Επιστροφή στην Κεντρική σελίδα

Στην συνεχιζόμενη προσπάθειά μας να σας κρατούμε ενήμερους για την πρόσφατη και διαρκή εργασία των Ιεραρχών μας για διοικητική ενότητα, σας παρουσιάζουμε μια εκτενή συνέντευξη με τον π. Μάρκο Αρέη. Η συζήτηση εστιάζει στην πρώτη Επισκοπική Συνέλευση της 26-28 Μαΐου, 2010. Θα ακούσετε από πρώτο χέρι τι έλαβε χώρα πίσω από τις κλειστές πόρτες της Συνέλευσης και πώς αυτό επηρεάζει όλους μας στο μέλλον.  Ο π. Μάρκος είναι ο τωρινός Γενικός Γραμματέας της SCOBA (Η Διαρκής Συνδιάσκεψη Ορθοδόξων Επισκόπων στην Αμερική) και ήταν ο αρχικός Γραμματέας της Συνέλευσης στην Νέα Υόρκη. Ήταν ένας από τους πολύ ελάχιστους μη-Επισκόπους των συναντήσεων....

Τζων Μάντεξ: Αν έχετε παρακολουθήσει την Ορθόδοξη ειδησεογραφία, τότε θα είστε ενήμεροι για την πολύ σημαντική συνάντηση που έλαβε χώρα στην Νέα Υόρκη στις 26-28 Μαΐου του 2010.  Ήταν η Επισκοπική Συνέλευση των Κανονικών Ορθοδόξων Ιεραρχών Βορείου και Κεντρικής Αμερικής.  Τώρα, αυτό που είπα ήταν μια μεγάλη μπουκιά, και εμείς θα προσπαθήσουμε να το αποσυσκευάσουμε για σας, και να σας γνωστοποιήσουμε πόσο σημαντικό γεγονός είναι, καθώς θα μιλούμε με κάποιον που έχουμε μιλήσει και στο παρελθόν πάνω σε αυτά τα ζητήματα.  Είναι ο πατήρ Μάρκος Αρεη.  Έχει υπηρετήσει ως Γενικός Γραμματέας της SCOBA, την οποία εμείς γνωρίζουμε ως "Διαρκής Συνδιάσκεψη των Ορθοδόξων Επισκόπων στις Αμερικές" Ήταν επίσης Πρόεδρος του Τμήματος Διορθοδόξων Σχέσεων της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής, και πολύ πρόσφατα έχει υπηρετήσει ως Γραμματέας αυτής της πρώτης συνέλευσης που προαναφέραμε - της Επισκοπικής Συνέλευσης των Κανονικών Ορθοδόξων Ιεραρχών. Λοιπόν, πάτερ Μάρκε, με όλα αυτά τα "καπέλλα", το κεφάλι σας σίγουρα θα είναι βαρύ σήμερα.

π. Μάρκος Αρεη: Όχι. Στην πραγματικότητα είναι μάλλον ελαφρύ.  Είναι απόλαυση να είμαι εδώ μαζί σου Τζων:, και με τους πιστούς που ακούνε τον ραδιοσταθμό Ancient Faith Radio. Είμαι ενθουσιασμένος που είμαι κοντά σας. Μόνο μια μικρή διόρθωση: Ήμουν γραμματέας της συνέλευσης, μόνο μέχρι να επιλεγεί ως γραμματέας της συνέλευσης ο Επίσκοπος Βασίλειος της Wichita - όντας επίσκοπος - και εγώ παραμένω γραμματέας του προέδρου της συνέλευσης - του Αρχιεπισκόπου Δημητρίου της Αμερικής.

Τζων: Και αυτό θα είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο που θα θέλουμε να συζητήσουμε, επειδή όταν μιλούμε για τον Επίσκοπο Βασίλειο και τον ρόλο του ως Γραμματέα, θέλουμε να περιγράψουμε τι σημαίνει αυτό και ποιός θα είναι ο ρόλος του, όμως θα φτάσουμε εκεί σε λίγο. Ας κάνουμε λίγο πίσω, και να μιλήσουμε λιγάκι για αυτή την Επισκοπική Συνέλευση. Και να υπενθυμίσουμε στον κόσμο που πιθανόν δεν είχε παρακολουθήσει το πρώτο αφιέρωμά μας μαζί σου: "Διευκρινίζοντας το Σαμπεζύ".  Τι ήταν αυτό που οδήγησε σε αυτή την Επισκοπική Συνέλευση τον Μάιο;

π. Μάρκος: Λοιπόν, όπως θα γνωρίζει ένας σημαντικός αριθμός των ακροατών σας:  Στο Σαμπεζύ πέρυσι τον Ιούνιο, όταν συνήλθε η 4η προκαταρκτική συνεδρίαση με αντιπροσωπείες όλων των Αυτοκέφαλων Εκκλησιών, συμφώνησαν να σχηματίσουν αυτές τις Επισκοπικές Συνελεύσεις με δύο έγγραφα. Το ένα ονομάζεται "Η Απόφαση" και ένα άλλο ονομάζεται "Οι Κανόνες Λειτουργίας". Είναι διαθέσιμα και στο Διαδίκτυο.  Και όταν ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος (που λόγω αξιώματος είναι αυτοδικαίως πρόεδρος, όντας έξαρχος του Οικουμενικού Πατριαρχείου) ως προεδρεύων της Συνέλευσης συναντήθηκε με τους Πρώτους της SCOBA για να συζητήσει αυτό το - ελλείψει καλύτερης έκφρασης - "εξελικτικό βήμα" στην διορθόδοξη συνεργασία και ενότητα, αποφάσισαν να συγκαλέσουν την συνέλευση το συντομώτερο δυνατόν.

Διάλεξαν, με την σύσταση του αρχιεπισκόπου, την εβδομάδα της Πεντηκοστής. Φάνηκε πνευματικά κατάλληλη επιλογή, και ήταν πρακτική, με την έννοια πως σίγουρα θα χρειαζόμασταν μήνες για την προετοιμασία, αφού δεν ήταν μια συνάντηση της SCOBA. Θα ήταν μια συνάντηση της Επισκοπικής Συνέλευσης, που είναι μια ολότελα αλλιώτικη οντότητα. Ίσως να θυμάστε, υπήρχαν συνελεύσεις επισκόπων της SCOBA το 2006, 2001, και το 1994.

Τζων: Ναι.

π. Μάρκος: Αυτό είναι ουσιωδώς αλλιώτικο: δηλαδή, πρόκειται για μια εγκεκριμένη συνάντηση, με την Πανορθόδοξη έννοια, όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών της οικουμένης, παγκοσμίως, και έχει συγκεκριμένη εργασία να ολοκληρώσει, ενώ στις άλλες συναντήσεις δεν ήταν υποχρεωτικά έτσι.  Εκείνες είχαν αποφασισθεί από την ίδια την SCOBA.

Τζων: Και αν ο κόσμος θα ήθελε περισσότερες πληροφορίες για το Ligonier και το τι συνέβη παλαιότερα, το 1994, θα τους ενθάρρυνα να πάνε πίσω στα αρχεία μας, και να ακούσουν το αφιέρωμά μας "Διευκρινίζοντας το Σαμπεζύ", επειδή ο πατήρ Μάρκος και εγώ μπήκαμε κάπως βαθύτερα στο θέμα εκείνο, καθώς κουβεντιάζαμε για το τι προέκυψε που να οδήγησε τότε στην Συνέλευση αυτή των Επισκόπων τον Μάϊο.  Έτσι, για να βάλουμε τα πράγματα στη σειρά, η Προκαταρκτική Πανορθόδοξη Συνεδρίαση - η 4η - συγκλήθηκε στο Σαμπεζύ της Ελβετίας τον Ιούνιο του 2009, κατόπιν προσκλήσεως του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου,  και οι αντιπρόσωποι σε εκείνο το σημείο ζήτησαν αυτή την πρώτη Επισκοπική Συνέλευση.  Επίσης, η ημερομηνία δεν είχε ακόμη ορισθεί τότε, αλλά στη συνέχεια ορίσθηκε για τον Μάϊο του 2010.  Αυτό πραγματοποιήθηκε τον Μάϊο - μόλις πριν λίγες εβδομάδες - και είχαμε ένα μεγάλο αντιπροσωπευτικό σώμα επισκόπων από Βόρειο και Νότιο Αμερική για συμμετοχή.

π. Μάρκος: Όχι.  Αν μου επιτρέπετε, όχι από Βόρειο και Νότιο Αμερική, αλλά από Βόρειο και Κεντρική Αμερική.  Να επισημάνω πως τον Απρίλιο, την εβδομάδα μετά το Άγιο Πάσχα, η πρώτη εκ των 12 Επισκοπικών Συνελεύσεων στον κόσμο που σχηματίσθηκαν από το Σαμπεζύ - το Σαμπεζύ Δ' ίσως θα το καλούσατε - η 4η προκαταρκτική συνεδρίαση, συναντήθηκε στην Νότιο Αμερική, στο Σαν Πάολο της Βραζιλίας, στις εγκαταστάσεις της Μητροπόλεως του Μητροπολίτη Δαμασκηνού της Αντιοχειανής Εκκλησίας, με προεδρεύοντα τον Μητροπολίτη Αθηναγόρα του Μεξικού, ο οποίος - αν και βρίσκεται στο Μεξικό και την Κεντρική Αμερική - έχει δικαιοδοσία στην Νότιο Αμερική ή σε ένα τμήμα της.  Και φυσικά, οι πρόεδροι επιλέγονται, και οι αντιπρόεδροι επιλέγονται, σύμφωνα με το πού έχουν δικαιοδοσία.  Μπορεί κανείς να ανήκει σε περισσότερες από μία Επισκοπική Συνέλευση, όπως θα γνωρίζετε από την ανάγνωση των εγγράφων.  Όμως εκείνη η Συνέλευση ήδη έλαβε χώρα, οπότε είμαστε η δεύτερη συνέλευση που συναντιέται - σαφώς η μεγαλύτερη, με τους 55 από τους 67 επισκόπους που είχαν την δυνατότητα.  Δυστυχώς, ένας από τους επισκόπους απεβίωσε κατά την περίοδο της πρόσκλησης:  ο επίσκοπος Δανιήλ των Παλαιών Πιστών της (Ρωσικής δικαιοδοσίας) ROCOR, της πόλεως Eerie της Πολιτείας Pennsylvania. Οπότε μειώθηκε ο αριθμός σε 66, μετά επανήλθε στους 67, με την εκλογή του Επισκόπου Μιχαήλ της OCA (Ορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής).

Τζων: Ναι, ναι... και παρεμπιπτόντως, πράγματι έκανα λάθος νωρίτερα όταν είπα Νότιο Αμερική. Ήθελα να πω Κεντρική Αμερική, αλλά ήταν χρήσιμο που αναφέρατε εκείνη την προηγούμενη συνέλευση που όντως έλαβε χώρα εκεί κάτω, οπότε, καλώς...

π. Μάρκος: Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό, και θα το εξηγήσω εν ευθέτω χρόνω - ή τώρα, αν θέλετε.

Τζων: Όχι . Βεβαίως. Πείτε μας. 

π. Μάρκος: Ε... όχι.... επειδή υπάρχει κάποια αίσθηση... βλέπετε, έχουμε τρεις επισκόπους - κανονικούς Ορθοδόξους Ιεράρχες - στην Κεντρική Αμερική και στο Μεξικό. Και όταν λέμε Κεντρική Αμερική, να γίνουμε πολύ συγκεκριμένοι: είναι νότια του Μεξικού, και βόρεια της Διώρυγας του Παναμά.

Τζων: Ναι, εντάξει.

π. Μάρκος: Οπότε, αυτό είναι - βόρεια του Παναμά. Οπότε, οι τρεις εκείνοι επίσκοποι - ο Μητροπολίτης Αθηναγόρας του Μεξικού (ο οποίος είναι παλαιότερος κατά την σειρά των Πατριαρχείων), ο Μητροπολίτης Αντώνιος του Μεξικού της Αντιοχειανής Εκκλησίας (που είναι ο γηραιότερος στην περιοχή, από πλευράς μακροβιότητας σίγουρα - είναι εκεί νομίζω περίπου 40 χρόνια). Μετά είναι ο επίσκοπος Αλέξιος της OCA της Αμερικής (ο οποίος δεν είναι στην Κεντρική Αμερική αλλά μόνο στο Μεξικό, και δεν ήταν στην Συνέλευση της Νοτίου Αμερικής). Ο Μητροπολίτης Αθηναγόρας και ο Αντώνιος ήταν εκεί, αφού και αυτοί έχουν μερική δικαιοδοσία στην Νότιο Αμερική, στις χώρες της Κολομβίας, της Βολιβίας και της Βενεζουέλας.

