Η πορεία αυτή - με διαφορετικά κάθε εποχή ονόματα (αναγέννηση, διαφωτισμός, νέα εποχή, μοντερνισμός, μεταμοντερνισμός, παγκοσμιοποίηση, κ.ά.) - στοχεύει πάντοτε στο ίδιο επιζήμιο για την Εκκλησία αποτέλεσμα. Και γι’ αυτό η Εκκλησία δίκαια αγωνιζόταν πάντοτε, και αγωνίζεται, εναντίον της.

               Όμως, τα συνθήματα που χρησιμοποίησε κάποιες φορές η Εκκλησία [*] ΔΕΝ ήσαν τα σωστά. Και προκάλεσαν τεράστιες ζημιές. Και έγιναν αιτία μιας (κατά άνθρωπον) πανωλεθρίας της. Π.χ. η Εγκύκλιος του πάπα Βονιφατίου Η΄ Unam Sanctam, με την οποία η Δυτική Εκκλησία αναγνώρισε και ανακήρυξε μόνο νόμιμο τρόπο διοίκησης των χωρών την απολυταρχία και τους εκφραστές της «χριστούς Κυρίου», με όλες τις θεολογικο-πολιτικές προεκτάσεις και συνέπειες, έβλαψε. Επακόλουθα της Εγκυκλίου αυτής ήσαν, ότι η Εκκλησία στη Δύση στράφηκε κατά των δημοκρατικών θεσμών και αγώνων και κατά του εργατικού κινήματος (δημοκρατικοί και συνδικαλιστές αναθεματίζονταν!), με αποτέλεσμα να γίνει η Εκκλησία μισητή στα λαϊκά στρώματα. Ακολούθησε (με τον Sylabus) η άμεση καταδίκη της επιστημονικής γνώσης και έρευνας (ΙΘ΄ αιών). Όλα αυτά οδήγησαν την Δύση σε ένα αντικληρικαλισμό, που εμείς δεν μπορούμε ούτε να τον φανταστούμε. Γι’ αυτό θα πρέπει η οδυνηρή πείρα της «Δύσης», να γίνεται μάθημα για μάς, και να μην ανεχόμαστε καμιά και με κανένα τρόπο συνταύτιση. Και τα αποτελέσματα είναι γνωστά.

              Επαινετά και ορθά ο Αρχιεπίσκοπος κ. Χριστόδουλος έχει κάμει πρόγραμμά του την αντίδραση κατά της μεθοδευμένης αποϊεροποίησης του βίου της πατρίδας μας και των πολιτών.

              Ο αγώνας αυτός χρειάζεται σύνεση (βλ. Λουκ. 16,31-32), αλλά και εντατικοποίηση της μαρτυρίας του κλήρου (= αρχιερέων, ιερέων και ιερομόναχων) ότι ο πρώτος εχθρός της Εκκλησίας είναι η έσωθεν, (δηλαδή από τον ίδιο τον κλήρο, από τον τρόπο ζωής του κλήρου), αποϊεροποίηση της ζωής. Και γιατί ο αντίπαλος δεν είναι άοπλος και γιατί το μέλλον είναι και αόρατο και άγνωστο αλλά και αμφίβολο, αφού μπορεί να εξελιχθεί αντίθετα προς τις όποιες προβλέψεις μας.

              Αποφεύγω κάθε κοινοτυπία - τάχα επεξήγηση - και προχωρώ με μια αξιολογική αλληλουχία:

             1. Ο χωρισμός Κράτους και Εκκλησίας ΔΕΝ πρέπει να ευνοηθεί. Η υπάρχουσα σχέση κράτους και Εκκλησίας είναι και για το έθνος και για το κράτος αλλά και για την Εκκλησία, καλή και ωφέλιμη.

