Η συνάντηση με τον μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεο έγινε στις αρχές τής Μεγάλns Εβδομάδας με αφορμή... το Πάσχα. Το κεντρικό ερώτημα γύρω από το οποίο περιστράφηκε η συζήτηση ήταν πώς αντιμετωπίζει η Εκκλησία το φαινόμενο τών Χριστιανών Ορθοδόξων "στα χαρτιά": όλων εκείνων που συρρέουν στον Επιτάφιο και στην Ανάσταση χωρίς πραγματικά να πιστεύουν.

 

Ο κ. Ιερόθεος, κατά κόσμον Γεώργιος Βλάχος, γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1945 και αποφοίτησε με άριστα από τη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης το 1968.

Το 1971 χειροτονήθηκε διάκονος και υπηρέτησε ως Ιεροκήρυκας, αρχικά στην Έδεσσα και αργότερα στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών επί Σεραφείμ.

Μητροπολίτης χειροτονήθηκε τον Ιούλιο του 1995.

Έχει συγγράψει 82 βιβλία με θεολογικό και κοινωνικό περιεχόμενο. Διετέλεσε επανειλημμένως εκπρόσωπος Τύπου τής Διαρκούς Ιεράς Συνόδου και τής Συνόδου τής Ιεραρχίας τής Εκκλησίας τής Ελλάδος και σήμερα είναι πρόεδρος τής Συνοδικής Επιτροπής επί του Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων.

 

Για τους περισσότερους Έλληνες το Πάσχα είναι παράδοση ή θρησκευτική εορτή;

Δεν μπορώ να ξέρω τι γίνεται στον εσωτερικό κόσμο κάθε ανθρώπου. Εξαρτάται από το πώς αντιμετωπίζει το χριστιανισμό: ως παράδοση, ως ήθη και έθιμα, ως φολκλόρ, ως θρησκευτική ζωή, ως εκκλησιαστική ζωή, ως υπαρξιακό γεγονός για νόημα ζωής.

 

Δεν θα ήταν καλύτερα για την Εκκλησία να κάνει ένα... ξεκαθάρισμα στους καταλόγους της από το να τονίζει ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι;

Δεν υπάρχουν κατάλογοι. Διότι μέσα στην Εκκλησία δεν υπάρχουν αποκλεισμένοι -εκτός εάν υπάρχουν ειδικοί λόγοι από τις αποφάσεις τών εκκλησιαστικών δικαστηρίων- ούτε δεδομένοι. Ξέρουμε βέβαια ποιοι βαπτίζονται, αλλά αυτό δεν παίζει ουσιαστικό ρόλο στη ζωή τής Εκκλησίας. 

 

Γιατί όχι;

Γιατί δεν θέλουμε να πούμε ότι αυτοί είναι Χριστιανοί και οι άλλοι δεν είναι. Προσωπικά με συγκινεί η ιστορία του νυχτερινού μαθητή. Αυτού δηλαδή που παρουσιάζεται ως ξένος με την Εκκλησία, ενώ το βράδυ στο σπίτι του κλαίει μυστικά και προσεύχεται στον Θεό. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε τους ανθρώπους με εξωτερικά κριτήρια.

 

Μήπως οποιοδήποτε «ξεκαθάρισμα» θα μείωνε τη δύναμη τής Εκκλησίας;

Δεν το βλέπουμε κατ' αυτόν τον τρόπο.

 

Σάς αρέσει όμως που ο κόσμος συρρέει στις εκκλησίες αυτές τις μέρες ή θα θέλατε να προσέρχονται μόνο οι πιστοί;

Και τα δύο έχουν τη σημασία τους. Η Εκκλησία δεν είναι «μικρομάγαζο» κανενός. Άλλωστε, στην Εκκλησία γίνονται πολλές ανατροπές. Ο ληστής πάνω στον Γολγοθά έγινε μεγάλος θεολόγος και ο πρώτος που μπήκε στον Παράδεισο!

 

Ακόμη και όταν οι περισσότεροι φτάνουν στην Ανάσταση λίγο πριν από τις 12 και φεύγουν με το «Χριστός Ανέστη»;

Είναι πράγματι λυπηρό να πηγαίνει κανείς σε ένα τραπέζι, να βλέπει τα φαγητά και να φεύγει χωρίς να τα γευθεί. Όμως όποιος κολυμπά στην ατμόσφαιρα και την εμπειρία τής Μεγάλης Εβδομάδας, όπου ψάλλουμε τον θείο έρωτα, ανυμνούμε τον Νυμφίο και αισθανόμαστε μια αγάπη που είναι δυνατή σαν το θάνατο, τότε ο χρόνος -λίγο πριν από τις 12, λίγο μετά τις 12- παύει τη συνηθισμένη ροή του. Αποκτά άλλη έννοια, υπερβατική.

 

Γιατί οι χριστιανοί της Δύσης γιορτάζουν πιο πολύ τα Χριστούγεννα και οι Ορθόδοξοι το Πάσχα;

Υπάρχει διαφορά θεολογίας. Οι προτεστάντες γιορτάζουν πιο πολύ τα Χριστούγεννα, γιατί δίνουν προτεραιότητα στη βιολογική γέννηση, οι καθολικοί φτάνουν μέχρι τον Σταυρό και εμείς έχουμε και Σταυρό, και Ανάσταση. Διότι ο Σταυρός χωρίς Ανάσταση είναι απελπισία. Και Ανάσταση χωρίς τον Σταυρό είναι μια συναισθηματική χαρά που δεν έχει βάθος.

