Εξοχώτατε κ. Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας,

Εξοχώτατε κ. Πρωθυπουργέ,

Εξοχωτάτη κ. Πρόεδρε της Βουλής των Ελλήνων,

Μακαριώτατε Αρχιεπίσκοπε Αθηνών και πάσης Ελλάδος,

Σεβασμία χορεία των Ιεραρχών,

Εντιμότατοι Άρχοντες της Ελληνικής πολιτείας,

 

Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί,

Η αναζήτηση οδηγεί στην ανακάλυψη. Η μαθητεία στη γνώση. Και η προσωπική συνάντηση στη σχέση και την εν αγάπη κοινωνία μας με τον άλλον.

Αυτό που η πανανθρώπινη εμπειρία μας διδάσκει, επιβεβαιώνεται και στο πρόσωπο του Φιλίππου, του μετέπειτα Αποστόλου και μαθητή του Κυρίου, όπως μας αφηγείται ο ευαγγελιστής Ιωάννης στη σημερινή ευαγγελική περικοπή.

Ο Φίλιππος αναζητούσε τον Θεό. Ανέμενε κι εκείνος, όπως όλοι οι ομοεθνείς του, την έλευση του Μεσσία. Μελετούσε τη Μωσαϊκή Πεντάτευχο. Ερευνούσε τους Προφήτες. Και σήμερα, στα μέρη της Γαλιλαίας, αξιώνεται να συναντήσει και να γνωρίσει προσωπικά τον Κύριο Ιησού.

Αυτή τη μεγάλη ανακάλυψη που συγκλόνισε την ύπαρξή του και τη γέμισε από χαρά, σπεύδει να γνωστοποιήσει στον φίλο του Ναθαναήλ: «ον έγραψε Μωϋσής εν τω νόμω και οι προφήται, ευρήκαμεν Ιησούν ... τον από Ναζαρέτ». Ο Ναθαναήλ αμφιβάλλει και δυσπιστεί. Και ο Φίλιππος τον προσκαλεί να βεβαιωθεί γι' αυτό ιδίοις όμμασι. Να πειστεί ακολουθώντας την ασφαλή οδό της εμπειρίας˙ «Έρχου και ίδε».

 

***

Κυριακή Ορθοδοξίας η σημερινή Κυριακή. Ημέρα θριάμβου της ορθόδοξης πίστης, της αλήθειας δηλαδή για τον Θεό, τον κόσμο, τον άνθρωπο και το νόημα της ζωής.

Σε ρόλο αντίστοιχο μ εκείνον του αποστόλου Φιλίππου, η Ορθόδοξη Εκκλησία ομολογεί και διακηρύσσει με στεντόρεια φωνή την πίστη, τη βεβαιότητα και την ελπίδα της: «... Ούτω φρονούμεν, ούτω λαλούμεν, ούτω κηρύσσομεν Χριστόν τον αληθινόν Θεόν ημών... Αύτη η πίστις των αποστόλων, αύτη η πίστις των πατέρων, αύτη η πίστις των ορθοδόξων, αύτη η πίστις την οικουμένην εστήριξε».

Τη διακήρυξή της αυτή τη συνοδεύει και με μια πρόσκληση· μια πρόσκληση που απευθύνει σ' αυτούς που αμφιβάλλουν για την αλήθεια που εξαγγέλλει και την ελπίδα που κομίζει σ ολόκληρη την οικουμένη: «Έρχου και ίδε».

Αποδέκτες αυτής της προσκλήσεως είμαστε κι εμείς, αγαπητοί αδελφοί. Και καλούμεθα όλοι μας, οι ποιμένες της Εκκλησίας, οι Άρχοντες της ορθοδόξου χώρας μας και ο πιστός λαός του Θεού, που συμμετέχουμε στον πανορθόδοξο εορτασμό της σημερινής μεγάλης ημέρας, ν̉ ακολουθήσουμε την οδό της αναζητήσεως και της μαθητείας στο αληθινό νόημα της Ορθοδοξίας.

 

***

Ι. Κατ' αρχήν είναι πολύ βασικό να προσδιορίσουμε τι είναι στην ουσία της αυτό που ονομάζουμε Ορθοδοξία. Ορθοδοξία δεν είναι σύστημα. Δεν είναι ιδεολογικό η φιλοσοφικό ρεύμα. Δεν είναι πολιτιστική κληρονομιά μουσειακής σημασίας. Δεν είναι λαϊκή παράδοση και τέχνη. Δεν είναι συνιστώσα που εξασφαλίζει τη διαχρονική και οικουμενική ενότητα του ελληνισμού. Δεν είναι εμπορεύσιμο προϊόν που δικαιούμαστε να διαφημίζουμε και να εξάγουμε προς τα έξω.

Ορθοδοξία είναι η Εκκλησία. Η Εκκλησία του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού. Η «Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία» προς την οποία διαδηλώνουμε πίστη και αφοσίωση με την ομολογία του Συμβόλου της πίστεως.