Οι συνταγματικές αρχές που ισχύουν καλό είναι να μείνουν αναλλοίωτες

              Ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας, στα μεν βασικά άρθρα (1, 36. 49-50) καλό είναι να μείνει αναλλοίωτος. Στα άρθρα περί εκκλησιαστικής διοίκησης μια αναδιατύπωση θα είναι καλή. Η πείρα είναι οδηγητική. Μικτή Επιτροπή μπορεί να μελετήσει μια διατύπωση ευεργετική και λειτουργική (στην επικοινωνία Κρατικών και Εκκλησιαστικών Αρχών) και μια δυναμική (σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής -- απαραίτητη προϋπόθεση δυνατότητας για προσέγγιση του λαού του Θεού και μάλιστα εκείνων που έχουν υποστεί την αλλοτρίωση των συγχρόνων φιλοσοφικών ρευμάτων) ρύθμιση των σχέσεων Ι. Συνόδου και Αρχιερέων, Αρχιερέων και ιερέων, Αρχιερέων, ιερέων και λαϊκών στον χώρο της ενορίας, της εκκλησιαστικής επαρχίας, και της τοπικής Εκκλησίας στο σύνολό της. Δύσκολος δρόμος, αλλά είναι ο μόνος που παρέχει ελπίδα για ανάκαμψη.

           Με κανένα τρόπο να μην προωθηθεί χωρισμός κάτω από ανάλογες με τις σημερινές συνθήκες.

          Οπωσδήποτε όμως, οι σημερινές συνθήκες επιβάλλουν να δημιουργηθεί μια νέα εικόνα σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας μέσα στα υπάρχοντα συνταγματικά πλαίσια· μία νέα εικόνα διοίκησης - λειτουργίας της Εκκλησίας και τρόπου της λήψεως αποφάσεων και διαχειρίσεώς της. Για την αναζήτηση των σωστών «θέσεων», που θα πρέπει να διέπουν την τότε ζωή της Εκκλησίας, καλό θα είναι να συσταθεί μια Επιτροπή από κληρικούς με βαθειά αίσθηση ποιμαντικής ευθύνης, μεγάλη πείρα και σύνεση, από ανθρώπους προσγειωμένους, πεζούς ρεαλιστές, όχι αιθεροβάμονες, με κριτήρια αντικειμενικά ειδικούς· όχι για να ξεπεραστεί η κρίση μόνο· όχι για να προωθηθεί μια κάποια λύση, αλλά για να συντελεσθεί ένα έργο πνοής για αύξηση της Εκκλησίας και δόξα Χριστού· για να προκύψει κάτι καλό· που θα γίνει αφορμή για ένα δυναμικό και ελπιδοφόρο άνοιγμα προς το λαό.

           2. Η νομική κατοχύρωση ότι η Εκκλησία σαν σύνολο και οι υπομονάδες της λειτουργούν ως Ν.Π.Δ.Δ. είναι εγγύηση ελευθερίας δράσεώς της. Μετάπτωσή τους σε άλλη νομική κατοχύρωση ίσως προκαλέσει και καταλυτικές μεταβολές στον τρόπο λήψης, ελέγχου και εκτέλεσης αποφάσεων και στον τρόπο διαχείρισης και ελέγχου της.

            Σημασία θα έχει τότε, ποιο θα είναι το εποπτεύον Ν. Π., κάτι που ποτέ δεν θα παραλειφθεί και δεν πρέπει ποτέ, ούτε να παραγνωρισθεί, ούτε να καταφρονηθεί - υποτιμηθεί.

            3. σε περίπτωση νέας διαμόρφωσης σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας, οπωσδήποτε θα έχομε:
- πλήρη έλεγχο της μισθοδοσίας από κρατικές αρχές, που θα απαιτήσουν άλλου είδους εργασιακές σχέσεις (Κύριος οίδε ποίες).

- ένα ασφαλώς σημαντικό περιορισμό στις ενορίες, με βάση σταθερά κριτήρια για πόλεις και χωριά (ευνόητα τα επακόλουθα).

