Κάποιες θρησκείες θεωρούν το βάπτισμα ως απλό σύμβολο και όχι οντολογικής αξίας μυστήριο τής Εκκλησίας. Προς τη διασάφηση αυτού τού θέματος λοιπόν, καθίσταται χρήσιμη η ακόλουθη ερμηνευτική μελέτη.

Το ότι το βάπτισμα δεν είναι μια απλή καθιέρωση ή ένταξη εις μίαν θρησκευτικήν ομάδα αλλά έχει ασυγκρίτως ανωτέραν σημασίαν, είναι ‘επερώτημα αγαθής συνειδήσεως’ δηλαδή ‘υπόθεσις αγαθής συνειδήσεως’, ‘ζήτημα αγαθής συνειδήσεως’, ‘πράγμα εκ τού οποίου εξαρτάται η αγαθή συνείδησις’. Με άλλες λέξεις το βάπτισμα είναι εξύψωσις τής συνειδήσεως, δημιουργεί αγαθήν συνείδησιν, κι έχει αυτήν την δύναμιν ένεκα τής αναστάσεως τού Ιησού Χριστού. Από ΑΥΤΗΝ αντλεί την δύναμιν του. Άρα το βάπτισμα δεν είναι κάποια απλή τελετή συμβολικού χαρακτήρος, όπως διατείνονται οι αιρετικοί, αλλά είναι ΜΥΣΤΗΡΙΟ τής Εκκλησίας, είναι αλήθεια που εξαρτά την σωτηρίαν μας.

Κι επειδή ίσως κάποιοι αναγνώστες προβληματιστούν ως προ την ερμηνεία που δώσαμε εις την φράση ‘επερώτημα αγαθής συνειδήσεως’, ας μείνουμε λίγο παραπάνω εις το χωρίο για να δικαιολογήσουμε αυτή την εξήγηση. Η φράση απαντά εις την Α΄ ΠΕΤΡ. Γ: 21 «Ό αντίτυπον νυν και ημάς σώζει βάπτισμα, ου σαρκός απόθεσις ρύπου, αλλά συνειδήσεως αγαθής επερώτημα εις Θεόν, δι’ αναστάσεως Ιησού Χριστού».

Πλήθος ερμηνειών έχουν καταγραφεί  όσον αφορά εις την απόδοση τού όρου ‘επερώτημα’. Αναφέρουμε ενδεικτικά τις εξής: ‘ερώτηση΄, ‘αίτηση’, ‘έκκληση’, ‘προσευχή’, ‘σφοδρή επιθυμία’, ‘απάντηση’, ‘υπόσχεση’ , συνθήκη’ κ.ά.

Διάφορες επίσης έννοιες δίδονται και εις την φράση ‘εις Θεόν’. Κατά μία γνώμη η εν λόγω φράση συνδέεται προς το ‘σώζει’ (= το ύδωρ τού κατακλυσμού έσωσε εις την κιβωτό, το ύδωρ τού βαπτίσματος σώζει εις Θεόν). Κατ’ άλλην γνώμη συνδέεται προς το ‘επερώτημα’ (= αίτηση προς τον Θεό). Κατ’ άλλην δε γνώμη συνδέεται προς το ‘συνείδησις αγαθή’ (=αγαθή συνείδηση απέναντι τού Θεού).

Παραθέτουμε ορισμένες μεταφράσεις τής επιμάχου φράσεως ‘συνειδήσεως αγαθής επερώτημα’:

«Έκκληση προς τον Θεό για καθαρά συνείδηση», «Έκκληση προς τον Θεό υπό αγαθής συνειδήσεως», «Απάντηση αγαθής συνειδήσεως προς τον Θεό», «Υπόσχεση αγαθής συνειδήσεως προς τον Θεό», «Αφιέρωση αγαθής συνειδήσεως προς τον Θεό».

Η λέγη ‘επερώτημα’, εκτός από την παρούσα περίπτωση, εις την Γραφή απαντά και εις την ΣΟΦ.ΣΕΙΡ. ΛΓ (ΛΣΤ) 3 και εις τον ΔΑΝ. Δ:14 (17 Εβρ.). Εις την περίπτωση τού δε Δανιήλ ευρίσκεται το μυστικό για την λύση τού προβλήματος περί τής σημασίας τής λέξεως ‘επερώτημα’ εις το υπό έρευνα χωρίο τού Αποστόλου Πέτρου.

