Σύντομες μελέτες

Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας	Θεματικές ενότητες: Ορθοδοξία

Πολύς ο λόγος τελευταία, για την άρνηση της κήδευσης των αυτοχείρων από την Εκκλησία. Θα θέλαμε να μιλήσουμε λίγο γι' αυτό το σοβαρό και πολύ σημαντικό θέμα. Να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή πως γνώμη του γράφοντος είναι πως πολύ καλά κάνει η Εκκλησία και δεν κηδεύει όσους αυτοκτονούν. Είναι ένα ΦΡΕΝΟ που έχει γλυτώσει πολλούς από το να το πράξουν. Θα μιλήσουμε όμως, για το θέμα αναλυτικά.

Θα θέλαμε να πούμε πως είναι κατανοητός ο πόνος του πατέρα ο οποίος θα νοιώθει σίγουρα πολύ άσχημα από μια τέτοια άρνηση, να κηδέψουν το παιδί του. Ο ψυχικός πόνος θα του ξεσχίζει την σάρκα, και το μέτρο αυτό, σίγουρα δεν τον κάνει να νοιώσει καθόλου καλύτερα. Αυτό είναι φανερό και το παραδεχόμαστε όλοι. Αλλά και η Εκκλησία έχει συγκεκριμένη τάξη που πρέπει να τηρείται. Και υπάρχουν σοβαροί και συγκεκριμένοι λόγοι για μια τέτοια τακτική όπως θα δούμε. Άλλωστε, ακόμα και αν δεν κηδευτεί κάποιος Χριστιανικά, αυτό δεν σημαίνει πως κολάζεται! Αυτό εξαρτάται από τον Θεό, και όχι από τους ανθρώπους, έστω και αν αυτοί είναι άγιοι.

Η Τάξη της Εκκλησίας δεν είναι "κολαστική" αλλά ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ. Οι πατέρες δεν ήταν άπονοι. Αναγνώριζαν τον πόνο των συγγενών, αλλά σκεφτόντουσαν περισσότερο τους υποψήφιους προς αυτοκτονία. γιατί αυτοί είναι που πρώτα πρέπει να τύχουν βοηθείας, και ύστερα οι συγγενείς. Δεν είναι ο κανόνας αυτός σκληρός και άτεγκτος, αλλά αντίθετα κανόνας αγάπης και ελέους. Σήμερα, βέβαια, πολλοί παραπονούμαστε γι αυτή τη διάταξη της Εκκλησίας, επειδή έχουμε συνηθίσει να αντικαθιστούμε τον Φωτισμό των Πατέρων από την δική μας εγωϊστική άποψη. Λες και οι Πατέρες της Εκκλησίας αγαπούσαν τους συνανθρώπους λιγότερο από εμάς!!

Ο γράφων ξέρει πολλούς, που ο μόνος λόγος που δεν αυτοκτόνησαν ήταν η σκέψη πως πιθανόν να κολαστούν. Είχαν χάσει σχεδόν ολοκληρωτικά την πίστη τους. Αλλά η σκέψη τους ήταν: "ΚΑΙ ΑΝ, όσα λέει η Εκκλησία είναι αλήθεια;". Και αυτό τους κράτησε και λειτούργησε ως φρένο! Όχι μόνο ο γράφων ξέρει και άλλους σε αυτή την κατάσταση αλλά πριν να γίνει πιστός Χριστιανός ο ίδιος, βρέθηκε και αυτός στην ίδια κατάσταση! Και το έλεος του Θεού και της Εκκλησίας τον θεράπευσε! Γνωρίζει λοιπόν το ζήτημα από πρώτο χέρι, ενώ όσοι θέλουν να μην εφαρμόζεται ο κανόνας αμφιβάλουμε αν είχαν παρόμοια εμπειρία.

Ξαναλέμε λοιπόν, πως και ο φόβος έχει νόημα στην Εκκλησία. Και οι "ποινές", ξαναλέμε, είναι θεραπευτικές, και όχι "εκδικητικές". Γιατί να εκδικηθείς έναν αυτόχειρα άλλωστε; Αν παραβαίνουμε αυτούς τους κανόνες, σημαίνει πως "παίρνουμε στον λαιμό μας" κάποιους ανθρώπους μας που φοβούνται να αυτοκτονήσουν. Και αυτό δεν το κάνουμε από αγάπη, αλλά επειδή θέλουμε να φανούμε "φιλεύσπλαχνοι", δηλαδή από καθαρό εγωϊσμό. Άλλωστε, τόσο η κόλαση όσο και ο Παράδεισος, δεν είναι παρά αντιδράσεις στην αγάπη του Θεού. Η ψυχή βιώνει τον Θεό είτε ως θεοποιόν Φως είτε ως καυστική Φωτιά ανάλογα με την προαίρεση της.