 

Μπορεί κάποιος νοήμων άνθρωπος να πιστέψει στην Ανάσταση;

Ο νοήμων άνθρωποι μπορεί να αμφισβητήσει τα πάντα, ακόμη και πολλά ιστορικά γεγονότα -όπως η Ανάσταση- που δεν τα επιβεβαιώνει ο ίδιος. Εσείς πιστεύετε; Φυσικά. Διότι είμαι χριστιανός και βαπτισμένος. Και διότι έχω συναντήσει πολλούς ανθρώπους οι οποίοι με την πίστη στην Ανάσταση του Χριστού είδαν την ανακαίνιση τής υπάρξεώς τους και αντιμετώπισαν τον πόνο και τη δυσκολία. Το Άγιο Φως στα Ιεροσόλυμα είναι θαύμα; Όλη η βιολογική ζωή μας και ό,τι γίνεται μέσα στον υποκυτταρικό κόσμο, όπου σφύζει η ζωή, είναι ένα θαύμα, πόσω μάλλον το Άγιο Φως στον Πανάγιο Τάφο.

 

Η τυφλή πίστη δεν οδηγεί στο φανατισμό;

Η ορθή πίστη πρέπει να συνδέεται με την αγάπη και την ελευθερία. Ο φανατισμός ευδοκιμεί παντού. Και στην επιστήμη. Όταν έρχεται κάποιος. εν ονόματι τής επιστήμης, και σου λέει ότι δεν υπάρχει Θεός, είναι λάθος. Ο επιστήμων κινείται στον επιστητό κόσμο, σε αυτό που βλέπει. Δεν μπορεί να αρνηθεί κάτι το οποίο δεν βλέπει.

 

Είναι τυχαίο που οι χρυσαυγίτες θεωρούν τους εαυτούς τους χριστιανούς;

Το κήρυγμα του Χριστού ήταν πανανθρώπινο και οικουμενικό. Η Εκκλησία είναι υπερεθνική. Πραγματικά, τίποτα δεν είναι τυχαίο, όλα έχουν την αφετηρία τους και τη σκοπιμότητα τους. Ο ναζισμός είναι το αποκορύφωμα της δυτικής φιλοσοφίας με την ιδέα του υπεράνθρωπου.

 

Οι ίδιοι οι χρυσαυγίτες δεν λένε ότι είναι ορθόδοξοι;

Ο Τσαρούχης έλεγε ότι στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις.

 

Ωστόσο η Εκκλησία τείνει να χαϊδεύει τη δεξιά ιδεολογία;

Επί Χριστοδούλου έλεγαν «η δεξιά του Κυρίου». Τώρα επί Ιερωνύμου λένε «η αριστερά του Κυρίου». Εμείς ευλογούμε και με τα δύο χέρια.

 

Εσάς γιατί σας λένε αριστερό;

Ίσως γιατί έχω χριστιανικές απόψεις και θέλω να είμαι εναντίον κάθε κατεστημένου και κάθε υποκρισίας. Ή επειδή έχω τη βασική άποψη ότι ο κληρικός, και μάλιστα ο άγαμος, δεν πρέπει να έχει προσωπική περιουσία. Πρέπει να είναι φτωχός.

 

Ενώ η αλήθεια είναι ότι οι ιερείς είναι η μοναδική κοινωνική ομάδα στην Ελλάδα που δεν έχει αντιμετωπίσει οικονομική κρίση;

Έχουν πέσει οι μισθοί και των ιερέων. Είμαι 43 χρόνια κληρικός και 19 χρόνια επίσκοπος και παίρνω 1.700 ευρώ καθαρά. Βέβαια εγώ έτσι κι αλλιώς καταθέτω ένα μέρος του μισθού μου στη μητρόπολη και στο παρελθόν έκανα πρόταση στην Ιεραρχία να ζητήσουμε τουλάχιστον εμείς οι αρχιερείς να μην πληρωνόμαστε από το κράτος αλλά από την Εκκλησία.

 

Και;

Δεν συζητήθηκε. Αλλά πρέπει να δούμε το θέμα συνολικά. Η Εκκλησία τής Ελλάδος συνεργεί στη λύση του κοινωνικού προβλήματος με 700 περίπου ιδρύματα, ενώ το κράτος είναι υπεύθυνο για την κοινωνική πρόνοια. Και ξέρετε; Κλείνουν γηροκομεία τής Εκκλησίας, γιατί ο ΕΟΠΥΥ δεν τηρεί τις συμβάσεις που υπέγραψε και δεν πληρώνει τα ασφάλιστρα των κατάκοιτων γερόντων.

 

Το κράτος δεν έχει χρήματα για την κοινωνική ασφάλιση, αλλά έχει χρήματα για τους μισθούς των ιερέων;

Υπάρχουν συμβάσεις από το '32, το '52 και το '87 με τις οποίες το κράτος πήρε σταδιακά το 96% της περιουσίας τής Εκκλησίας, με υποχρέωση να πληρώνει τους μισθούς των κληρικών. Το κράτος πρέπει να επιστρέψει την περιουσία εάν δεν θέλει να πληρώνει τους μισθούς.

 

Οπότε και να διαχωριστεί η Εκκλησία από το κράτος;

Νομίζω ότι στα βασικά σημεία τα πράγματα είναι διαχωρισμένα. Ούτε η Εκκλησία αναμειγνύεται στις αρμοδιότητες τού κράτους ούτε το κράτος ασχολείται με τη λατρεία και την εκκλησιαστική ζωή. Υπάρχει διακριτότητα τών ρόλων. Εάν το κράτος θέλει να αλλάξει τη νομική προσωπικότητα τής Εκκλησίας, παράλληλα θα πρέπει να το κάνει και με τις μουφτείες και με τις εβραϊκές συναγωγές, οπότε θα δημιουργηθούν πολλά προβλήματα.