Λοιπόν, στην Νοτιοαμερικάνικη συνέλευση αυτοί ψήφισαν, και πρόκειται να ζητήσουν από τον Οικουμενικό Πατριάρχη μέσω του Άρθρου 13 - μια διάταξη του Άρθρου 13 των "Κανόνων Λειτουργίας" - να συμπεριληφθούν το Μεξικό και η Κεντρική Αμερική μαζί με αυτούς (λόγω των πολιτισμικών ομοιοτήτων, γλωσσικών κλπ.) στην Επισκοπική μας Συνέλευση, στην οποία είχε προσκληθεί ο Μητροπολίτης Αντώνιος.  Ο οποίος δεν ήλθε.  Πήγε σε εκείνη της Νοτίου Αμερικής, και δήλωσε ξεκάθαρα πως ήταν υπέρ του να πάνε το Μεξικό και η Κεντρική Αμερική μαζί με την Νότιο Αμερική, και πως δεν ένοιωθε πως ήταν απαραίτητο να παρίσταται ο ίδιος - εκφράζοντας αυτά σε ένα πολύ αδελφικό και γεμάτο σεβασμό και εποικοδομητικό γράμμα προς στον Πρόεδρο.  Οι απόψεις του διατυπώθηκαν αντ' αυτού από τον αδελφό του, τον Ιεράρχη του Αντιοχειανού Πατριαρχείου, τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Φίλιππο.

Οπότε, αυτό τακτοποιήθηκε στην συνέλευση μεν, αλλά είχε πολύ ενδιαφέρον, πως στην συνέλευση ο Μητροπολίτης Αθηναγόρας - κατόπιν προσκλήσεως του προέδρου - έκανε μια αναφορά, μια σύνοψη των 10-15 λεπτών, όχι περισσότερο - περί της Νοτιοαμερκάνικης Συνέλευσης, κάτι που οδήγησε στην συζήτηση από την ίδια την Συνέλευση για το ποιά είναι η φύση της περιοχής μας˙ είμαστε ικανοποιημένοι με την οριοθέτηση αυτή;  Και απ' ότι φάνηκε, ο Μητροπολίτης Αθηναγόρας καθώς ΚΑΙ ο Επίσκοπος Αλέξιος εξέφρασαν την επιθυμία να πάρουν στα σοβαρά την Νοτιοαμερικάνικη σύσταση για το Μεξικό και την Κεντρική Αμερική....το Μεξικό όπως γνωρίζετε είναι τμήμα της Νοτίου Αμερικής, νομικά και τεχνικά....

Τζων:  Ναι, σωστά.

π. Μάρκος: και θα ταίριαζε με την Νότιο Αμερική.  Και έτσι λοιπόν άρχισε η συζήτηση, και μετά τελείωσε με ένα επίσημο αίτημα των Επισκόπων του Καναδά (ο οποίος φυσικά συμπεριλαμβάνει πολλές δικαιοδοσίες που έχουν παρουσία εδώ στις Η.Π.Α.), αλλά επίσης και της Ουκρανικής Εκκλησίας του Καναδά (που πιστεύω πως είναι το μεγαλύτερο Ορθόδοξο σώμα σε ό,τι αφορά αριθμό πιστών στον Καναδά), καθώς και της Ελληνορθόδοξης Μητρόπολης, της Μητρόπολης του Οικουμενικού Πατριαρχείου του Τορόντο και Παντός Καναδά - που ίσως να είναι και η μεγαλύτερη, αλλά μεταξύ των δύο, είναι η μεγαλύτερη παρουσία Ορθοδόξων στον Καναδά.

Έχουν ζητήσει να είναι ο Καναδάς χωριστός, και αυτό επίσης έγινε αποδεκτό από όλους τους Ιεράρχες.  Είχαν την γνώμη πως άξιζε οι Καναδοί να έχουν δική τους, τοπική συνέλευση. Αν υπάρχουν Επίσκοποι όπως στην περίπτωση της Αντιοχειανής Αρχιεπισκοπής, τότε ο Επίσκοπος Αλέξανδρος της Οττάβα (Καναδά), του οποίου η δικαιοδοσία είναι κατά το ήμισυ στον Καναδά και το άλλο μισό στο άνω τμήμα της Νέας Υόρκης, θα ανήκει και στις δύο συνελεύσεις.  Και έτσι λοιπόν, πράγματι επιλύθηκε το ζήτημα.  Ήταν ένας πολύ εποικοδομητικός και ουσιώδης διάλογος εντός της συνέλευσης, όμως είχε και τεράστιες επιπτώσεις, διότι εν τέλει, σημαίνει πως οι ίδιοι οι επίσκοποι οραματίζονται μια Καναδική Εκκλησία και μια Αμερικάνικη (των ΗΠΑ δηλαδή) Εκκλησία.  Οπότε, αυτό από μόνο του είναι μια αρκετά ενδιαφέρουσα εξέλιξη.

Τζων:  Εδώ που τα λέμε, και μόνο που θα συζητηθεί ο "ορισμός περιφερειών" θα είναι μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, όταν η Επισκοπική Συνέλευση εδώ - που είχε πρώτα συγκληθεί στην Νέα Υόρκη και ίσως συγκληθεί αλλού μελλοντικά - αρχίσει να συζητά το θέμα των περιφερειών εντός των Η.Π.Α.. Θα είναι ένα είδος προδρόμου του τύπου των συζητήσεων που θα πρέπει να γίνουν, αν θέλουμε τελικά να πετύχουμε μια διοικητική ενότητα στην χώρα αυτή.

π. Μάρκος: Ω, βέβαια.  Έτσι έχουν τα πράματα, απολύτως.

Τζων: Λοιπόν, επιτρέψτε μου να κάνω την εξής ερώτηση, διότι κάποιοι άνθρωποι αναρωτιώνται - όταν γίνεται μια συνάντηση επισκόπων, υπάρχουν μητροπολίτες, αρχιεπίσκοποι, επίσκοποι...

π. Μάρκος: Μην ξεχνάτε πως "μητροπολίτης" και "αρχιεπίσκοπος" σημαίνουν κάτι διαφορετικό ανάμεσα σε διαφορετικές δικαιοδοσίες, επειδή σε ορισμένες περιφέρειες ο αρχιεπίσκοπος είναι ανώτερος από μητροπολίτη, και σε άλλες, είναι το αντίστροφο.

Τζων:  Θίξατε ακριβώς το ερώτημά μου:  Κανονικά και ιστορικά, είναι ισότιμοι όλοι οι επίσκοποι;

π. Μάρκος: Φυσικά, οι επίσκοποι - το αξίωμα του επισκόπου - είναι αξίωμα επισκόπου. Η διαφορά είναι στο ποιά είναι η φύση της δικαιοδοσίας του;

Τζων: Λοιπόν;

π. Μάρκος: Μπορεί ένας να είναι βοηθός επίσκοπος κάποιου μητροπολίτη ανάλογα την περίπτωση, και μπορεί εσύ να είσαι πατριάρχης (γέλιο). Είναι μεγάλη μεν η διαφορά μεταξύ τους, όμως συνεχίζουν να είναι επίσκοποι, και όλοι τους έχουν το ίδιο... "αποστολικό χάρισμα" αν θέλετε...

Τζων: Σύμφωνοι... και πιστεύω πως αυτό είναι ένα σημαντικό σημείο.  Νομίζω πως μερικές φορές, ειδικά αυτοί που είναι στις ΗΠΑ, τείνουν να έχουν κατά νου μια εταιρική δομή, όπου υπάρχει μια πυραμίδα ιεραρχίας, και έχει ένα πρόεδρο, έναν αντιπρόεδρο και τομεάρχες κλπ., ενώ μέσα στην Εκκλησία - κανονικά και ιστορικά - υπάρχουν επίσκοποι, οι οποίοι είναι ισότιμοι μεν, αλλά υπάρχει ένας πρώτος μεταξύ ίσων, και υπάρχουν εκείνοι εκ των επισκόπων που τους έχει δοθεί εξουσία κατά δικαιοδοσία, και πιστεύω πως είναι σημαντικό να γίνει αυτή η διάκριση. 

π. Μάρκος: Ναι, και γι' αυτό η πρόσκληση - που είχε εκδοθεί από τον Πρόεδρο, τον Αρχιεπίσκοπο - είχε δοθεί σε κάθε επίσκοπο ατομικά.  Η πρόσκληση να έλθουν στην Συνέλευση δεν δόθηκε βάσει δικαιοδοσίας. Καλέσθηκαν ως επίσκοποι - είτε ήταν βοηθοί επίσκοποι, ή τοπικοί επίσκοποι, ή αρχιεπίσκοποι ή μητροπολίτες (όπως ο Μητροπολίτης Φίλιππος, ή ο Μητροπολίτης Ιωνάς, ή ο Αρχιεπίσκοπος Νικόλαος). Ισα-ίσα, προσκλήθηκαν ως άτομα, ακριβώς επειδή αυτή είναι και η φύση της επισκοπικής τάξης.  Αυτό το μοιράζονται από κοινού, όμως συνήλθαν μαζί, οπότε μέσα στην συνέλευση ήσαν καθισμένοι με τον μόνο λογικό τρόπο, δηλαδή βάσει δίπτυχου και εντός δίπτυχου - δηλαδή, κατά προτεραιότητα.

Τζων:  Για όσους δεν καταλαβαίνουν τον όρο "δίπτυχο", παρακαλώ εξηγήστε τον.

π. Μάρκος:  Το δίπτυχο είναι η σειρά των εκκλησιών κατά την παραδοσιακή Ορθόδοξη Εκκλησία.  Και αυτή είναι:  πρώτα τα Πατριαρχεία - και η σειρά των δίπτυχων αρχίζει με τις Οικουμενικές Συνόδους.  Στην αδιαίρετη Εκκλησία, κατά την σειρά των δίπτυχων, η Ρώμη ήταν πρώτη.  Η Παλαιά Ρώμη, ή αυτή που την αποκαλούν γηραιά Ρώμη.  Μετά ήρθε η Νέα Ρώμη (Κωνσταντινούπολη) - η οποία τώρα πλέον, από το 1054 και μετά, είμαστε μέσα στην τάξη των δίπτυχων.  Κωνσταντινούπολη λοιπόν, και μετά την Κωνσταντινούπολη, η Αλεξάνδρεια, και μετά την Αλεξάνδρεια η Αντιόχεια, και τέλος η Ιερουσαλήμ.  Αυτοί είναι οι λεγόμενοι "γηραιοί" πατριάρχες - τα γηραιά πατριαρχεία.  Μετά είναι τα νεώτερα πατριαρχεία, που είναι η Μόσχα, η Σερβία, η Ρουμανία, η Γεωργία.... μετά είναι οι Αυτοκέφαλες Εκκλησίες κατά την δική του τάξη... Αν με εξετάζεις για την σειρά αυτών, θα χρειαστεί να την αναζητήσω σε κάποιο βιβλίο....

Τζων:  Εντάξει, δεν θα σας υποχρεώσω .....  (γέλιο)

π. Μάρκος: .... Κύπρος, Ελλάδα, Τσεχία, Πολωνία... πιθανότατα να μου διαφεύγει κάποια, και ζητώ συγγνώμη..... α ναι, και προφανώς η Βουλγαρία.  Η Βουλγαρία είναι Πατριαρχείο.  Ο γαμπρός μου είναι Βούλγαρος, οπότε δεν θα πρέπει να ξεχνώ την Βουλγαρία!  Τα εγγόνια μου μιλούν Βουλγάρικα, οπότε δεν μπορώ να ξεχνώ τους Βούλγαρους...