Εάν αφαιρέσεις τον φόβο, κάποιοι συνάνθρωποί μας ίσως να είναι καταδικασμένοι... Αυτό δεν το κατανοούμε; Ας μην σκεπτόμαστε λοιπόν ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ (άρα εγωκεντρικά), γιατί η Εκκλησία και την αυστηρότητα, από φιλανθρωπία την εξασκεί, επειδή θέλει να προλάβει καταστάσεις.

Η διοικούσα Εκκλησία δεν κρίνει εμάς, αλλά την εκκλησιαστική πολιτική που πρέπει να εφαρμόζει σε κάθε περίπτωση. Τελεσίδικα θα κρίνει ο Θεός. Οι κανόνες, όμως, όσο αυστηροί και αν φαίνονται, έχουν λογική. Και στην προσπάθεια μας "να τους διορθώσουμε" μπορεί να κάνουμε πολύ μεγαλύτερο κακό που δεν φανταζόμαστε καν! Μόνο άνθρωποι σε κατάσταση φωτισμού έχουν την δυνατότητα να κρίνουν την εφαρμογή τους, άνθρωποι όπως ο π. Παϊσιος, ο π. Πορφύριος κτλ.

Κατά την άποψή μας οι Ιερείς που εφαρμόζουν τον κανόνα αυτό, είναι ΗΡΩΕΣ, είτε μας αρέσει είτε όχι. Γιατί "κάνουν την καρδιά τους πέτρα" και χωρίς να υπολογίζουν την κοινωνική κατακραυγή και πίεση, ενδιαφέρονται πραγματικά για τα παιδιά και τους πατεράδες των υποψήφιων αυτοχείρων και δεν νοιάζονται να έχουν "καλό όνομα". Δεν υπάρχει καλύτερη θεραπεία από την πρόληψη. Μιλάμε βεβαίως για όσους Ιερείς χειρίζονται το θέμα με την απαραίτητη λεπτότητα, αγάπη και φιλανθρωπία. Γιατί και ο δύσμοιρος πατέρας του αυτόχειρα, χρειάζεται και παρηγοριά και αγάπη και κάποιον να του εξηγήσει. Τέτοιοι Ιερείς που η καρδιά τους πονάει διπλά, είναι αυτοί που σηκώνουν τον Σταυρό του Χριστού. Εμείς βεβαίως τους κατακρίνουμε, γιατί συνήθως είμαστε βαθιά νυχτωμένοι σε ότι αφορά την Ορθόδοξη Πνευματικότητα. Όμως Ο Χριστός είναι Σταυρός και όχι δημόσιες σχέσεις. Αυτή την απλή αλήθεια σήμερα κοντεύουμε να την λησμονήσουμε.

Ο εγωϊσμός μας, μας οδηγεί να πιστέψουμε πως είμαστε πιο φιλάνθρωποι από τους φωτισμένους και τους θεοφόρους Πατέρες μας. Αλλά ο στείρος συναισθηματισμός, δεν είναι αγάπη. Αν καταργηθεί το μέτρο αυτό, άραγε ποιος θα πάρει την ευθύνη για τους υπόλοιπους υποψήφιους αυτόχειρες; Μήπως κάποιος από εμάς; Απίθανο μου ακούγεται! Είμαστε καλά οχυρωμένοι πίσω από την ανευθυνότητά μας. Ο Ιερέας όμως δεν είναι. Όσο, λοιπόν, και αν είναι βάρος για την οικογένεια (και είναι! ποιος άραγε το αρνείται;) ο κανόνας αυτός ΠΡΕΠΕΙ να τηρείται, ώστε να βοηθούνται οι εν ζωή υποψήφιοι αυτόχειρες. Γιατί και οι πατέρες των υποψηφίων αυτοχείρων αξίζουν επίσης την αγάπη μας ώστε να μην δουν τα παιδιά τους νεκρά. Ο Θεός να ευλογεί τα παιδιά και τους γονείς όλου του κόσμου, ώστε να μην τους συμβεί κάτι τέτοιο.