- πιθανότατα ελαχιστοποίηση των σημερινών προνομίων σε θέματα φορολογίας, κρατικών διευκολύνσεων, προστασίας της εννοίας του ιερού κ.ά.

            Προσωπικά πιστεύω ότι δεν θα υπάρξει ζήτημα καταργήσεως-διακοπής μισθοδοσίας. Είναι ένα κεκτημένο δικαίωμα, του οποίου η σύγχρονη νομική αντίληψη δεν επιτρέπει καταπάτηση.

            4. το μάθημα των θρησκευτικών στα Σχολεία. Είναι γνωστό, γενική πεποίθηση, ότι έχει καταντήσει τύπος χωρίς ουσία. Ότι η θρησκευτική εκπαίδευση στα σχολεία είναι προβληματική. Η αντίδραση κατά του ομολογιακού χαρακτήρα του μαθήματος των θρησκευτικών οδηγεί στο δίπολο: ή μάθημα θρησκειολογικό, ή μάθημα του Ορθόδοξου Πολιτισμού της Ελλάδας (Ορθόδοξη Θεολογία, Ορθόδοξη Τέχνη, Ορθόδοξο ήθος) και να μείνει σαν τέτοιο υποχρεωτικό, παρά να καταντήσει προαιρετικό (κάτι που διαφορετικά δε θα αποφευχθεί, με αποφάσεις του Σ. τ. Ε.). Στην περίπτωση αυτή θα διατηρηθούν στα Πανεπιστήμια και οι Θεολογικές Σχολές, κάτι πολύ χρήσιμο και ωφέλιμο.

           5. Η θρησκευτική διδασκαλία στον στρατό, στις στρατιωτικές σχολές και στις σχολές της αστυνομίας, ασφαλώς θα παύση. Θα θεωρηθεί άμεσο επακόλουθο της νέας μορφής σχέσεων. Θα είναι μεγάλη επιτυχία, αν κατορθωθεί να νομοθετηθεί και για τις σχολές αυτές η υποχρεωτική διδασκαλία του Ορθοδόξου Πολιτισμού και προαιρετικές «λατρευτικές ευκαιρίες».

            6. Ο πολιτικός γάμος μάλλον δεν θα καταστεί υποχρεωτικός, χωρίς αυτό να είναι σίγουρο, διά τον φόβο των Ιουδαίων. Η Εκκλησία πρέπει να τονίζει τον πνευματικό του χαρακτήρα· και την ελεύθερη προσέλευση.

***

           Πιστεύω ότι τα σημεία 4, 5, 6 μέσα σε χώρο ελευθερίας θα φέρουν σε κλήρο και λαό, ποιμένες και ποιμαινομένους αίσθηση ευθύνης. Και κατά συνέπεια μεγάλη ωφέλεια πνευματική. Όμως στην αρχή θα είναι αισθητή μια μεγάλη καθίζηση. Μεγάλος αριθμός, τάχα φίλων και πιστών, τότε θα αποστασιοποιηθεί. Η Εκκλησία θα εύρη με δυσκολία το δρόμο της. Κλήρος και λαός θα υποστούν κλονισμό, βγαίνοντας έξω από τα νερά τους. Οι αρχιερείς τότε θα πρέπει να είναι πολύ δυνατοί σε πίστη και σε παράδειγμα. Γιατί η σχέση τους με το ποίμνιο θα είναι σχέση όχι εξουσιαστική, αλλά απλά και μόνο αγαπητική.

 

http://www.discussion.gr/trapezes/meletios.html

 

Μεταγραφή στο μονοτονικό και σε απλή δημοτική Π. Μ. 13-5-2005.

 

[*] Σημείωση: Φυσικά, όπως φαίνεται από το συμφραζόμενο, εννοεί την ψευδοεκκλησία του Παπισμού, που για τους Δυτικούς θεωρείται: "Εκκλησία".