Τζων: Και βέβαια θα φτάσουμε στον ορισμό της αυτοκεφαλίας και αυτονομίας, διότι όλοι γνωρίζουμε πως υπάρχει θέμα - πως πολλοί, ειδικά στις Η.Π.Α., ενδιαφέρονται/ανησυχούν για αυτό, και για το καθεστώς της OCA - της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αμερικής.  Αλλά πριν φτάσουμε εκεί - μιας και θα είναι ένα σημαντικό κομμάτι της κουβέντας μας βεβαίως - πείτε μας ποιός ήταν ο στόχος αυτής της συνέλευσης, και αν νομίζετε πως επιτεύχθηκε ο στόχος αυτός.

π. Μάρκος: Ναι.  Πρώτα θα απαντήσω στο δεύτερο μέρος.  Ναι, επιτεύχθηκε.  Ποιός ήταν ο στόχος;  Ο στόχος ήταν να εγκατασταθεί, να ιδρυθεί κάτι.  Επρόκειτο -διαδικαστικά- για μια ιδρυτική συνάντηση.  Είχαν να κάνουν διάφορα πράγματα, τα οποία - αν διαβάζατε τους Κανόνες Λειτουργίας - είχαν εντολή να κάνουν τα εξής:  Να ιδρύσουν ένα Μητρώο με όλους τους κανονικούς Ορθοδόξους Ιεράρχες, να ορίσουν μια επιτροπή διερεύνησης των σχέσεων με εκείνους που αυτοαποκαλούνται Ορθόδοξοι αλλά δεν έχουν κοινωνία με τις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Και υπάρχουν και επίσκοποι - έχουμε επισκόπους και κληρικούς στην χώρα αυτή - που ανήκουν σε δήθεν Ορθόδοξες Εκκλησίες, που δεν έχουν κοινωνία με την παγκόσμια Ορθόδοξη Εκκλησία.

Λοιπόν, τι είναι αυτοί;  Είναι σχισματικοί;  Είναι αιρετικοί;  Είναι απατεώνες; Και εμείς δεν επιθυμούμε να μας συγχέουν την πίστη επειδή έχουμε το προνόμιο να ζούμε σε αυτή την σπουδαία χώρα της Αμερικής, όπου με την θρησκευτική ελευθερία μπορείς να καλείς τον εαυτό σου Πάπα της Ρώμης αν το επιθυμείς... Μπορεί να μην είσαι, αλλά έχεις το δικαίωμα να αποκαλείς τον εαυτό σου έτσι...  Οπότε, είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι πιστοί μας ποιός είναι ποιός, καθώς επίσης από πλευράς συνεργασίας, έχοντας μια κοινή Ορθόδοξη μαρτυρία, να εργαζόμαστε μαζί σε μια προσπάθεια επιμορφωτική για όλες τις διακονίες και ολόκληρου του ζητήματος - και να μπορούμε να συζητούμε για αυτά (για τις αντιπροσωπείες και τις διακονίες και τους διαλόγους της SCOBA και της εκπροσώπησης της Ορθοδοξίας στο οικουμενικό κίνημα) με την κυβέρνηση.

Όλα αυτά τα πράγματα είναι οι ουσιώδεις εργασίες της συνέλευσης που θα τα αναλάβει. Και μπορώ να σας πω ότι η συνέλευση αυτή (που ίσως οι ακροατές σας να μην το ξέρουν) έγινε ιδιαιτέρως, υπό την έννοια ότι, αντίθετα με όλες τις άλλες συναντήσεις, τις συναντήσεις της SCOBA, δεν υπήρχαν παρατηρητές, δεν υπήρχαν σύμβουλοι, υπήρχαν μόνο οι επίσκοποι.  Οι μόνοι άλλοι άνθρωποι μέσα στον χώρο ήσαν ο τεχνίτης του ήχου, επειδή είχαμε σύστημα με μικρόφωνα - προφανώς με 55 άτομα χρειάζονται μικρόφωνα - για να ακούγονται όλοι και να μαγνητοφωνούνται, για να μπορέσουμε να έχουμε μια απομαγνητοφώνηση και να δημιουργήσουμε τα πρακτικά της συνάντησης.  Εγώ ήμουν μέσα στην συνάντηση αυτή, ως αρχικός γραμματέας της συνάντησης, μέχρι την εκλογή του Επισκόπου Βασιλείου, και τώρα είμαι ο γραμματέας του προέδρου μόνιμα, ή για όσο διάστημα θελήσει ο πρόεδρος να τον υπηρετώ.  Είχα και ένα βοηθό γραμματέα και είχαμε έναν αρχιδιάκονο για τις λειτουργικές λεπτομέρειες, οι οποίες ήσαν μεν ελάχιστες, αλλά προφανώς οι επίσκοποι προσεύχονταν μαζί και έψαλλαν μαζί, σε πλήθος γλωσσών, και, δεδομένου ότι ήταν η εβδομάδα της Πεντηκοστής, υπήρχαν εκ των πραγμάτων ορισμένα λειτουργικά πράγματα που έπρεπε να γίνουν και από πλευράς προσευχής.  Πάντως, αυτά ήταν τα μόνα που υπήρχαν μέσα στον χώρο.

Έτσι λοιπόν, είχαν πολλή ελευθερία για να συζητήσουν τα θέματα για τα καλά, και μπορείτε επίσης να φανταστείτε πως οι περισσότεροι από αυτούς δεν είχαν συναντηθεί ποτέ άλλοτε. Σχολιάζοντας κατά το διάλειμμα του καφέ της πρώτης μέρας, με ρώτησε ο αρχιεπίσκοπος: "Λοιπόν, τι ακούς πάτερ Μάρκε;"  Και εγώ του είπα "Μακαριώτατε, αυτό που ακούω είναι 'χάρηκα που σε γνώρισα'."...  Κάτι που εγώ βρήκα αφ' εαυτού του να είναι αξιοσημείωτο.  Το γεγονός και μόνο, πως θα συνέρχονταν και θα ήσαν μαζί και θα γνώριζαν ο ένας τον άλλον από κοντά, ήταν κάτι που άξιζε κανείς να παρατηρεί.  Ήταν ουσιώδες.

Τζων: Και μάλλον ακόμα περισσότερο κατά τα διαλείμματα του καφέ και των μεσημβρινών και βραδινών γευμάτων - όπου ήσαν μαζί και συζητούσαν άτυπα μεταξύ τους - παρά κατά την διάρκεια των συναντήσεων.

π. Μάρκος: Οι καθ' εαυτού κοινωνικές πλευρές της συνέλευσης ήταν πολύ σημαντικές. Ορισμένοι από τους ίδιους τους ιεράρχες το επισήμαναν: δηλαδή, το να είναι μαζί στα γεύματα, όπου είχαμε σκόπιμα κανονίσει να κάθονται με ανθρώπους που δεν ήταν της δικής τους προέλευσης και δικαιοδοσίας, ας πούμε. Για να αναμιχθούν. Να τους επιτραπεί η αλληλεπίδραση ανάμεσά τους... ήταν και μια στιγμή την πρώτη βραδιά - στο γεύμα που παρέθεσε ο αρχιεπίσκοπος για όλους σε ένα πολύ όμορφο εστιατόριο στο Σέντραλ Παρκ - όπου ψάλλαμε ύμνους της Πεντηκοστής στα Αραβικά, Ελληνικά, Σλαβονικά, Αγγλικά, και όπου δόθηκε η εντύπωση πως ήσαν πολύ ευχαριστημένοι που το έκαναν αυτό - και πως τους άρεσε να είναι έτσι, όλοι μαζί, σε μια πραγματική επισκοπική αδελφότητα...

Πολύ συχνά, οι ιεράρχες μας (και μιλώ μόνο για λογαριασμό της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής, αν και πιστεύω πως ισχύει και για πολλές άλλες παρουσίες, από άλλες δικαιοδοσίες, στο σημείο αυτό) τρέχουν από ενορία σε ενορία.  Αν έχεις 50 ενορίες και είναι μόνο 52 οι εβδομάδες μέσα σε ένα έτος - και κάνουν και πολλές επισκέψεις - τότε δεν τους δίνεται η ευκαιρία να βρεθούν με τους αδελφούς ιεράρχες - εκτός ίσως σε κάποια δική τους σύνοδο 2-3 φορές τον χρόνο, σωστά;  Αλλά το να βρεθούν με ολόκληρη την αδελφότητα της επισκοπής - που είναι (όπως είπε στον σπουδαίο σχολιασμό του ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος "Ποιμαντική Μέριμνα") οι μικρότεροι αδελφοί των μεγαλύτερων - όπως περιγράφονται στον Λεβιρατικό νόμο, και οι οποίοι οφείλουν να αναθρέψουν παιδιά στο όνομα του αποθανόντος αδελφού τους ή του αδελφού που πέθανε για αυτούς - είναι πολύ σημαντικό για αυτούς να είναι όλοι μαζί, και πιστεύω πως αυτή η συνέλευση θα είναι μια μεγάλη ευκαιρία, ακόμα και όταν διαχωρίζεται από τον Καναδά και τις Η.Π.Α., και το Μεξικό και η Κεντρική Αμερική πάνε με την Νότιο Αμερική. Πάλι θα είναι μια αξιοσημείωτα μεγάλη συνέλευση.  Η Αμερική από μόνη της θα είναι περισσότεροι από 50 επίσκοποι.

Τζων: Ξέρω πως, μέρος μόνο της ατζέντας είχε να κάνει με την απλή αναγνώριση του ποιός είναι και ποιός δεν είναι - σε ό,τι αφορά κανονικούς επισκόπους και εκκλησίες και κλήρο. Πείτε μου για τις εργασίες εγκαθίδρυσης μητρώου όλων εκείνων των λεπτομερειών που πρέπει να καταγραφούν...

π. Μάρκος: Προφανώς, αυτό θα συμβεί κάτω από τον νέο Γραμματέα της Συνέλευσης - κάποιον που μόλις πρόσφατα γνώρισα, αλλά που έχω εντυπωσιασθεί βαθύτατα: ο Σεβασμιώτατος Επίσκοπος Βασίλειος στην Wichita, ο οποίος φαίνεται πως είναι κάτι περισσότερο από ικανός να δημιουργήσει μια Γραμματεία για την Συνέλευση η οποία θα μπορέσει να κάνει αυτά τα πράγματα.  Κάποια θα γίνουν, στην ουσία.  Ήταν πάντα ένα όνειρό μου, ως Γενικός Γραμματέας της SCOBA, να έχω ένα τέτοιο Μητρώο κανονικών πράξεων, ήτοι των ιερέων που ο κάθε νομικός της εκκλησίας θα είχε πρόσβαση μέσω του διαδικτύου, και που εμείς θα μπορούσαμε να ενημερώνουμε ώστε όλοι να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες όλων των άλλων.  Ώστε σε περίπτωση ερωτήματος σχετικά με τον τάδε ή δείνα κληρικό, ή αν γίνεται να τον μεταθέσουμε, ή αν ο τάδε έχει τεθεί σε διαθεσιμότητα, ή αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα εδώ ή εκεί, να έχουμε άμεση πληροφόρηση.  Όλα αυτά - έχουμε τις τεχνικές ικανότητες να τα κάνουμε. Εννοώ πως η τεχνολογία υπάρχει μεν, αλλά χρειαζόμαστε ένα - ας πούμε - κεντρικό κατάστημα διευθέτησης, και αυτό ακριβώς θα είναι η Γραμματεία, είμαι βέβαιος.  Δηλαδή, από πολλές απόψεις, ο Γραμματέας της Συνέλευσης των Επισκόπων (το ανάλογο θα ήταν ο Γενικός Γραμματέας της SCOBA) θα είναι μεγαλύτερος από τον Γενικό Γραμματέα της SCOBA. Και όπως μου αρέσει να λέω, είμαι πολύ ευχαριστημένος που εργάσθηκα να βγω από μια δουλειά... (γέλια)

Τζων: Οπότε, πριν ακόμα συζητήσουμε το θέμα της OCA (Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αμερικής) - μιας και αναφέρατε τον γραμματέα και τον Επίσκοπο Βασίλειο - ποιός είναι ο ρόλος του, και ποιά η εμβέλεια της εξουσίας του;

π. Μάρκος: Λοιπόν, είναι προφανώς αξιωματούχος της συνέλευσης. Μην ξεχνάτε πως εκ φύσεως, η συνέλευση είναι μεταβατική και προσωρινή. Πράγμα που σημαίνει, πως θα διαλυθεί όταν οι Επίσκοποι κληθούν στην Μεγάλη και Ιερά Σύνοδο. Ακόμα και η προεδρία, οι δυο αντιπρόεδροι και ο αντιπρόεδρος και ο πρόεδρος είναι όλοι τους λόγω αξιώματος κατά την σειρά των δίπτυχων. Αυτό σημαίνει πως ο πρόεδρος είναι ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος της Αμερικής, και ο πρώτος αντιπρόεδρος είναι ο Μητροπολίτης Φίλιππος της Αρχιεπισκοπής Αντιοχείας, επειδή είναι ο επόμενος μέσα στα δίπτυχα. Ο επόμενος στα δίπτυχα είναι ο Αρχιεπίσκοπος Ιουστινιανός της Νάρο-Φόμινσκ, που αντιπροσωπεύει το Πατριαρχείο της Μόσχας. Αυτοί είναι οι αντιπρόεδροι.  Είναι βάσει αξιώματος.  Η εκλογή του Γραμματέα - του Επισκόπου Βασιλείου της Wichita -  καθώς και του ταμία, Αρχιεπισκόπου Αντωνίου της Ουκρανικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, έγινε από την συνέλευση ομόφωνα.  Όλα όσα έγιναν στην συνέλευση έγιναν ομόφωνα.  Δεν υπήρχε καμία διαφωνία, σε καμία περίσταση.