«Δια συγκρίματος ειρ ο λόγος, και ρήμα αγίων το επερώτημα» (ΔΑΝ. Δ:14 Ο΄)

Εάν προσέξουμε το χωρίο τού Δανιήλ, δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε, ότι οι δύο προτάσεις του, παραλληλίζονται συνωνυμικώς κατά την προσφιλή συνήθεια τής εβραϊκής γλώσσης. Παρατηρούμε επίσης, ότι ο παραλληλισμός τών δύο προτάσεων γίνεται με αντιστοιχία τών μερών αυτών κατά σειρά. Το ‘δια συγκρίματος’ δηλαδή τής πρώτης προτάσεως αντιστοιχεί και παραλληλίζεται προς το ‘ρήμα’ (‘δια ρήματος’ κατά το Εβραϊκό) τής δευτέρας προτάσεως. Το ‘ειρ’ προς το ‘αγίων’ και ‘ο λόγος’ προς ‘το επερώτημα’. Το παράθεμα θα ηδύνατο να είχε και την εξής μορφή: «Σύγκριμα ειρ ο λόγος, ρήμα αγίων το επερώτημα.

Οι αντίστοιχες λέξεις ‘σύγκριμα’ και ‘ρήμα’ κατ’ ουσίαν σημαίνουν το ίδιο πράγμα. Οι αντίστοιχες επίσης λέξεις ‘ειρ’ και ‘άγιοι’, ασχέτως τών ακριβών σημασιών τους, και οι δύο δηλώνουν αγγέλους. Και οι λέξεις ‘λόγος’ και ‘επερώτημα’ χρησιμοποιούνται συνωνύμως, και σημαίνουν το ίδιο πράγμα. Επειδή δε εις την παρούσα περίπτωση, καθώς και εις πολλές άλλες περιπτώσεις που παραθέτουμε ευθύς αμέσως, η λέξη ‘λόγος’ σημαίνει ‘πράγμα, ζήτημα, υπόθεση’, άρα το ίδιο πράγμα ως συνώνυμη σημαίνει και η λέξη ‘επερώτημα’.

ΕΞΟΔ. ΛΓ:17 «Και είπε Κύριος προς Μωυσήν· και τούτον σοι τον λόγον, όν είρηκας, ποιήσω·» πρός το οποίο πρβλ. Εβραϊκό «Και είπε Κύριος προς τον Μωυσή, Και τούτο το πράγμα το οποίον είπας, θέλω κάμει·»,

Β΄ ΒΑΣ. ΙΘ:42 «Και απεκρίθη πας ανήρ Ιούδα προς άνδρα Ισραήλ και είπαν· διότι εγγίζει προς μέ ο βασιλεύς· και ινατί ούτως εθυμώθης περί τού λόγου τούτου;»,

Γ΄ ΒΑΣ. ΙΒ:30 «Και εγένετο ο λόγος ούτος εις αμαρτίαν·» προς το οποίο πρβλ. Εβραϊκό «Και έγινε το πράγμα τούτο αιτία αμαρτίας·»,

Δ΄ ΒΑΣ. ΙΑ:5 «και ενετείλατο αυτοίς λέγων· ούτος ο λόγος, όν ποιήσετε·» πρός το οποίο πρβλ. Εβραϊκό «Και προσέταξεν εις αυτούς, λέγων, Τούτο είναι το πράγμα το οποίο θέλετε κάμει·»,

ΕΣΘ. Β:1 «Και μετά τούς λόγους τούτους εκόπασεν ο βασιλεύς τού θυμού και ουκέτι εμνήσθη τής Αστίν...» πρός το οποίο πρβλ. Εβραϊκό «Μετά τα πράγματα ταύτα, αφού κατεπραΰνθη ο θυμός τού βασιλέως Ασσουήρου, ενεθυμήθει την Αστίν...»,

ΛΟΥΚ. Δ:36 «Και εγένετο θάμβος επί πάντας, και συνελάλουν προς αλλήλους λέγοντες· τίς ο λόγος ούτος; ότι εν εξουσία και δυνάμει επιτάσσει τοις ακαθάρτοις πνεύμασι και εξέρχονται;» δηλαδή «Αισθάνθηκαν δε όλοι κατάπληξη (εξεπλάγησαν) και δέος, και συνομιλούσαν μεταξύ τους λέγοντας: ‘Τι είναι αυτό το πράγμα; Πώς εξουσιαστικά και δυναμικά διατάσσει τα ακάθαρτα πνεύματα και εξέρχονται;» προς το οποίο πρβλ.

ΜΑΡΚ. Α:27 «Και εθαμβήθησαν πάντες, ώστε συζητείν προς εαυτούς λέγοντας· τί εστί τούτο; Τίς η διδαχή η καινή αύτη; Ότι κατ’ εξουσίαν και τοις πνεύμασι τοις ακαθάρτοις επιτάσσει, και υπακούουσιν αυτώ;» δηλαδή «Αισθάνθηκαν δε όλοι κατάπληξη (εξεπλάγησαν) και δέος, ώστε να συζητούν μεταξύ τους και να λέγουν: ‘Τι είναι αυτό το πράγμα; Τι είναι αυτή η νέα διδασκαλία; Πώς εξουσιαστικά διατάσσει τα πνεύματα τα ακάθαρτα, και υπακούουν εις αυτόν;».