Και η Εκκλησία, η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι το σώμα του Χριστού. Ο λαός του Θεού. Οι βαπτισμένοι στο όνομα της Αγίας Τριάδος. Οι ποιμένες της Εκκλησίας χωρίς τους οποίους «Εκκλησία ου καλείται» κατά τον θεοφόρο Ιγνάτιο Αντιοχείας (Τραλλ.3). Και οι πιστοί, οι λαϊκοί αδελφοί μας, χάριν και των οποίων οι ποιμένες υπάρχουμε και τη σωτηρία των οποίων κατά χάριν Θεού διακονούμε.

Έξω από την Εκκλησία δεν υπάρχει Ορθοδοξία. Μακριά από τη ζωή του Εκκλησιαστικού σώματος αυτό που οι πολλοί ονομάζουν Ορθοδοξία αποκόπτεται από τις ρίζες της, χάνει την ταυτότητά της, γίνεται ένα απλό ιδεολόγημα.

 

ΙΙ. Ορθοδοξία – μια δεύτερη διάστασή της – είναι, όπως και η πρωταρχική σημασία του όρου σημαίνει, η ορθή δόξα· η ορθή αντίληψη, η ορθή πίστη για τον Θεό, τον άνθρωπο και τον κόσμο.

Ως Χριστιανοί και δη και ορθόδοξοι πιστεύουμε, όπως γράφει ο απόστολος Παύλος, ότι «δια της Εκκλησίας» έγινε γνωστή όχι μόνο σ' εμάς τους ανθρώπους αλλά και στον επουράνιο κόσμο «η πολυποίκιλος σοφία του Θεού» (Εφ. 3,10).

Εκκλησία ίδρυσε ο Κύριος Ιησούς. Στην Εκκλησία δια των αγίων Αποστόλων Του παρέδωσε το Ευαγγέλιο της σωτηρίας. Μέσα στην Εκκλησία καταγράφηκε το αποστολικό κήρυγμα. Η Εκκλησία συγκρότησε το σώμα, τον κανόνα της Καινής Διαθήκης. Και η Εκκλησία διαφυλάσσει και ερμηνεύει αυθεντικά τον ζωντανό λόγο του Θεού.

Με αυτή την έννοια κατανοούμε τον ορισμό του Παύλου για την Εκκλησία ότι είναι «στύλος και εδραίωμα της αληθείας» (Α' Τιμ. 3,15).

Οι πολλοί αγώνες που διαμέσου των αιώνων διεξήγαγε η Εκκλησία στα πρόσωπα θεοφόρων ποιμένων και διδασκάλων της· οι σύνοδοι που συνεκρότησε και η ανυποχώρητη εμμονή που επέδειξε, πέρα από ανθρώπινες αδυναμίες και ακρότητες - αναπόφευκτες για τα ατελή ανθρώπινα μέτρα -, σ' ένα και μόνο αποσκοπούσαν: στη διαφύλαξη της αποκεκαλυμμένης αλήθειας. Της αλήθειας που ελευθερώνει και άρα σώζει (Ιω. 8,32). Της αλήθειας που συγκροτεί τη «μία πίστη» (Εφ. 4,5), την «άπαξ παραδοθείσαν τοις αγίοις» (Ιούδα 3)˙ μια πίστη που αποτελεί το θεμέλιο της εν Χριστώ ζωής και επομένως και αυτού που στη βιβλική γλώσσα ονομάζουμε σωτηρία του ανθρώπου.

 

ΙΙΙ. Το τελευταίο τούτο καθορίζει και μιαν άλλη, τρίτη διάσταση της Ορθοδοξίας, που είναι η ζώσα σχέση και η γνήσια εν Χριστώ εμπειρία.

Η ορθή πίστη της Εκκλησίας συνυπάρχει και συνυφαίνεται και με τη γνήσια εν Χριστώ ζωή. Δόγμα, δηλαδή η αλήθεια του Ευαγγελίου που κήρυξαν οι Απόστολοι και οριοθέτησαν Οικουμενικές Σύνοδοι και θεοφόροι διδάσκαλοι της Εκ- κλησίας, και ήθος είναι αξεχώριστα ενωμένα. Η ορθόδοξη πίστη είναι θεμελιώδης προϋπόθεση ζωής και σωτηρίας. Και η κατά Χριστόν ζωή είναι η μετουσίωση της πίστεως σε βίωμα και εμπειρία.

Η εν Χριστώ ζωή πραγματώνεται μέσα στην Εκκλησία, που είναι κοινωνία αγάπης. Κοινωνία αδελφών. Κοινωνία προσώπων. Η οικογένεια των τέκνων του Θεού, συνηγμένων «επί το αυτό» (Πραξ.2,1) και συγκροτούντων το ένα εκκλησιαστικό σώμα.