Τζων: Αυτό είναι πολύ σημαντικό.

π. Μάρκος: Νομίζω πως είναι πάρα απολύτως σημαντικό.  Και η Γραμματεία είναι στην φάση δημιουργίας της... δηλαδή, κάποια πράγματα.... και αυτός είναι ο σκοπός του Επισκόπου Βασιλείου.. και εγώ θα συνεργάζομαι μαζί του επειδή κάποιες πλευρές της SCOBA πρέπει να μπουν μέσα στην νέα Γραμματεία... Οπότε, βρισκόμαστε σε μια μεταβατική φάση - της χάραξης του ακριβούς αντικείμενου των  εργασιών, ας πούμε.  Μην ξεχνάτε, όλα αυτά είναι καινούργια πράγματα και είναι μια εργασία που εκτυλίσσεται τώρα και ελπίζω ο κόσμος να μας δείξει λίγη υπομονή.  Χρειαζόμαστε χρόνο για να γίνουν όλα αυτά. Ευελπιστούμε, κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, να καταφέρουμε να συναρμολογήσουμε - και είμαι βέβαιος πως κάτω από το κατευθυντήριο χέρι του Μακαριώτατου και με την καλή θέληση και συνεργασία και ευλογίες του προέδρου, Αρχιεπισκόπου Δημητρίου - θα μπορέσουμε να συναρμολογήσουμε μια Γραμματεία που θα είναι αρκετά λειτουργική και πολύ χρήσιμη για τις εργασίες της συνέλευσης.  ΔΕΝ είναι Σύνοδος - Δεν είναι μια καθοριστική λύση σε ο,τιδήποτε...  Αυτό που είναι, είναι ένα φόρουμ προσανατολισμένο σε διαδικασίες, προκειμένου οι επίσκοποι να βρουν λύσεις στα κανονικά ζητήματα που μας διαχωρίζουν.  Δεν είμαστε διαχωρισμένοι στην Πίστη, αλλά είμαστε διαχωρισμένοι σε ορισμένα κανονικά ζητήματα:  η σύμπτωση δικαιοδοσιών, η επανάληψη τίτλων, οι διαφορές σε πρακτικές που εφαρμόζουμε επί σοβαρών κανονικών ζητημάτων - σε ορισμένες περιπτώσεις η εισδοχή μεταστραφέντων, για να αναφέρω ένα παράδειγμα...  Οπότε, υπάρχουν πράγματα που πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε, και αυτό είναι ένα φόρουμ που προσανατολίζεται στις διαδικασίες, στο οποίο μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε μέσω εργασιών των επιτροπών, μέσω μελέτης, και ευελπιστούμε να φτάσουμε σε λύσεις που θα τύχουν της ευλογίας της Μεγάλης και Ιεράς Συνόδου, ώστε να έχουμε μια μόνιμη επίλυση των κανονικών ανωμαλιών που υπάρχουν στην περιοχή μας - που απ' ότι φαίνεται θα είναι οι Η.Π.Α.

Τζων: Εντάξει λοιπόν... Ας προχωρήσουμε στο θέμα που ξέρω πως είναι στο μυαλό πολλών ακροατών μας.  Ένα μεγάλο ποσοστό των ακροατών του ραδιοσταθμού μας είναι μέλη κάποιας ενορίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας, OCA.  Ίσως κάποιοι από τους ακροατές μας δεν γνωρίζουν πως η αυτοκεφαλία της OCA Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αμερικής δόθηκε από την Ρωσία - από το Πατριαρχείο της Μόσχας - πριν από πολλά χρόνια, αλλά πως αυτή η αυτοκεφαλία δεν αναγνωρίζεται από όλους τους πατριάρχες.  Είναι η περιγραφή αυτή ακριβής;

π. Μάρκος: Ναι... λοιπόν, η Μητρόπολη - η πρώην Μητρόπολη, που της παραχωρήθηκε Τόμος αυτοκεφαλίας από το Πατριαρχείο Μόσχας το 1970 - αργότερα μετονομάσθηκε σε O.C.A. - η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική.  Οι μόνες Εκκλησίες που αναγνώρισαν την αυτοκεφαλία της OCA είναι εκείνες οι Εκκλησίες που βασικά - το 1970 - ήσαν ακόμα υπό την επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης τον καιρό εκείνο, στα Πατριαρχεία της Βουλγαρίας, την Εκκλησία της Πολωνίας, το Πατριαρχείο της Γεωργίας (τότε μέρος του Πατριαρχείου της Μόσχας), την Εκκλησία της Τσεχίας και το ίδιο το Πατριαρχείο της Μόσχας, προφανώς.  Αυτές είναι οι μόνες Εκκλησίες που αναγνωρίζουν την αυτοκεφαλία της OCA.  Τα άλλα Πατριαρχεία δεν την αναγνώρισαν ποτέ. Και η ουσία του πράγματος είναι:  ο Μητροπολίτης Ιωνάς δεν μνημονεύεται μέσα στα δίπτυχα των άλλων Πατριαρχείων.  Δεν μνημονεύεται από τον Πατριάρχη Σερβίας, δεν μνημονεύεται από τον Πατριάρχη Ρουμανίας, τον Πατριάρχη Αντιοχείας, Αλεξανδρείας, Κωνσταντινουπόλεως, Εκκλησία της Ελλάδος, Εκκλησία της Κύπρου.  Δεν μιλούμε για αυτόνομες Εκκλησίες αυτή τη στιγμή - οι αυτόνομες Εκκλησίες είναι διαφορετικό ζήτημα.

Τζων: ...και νομίζω πως είναι σημαντικό να δηλώσουμε ξεκάθαρα πως επίσης δεν μιλούμε για κανονικές Εκκλησίες. Η OCA είναι κανονική, σωστά;

π. Μάρκος: Ω, απολύτως! Για να το πω με πολύ απλό τρόπο, οι επίσκοποι, ιεράρχες, όλοι παρίσταντο - και θέλω να το αναφέρω πρώτα αυτό, πριν πω οτιδήποτε άλλο για την κατάσταση με την OCA:  Η συμμετοχή της OCA στην συνέλευση των επισκόπων ήταν άκρως εποικοδομητική - ειδικά από τον Μητροπολίτη Ιωνά και από άλλους ιεράρχες της OCA. Από γενικά τους 55, δεν μίλησαν όλοι, εντάξει;  Δεν είπαν όλοι από κάτι.  Όλοι είχαν την ευκαιρία να πουν κάτι, αλλά δεν επέλεξαν όλοι να μιλήσουν. Όμως, όλοι οι διάλογοι και οι ουσιώδεις παρατηρήσεις που έγιναν ήσαν όλα εποικοδομητικά.  Μάλιστα, τα σχόλια όλων ήσαν εποικοδομητικά - ακόμα και όταν διαφωνούσαν πάνω σε κάτι, πάλι ήσαν εποικοδομητικοί και με σεβασμό και αδελφική διαγωγή.

Λοιπόν, έχοντας ξεκαθαρίσει αυτό, η παρουσία των ιεραρχών της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Αμερική δεν ήταν επί της βάσης μιας αυτοκέφαλης Εκκλησίας - προφανώς αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό. Αν ήταν όντως επί της βάσης πως είναι μια αυτοκέφαλη Εκκλησία, στην συνάντηση θα προήδρευε ο Μητροπολίτης Ιωνάς, αφού εκείνος θα ήταν η μόνη αυτοκέφαλη ηγεσία μέσα στον χώρο. Όμως δεν ήταν εκεί ως αυτοκέφαλη ηγεσία ως προς την συνέλευση. Ήταν εκεί ως προσκεκλημένος κανονικός επίσκοπος, όπως είχαν προσκληθεί όλοι οι επίσκοποι - όλοι οι κανονικοί επίσκοποι - και ήσαν όλοι εκεί για να συμμετέχουν.  Και πιστεύω πως η συμμετοχή τους είναι φανερά ένα εποικοδομητικό σημείο για το μέλλον, επειδή ακριβώς δεν αναγνωρίσθηκαν ως αυτοκέφαλη Εκκλησία από την πλειοψηφία των Ορθοδόξων Εκκλησιών στον κόσμο, και όμως, ταυτοχρόνως, είναι - αν όχι η δεύτερη - η τρίτη μεγαλύτερη Εκκλησία από πλευράς αριθμού πιστών, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και ήσαν, νομίζω, 10 οι επίσκοποι, εκ των 55 συνολικών επισκόπων...

Τζων: Ε, ναι... και αν ρίξεις μόνο μια ματιά στις Ηνωμένες Πολιτείες - και αυτός είναι ο φακός που πολλοί από εμάς - είναι ο μόνος φακός που έχουμε.  Είναι ένας περιορισμένος φακός, και σίγουρα θα πρέπει να τον διευρύνουμε τον φακό μας - αλλά αν κοιτάξετε τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι τρεις μεγαλύτερες Εκκλησίες είναι η Ελληνική Αρχιεπισκοπή, η OCA και η Αντιοχειανή.

π. Μάρκος: Σωστά.

Τζων:  Και η Αρχιεπισκοπή Αντιοχείας αναγνωρίζει την αυτοκεφαλία της OCA. Σωστά το λέω;

π. Μάρκος:  Όχι, δεν την αναγνωρίζει.

Τζων:  ο Μητροπολίτης Φίλιππος δεν την αναγνωρίζει;

π. Μάρκος: Όχι, το Πατριαρχείο Αντιοχείας δεν την αναγνωρίζει.  Πρέπει να καταλάβετε πως όταν αναγνωρίζετε αυτοκεφαλία, το μόνο πρόσωπο που μπορεί να αναγνωρίσει την αυτοκεφαλία είναι το Πατριαρχείο. Εμείς μπορεί να τους αναγνωρίζουμε όπως αυτοί αυτοπροσδιορίζονται, όμως ο Πατριάρχης Αντιοχείας - η Αυτού Μακαριότης ο Πατριάρχης Ιγνάτιος - δεν μνημονεύει τον Πατριάρχη Ιωνά όταν τελεί την Θεία Λειτουργία.  Αυτός είναι ο ορισμός.  Αυτό είναι που πρέπει να διευκρινισθεί.  Άλλο πράγμα είναι να αναγνωρίζεται με σεβασμό η OCA ως αυτοκυβερνούμενο σώμα, και τον εκλεγμένο Μητροπολίτη Ιωνά κλπ... κλπ... Όλοι μας το κάνουμε αυτό.  Δεν υπάρχει κανείς που να μην το κάνει.  Δεν υπάρχει κανείς που να μην τον αναγνωρίζει με αυτόν τον τρόπο.... Όμως η αυτοκεφαλία - στην Ορθοδοξία - είναι ένα ιδιαίτερο πράγμα, και σαν ιδιαίτερο πράγμα (και με όλο τον σεβασμό στον Μητροπολίτη Φίλιππο) δεν έχω ακούσει ποτέ τον Μητροπολίτη Φίλιππο να λέει πως αναγνωρίζει την αυτοκεφαλία της OCA.  Ίσως να το είπε με την έννοια πως αναγνωρίζει την δική τους αντίληψη περί αυτοκεφαλίας, αλλά αν εμείς - ως ιερείς - πούμε κάτι τέτοιο - αν εγώ αναγνωρίσω την αυτοκεφαλία της OCA, θα ήμουν δεσμευμένος - κανονικά - να ενωθώ μαζί τους.  Θα ήταν εκείνος η αυτοκέφαλη ηγεσία μου, επειδή είναι μέσα στην περιφέρεια αυτή.  Δηλαδή, δεν μπορείς να είσαι μια αυτοκέφαλη ηγεσία της περιοχής˙ αν είσαι στ' αλήθεια αυτοκέφαλος, τότε είσαι και η μοναδική δικαιοδοσία εκεί.  Μόνο η κεφαλή μιας αυτοκέφαλης Εκκλησίας διαβάζει τα δίπτυχα.  Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα παράδειγμα:  Ποιόν μνημονεύει ο Μητροπολίτης Φίλιππος στην Θεία Λειτουργία;

Τζων: Τον Ιγνάτιο.

