Ελάχιστοι αναμφιβόλως κανόνες της Εκκλησίας ημών παρανοούνται και παρερμηνεύονται τόσον πολύ, όσον ο ΛΘ΄  Αποστολικός Κανών.  Επειδή δ' εσχάτως είδαν το φως δύο ακόμη παρανοήσεις τού ειρημένου Κανόνος, εκρίναμεν αναγκαίον να διασαφήσωμεν δι' ολίγων την έννοιαν αυτού.

"Οι πρεσβύτεροι και οι Διάκονοι", λέγει ο Κανών, "άνευ γνώμης τού Επισκόπου μηδέν επιτελείτωσαν.  Αυτός γάρ εστίν ο πεπιστευμένος τον λαόν τού Κυρίου και τον υπέρ των ψυχών αυτών λόγον απαιτηθησόμενος".

Ποια άραγε είναι η έννοια της φράσεως "μηδέν επιτελείτωσαν";  Τι ακριβώς εννοεί εκείνο  το "μηδέν";  Είναι απόλυτος η έννοια αυτού ή σχετική και περιωρισμένη;

Νομίζομεν, ότι αρκεί να έχη τις τον κοινόν νουν, ίνα αποκρούση και αποκλείση πάσαν σκέψιν περί απολύτου εννοίας.  Η απόλυτος έννοια θα ήτο και φυσικώς αδύνατος και λογικώς απαράδεκτος.  Διότι, εν εναντία περιπτώσει, θα έπρεπε να είπωμεν, ότι ο Κληρικός χρειάζεται άδειαν τού Επισκόπου και διά να φάγη ή να πίη ή να κοιμηθή ή να ενδυθή ή να περιπατήση.  Αλλά τούτο θα ήτο αδιανόητον.

Ούτε όμως και δια τας καθαρώς εκκλησιαστικάς ενεργείας αυτού χρειάζεται άδειαν τού Επισκόπου ο Κληρικός, εφ' όσον ευρίσκεται εν τω κύκλω της αρμοδιότητος αυτού.  Σκέπτεσθε την θέσιν Επισκόπου τινός, ού οι Κληρικοί θα εζήτουν καθ' εκάστην ημέραν την άδειαν, ίνα τελέσωσι τα Θεία Μυστήρια ή άλλας Ιεράς Ακολουθίας, ή ίνα κηρύξωσιν, ή ίνα νουθετήσωσι και συμφιλιώσωσιν αντιμαχομένους, ή ίνα συζητήσωσιν μετά αιρετικών, ή ίνα βοηθήσωσιν πτωχούς, ή ίνα δημοσιεύσωσιν θεολογικάς διατριβάς ή γενικώς θρησκευτικά βιβλία ή άρθρα κ.λ.π;  Δεν θα ηδύνατο να επαρκέση εις το απαντάν, ούτε και εάν δέκα μόνον Κληρικούς είχεν υπ' αυτόν!...

Δι' ουδέν λοιπόν των ανωτέρω απαιτείται άδεια τού Επισκόπου.  Εάν δε τι αυτών δεν τελεσθή ως δει, τότε υπάρχει βεβαίως ευθύνη διά τον Κληρικόν, αλλ' ευθύνη παραβάσεως άλλων Κανόνων ή παραδόσεων και εθίμων, ουχί δε τού ΛΘ΄ Αποστ. Κανόνος.

Παράδειγμα:  Ιερεύς τις, μετά την ανάγνωσιν τού Ι. Ευαγγελίου, ερμηνεύει αυτό εις τον λαόν.  Κατά την ομιλίαν δ' αυτού εκτρέπεται εις αισχρολογίας αφορήτους.  Αναμφιβόλως πρέπει να τιμωρηθή.  Θα τιμωρηθή όμως ουχί διότι δεν έλαβε προ τού κηρύγματος άδειαν τού Επισκόπου (τοιαύτην άδειαν δεν εχρειάζετο, εφ' όσον, α) είναι κανονικός ιερεύς και β) ευρίσκετο εντός τού Ναού εις ον ανήκει), αλλά διότι εγένετο, διά της αισχρολογίας αυτού, αίτιος σκανδαλισμού τού λαού.

Έτερον παράδειγμα: Ιερεύς τις δημοσιεύει θεολογικήν πραγματείαν, εν ή υπάρχουσιν αιρετικαί διδασκαλίαι.  Καί ούτος θα τιμωρηθή, ουχί όμως επί παραβάσει τού ΛΘ΄ Αποστ. Κανόνος (διότι εξέδωκεν βιβλίον άνευ αδείας τού Επισκόπου!), αλλ' επί αθετήσει των δογμάτων της Εκκλησίας.

Τρίτον παράδειγμα: Ιερεύς τις φέρει εις φως φυλλάδιον ή άρθρον, εν ώ ασκεί κριτικήν επί εκκλησιαστικών πραγμάτων.  Είναι δυνατόν να κατηγορηθή επί παραβάσει τού ειρημένου Κανόνος, διότι δηλ. δεν έλαβε προκαταβολικώς άδειαν τού Επισκόπου;  Αλλ' αν μη τι άλλο, ο Επίσκοπος, όστις θα διετύπου τοιαύτην κατηγορίαν, θα εκινδύνευε να εγκληθή υπό τού εισαγγελέως επί παραβιάσει τού Συντάγματος, όπερ απαγορεύει την προληπτικήν λογοκρισίαν και παρέχει ελευθερίαν διατυπώσεως των στοχασμών εκάστου.  Εάν δε τυχόν το ειρημένον κείμενον τού ιερέως περιέχη ύβρεις ή συκοφαντίας ή βωμολοχίας ή ό, τιδήποτε άλλο κατάκριτον πράγμα, τότε βεβαίως θα εγκληθή μεν ούτος, ουχί όμως επί παραβιάσει τού ΛΘ΄ Αποστ. Κανόνος, αλλ' επί τη βάσει των προς το αδίκημα αυτού συναφών Κανόνων.