Εις την νεοελληνική μετάφραση τής Βιβλικής Εταιρίας, η οποία εγένετο υπό τού Νεοφύτου Βάμβα, η αρχή τού ΔΑΝ. Δ:17 έχει ως εξής: «Το πράγμα δια προστάγματος τών φυλάκων, και η υπόθεση δια τού λόγου τών αγίων». Η μεταφράση ΄πράγμα’ και ‘υπόθεση’ είναι άριστη! Όπως, λοιπόν, εις το ΔΑΝ. Δ:14 (17 Εβρ.), έτσι και εις το υπ’ όψιν χωρίο Α΄ ΠΕΤΡ. Γ: 21 η λέξη ‘επερώτημα’ σημαίνει ‘πράγμα, ζήτημα, υπόθεση’.

Ο Απόστολος θέλει να πει, ότι το βάπτισμα δεν είναι μικρή αλλά μεγάλη υπόθεση. Δεν είναι ‘σαρκός απόθεσις ρύπου’, δηλαδή αποβολή τού ρύπου τής σαρκός, αλλά έχει ασυγκρίτως ανωτέρα σημασία. Είναι ‘συνειδήσεως αγαθής επερώτημα’, δηλαδή ‘υπόθεση αγαθής συνειδήσεως’, ‘ζήτημα αγαθής συνειδήσεως’, ‘πράγμα από το οποίο εξαρτάται η αγαθή συνείδηση’. Με αυτή δηλαδή την φράση ο Απόστολος εκφράζεται με τον ίδιο τρόπο που εκφραζόμαστε κι εμείς, όταν π.χ. λέμε ότι ‘η Θεία Κοινωνία είναι υπόθεση (ή ζήτημα) αιωνίου ζωής’, εννοώντας με αυτό, ότι από την Θεία Κοινωνία εξαρτάται η αιώνιος ζωή.

Το βάπτισμα, λοιπόν, καθαρίζει την αμαρτωλή και ένοχη συνείδηση και την καθιστά αγαθή. Με άλλες λέξεις ο Απόστολος θέλει να πει, ότι το βάπτισμα δεν είναι κάθαρση τού σώματος, αλλά ασυγκρίτως περισσότερο, κάθαρση και εξύψωση τής συνειδήσεως. Το βάπτισμα σώζει ("Ό αντίτυπο νυν και ημάς σώζει βάπτισμα"), διότι δημιουργεί αγαθή συνείδηση. Έχει δε αυτή τη δύναμη ένεκα τής αναστάσεως τού Ιησού Χριστού . Το βάπτισμα αντλεί την δύναμή του εκ τής αναστάσεως τού αρχηγού τής Εκκλησίας. Αυτή είναι η έννοια τής φράσεως ‘δι’ αναστάσεως Ιησού Χριστού’.

Ως προς δε την φράση ‘εις Θεόν’ όρθή είναι η ερμηνεία που συνδέει αυτή τη φράση προς το ‘συνείδηση αγαθή’ (= αγαθή συνείδηση απέναντι τού Θεού). Πρβλ. ΠΡΑΞ. ΚΔ:16 «Εν τούτω δε και αυτός ασκώ απρόσκοπον συνείδησιν έχειν προς Θεόν και τούς ανθρώπους δια παντός» δηλαδή «Γι’ αυτό και εγώ αγωνίζομαι να έχω πάντα καθαρή συνείδηση απέναντι εις τον Θεό και εις τούς ανθρώπους»

Τελειώνοντας την ανάλυση τής περικοπής περί τής σπουδαιότητος τού βαπτίσματος, είναι άξιον παρατηρήσεως, ότι το βάπτισμα, αφού είναι ‘αντίτυπον’ και όχι τύπος, ‘συνειδήσεως αγαθής επερώτημα’, υπόθεση εκ τής οποίας εξαρτάται η αγαθή συνείδηση, και ‘σώζει’ τούς αμαρτωλούς, δεν είναι δυνατόν να είναι μία τελετή συμβολικού χαρακτήρος, όπως διατείνονται οι αιρετικοί, αλλά είναι μυστήριο τής Εκκλησίας.

Η Παλαιά Διαθήκη ήτο πλήρης συμβολικών τελετών, αλλά αυτές δεν έσωζαν, ενώ το βάπτισμα σώζει!