π. Μάρκος: Φυσικά. Μνημονεύει τον δικό του πατριάρχη.  Δεν μνημονεύει καμία άλλη αυτοκέφαλη κεφαλή - όμως ο Πατριάρχης Ιγνάτιος, η Αυτού Μακαριότης, ποιόν μνημονεύει; Ε, αυτός τους μνημονεύει όλους, κατάλαβες;  Όλες οι αυτοκέφαλες Εκκλησίες μνημονεύουν όλους τους άλλους. Η Αυτού Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος μνημονεύει όλους τους πρώτους των αυτοκέφαλων Εκκλησιών.  Είναι αυτό που λέμε για τα δίπτυχα: "κατά την σειρά των δίπτυχων".  Όταν ο Παναγιώτατος μνημονεύει, αρχίζει με την Αλεξάνδρεια, την Αντιόχεια, την Ιερουσαλήμ, την Μόσχα, κ.ο.κ.. Όταν η Μόσχα ξεκινάει (την μνημόνευση), αρχίζει με Κωνσταντινούπολη, Αλεξάνδρεια κ.ο.κ..  Προσπερνάνε τον εαυτόν τους, και μετά πάνε μέχρι το τέλος.  Και στις πέντε περιπτώσεις που ανέφερα:  Μόσχα, Βουλγαρία, Γεωργία, Τσεχία, Πολωνία, μνημονεύουν ΚΑΙ τον Μητροπολίτη Ιωνά, επειδή αναγνωρίζουν τον Τόμο.

Τζων: Μάλιστα. Οπότε, στην Μόσχα - και συγχωρήστε με που το βασανίζω το σημείο αυτό - στην Μόσχα θα τον αναγνώριζαν τον Μητροπολίτη Ιωνά, σωστά;

π. Μάρκος: Απολύτως.

Τζων: Θα το έκαναν αυτό όταν ο Παναγιώτατος θα ήταν εκεί, τελώντας την Θεία Λειτουργία;

π. Μάρκος: Όχι.  Όχι παρουσία του Παναγιώτατου, όχι.  Τα δίπτυχα θα διαβάζονταν σύμφωνα με την γηραιότητα. Θα διαβάζονταν τα δίπτυχα του γηραιότερου. Θα όφειλαν να μνημονεύσουν σύμφωνα με την Κωνσταντινούπολη, επειδή είναι γηραιότερη της Αυτού Μακαριότητος του Πατριάρχου Κυρίλλου.

Τζων: Λοιπόν, ας επιστρέψουμε στην ίδια την Επισκοπική Συνέλευση τώρα, και στην συμμετοχή της OCA. Ο Μητροπολίτης Ιωνάς ήταν εκεί... όλοι οι επίσκοποι της OCA ήσαν εκεί.

π. Μάρκος: Ναι, όντως ήσαν. Περιμέναμε να τον προσκαλέσουμε τον Επίσκοπο Μιχαήλ μέχρι να έχει χειροτονηθεί Επίσκοπος, πάντως ήταν και αυτός εκεί.

Τζων: Ναι, ναι, το είδα το όνομά του. Χάρηκα όταν το είδα.  Και έτσι, λειτουργικά, η αυτοκεφαλία δεν ήταν πρόβλημα, καθ' ότι δεν ήταν η στιγμή που θα έπρεπε να δηλώσουμε ή να μην δηλώσουμε αν η OCA ήταν αυτοκέφαλη ή όχι.

π. Μάρκος: Δεν ήταν θέμα της συνέλευσης αυτό.

Τζων: Και νομίζω πως είναι ένα σημαντικό σημείο που πρέπει να αναφερθεί, επειδή μπορεί να εξορκισθούμε για το παρελθόν και για το τι είχε συμβεί κάποτε και τι δεν είχε συμβεί και τι θα έπρεπε να είχε συμβεί ή δεν θα έπρεπε, τώρα πλέον μιλούμε για το μέλλον.

π. Μάρκος: Σωστά.

Τζων: Και στο μέλλον, η OCA παραμένει εξ ολοκλήρου μέρος της Επισκοπικής Συνέλευσης, και η ψηφοφορία είναι έτσι όπως μου είχατε πει στην πρώτη εκπομπή-αφιέρωμα μαζί, ήτοι:  ο κάθε επίσκοπος δικαιούται ψήφο, σωστά;

π. Μάρκος: Ναι, αν και σε αυτή την συνέλευση ιδιαίτερα, ψήφισαν ομόφωνα. Όταν δεν υπήρχε καμία αντίρρηση, αυτό το θεωρούσαν ομοφωνία, και προχωρούσαν πιο πέρα.  Πιστεύω πως θα το δούμε στην Επισκοπική Συνέλευση - όπως ξέρετε στους Κανόνες Λειτουργίας μπορούν να έχουν αυτό που ονομάζεται "εσωτερικοί κανονισμοί"... και θα υπάρξουν κάποιοι εσωτερικοί κανονισμοί, και θα εστιάσουμε στην λεπτομερή ρύθμιση της λειτουργίας της συνέλευσης καθώς προχωρούμε...  Όμως πρέπει να τονισθεί, πως όλοι της OCA ήσαν εκεί ως μετέχοντες και μέλη της συνέλευσης.

Τώρα, είναι επίσης αληθές πως η Εκτελεστική Επιτροπή - που είναι οι πρώτοι ιεράρχες των δικαιοδοσιών των Μητέρων Εκκλησιών, δεν είναι το ανάλογο της SCOBA. Οπότε, επειδή η SCOBA δεν είναι της δικαιοδοσίας μιας Μητέρας Εκκλησίας βάσει του δικού της αυτοπροσδιορισμού αλλά στην πραγματικότητα είναι Μητέρα Εκκλησία, και επειδή τρεις δικαιοδοσίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου (η Ουκρανική Εκκλησία της Αμερικής, η Ρωσική Εκκλησία και η Αλβανική Επισκοπή) και οι τέσσερίς τους ήσαν μέλη της SCOBA, δεν είναι μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής. 

Τζων:  Οπότε, ο Μητροπολίτης Ιωνάς δεν είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής;

π. Μάρκος: Όχι, δεν είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής, επειδή δεν αποτελεί δικαιοδοσία. Βάσει του δικού του αυτοπροσδιορισμού, είναι Μητέρα Εκκλησία.  Ενώ η Εκτελεστική Επιτροπή ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ - και νομίζω πως πρέπει οπωσδήποτε να το ξεκαθαρίσω αυτό στους ακροατές σας.  Η Εκτελεστική Επιτροπή της Συνέλευσης δεν είναι επ' ουδενί κάτι ανάλογο της SCOBA. Η Εκτελεστική Επιτροπή δεν είναι τόσο - για να το πω ωμά - σημαντική.  Αυτό που είναι σημαντικό είναι η ίδια η Συνέλευση.  Η Συνέλευση παίρνει τις αποφάσεις και η Συνέλευση θα διαμορφώσει τις επιτροπές.  Η Εκτελεστική Επιτροπή είναι απλώς ένα μέσο για την δημιουργία συνέχειας ανάμεσα σε συνελεύσεις.  Δεν είναι καθόλου πρακτικό να γίνεται αυτό περισσότερο από μια φορά τον χρόνο.  Ο μόνος τρόπος που μπορώ να δω να το κάνουμε δύο φορές τον χρόνο - από πρακτικής σκοπιάς (και σας μιλώ ως το άτομο που το έκανε, με την ευλογία του Αρχιεπισκόπου Δημητρίου), αφού ήμουν ο αρμόδιος των λογιστικών της συνέλευσης....

Τζων:  ...και επιβιώσατε!...

π. Μάρκος:  ...ε, ναι, ευτυχώς (γέλια)... ήταν με την χάρη του Θεού και την βοήθεια πάρα πολλών καλών ανθρώπων παρασκηνιακά.  Και θέλω να κάνω και μια επισήμανση εδώ. Πολλοί άνθρωποι έχουν πει ότι η Ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή είχε πληρώσει για την Συνέλευση.  Αυτό δεν αληθεύει.  Η Συνέλευση χρηματοδοτήθηκε από δύο κύριες πηγές: ένα μέρος ήταν πανορθόδοξο χρήμα που είχε συγκεντρωθεί στο εξωτερικό, από το γραφείο μου, οπότε η συμμετοχή ήταν πανορθόδοξη, και ένα μέρος από αυτό - το μεγαλύτερο μέρος - ναι, προήλθε από δωρεά. Όχι από τον γενικό λειτουργικό προϋπολογισμό της GOA, αλλά από μια δωρεά της "Leadership 100 Endowment" της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής στο γραφείο μου, η οποία δωρεά δεν έχει ξοδευτεί.  Έτσι, την τελευταία στιγμή, βρεθήκαμε με ένα ωραίο ποσό χρημάτων που δεν είχε ορισθεί πού θα διατεθεί, αλλά μπορούσε να αξιοποιηθεί. Έτσι, μπορούσαμε σαν αποτέλεσμα αυτού να χρηματοδοτήσουμε.

Τζων: OK, και σας ευχαριστώ για την υπομονή σας που σας πίεσα λιγάκι πάνω στο ζήτημα της OCA, επειδή όπως μπορείτε να φαντασθείτε, είναι ένα σημείο που απασχολεί και ανησυχεί πολλούς ανθρώπους.

π. Μάρκος: Θα ήθελα να τονίσω κάτι - αν μου επιτρέπετε - επειδή είχα μεγάλη εκτίμηση για τις δημόσιες δηλώσεις του Μητροπολίτη Ιωνά, που ήσαν πολυάριθμες, πάνω σε αυτό που εκείνος χαρακτήρισε ως (ας μου επιτραπεί να το παραφράσω) η "κανονική".....

Τζων:  Φύση;

π. Μάρκος: ...φύση και σκοπός της OCA.  Και πιστεύω πως μίλησε και εύγλωττα και εκφραστικά.  Είναι ξεκάθαρο σε όλους, πως δεν πρόκειται να αποσπασθούν από την Μητέρα Εκκλησία τους όλες οι άλλες δικαιοδοσίες, και να προσαρτηθούν στην OCA - για να το πούμε εντελώς ωμά. Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί.  Ειλικρινά, αυτό δεν επρόκειτο ποτέ να γίνει, και ούτε βεβαίως πρόκειται να γίνει.  Αλλά, αν είναι να είμαστε πολύ ευθείς σχετικά με την συνέλευση των 55 επισκόπων εκεί, οι 28 ήσαν του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Περισσότεροι από τους μισούς επισκόπους μέσα στον χώρο ήσαν του Οικουμενικού Πατριαρχείου.  Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι κατά πολύ η μεγαλύτερη παρουσία δικαιοδοσίας στην Βόρειο Αμερική - σε ό,τι αφορά τον αριθμό επισκόπων, πιστών και κοινοτήτων.  Διότι, ακόμα και αν κάποιος άλλος έχει "περισσότερες ενορίες" ή περισσότερες ιεραποστολές από εμάς, αν κοιτάξετε το μέγεθος των ενοριών και τους αριθμούς των πιστών, είναι ένα εντελώς διαφορετικό παιχνίδι.