Εις τι λοιπόν αναφέρεται το «μηδέν επιτελείσθω»;  Εις ό,τι ανήκει στη δικαιοδοσία τού Επισκόπου!  Εξ' αυτών πάντων ουδέν δύναται να επιτελέση οιοσδήποτε Κληρικός άνευ εξουσιοδοτήσεως τού Επισκόπου.  Ίνα δε μη νομισθή, ότι η τοιαύτη τού Κανόνος ερμηνεία είναι ημετέρα αυθαίρετος εικασία, επικαλούμεθα τας γνώμας των εγκυροτέρων Κανονολόγων:

1) Ζωναράς: "Τοις πρεσβυτέροις και διακόνοις, υπό τους κατά χώραν τελούσιν επισκόπους, αφ' εαυτών τι πράττειν ουκ εκκεχώρηται, οίον επιτιμάν και αφορίζειν ους βούλονται και οπηνίκα·  ή λύειν αφορισμόν ή μειούν ή επιτείνειν· ταύτα γαρ της αρχιερατικής εισιν εξουσίας·  και ει μη παρά τού επισκόπου το ενδόσιμον λάβοιεν, τοιούτον τι ποιείν ουκ εφείται αυτοίς" (Γ. Ράλλη -Μ. Ποτλή "Σύνταγμα..."κ.τ.λ.,τόμ. Β σελ. 54)

2) Βαλσαμών: "Το μηδέν επιτελείν τους πρεσβυτέρους και διακόνους άνευ γνώμης τού επισκόπου, μη είπης καθολικόν είναι, αλλ' ειπέ μη έχειν επ' αδείας τούτους ποιείν το οτιούν ανήκον τω επισκόπω, χωρίς γνώμης αυτού, οίον το εκδιδόναι ακίνητα της εκκλησίας, το εισοδιάζειν τα περί αυτήν, το επιτιμάν και έτερα τοιαύτα" (αυτόθι).

3) Αριστηνός: "Άτερ επισκόπου ποιείν πρεσβύτερος ουδέν, και διάκονος· και γάρ ούτος πεπίστευται τον λαόν.  Ουκ έξεστι πρεσβύτερον ή διάκονον, άνευ γνώμης τού ιδίου επισκόπου, ή τον λαόν αφορίζειν, ή αύξειν, ή μειούν επιτίμια, ή έτερον τι τοιούτον ποιείν, ως τού επισκόπου τον λαόν εμπιστευομένου, και τον υπέρ των ψυχών αυτών λόγον απαιτηθησομένου" (αυτόθι).

4) Άγιος Νικόδημος:  "Ο παρών Αποστολικός Κανών διορίζει, ότι οι Πρεσβύτεροι και οι Διάκονοι, χωρίς την γνώμην και άδειαν τού Επισκόπου των, δεν ημπορούν να ενεργήσουν κανένα ιερατικόν λειτούργημα, τόσον από εκείνα όπου ανήκουσιν εις την αρχιερατικήν εξουσίαν τού Επισκόπου, όσον και από εκείνα των οποίων έχουσι μεν αυτοί την δύναμιν, δια τού Μυστηρίου της χειροτονίας, την δε ενέργειαν αυτών να επιτελέσουν δεν ημπορούν χωρίς τού Αρχιερέως την γνώμην.  Ταύτα δε, χάριν παραδείγματος, είναι το να μη εξομολογούν μήτε να συγχωρούν τους μετανοούντας, κατά τον ς, ζ, και ν της εν Καρθαγένη·  το να αφιερώνωσι τας παρθένους εις τον Θεόν, κατά τον ς της αυτής· το να μη χειροθετούν και κείρουν Αναγνώστας ή μοναχούς και άλλα ΠΑΡΟΜΟΙΑ" ( "Ι. Πηδάλιον", έκδοσις ς, εν Αθήναις 1957, σελ. 44).

Συμπέρασμα: Επίκλησις τού ΛΘ΄ Αποστολικού Κανόνος εναντίον κληρικών, οίτινες ούτε εξωμολόγησαν άνευ επισκοπικού ενταλτηρίου, ούτε επέβαλον ή έλυσαν αφορισμόν, ούτε έκειραν Μοναχούς ή Μοναχάς, ούτε εχειροθέτησαν Αναγνώστας, ούτε Ναούς ή Μονάς ίδρυσαν, ούτε αδείας γάμων εξέδοσαν, ούτε ακίνητα της εκκλησίας επώλησαν, ούτε άλλο τι τοιούτον εποίησαν, επίκλησις, λέγομεν, τού ειρημένου Κανόνος εναντίον τοιούτων Κληρικών, επ' ουδενί λόγω δύναται να ευσταθήση.