ 4,11). Το ίδιο μας διδάσκει και ο όσιος Ποιμήν ο Μέγας, λέγοντας: «Πρέπει να υπομένουμε οτιδήποτε ήθελε μας προκαλέσει κάποιος και τα μάτια να μας βγάλει και το δεξί χέρι να μας κόψη, ενώ, εάν κάποιος θέληση να μας απομακρύνει και μας χωρίσει από τον Θεό, τότε να οργιστούμε» (Γεροντικό). Και πάλι λέγει: «Την πρώτη φορά απομακρύνσου, την δεύτερη φορά και την τρίτη αγωνίσου εναντίον αυτού που θέλει να σε χωρίσει από την αληθινή πίστη».

6. Ποια είναι η ευαγγελική θέσης της Ορθοδόξου Εκκλησίας απέναντι των απίστων, των ειδωλολατρών, που δεν πιστεύουν στον Χριστό και των άλλων χριστιανικών αιρέσεων και ομολογιών;

Η ευαγγελική θέσει της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας απέναντι όλων αυτών των θρησκευτικών αποχρώσεων φαίνεται ανωτέρω στις ερωτήσεις.. Εδώ έχουμε να προσθέσουμε ακόμη αυτό μόνο, ότι η Ορθόδοξος Εκκλησία μας, έχουσα υπ' όψιν της την διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου που λέγει: «Παρακαλώ ουν πρώτον πάντων ποιείσθαι δεήσεις, προσευχάς, εντεύξεις, ευχαριστίας, υπέρ πάντων ανθρώπων» (Α' Τιμ. 2,1-2), διδάσκει να κάνουμε προσευχή για τους μνημονευθέντος ανωτέρω, αλλά μόνο με γενικό τρόπο, «ομαδικώς», και όχι να τους μνημονεύουμε ονομαστικώς δεδομένου ότι αυτοί δεν έχουν κοινωνία με εμάς.

Ως παράδειγμα, όταν ακούμε στην Θεία Λειτουργία τον Ιερέα να λέγει: «Αποκαλύψει αυτοίς το Ευαγγέλιον της δικαιοσύνης, διδάξει αυτούς τον λόγον της αληθείας, ενώση αυτούς τη Αγία αυτού, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία..» ή όταν λέγωμεν: «Υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου...» και αλλά παρόμοια, τότε η Αγία Εκκλησία μας προσεύχεται με συνοδικό τρόπο, για όλους γενικά, όπως είπαμε, τους ανθρώπους. Την συμπροσευχή με αυτούς τιμωρούν οι θείοι Κανόνες (Καν. Αποστόλων οι 9,10,45,64, Λαοδ. 6,7,33). Βλέπε και στον άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης στην ερώτηση 47).

Η Ορθόδοξος Εκκλησία, ενώπιον όλων των ανθρώπων παντός θρησκεύματος και ομολογίας, διαφυλάσσει και προβάλλει την διδασκαλία του Σωτήρος, επειδή πιστεύει ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ο πλησίον μας (Ματθ. 22,39) και πάλι αλλού λέγει: «Πάντα ουν όσα αν θέλητε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, ούτω και υμείς ποιείτε αυτοίς» (Ματθ. 7,12). Όσον αφορά για την πίστη των δεν μπορούμε να έχομε κοινωνία με αυτούς ούτε στην προσευχή, ούτε στα άλλα μυστήρια της Εκκλησίας του Χριστού, μέχρις ότου έλθουν στην αληθινή πίστη (Καν. Αποστ. 10-11). Ενώ για τις αμαρτίες των δεν έχουμε λόγο να μισούμε αυτούς... όπως λέγει και ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος: «Αγάπησε τους αμαρτωλούς, αλλά μίσησε τα έργα των και μη τους καταφρονείς γι' αυτά». Με άλλα λόγια να μισούμε την ασθένεια και όχι τον ασθενή.

Εάν είναι αιρετικοί οποιασδήποτε αιρέσεως δεν επιτρέπεται να προσευχώμεθα μαζί, ούτε να τρώγωμεν, ούτε στο σπίτι μας να τους δεχώμεθα για να μη κοινωνήσωμεν με τα κακά των έργα και τις αιρετικές των δοξασίες (Β' Ιωάν. 1,10-11), Β' Οικουμ. 5ος Κανών, Γ' Οικουμ. 7ος και ΣΤ' ο 1ος και ο 2ος).