Τέλος, για το θέμα αυτό υπάρχει σχετικό κείμενο του π. Παϊσιου που το παραθέτουμε παρακάτω με την ελπίδα πως ορισμένοι θα κατανοήσουν πως αυτός ο κανόνας (να μην θάβονται από την Εκκλησία οι αυτόχειρες) είναι και ευλογημένος και αναγκαίος.

Όταν οι Άγιοι και Φωτισμένοι μιλούν, εμείς πιο καλά να σιωπούμε. Εκείνοι είναι η φωνή της Εκκλησίας, γιατί εκείνοι έχουν τον νου του Θεού.

Απόσπασμα από το βιβλίο "Γεροντος Παϊσίου Αγιορείου, Λόγοι, τ. Δ":

__________________________________

Η αυτοκτονία

            - Γέροντα, μερικοί άνθρωποι, αν συναντήσουν κάποια μεγάλη δυσκολία στην ζωή τους, αμέσως σκέφτονται να αυτοκτονήσουν;

            - Μπαίνει ο εγωισμός στην μέση. Οι περισσότεροι που αυτοκτονούν, ακούν τον διάβολο που τους λέει πως, αν τερματίσουν την ζωή τους, θα γλιτώσουν από το εσωτερικό βάσανο που περνούν, και από εγωισμό αυτοκτονούν. Αν λ.χ. κάνη κάποιος μια κλεψιά και αποδειχθή ότι έκλεψε, «πάει, λέει, τώρα έγινα ρεζίλι» και, αντί να μετανοήση, να ταπεινωθή και να εξομολογηθή, για να λυτρωθή, αυτοκτονεί. Άλλος αυτοκτονεί, γιατί το παιδί του είναι παράλυτο. «Πως να έχω παράλυτο παιδί εγώ;» λέει και απελπίζεται. Αν είναι υπεύθυνος γι’ αυτό και το αναγνωρίζη, ας μετανοήση. Πως βάζει τέρμα στην ζωή του και αφήνει το παιδί του στον δρόμο; Δεν είναι πιο υπεύθυνος μετά;

            - Γέροντα, συχνά ακούμε για κάποιον που αυτοκτόνησε ότι είχε ψυχολογικά προβλήματα.

            - Οι ψυχοπαθείς, όταν αυτοκτονούν, έχουν ελαφρυντικά, γιατί είναι σαλεμένο το μυαλό τους. Και συννεφιά να δουν, νιώθουν ένα πλάκωμα. Αν έχουν και μια στενοχώρια, έχουν διπλή συννεφιά. Γι’ αυτούς όμως που αυτοκτονούν χωρίς να είναι ψυχοπαθείς – καθώς και για τους αιρετικούς -, δεν εύχεται η Εκκλησία, αλλά τους αφήνει στην κρίση και στο έλεος του Θεού. Ο ιερέας δεν μνημονεύει τα ονόματά τους στην Προσκομιδή ούτε τους βγάζει μερίδα, γιατί με την αυτοκτονία αρνούνται, περιφρονούν την ζωή που είναι δώρο του Θεού. Είναι σαν να τα πετούν όλα στο πρόσωπο του Θεού.

            Αλλά εμείς πρέπει να κάνουμε πολλή προσευχή για όσους αυτοκτονούν, για να κάνη κάτι ο Καλός Θεός και γι’ αυτούς, γιατί δεν ξέρουμε πως έγινε και αυτοκτόνησαν, ούτε σε τι κατάσταση βρέθηκαν την τελευταία στιγμή. Μπορεί, την ώρα που ξεψυχούσαν, να μετάνιωσαν, να ζήτησαν συγχώρηση από τον Θεό και να έγινε δεκτή η μετάνοιά τους, οπότε την ψυχή τους να την παρέλαβε Άγγελος Κυρίου.