Μόνο μέσα στην Εκκλησία, την κιβωτό της σωτηρίας και το εργαστήρι της αγιότητος, γίνεται μεθεκτή η ζωή του Χριστού. Ο άνθρωπος, που με το Βάπτισμα εντάχθηκε στο εκκλησιαστικό σώμα, γίνεται κοινωνός της άκτιστης χάριτος δια των αγίων μυστηρίων. Πραγματώνεται αυτό που ονομάζουμε αναγέννηση και θέωση του ανθρώπου.

Και το έργο τούτο συντελείται όχι ως ατομικό επίτευγμα αλλά ως κοινό άθλημα αγωνιζομένων αδελφών. Αδελφών που τους ενώνει η αγάπη του Χριστού. Αδελφών, κατά την ωραία διατύπωση του βιβλίου των Πράξεων, «προσκαρτερούντων τη διδαχή, ... και τη κοινωνία και τη κλάσει του άρτου και ταις προσευχαίς» (2,42).

Άλλο φυσική θρησκεία και άλλο Εκκλησία. Άλλο ατομική θρησκευτικότητα και άλλο εκκλησιαστική εν Χριστώ ζωή. Άλλο αλτρουϊσμός και φιλαλληλία και άλλο αυταπάρνηση και θυσιαστική αγάπη. Αυταπάρνηση που μας βγάζει από το εγωτικό κέλυφός μας και μας οδηγεί κοντά στους άλλους. Αγάπη αληθινή, που βεβαιώνει τον κόσμο για την αγάπη του Θεού και Πατρός˙ «Ει ούτως ο Θεός ηγάπησεν ημάς, και ημείς οφείλομεν αλλήλοις αγαπάν» (Α' Ιω. 4,11).

 

***

 Αδελφοί μου αγαπητοί,

Ο σημερινός εορτασμός του θριάμβου της ορθοδόξου πίστεως μας υποχρεώνει να αναλογιστούμε την ιστορική πορεία της αγίας Εκκλησίας μας. Να θυμηθούμε τους αγώνες που διεξήγαγε για τη διαφύλαξη του θησαυρού της εν Χριστώ αληθείας. Να τιμήσουμε τα κατορθώματα αυτών που προμάχησαν για την ορθόδοξη πίστη. Να μακαρίσουμε τη μνήμη τους˙ «Των της Ορθοδοξίας προμάχων ... αιωνία η μνήμη».

Ταυτόχρονα μας παρακινεί να ατενίσουμε και προς το μέλλον, αναμετρώντας τις ευθύνες και συνειδητοποιώντας τις υποχρεώσεις που έχουμε ως ορθόδοξοι χριστιανοί.

Εισήλθαμε στην τρίτη χριστιανική χιλιετία. Βηματίζουμε ήδη στον 21ον αιώνα. Ο κόσμος αλλάζει με ρυθμούς που δυσκολευόμαστε να παρακολουθήσουμε. Και η γηραιά ήπειρός μας δεν μοιάζει πια παρά με μια μικρή γειτονιά. Λαοί, γλώσσες, πολιτισμοί, ιδεολογίες, θρησκευτικές παραδόσεις αναμειγνύονται και αλληλοεπηρεάζονται - ένα φαινόμενο που ακούει στο όνομα παγκοσμιοποίηση.

Χρέος μας, να επανεκτιμήσουμε, να γνωρίσουμε και να οικειωθούμε εμπειρικά τον ατίμητο θησαυρό της ορθόδοξης πίστης και το μυστήριο της εν χάριτι ζωής που μας κληροδότησαν οι Πατέρες μας. Εμβριθείς μελετητές της ιστορίας και διορατικοί αναλυτές των πολιτιστικών εξελίξεων, έχουν ήδη επισημάνει ότι έρχεται η ώρα της Ορθοδοξίας.

Καλούμεθα, λοιπόν, να αναδείξουμε και να προβάλουμε με επίγνωση και σεμνότητα, χωρίς ανούσιες μεγαλοστομίες και στείρα προγονολατρία, τον πλούτο της ορθόδοξης κληρονομιάς μας. Την ικανότητα της ορθόδοξης θεολογίας να φωτίσει τα προβλήματα των καιρών μας. Το μεγαλείο και την πνευματικότητα της λατρείας μας. Το ασκητικό γνώρισμα του χριστιανικού ήθους. Τον κοινοτικό τρόπο της εκκλησιαστικής ζωής. Τον υπερεθνικό και οικουμενικό χαρακτήρα της Εκκλησίας μας και κατ̉ επέκταση της ορθόδοξης χριστιανικής μαρτυρίας.

Πάνω απ' όλα, ν αποκαλύψουμε το υπερούσιο πρόσωπο του ζώντος και αληθινού Θεού στους ανθρώπους της εποχής μας, που με αγωνία και λαχτάρα αναζητούν τα ίχνη της θείας Παρουσίας.

Αμήν.