Ωστόσο, είμαστε όλοι μας εκεί ως εν Χριστώ αδελφοί.  Όλοι μας εργαζόμαστε προς τον ίδιο σκοπό, και πιστεύω πως η συμμετοχή της OCA πρέπει να επαινεθεί - και ξέρω πως για ορισμένους ανθρώπους ίσως να είναι απογοητευτικό, με την έννοια πως δεν έχουν ίσως δει να επιτυγχάνεται το όραμα μιας μόνο αυτοκέφαλης Εκκλησίας μέσω του παραδείγματος που ορίσθηκε από τον Τόμο του 1970, και κατανοώ αυτήν την απογοήτευσή τους.  Όλοι μας έχουμε απογοητεύσεις στη ζωή, για πολλά πράγματα,  Αλλά η πραγματικότητα είναι πως η OCA - και ο Μητροπολίτης Ιωνάς ειδικά - έχουν επιλέξει να συμμετάσχουν και να ενωθούν με τους εν Χριστώ αδελφούς τους και να είναι μία Εκκλησία, και νομίζω πως αυτό είναι που πρέπει να τονιστεί, να επαινεθεί, και να τύχει προσευχών, διότι και εγώ ο ίδιος διαπίστωσα την ύπαρξη πολλού σεβασμού μέσα στη αίθουσα.

Στην αρχή, ίσως να υπήρχαν κάποιες στιγμές που να αναρωτιόσουν ποιός θα μιλούσε πρώτος, και όταν κάποιος πατούσε τον διακόπτη του μικροφώνου του και ανακοίνωνε το όνομά του και έλεγε "έχω κάτι να πω", ίσως κάποια βλέμματα να τους κοίταζαν με απορία, σκεπτόμενοι "άραγε, τι έχει να πει αυτός;" .  Υπήρξαν κάποιες τέτοιες στιγμές.  Θα ήμουν ανειλικρινής αν έλεγα πως δεν υπήρξαν. Όμως οφείλω να πω πως όλοι επέδειξαν σεβασμό, αδελφικότητα, και μέχρι να φτάσει στο τέλος την η συνέλευση, υπήρχε μια γνήσια αίσθηση πως όλοι είμαστε εδώ για τον ίδιο σκοπό.  Και ίσως να μην γνωρίζουμε ο ένας τον άλλον, πάντως καιρός ήταν να το επιδιώξουμε.

Τζων:  Και πρέπει κάπου να γίνει η αρχή, έτσι;

π. Μάρκος: Πρέπει κάπου να γίνει η αρχή, με ουσιώδη τρόπο.  Ορισμένοι θα πουν ότι η αρχή έγινε στο Ligonier και μετά διακόπηκε. Ε, ο καθένας μπορεί να πει αυτό που θέλει να πει.  Η πραγματικότητα είναι πως αυτή είναι η διαδικασία που αγκαλιάσθηκε και υιοθετήθηκε και ανατράφηκε από τις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες.  Δεν είναι μια περίπτωση εθελοντισμού. Όλοι οι επίσκοποι γνωρίζουν πως πρέπει να είναι εκεί, και νομίζω πως η ίδια η παρουσία το αποδεικνύει αυτό - δηλαδή, πως είχαμε την πληρέστερη δυνατόν παρουσία. Όσο για για τα περιστατικά υγείας (και για τις περιπτώσεις επισκόπων που διατηρήθηκαν στους καταλόγους των εν ενεργεία επισκόπων παρ' ότι είναι πολύ άρρωστοι), το ότι είχαν συμπεριληφθεί και μόνο, ήταν προφανώς μια ένδειξη τιμής που τους αποδόθηκε.  Ωστόσο, επειδή συνεχίζουν να είναι εγγεγραμμένοι ως εν ενεργεία, πρέπει τεχνικά να προσκληθούν, παρ' ότι ίσως δεν έλθουν ποτέ. Η αλήθεια είναι πως σχεδόν όλοι οι επίσκοποι ήλθαν, με την εξαίρεση δύο ή τριών.  Και αυτό είναι καταπληκτικό.

Τζων: Ναι, όντως είναι.

π. Μάρκος: Όταν το συγκρίνω με το Ligonier, ήταν 29 επίσκοποι στο Ligonier. 29.  Εμείς είχαμε 55.

Τζων: Λοιπόν, πάτερ Μάρκε, ποιό είναι το "τελικό παιχνίδι";  Όταν κανείς σκεφτεί.... και σίγουρα θα πρέπει να υπάρξουν περισσότερες συναντήσεις των Επισκοπικών Συνελεύσεων, και είναι τόσα τα ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν και να μελετηθούν σε 5, 10, 25 χρόνια από σήμερα.... ποιό θα είναι το "τελικό παιχνίδι" για αυτό;

π. Μάρκος:  Το τελικό παιχνίδι είναι πολύ σαφές.  Είναι η Μεγάλη και Αγία Σύνοδος.  Πρέπει να συγκληθεί η Μεγάλη και Αγία Σύνοδος.  Και όταν συγκληθεί, η συνέλευση θα λάβει τέλος, και οι επίσκοποι θα παρευρεθούν στην Μεγάλη και Αγία Σύνοδο και να παρουσιάσουν στην Μεγάλη και Αγία Σύνοδο το σχέδιό τους για κάθε περιφέρεια, για το πώς θα κανονισθεί η περιφερειακή Εκκλησία.

Τζων:  Και από αυτό, θα ορισθεί Σύνοδος;

π. Μάρκος: Ναι. Μάλλον δεν θα πρέπει να πως τι είναι αυτό που θα ορισθεί.  Αυτό που θα ορισθεί ευελπιστώ να είναι η σύσταση των επισκόπων:  θα είναι μια αυτόνομη Εκκλησία, μια ημι-αυτόνομη; Θα προτείνουν μια αυτοκέφαλη Εκκλησία; Ξέρετε, υπάρχουν άνθρωποι που νομίζουν ότι υπάρχει μόνο μια απάντηση στο ερώτημα. Οι πιθανές απαντήσεις είναι πολυάριθμες, και οι ίδιοι οι επίσκοποι είπαν  (και νομίζω πως ειδικά οι λαϊκοί ακροατές σας πρέπει να το ακούσουν αυτό) πως θα χρειαστεί και η εμπλοκή λαϊκών... και ειδικών.  Θα χρειασθεί να αποταθούμε σε ολόκληρη την κοινότητα.  Εγώ έχω ήδη καλέσει την Ορθόδοξη Θεολογική Εταιρεία της Αμερικής, εδώ και μήνες.  Όταν δέχθηκα να μιλήσω στην τελευταία τους συνάντηση, τους είχα πει "παρακαλώ, στείλτε μου ένα κατάλογο με τις ειδικότητες και τους ειδικούς σας".

Θα χρειασθούμε ολόκληρο το σώμα της Εκκλησίας να βάλει τα δυνατά του για να γίνει αυτό. Θέλω να πω, πως ο καιρός της χάραξης στρατηγικών από την πολυθρόνα και από τους bloggers που έχουν γνώμες για το πώς πρέπει να λειτουργεί η Εκκλησία έχει τελειώσει, διότι ήρθε ο καιρός να στρωθούμε στη δουλειά.  Δεν μπορούμε πια να το κουβεντιάζουμε....δηλαδή, είναι σαν τους Μαθητές που κάθονταν στο 4ο κεφάλαιο του Κατά Ιωάννη Ευαγγελίου, και που ανησυχούσαν για το ποιός θα φέρει φαγητό στον Δάσκαλο, και λέει "κοιτάχτε βρε παιδιά, τα χωράφια είναι έτοιμα για συγκομιδή"... Θέλω να πω, τώρα είναι η στιγμή να γίνει η δουλειά, και το ερώτημα θα είναι πλέον: Θα υπάρξει άραγε πραγματική προθυμία ανάμεσα στους πιστούς και στον κλήρο να ανασκουμπωθούν; Και θα σας πω - ως άτομο που είχε το προνόμιο (και το θεώρησα μοναδικό προνόμιο, να είμαι μέσα στον ίδιο χώρο με τους επισκόπους) - πως όλοι τους είναι σαφώς πρόθυμοι να ανασκουμπωθούν.  Και αυτό ίσως ξαφνιάσει ορισμένους από τους ακροατές σας, αλλά είναι η αλήθεια. Έχετε την μαρτυρία την δική μου.

Τζων: Αλλά ενόσω συμβαίνουν όλα αυτά πάτερ Μάρκε, και η δουλειά έχει ξεκινήσει, όταν αναφέρεστε στους παρασκηνιακούς βοηθούς της πολυθρόνας, τους bloggers, κλπ., δεν νομίζετε πως και αυτοί είναι αναγκαίοι;  Δεν χρειαζόμαστε το σκούντημα, την ανάκριση, δηλαδή τα ζητήματα εκείνα που συζητούνται φανερά από όλους τους Ορθοδόξους;

π. Μάρκος: Δεν έχω κανένα πρόβλημα με την ανοιχτή συζήτηση. Πρόβλημα έχω, με εκείνους που αυτο-ανακηρύσσονται σαν μια δική τους τέταρτη εξουσία, να είναι η κριτική της σύνολης Ορθοδοξίας και να είναι η κριτική των Πατριαρχείων του "Παλαιού Κόσμου", και έχω πρόβλημα με τους ανθρώπους που λένε "μα κανείς δεν τα καταλαβαίνει αυτά" - καταλάβατε, αυτή την αίσθηση διαίρεσης που μερικές φορές αντιλαμβάνομαι - όχι πάντοτε, αλλά από καιρού εις καιρόν... πως οι άνθρωποι που ζητούν κάτι, επιβάλλουν γνώμες... νομίζω πως δεν μπορείς να παίρνεις το μοντέλο του πολιτικού κόσμου και να τον επιβάλλεις πάνω στο Σώμα του Χριστού...

Όπως είπα νωρίτερα, δεν είναι ο συνεταιρισμός κάτι το ανάλογο, ούτε ένα πολιτικό μοντέλο.  Δεν στήνουμε μια κυβέρνηση. Δεν είναι μια "λογοκρατία"... είναι το σώμα του Χριστού. Πρέπει να λειτουργήσει με Ορθόδοξο τρόπο, με κανονικό τρόπο.  Και αν διαβάσει κανείς την "Απόφαση" και τους "Κανόνες Λειτουργίας" και ολόκληρη την διαδικασία που μας έχει φέρει ως αυτό το σημείο, όλα είναι απολύτως κανονικά και Ορθόδοξα.  Και για μερικούς ανθρώπους αυτό ίσως να μην είναι ικανοποιητικό, και θέλουν αυτό που θέλουν, όταν το θέλουν.  Και ξέρετε κάτι;  Εγώ φέρνω στο νου πως ανήκουμε σε μια Εκκλησία ηλικίας 2000 ετών.  Οι άνθρωποι λένε:  "μα, άργησε πολύ, να φτάσουμε από το Ligonier στην Νέα Υόρκη" - τρόπος του λέγειν, καταλάβατε. Ε, λοιπόν 16 χρόνια στη ζωή της Εκκλησίας δεν είναι πολύ μεγάλο διάστημα, και δεν μπορούμε να υποθέτουμε "γιατί" συνέβησαν τα πράγματα όπως συνέβησαν...  Δηλαδή, δεν θέλω να ακούγομαι σαν εξυπνάκιας εδώ, αλλά, να ξεχωρίζουμε πότε είναι καιρός για σχολιασμούς και πότε για υπεύθυνη δουλειά.  Και νομίζω πως ο καιρός τώρα είναι για περισσότερη δουλειά. Σχολιασμοί; Φαντάζομαι πως πάντα θα έχουμε ανθρώπους που θα θέλουν να σχολιάζουν το τι κάνει η Εκκλησία, αλλά για μένα..... τράβα έξω, στον αμπελώνα, σήκωσε τα μανίκια σου και πιάσε δουλειά. Και αυτό είναι που χρειάζεται να κάνουμε - όχι να καθόμαστε να σχολιάζουμε την δουλειά που κάνουν οι άλλοι.  Είναι εύκολα να κάνεις κριτική.  Είναι πάντα εύκολο να κάνεις κριτική, ειδικά όταν δεν έχεις κάποια ευθύνη σε τελική ανάλυση... οπότε δεν ξέρω τι να πω....