            Είχα ακούσει ότι ένα κοριτσάκι σε ένα χωριό πήγε να βοσκήση την κατσίκα τους. Την έδεσε στο λιβάδι και πήγε πιο πέρα να παίξη. Ξεχάστηκε όμως στο παιχνίδι και η κατσίκα λύθηκε και έφυγε. Έψαξε, αλλά δεν την βρήκε και γύρισε στο σπίτι χωρίς την κατσίκα. Ο πατέρας του θύμωσε πολύ, το έδειρε και το έδιωξε από το σπίτι. «Να πας να βρης την κατσίκα, του είπε. Αν δεν την βρης, να πας να κρεμασθής». Ξεκίνησε το ταλαίπωρο να πάη να ψάξη. Βράδιασε και αυτό ακόμη δεν είχε γυρίσει στο σπίτι. Οι γονείς, βλέποντας ότι νύχτωσε, βγήκαν ανήσυχοι να βρουν το παιδί. Έψαξαν και το βρήκαν κρεμασμένο σε ένα δένδρο. Είχε δέσει στον λαιμό του το σχοινί της κατσίκας και κρεμάστηκε στο δένδρο. Το κακόμοιρο είχε φιλότιμο και πήρε κατά γράμμα αυτό που του είπε ο πατέρας του. Το έθαψαν μετά έξω από το κοιμητήρι.


Η Εκκλησία φυσικά καλά έκανε και το έθαψε απ’ έξω, για να φρενάρη όσους αυτοκτονούν για το παραμικρό, αλλά και ο Χριστός καλά θα κάνη, αν το βάλη μέσα στον Παράδεισο.

Επίλογος

Όταν μιλούν οι άγιοι της Εκκλησίας, τι μπορούμε να προσθέσουμε εμείς οι ανάξιοι; Μόνο να θυμίσουμε κάτι θέλουμε, που τείνουν να το ξεχνούν αυτοί που θεωρούν τον εαυτό τους σοφότερο από τους αγίους πατέρες μας:

Η Εκκλησία μπορεί να μη θάβει τους αυτόχειρες. Μπορεί να μη τους μνημονεύει στην προσκομιδή, ούτε να τους βγάζει μερίδα. Όμως στην πραγματικότητα ΠΡΟΣΕΥΧΕΤΑΙ και γι' αυτούς, αν και όχι ονομαστικά. Ας θυμηθούμε (όσοι συνηθίζουμε να πηγαίνουμε στην Εκκλησία), ότι στη Θεία Λειτουργία, προσευχόμαστε καθημερινά "Υπέρ του σύμπαντος κόσμου". Και σε όλον αυτό τον ΑΝΩΝΥΜΟ κόσμο, υπάρχουν αλλόθρησκοι, υπάρχουν άνθρωποι που πέθαναν μόνοι σε ερημιές ή ανάμεσα σε αλλόθρησκους και κανείς ποτέ δεν τους κήδεψε ως Χριστιανούς. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν είχαν κανέναν να προσευχηθεί γι' αυτούς και να τους μνημονεύσει, έστω και αν δεν ήταν αυτόχειρες.

Τι σημαίνει αυτό λοιπόν; Σημαίνει ότι οι άνθρωποι αυτοί πήγαν χαμένοι; Σημαίνει ότι πήγαν στην κόλαση; Αν κάποιος "φιλάνθρωπος" που θεωρεί "σκληρότητα" τη θέση της Εκκλησίας να μην προσεύχεται ΕΙΔΙΚΑ για τους αυτόχειρες, πιστεύει ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι πάνε χαμένοι στην κόλαση, επειδή δεν κηδεύτηκαν από την Εκκλησία, τότε αυτός είναι ο σκληρός και ο άδικος. Όχι η Εκκλησία. Γιατί ΑΥΤΟΣ τους καταδικάζει έμμεσα, πιστεύοντας ότι θα πάνε χαμένοι. Κι όμως, η Εκκλησία την οποία κατηγορεί αυτός ο "φιλάνθρωπος", προσεύχεται καθημερινά σε κάθε Θεία Λειτουργία, όχι μόνο για τους αυτόχειρες, αλλά και για τους αιρετικούς, και για τους αλλόθρησκους, και για τους ασεβείς ακόμα. Προσεύχεται "υπέρ του σύμπαντος κόσμου". Αλλά αυτό οι "φιλάνθρωποι" που εξυψώνουν τους εαυτούς τους πάνω από την Εκκλησία, τείνουν να το ξεχνούν. Αν έχουν πάει ποτέ στην Εκκλησία να το ακούσουν!

Άλλωστε, αν η Εκκλησία είναι τόσο άδικη, τόσο άκαρδη και τόσο απάνθρωπη, όσο πιστεύουν αυτοί οι άνθρωποι, τότε σε τι θα ωφελούσε τον νεκρό η προσευχή, η μνημόνευση και η κηδεία μιας τόσο "κακής" και "απάνθρωπης" Εκκλησίας;