Η αίσθησή μου είναι πως τους επόμενους 6 μήνες, θα δείτε να βγαίνει από την συνέλευση μια αληθινή ώθηση για εμπλοκή, ένα αληθινό αγκάλιασμα, ένα κάλεσμα προς τους πιστούς της Αμερικής, που να λέει "χρειαζόμαστε ειδικότητες".  Ένα πράγμα για το οποίο έχουν ήδη πει πως υπάρχει απελπιστική ανάγκη, είναι η εξειδίκευση - προφανώς - για μια Νομική Επιτροπή, νομική συμβουλή, επειδή υπάρχουν νομικά ζητήματα σε όλα αυτά τα πράγματα. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα - από την Ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αμερικής και μόνο - νομίζω πως ο προϋπολογισμός της Αρχιεπισκοπής της Αμερικής είναι περίπου στα 20 εκατομμύρια δολάρια.  Νομίζω.  Πρόκειται για τον λειτουργικό προϋπολογισμό της αρχιεπισκοπής και για τις μητροπόλεις της επικράτειας, τους επισκόπους και τις αρχιγραμματείες και όλα τα άλλα - τις διακονίες νεότητος, την διαδικτυακή διακονία - τα χρειαζόμαστε όλα αυτά μαζί.  Το γραφείο μου, και όλοι...  Αν όμως βάλετε κάτω τους προϋπολογισμούς των ενοριών, μιλάμε πλέον για το ένα τέταρτο του δισεκατομμυρίου δολαρίων.  Προφανώς μιλάμε για τεράστια ποσά. Υπάρχουν λοιπόν θέματα ευθυνών και διαφάνειας. Υπάρχουν θέματα, για το πώς λειτουργούν 501 μη-κερδοσκοπικά ευαγή ιδρύματα (όπως είναι οι ενορίες ευαγή ιδρύματα) και πώς ελέγχονται.

Υπάρχουν τόσα τεράστια ζητήματα, και έχω ξανα-χρησιμοποιήσει αυτή την εικόνα στο παρελθόν στον κόσμο:  Έχουμε υπάρξει ως αποθεματικά σιλό, επί γενεές τώρα. Κάθε δικαιοδοσία έχει κάνει αυτό που νόμιζε, με τον δικό της τρόπο. Έχουμε διαφορετικές συντάξεις, διαφορετικές χρηματοδοτήσεις, διαφορετικές δωρεές. Σε κάποιο επίπεδο, "ζήτω η διαφορά", όμως ταυτόχρονα, αν πρόκειται να κάνουμε όλα αυτά να λειτουργήσουν σαν μια ενιαία διοίκηση, ή εν χορώ, καθώς προχωρούμε για μια και μόνο, ενιαία διοίκηση, όλα αυτά τα πράγματα απαιτούν εκτενέστατες μελέτες και προετοιμασίες - από νομικής πλευράς και μόνο... Πού θα το ενσωματώσεις; Δεν είναι αδύνατο. Μιλούσα με τον επικεφαλής νομικό σύμβουλο της Κόκα-Κόλα τον οποίο είχα γνωρίσει στα ταξίδια μου, και εκείνος μου είπε "μην στενοχωριέσαι πάτερ, έχουμε ένα εκατομμύριο υπαλλήλους σε 200 χώρες. Μπορεί να γίνει κάτι."  Και εγώ του είπα ευχαριστώ - έχω και την κάρτα του. Είπε πως θα με βοηθούσε, αν θα χρειαζόμασταν βοήθεια.

Τζων:  Καλό θα ήταν λοιπόν, να την έχετε πρόχειρη την κάρτα του.

π. Μάρκος:  Όντως την έχω. Αλλά έχουμε παράλληλα και τα δικά μας θέματα, με το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τους:  Υπάρχουν ζητήματα όπως η συνεχιζόμενη παρουσία Μητέρων Εκκλησιών μέσα στις Η.Π.Α.  Θα υπάρχουν Μετόχια, θα υπάρχουν εκπροσωπείες; Πώς θα λειτουργήσουν όλα αυτά;  Δεν είναι τόσο εύκολο, όσο ακούγεται, αλλά ούτε είναι και απελπιστικά δύσκολο. Τα πάντα είναι δυνατά, σε εκείνους που πιστεύουν, έτσι, και εγώ πιστεύω πως όλα μπορούν να γίνουν.  Νομίζω πως πρέπει να γίνουν, με υπευθυνότητα.  Γι' αυτό έκανα την παρατήρηση νωρίτερα για τους σχολιαστές της πολυθρόνας: είναι εύκολο, απ' έξω να κοιτάς μέσα και να λες "μα, γιατί δεν κάνεις απλώς αυτό", ή "γιατί δεν κάνεις εκείνο";

Τζων: Ένα πράγμα που ίσως βοηθούσε - και είμαι σίγουρος πως σχεδιάζετε να κάνετε κάτι τέτοιο για να είστε όσο γίνεται πιο διαφανείς: Πού μπορούν να απευθύνονται οι άνθρωποι, για να είναι σίγουροι πως λαμβάνουν σωστή πληροφόρηση και για να ξέρουν τι χρειάζεται;  Μιλήσατε περί μιας Νομικής Επιτροπής, και είμαι σίγουρος πως θα υπάρξουν πολλές άλλες ομάδες δράσης που θα σας χρειαστούν... Θα υπάρξει κάποια κεντρική τοποθεσία, κάποια ιστοσελίδα;

π. Μάρκος: Ναι, απολύτως. Είμαστε ήδη υπ' ατμόν. Καθώς σχηματίζουμε την Γραμματεία, θα διαμορφώσουμε και την ιστοσελίδα. Εν μέρει έχει καθυστερήσει αυτό αναγκαστικά, επειδή αναμένουμε την ανακατανομή της περιφέρειας.  Θέλω να πω, κατά μια έννοια, αν πρόκειται να στήσουμε μια ιστοσελίδα, θέλουμε να την στήσουμε για την Αμερικανική πραγματικότητα, όμως δεν έχουμε την εξουσία να διαιρεθούμε μόνοι μας.  Έχουμε μόνο την εξουσία να κάνουμε την πρόταση.  Δεν υπάρχει κάποια σκέψη πως ΔΕΝ θα διαιρεθούμε, εντάξει;  Ήταν ομόφωνο.  Οι επίσκοποι το θέλουν, και αυτό είναι σίγουρα κάτι που θα αναγνωρισθεί από τις Μητέρες Εκκλησίες, και είμαι σίγουρος πως θα πετύχουμε τις κατανομές που θέλουμε.  Ωστόσο, αυτό πρέπει να τεθεί σε τροχιά˙ εμείς θα κάνουμε όλες τις προετοιμασίες ώστε να είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε - στο ότι θα υπάρξει ένα κεντρικό (κατά κάποιον τρόπο) κατάστημα για πληροφορίες και για ανάδραση, και για τον κόσμο που προσφέρεται εθελοντικά, και για τον κόσμο που θα θελήσει να παρουσιαστεί και να πει "έχω μια ιδέα".

Εγώ δεν έχω κανένα πρόβλημα - ούτε νομίζω κανείς από τους ιεράρχες (εγώ δεν είμαι ιεράρχης) - αλλά ανάμεσα στους ιεράρχες, διαπίστωσα πως η ανάδραση θα τους είναι ευπρόσδεκτη. Οι ίδιοι οι επίσκοποι είναι υπερφορτωμένοι, για να λέμε την αλήθεια, οπότε θα χρειασθούν κάθε βοήθεια... και δεν αναφέρομαι απλώς σε προσευχές - αναφέρομαι σε ουσιαστική βοήθεια.  Εθελοντές.  Και θα χρειαστεί να το χρηματοδοτήσουμε όλο αυτό - και θα κοστίσει αρκετά χρήματα.  Οι ίδιοι το έχουν επισημάνει - πως σε ό,τι αφορά την ανάγκη χρηματοδότησης αυτού του πράγματος (και ελπίζουμε... εγώ προσωπικά είμαι από αυτούς που πιστεύει σε μια σοβαρή πανορθόδοξη προσπάθεια), πιστεύω πως υπάρχει πολύ χρήμα για την χρηματοδότησή του.  Πιστεύω πως ο κόσμος θα την υποστηρίξει την προσπάθεια, με τον χρόνο τους, με τον θησαυρό τους, και με το ταλέντο τους.  Δεν έχω καμία αμφιβολία - και είναι μια σοβαρή προσπάθεια. Δεν είναι απλώς ένα κάτι που θα ηρεμίσει τον κόσμο, όσο εμείς καθυστερούμε.

Η δική μου αίσθηση ιστορίας - όπως ξέρετε, καθώς είχαμε εμείς την Επισκοπική Συνέλευση στην Νέα Υόρκη, οι ακροατές σας θα έχουν υπ' όψιν τους την αμοιβαία επίσκεψη του Παναγιωτάτου Πατριάρχη Βαρθολομαίου στο Πατριαρχείο της Μόσχας και την αρκετά παρατεταμένη επίσκεψή του.  Και από αυτό, έχουμε κάποια καλά νέα.  Τίποτε υπερβολικά δραματικό, αλλά η ατμόσφαιρα πανορθόδοξης συνεργασίας σε διεθνές επίπεδο (και μιλώ από τα 31 χρόνια εμπειρίας μου στην ιερωσύνη) μοιάζει να είναι σε υψηλό επίπεδο, απ' ότι μπόρεσα να διακρίνω.  Και χωρίς να έχω πληροφορίες εσωτερικές. Απλώς παρακολουθώ τι γίνεται με όλους τους άλλους, από το Ίντερνετ.  Αλλά φαίνεται πως βρίσκονται στα ύψη. Εγώ προσωπικά δεν θα εκπλαγώ αν αρχίζαμε να κινούμαστε προς μια Μεγάλη και Αγία Σύνοδο μέσα σε αυτή την δεκαετία, και αυτό θα έχει τρομερή επίδραση πάνω στην Συνέλευση.  Μπορώ να σας διαβεβαιώσω αυτό.  Κατά τη γνώμη μου, αν ορισθεί ημερομηνία για την Μεγάλη και Αγία Σύνοδο, θα δείτε την συνέλευση να συναντιέται περισσότερο από μια φορά τον χρόνο, επειδή θα υπάρξει μια σχετική επιτάχυνση. Θα πρέπει να τελειώσει τις εργασίες της.

Τζων:  Δηλαδή, υπάρχει πιθανότητα να ορισθεί ημερομηνία;

π. Μάρκος: Εγώ νομίζω πως όλα τα πράγματα είναι δυνατά.  Απλώς λέω πως η σχετική ατμόσφαιρα είναι πολύ καλύτερη από ότι ήταν εδώ και πολύ καιρό - ας το πούμε έτσι.  Και φαίνεται πως αιωρείται ένα πολύ ζεστό και αδελφικό πνεύμα γύρω από τις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες αυτό τον καιρό.  Και αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό συστατικό εν όψει σύγκλησης της Μεγάλης και Αγίας Συνόδου, που πιστεύω θα γίνει από τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.

Τζων:  Οπότε, αυτό που λέτε είναι ας δούμε πρώτα αν θα ορισθεί ημερομηνία, και να εργασθούμε αναδρομικά από εκεί;

π. Μάρκος:  Όχι.  Αυτό που λέω είναι πως η συνέλευση πρέπει να βάλει μπρος τις εργασίες της - πρόσω ολοταχώς στη δουλειά... Είναι πάρα πολλή η δουλειά που πρέπει να γίνει, όμως το λέω αυτό εξ αιτίας της ατμόσφαιρας... δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο, σε ό,τι αφορά την ολοκλήρωση των εργασιών. Πρέπει να βάλουμε τα δυνατά μας.  Επίσης νομίζω πως είναι ένα εντελώς νέο επίπεδο επιχειρηματικότητας, δεδομένου πως οι περισσότεροι επίσκοποι - για να είμαι ειλικρινής μαζί σας - έχουν ήδη αρκετά να κάνουν, μεριμνώντας για την ιδιαίτερη ενορία ή μητρόπολή τους.  Οπότε τώρα, ζητούμε από αυτούς τους επισκόπους να βρεθούν όλοι μαζί, να εργασθούν όλοι μαζί, να σχηματίσουν επιτροπές, να συνεργασθούν με ενδιαφερόμενους και ικανούς λαϊκούς και κληρικούς, και να προωθήσουν την υπόθεση ακόμα πιο πέρα. Εδώ που τα λέμε, είναι μεγάλη η απαίτηση αυτή, αλλά πρέπει να σας πω, ότι είναι έτοιμοι να την αναλάβουν. Κατά την γνώμη μου, θα προχωρήσουμε μπροστά.

Ένα από τα πράγματα που δεν μπόρεσε να κάνει η SCOBA - και το λέω με όλο τον σεβασμό για την SCOBA, επειδή ήταν το πανορθόδοξο όχημά μας επί 50 έτη  - αλλά η SCOBA δεν ήταν ποτέ μια συνέλευση επισκόπων.  Ήταν μια περιορισμένη ομάδα πρωθιερέων, και όχι απαραιτήτως απ' όλους, και υπήρχαν και πληρεξούσιοι. Και λειτουργούσε με αλλιώτικο τρόπο. Ενώ η συνέλευση των επισκόπων είναι - από πολλές απόψεις - ένα πολύ πιο Ορθόδοξο μοντέλο, στο ότι περιλαμβάνει όλους τους επισκόπους. Θα υπάρχει μια πολύ μεγαλύτερη δεξαμενή ταλέντου, και οι ίδιοι θα επιδείξουν ενδιαφέρον, επειδή όποια πραγματικότητα αναδυθεί από την Μεγάλη και Αγία Σύνοδο - σας το λέω - όλοι αυτοί οι επίσκοποι θα αποτελούν μέρος της. Έτσι, αυτή τη στιγμή είναι αυτό που εγώ θα ονόμαζα "μετόχους".  Και πιστεύω πως και οι πιστοί μας και το ιερατείο μας είναι επίσης "μετόχους" - επίσης πιστεύω πως και οι επίσκοποι θα θελήσουν να τους κάνουν να αισθάνονται σαν μετόχους.

Και νομίζω πως έχεις απόλυτο δίκιο Τζων... η διαφάνεια και η υπευθυνότητα είναι δύο από τις σφραγίδες που σου εξασφαλίζουν μετόχους και επιτρέπουν στους ανθρώπους να επενδύουν στην διαδικασία και να επενδύσουν στις ελπίδες τους,  Νομίζω πως σας το είπα από την αρχή - νομίζω πως σας το είπα, ξέρω πως το έχω πει σε πολύ κόσμο:  να ανεβάσετε τις ελπίδες σας και να χαμηλώσετε τις προσδοκίες σας από αυτή τη συνάντηση.  Θα έλεγα πως έτσι ακριβώς είναι η περίπτωση.  Αν όλοι περίμεναν να υπάρξει μια αυτόματη λύση σε όλα τα προβλήματά μας, θα ήταν μια πολύ ανώριμη άποψη για την ιστορική πραγματικότητα της Εκκλησίας.  Είναι εντελώς αδύνατο να λύσουμε ζητήματα, με μια κίνηση μαγικού ραβδιού.  Πιστεύω πως υπάρχει πολύ σοβαρός λόγος να έχουμε πολλές ελπίδες για την έκβαση της συνέλευσης.

Τζων:  Και φυσικά όλοι μας θα παρακολουθούμε και θα περιμένουμε, προσδοκώντας διάφορες ειδήσεις και ενδιαφέροντα που θα προκύπτουν από το γεγονός αυτό.  Και ελπίζω πάτερ πως θα το εκλάβετε αυτό ως μια ανοιχτή πρόσκληση να περάσετε από εδώ ανά πάσα στιγμή και να μας ενημερώσετε, παρ' ότι εργάζεστε "εκτός νυμφώνος".  Είμαι σίγουρος πως θα συνεχίσετε να είστε στενά συνδεδεμένος, και θα χαρούμε πολύ, να κρατούμε ενήμερους τους ακροατές μας για το τι συμβαίνει και για το πώς να βοηθούν και πώς να προσεύχονται.

π. Μάρκος:  Να μου επιτρέψεις εμένα Τζων να σε ευχαριστήσω, διότι πιστεύω πως προσφέρεις μια μεγάλη υπηρεσία στην Εκκλησία.  Ο ραδιοσταθμός Ancient Faith Radio παρέχει μεγάλη υπηρεσία με το να αναμεταδίδει αυτές τις πληροφορίες, και ζητώ μόνο από εσένα και τους ακροατές σου να είναι λιγάκι υπομονετικοί, να μας επιτρέψουν να κάνουμε την αρχή, να μας δώσουν 90 ημέρες να τακτοποιηθούμε, επειδή όλοι μας... δεν τρέχουμε πέρα-δώθε βέβαια, αλλά οργανωνόμαστε με πολύ συστηματικό τρόπο.  Και πιστεύω πως καθώς προχωρούν τα πράγματα, θα υπάρξει πολύς χρόνος για συλλογή πληροφοριών, και είναι πάντα χαρά μου να μιλώ με σένα και τους πιστούς σου.

Τζων: Είστε πολύ ευγενικός, και ίσως να ανέφερνα - ως συνέχεια της σημερινής συνέντευξης - πως θα έχουμε μια συνέντευξη με τον Σεβασμιώτατο Επίσκοπο Βασίλειο (τον Γραμματέα που μόλις εξέλεξε η Επισκοπική Συνέλευση) και ο οποίος θα συνομιλήσει με τον ανταποκριτή μας, Ματθαίο Ναμέε, για το τι να περιμένουμε από το γραφείο του στις ερχόμενες ημέρες. Οπότε, θα το περιμένουμε με χαρά, και θα το προωθήσουμε και αυτό στον ραδιοσταθμό του Ancient Faith Radio.

Πάτερ Μάρκε, σας ευχαριστούμε και πάλι για τον χρόνο σας.

π. Μάρκος:  Εγώ σας ευχαριστώ. Ο Θεός να σας ευλογεί.

********************************************

Κατάλογος των συμμετεχόντων Επισκόπων:

Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος της Αμερικής, Προεδρεύων  (Ελληνορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Αμερικής)
Μητροπολίτης Φίλιππος Πάσης Βορείου Αμερικής, Αντιπρόεδρος (Αντιοχειανή Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Βορείου Αμερικής)
Αρχιεπίσκοπος Ιουστινιανός του Naro-Fominsk, Διαχειριστής των Πατριαρχικών ενοριών στις ΗΠΑ, Αντιπρόεδρος (Πατριαρχείο Μόσχας)
Eπίσκοπος Βασίλειος της Wichita και Μέσης Αμερικής, Γραμματέας (Αντιοχειανή Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Βορείου Αμερικής)
Αρχιεπίσκοπος Αντώνιος της Ιεραπόλεως, Ταμίας (Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία των ΗΠΑ - Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Μητροπολίτης Ιάκωβος του Σικάγο (Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αμερικής)
Μητροπολίτης Κωνσταντίνος Ειρηνουπόλεως (Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία των ΗΠΑ - Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Μητροπολίτης Αθηναγόρας του Μεξικό (Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Μητροπολίτης Μεθόδιος της Βοστώνης (Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αμερικής)
Μητροπολίτης Ησαΐας του Denver (Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αμερικής)
Μητροπολίτης Νικόλαος Αμισσού (Καρπαθο-Ρωσική Επισκοπή - Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Μητροπολίτης Αλέξιος της Ατλάντα (Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή of Αμερική)
Μητροπολίτης Νικήτας Δαρδανελίων (Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Μητροπολίτης Νικόλαος του Detroit (Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αμερικής)
Μητροπολίτης Γεράσιμος του San Francisco (Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αμερικής)
Μητροπολίτης Ευάγγελος της New Jersey (Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αμερικής)
Μητροπολίτης Παΐσιος των Τυάνων (Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Αρχιεπίσκοπος Γιούρι του Τορόντο ( Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Καναδά - Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Eπίσκοπος Χριστοφόρος της Andides (Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Eπίσκοπος Βικέντιος Απάμειας (Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Eπίσκοπος Σάββας Τρωάδος (Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αμερικής)
Eπίσκοπος Αντώνιος Φασιανής (Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αμερικής)
Eπίσκοπος Ηλίας Φιλομελίων (Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Eπίσκοπος Ιλαρίων του Edmonton ( Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Καναδά - Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Eπίσκοπος Ανδρέας Κράτειας ( Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Καναδά - Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Eπίσκοπος Δημήτριος Μωκισού (Ελληνική Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Αμερικής)
Eπίσκοπος Δανιήλ Παμφίλου (Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία των ΗΠΑ - Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Eπίσκοπος Αντώνιος του Miami και Ν-Ε Αμερικής (Αντιοχειανή Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Βορείου Αμερικής )
Eπίσκοπος Ιωσήφ του Los Angeles και της Δυτικής Αμερικής (Αντιοχειανή Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Βορείου Αμερικής)
Eπίσκοπος Θωμάς του Charleston, Oakland και Μεσο-Ατλαντικού (Αντιοχειανή Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Βορείου Αμερικής)
Eπίσκοπος Μάρκος του Toledo και της Μεσο-Δυτικής Αμερικής (Αντιοχειανή Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Βορείου Αμερικής)
Eπίσκοπος Αλέξανδρος της Ottawa, Ανατολικού Καναδά και Άνω Νέα Υόρκη (Αντιοχειανή Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή της Βορείου Αμερικής)
Eπίσκοπος Ιώβ της Kashira, Διαχειριστής των Πατριαρχικών Ενοριών της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Καναδά (Πατριαρχείο Μόσχας)
Μητροπολίτης Ιλαρίων Ανατολικής Αμερικής και Νέας Υόρκης, Πρώτος Ιεράρχης (Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία Εκτός Ρωσίας ROCOR)
Eπίσκοπος Γαβριήλ του Montreal και Canada (Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία Εκτός Ρωσίας ROCOR)
Eπίσκοπος Πέτρος του Cleveland (Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία Εκτός Ρωσίας ROCOR)
Eπίσκοπος Θεοδόσιος του Seattle (Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία Εκτός Ρωσίας ROCOR)
Eπίσκοπος Γεώργιος του Mayfield (Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία Εκτός Ρωσίας ROCOR)
Eπίσκοπος Ιερώνυμος του Manhattan (Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία Εκτός Ρωσίας ROCOR)
Μητροπολίτης Χριστοφόρος της Μεσο-Δυτικής Αμερικής (Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία)
Eπίσκοπος Μάξιμος της Δυτικής Αμερικής (Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία)
Αρχιεπίσκοπος Νικόλαος Βορείου Αμερικής (Ρουμάνικη Ορθόδοξη Εκκλησία)
Eπίσκοπος Ιωάννης Κασσιανός της Vicina (Ρουμάνικη Ορθόδοξη Εκκλησία)
Μητροπολίτης Ιωσήφ της Αμερικής, Καναδά και Αυστραλίας (Βουλγάρικη Ορθόδοξη Εκκλησία)
Μητροπολίτης Ιωνάς Πάσης Αμερικής και Καναδά (Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική)
Αρχιεπίσκοπος Ναθανιήλ του Detroit και της Ρουμανικής Επισκοπής (Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική)
Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ της Ottawa και του Καναδά (Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική)
Eπίσκοπος Νίκων της Βοστώνης, New England και της Αλβανικής Αρχιεπισκοπής (Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική)
Eπίσκοπος Τύχων της Philadelphia και Ανατολικής Pennsylvania (Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική)
Eπίσκοπος Βενιαμίν του San Francisco και της Δυτικής Αμερικής (Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική)
Eπίσκοπος Αλέξιος του Mexico City και της Εξαρχίας του Μεξικό (Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική)
Eπίσκοπος Μελχισεδέκ του Pittsburgh και Δυτικής Pennsylvania (Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική)
Eπίσκοπος Μιχαήλ της Νέας Υόρκης και της New Jersey (Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική)
Eπίσκοπος Ειρηναίος του Dearborn Heights (Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική)
Eπίσκοπος Ειρηναίος του Québec City (Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αμερική)

************************